Chim, chó và người

Cõng gió đồng nội ra đi

Ngược gió ẩm ương quay về.

SAU TIẾNG CHÓ SỦA RỘ, CHỦ NHÀ RA CỔNG đón khách. Thoạt thấy ông Tư, Đạt cười xởi lởi, nói giọng chân quê:

– Chèng ơi, đi đâu mà tía lạc tới đây vậy?

Ông Tư nói tưng tửng:

– Ừa thì đi ngang thấy cái nhà ngồ ngộ, tao tạt vô, hổng ngờ là nhà mày.

Cả hai cùng cười. Ông Tư khẽ đong đưa chiếc giỏ bàng xách lủng lẳng bên tay. Ánh đèn ngời ngợi tỏa từ khung cửa mở rộng hoan hỉ đón khách vào. Đạt mau mắn rót trà ra tách mời. Ông Tư e dè thả cái thân hình dài ngoẵng, nhẹ kí xuống nệm ghế salon êm ái, tò mò lướt nhanh tia nhìn nối từ tấm lịch in hình cô gái mặc áo tắm treo trên tường đến chiếc tủ kính bóng loáng chưng ly tách, các vật lưu niệm. Sau ngụm trà nóng, hơi lưỡng lự chút đỉnh, khách co một chân lên ghế, cảm thấy thoải mái hơn. Tiếng nhạc cassette đâu từ phòng trong âm âm dội ra luồng âm thanh sôi nổi. Tiếng nhạc như đấm vào tai người nghe, cơ hồ làm sủi từng đám bong bóng nổi nổi chìm chìm trong bầu khí nhẹ tênh đầu đêm. Đạt lớn tiếng kêu em à, ra chào chú Tư coi! Có tiếng dạ khẽ rồi một người đàn bà nom tươi mát trong chiếc váy liền áo màu tím dịu từ phòng trong hấp tấp bước ra. Đạt cười mơn bảo đây là chú Tư, người từng chia xẻ mặn lạt với anh thời còn lấm lem đồng bái. Người vợ mỉm cười nhã nhặn, khẽ gật đầu chào khách. Ông Tư bối rối bỏ thõng cái chân co xuống. Tựa sợ ai cướp lời, Đạt lại quay sang vợ nói mau, thằng nhóc ngủ chưa? Người đàn bà đáp chưa ạ, em đang dỗ. Đạt khoát tay như đuổi, vào dỗ cho nó ngủ đi, làm ơn vặn nhạc nho nhỏ một tí.

Làm thinh mãi e kỳ cục, ông Tư thủng thẳng nói:

– Tao ghé chắc mầy ngạc nhiên hả Đạt?

– Không đâu, cháu đã gởi thơ nhắn chú ra chơi và chắc bụng thế nào chú cũng ra!

– Lâu lâu một công đôi ba việc tao mới ra tới ngoài này. Ra từ trưa, vô chợ lòng vòng kiếm mua tấm lưới, vô bịnh viện thăm ông Năm Sanh mổ ruột dư, giờ mới tới đây. Hôm trước con Út mang cái thơ mầy nhắn ra chơi tao mừng lắm.

Út. Út Mận! Cái tên ông Tư vừa buột thốt chợt làm Đạt nở nụ cười nửa miệng.

Người đàn ông đã qua cái tuổi trung niên chừng vài năm ngồi trước mặt anh lúc này nom già hơn anh tưởng lúc chưa gặp, nhưng vẫn còn khá cứng cáp. Bộ bà ba màu nâu tươm tất. Tóc râu pha màu muối nhiều hơn màu tiêu càng bât những nét dạn dày sương gió trên gương mặt quen thuộc một thời nay hồ như có gì là lạ. Ông hệt một họa tiết vừa bị tách rời khỏi bức tranh đồng ruộng bát ngát, ghép một cách khá lạc lõng vào khung cảnh chật chội của căn phòng khách đầy đủ tiện nghi này như thời nào con người thị thành của anh bị ghép gượng vào đời ruộng rẫy. Thời ấy anh vừa tốt nghiệp đại học khoa chăn nuôi thú y, đến nhận công tác ở Phòng nông nghiệp huyện Tam Nông xa xôi tận miệt ruộng quê ông. Ông cùng các nông dân trong vùng thường nhận khoán các khâu cấy gặt, làm cỏ, đắp bờ... trên những mảnh ruộng trước kia của chính họ nay biến thành đất quốc doanh. Đạt đến, cùng ăn uống vui chơi với họ qua bao mùa vụ, từ sơ đến quen thân rồi chia tay.

Đồng hồ trên tường thong thả điểm bảy tiếng, Đạt nói để cháu vào dọn cơm mời chú. Ông Tư bảo ăn rồi. Đạt làu bàu trách ông rõ khéo khách khí, sao lại không cho anh được dịp trả lễ một bữa sau hàng trăm bữa anh đã ăn ở nhà ông. Ông Tư đủng đỉnh lôi từ cái giỏ bàng đặt cạnh chân ra chai rượu đế đầy ắp, cái bọc nylon gói chừng chục con chim vàng hươm màu mỡ cháy xém cạnh.

– Tao mang ra những thứ lóng trước mầy vẫn thích, hổng biết lóng rày mầy còn thích không!

– Chim Chàng nghịch, Ốc cao nướng và rượu...

– Rượu bà Sáu Đởm đầu vàm.

– Tuyệt thiệt. Lúc nào chú cũng chu đáo. Sao lại không thích? Ở phố lắm lúc nhớ những món nhậu trên đồng thèm nhỏ dãi ấy.

Đạt cầm bọc nylon ngắm nghía, mở sợi thun ngửi ngửi ra chiều thích thú đoạn khẽ chun mũi, mân mê chai rượu một lúc rồi cầm các thứ đứng lên. Ông Tư kêu:

– Ủa, mầy định mang đi đâu vậy, không nhậu sao?

– Dà, đem cất trong tủ lạnh mai thưởng thức sau, còn bây giờ cháu phải mời chú những thứ của cháu chớ. Ra phố phải ăn món ngon, uống của lạ chớ chú!

Vừa nói anh vừa đi khuất vào phía trong. Ông Tư nhìn theo, ái ngại lắc đầu. Đạt lỉnh kỉnh mang ra ly, đá, nửa thùng bia hộp Tiger và dĩa chả lụa ướp lạnh. Ông Tư nói xuôi xị:

– Mầy bày vẽ quá.

Đạt khui bia, nheo mắt cười thấp giọng nửa đùa nửa thật:

– Nhằm nhò gì ba cái lẻ tẻ này chú Tư. Làm sương sương rồi lát nữa cháu đưa chú đi massage nữa mới đã. Nào, trăm phần trăm đi chú. Mừng mười mấy năm giờ mới gặp lại.

Đạt uống chừa cái ly rỗng. Khách từ tốn hớp ngụm nhỏ:

– Từ từ, cái ruột tao chỉ quen với rượu đế, bia vô phải để cho nó nở từ từ.

ĐẠT DỰA NGỬA NGƯỜI RA LƯNG GHẾ, THONG thả uống từng ngụm bia lớn, thong thả nhả từng cuộn khói thuốc lên trần nhà, thăm hỏi công chuyện làm ăn trong quê, lan man than phiền về giá cả, cuộc sống khó khăn, rồi nhắc kể những kỷ niệm xưa. Kỷ niệm có anh lui tới dọc các lung đìa chăm sóc bầy vịt giống Hà Lan với mớ kiến thức sặc mùi sách vở, không ít lúc dở khóc dở cười, lúng túng đối phó với những tình huống nguy ngập trong các mùa có dịch bệnh lây lan. Ông Tư với kinh nghiệm chăn dắt gia súc gia cầm lâu năm đã góp lắm ý kiến “chữa cháy” mới nghe ngỡ như đùa như cổ lỗ nhưng đã đạt hiệu quả ngoài dự tưởng của anh. Kỷ niệm những mùa nước nổi, làng xóm buồn hiu như ốc đảo, đống lửa đốt trước sân với nồi canh chua cơm mẻ bập bềnh nõn bông súng treo lủng lẳng trên thanh tre gác ngang hai trụ cây bắt chéo, cứ chừng nửa giờ nồi lại đầy thêm cá gỡ từ các tay lưới giăng quanh đám ruộng lấp xấp nước sau nhà và, bữa nhậu có khi kéo dài từ chiều đến tận sáng hôm sau. Hát xướng khản giọng, nhảy múa như một lũ khùng. Kỷ niệm những mùa gặt với cá lóc nướng trui, chuột thui, chim rán... giữa đồng ruộng bao la.

Đạt tiếp tục rót đầy ly cạn, uống cạn ly đầy. Ông Tư nại cớ ruột chưa kịp nở theo bia nên cứ nhâm nhi từng ngụm nhỏ, đủng đỉnh vấn từng điếu thuốc rê châm hút gần như liên tục. Càng uống Đạt nói càng hăng. Anh hết lời ca ngợi cuộc sống đồng quê, cuộc sống mà lắm lúc giữa phường phố đông chen anh muốn hít thở lấy một chút không khí trong lành của nó cũng không thể có được. Nói thế nhưng rồi một lúc nào đó Đạt bỗng nhận ra mình đang ngầm thú vị bởi đã sớm cao chạy xa bay, đã vĩnh viễn ra khỏi những mùa nước mùa khô ở cái huyện vùng sâu ấy.

Ông Tư ít nói. Thỉnh thoảng mỉm miệng cười góp hoặc chậm rãi buông vài tiếng như thể để Đạt yên chí là ông đang nghe anh, chẳng phải anh độc thoại một mình. Trước đôi mắt váng men của chủ nhà, người khách trầm lặng, có vẻ mệt mỏi lúc này thật khác xa ông nông dân cường tráng, năng động ngày nào.

Dạo ấy, hình như bất cứ công việc gì có dính tới đất đai hay sông rạch, ông Tư đều chứng tỏ mình tài khéo hơn người. Cắm câu giăng lưới, tát đìa, luồn lung bắt cá, ông thu hoạch nhiều hơn người khác. Nhận khoán sạ lúa, cấy gặt, làm cỏ hay đắp bờ bao giờ nhóm do ông đốc thúc cũng xong sớm, đạt chất lượng hơn thiên hạ. Đàn vịt do ông và cậu con trai chăn thả, bầy heo trong chuồng, trái mướp trái cà trái ớt củ khoai trồng ở vườn nhà ông trông đến là thích mắt. Lạ lùng hơn, chưa từng qua trường lớp kỹ thuật nào, ông khá rành rỏi và mát tay trong việc sửa chữa các loại máy nổ Kohler, Yanmar và cả máy kéo. Mọi người trong vùng rất nể, thường gọi đùa ông là ông Tư cơ khí.

Quen biết nhau hơn ba tháng Đạt mới được ông Tư mời về nhà chơi. Lọt thỏm giữa một vườn cây ăn quả, nhà ông lợp lá vách thưng ván mỏng giống đa số nhà ở nông thôn miền Nam. Có điều, từ trong ra ngoài mọi thứ đều mang dấu ấn của sự vén khéo sạch sẽ, nền nã. Cái làm Đạt ngạc nhiên là khi đi vào nhà sau thấy dưới mái lá lừng lững một khuôn bếp lát gạch men trắng bóng, có cả ống thông khói vút lên trời. Sau nỗi ngạc nhiên dành cho cái bếp là sự ngẩn ngơ anh dành cho nhan sắc mặn mà của cô Út.

Út Mận chẳng gây tiếng sét nào ở Đạt ngay cái nhìn đầu tiên, cũng khiến chàng trai bỗng nghe trong mình có cái gì xao xuyến rung động tựa dây đàn tranh có tay ai lùa khẽ. Từ ấy anh chàng tìm đủ mọi cớ, hễ có dịp là bơi xuồng hay lội bộ đến nhà ông Tư chơi. Thứ nhất, được ăn những món ngon nấu từ cái bếp “sang trọng” dưới mái nhà người nông dân anh rất cảm mến. Thứ hai, được ngắm thỏa thuê đóa bông súng hàm tiếu – trong ý nghĩ thầm anh thường thích ví nàng với loài hoa mộc mạc ấy – dù mỗi lần thoáng thấy anh đến, nàng vội giấu mặt đi. Nàng e lệ lảng tránh bao nhiêu, chàng càng dốc lòng săn đón bấy nhiêu.

Biết cô Út mê thích cải lương, ưa ca vọng cổ, dù chưa được vinh hạnh nghe nàng ca lần nào, mỗi lần về phố Đạt rảo khắp các quán sách sạp báo lùng kiếm các bài ca in lẻ hoặc in trong sách báo, thậm chí không tiếc công sưu tầm bằng cách chép lại những lời ca phát qua radio. Anh kỹ sư trẻ ghé nhà, cô Út chẳng soi gương vẫn cứ cảm thấy mặt nóng như hơ và đỏ như gấc nhưng không thể không nhận những bài ca lúc anh gửi nhờ chị Ba đưa, khi vờ bỏ hờ hững trên bàn nước. Dần dà, sự bẽn lẽn ban đầu đổi ra dạn dĩ. Vợ chồng ông Tư biết tỏng đôi trẻ thế nào cũng đi đến chỗ phải lòng nhau, không công khai tán thành cũng không ngăn cấm. Thỉnh thoảng đôi ba tuần không thấy Đạt tới, trên đường đi chợ Mận tạt vào nơi chàng ở với những lý do vặt vãnh như đưa một lọ ớt ngâm dấm, chục hột vịt lộn do vịt nhà ấp, hoặc một bọc dưa bông điên điển bảo má gởi cho. Có lúc trái gió trở trời nghe tin chàng cảm cúm nàng mang đến một bó lá xông vân vân và vân vân. Mỗi lần cô gái đến bao giờ cũng được đón và đưa bởi những lời đùa chọc. Mọi người ở đây chắc mẩm cô gái quê đang si anh kỹ sư như điếu đổ, Đạt cũng cảm thấy như thế dù điều ấy còn khá mơ hồ. Si hay yêu sao gần cả năm quen nhau, cô luôn từ chối những cuộc hẹn hò do anh rủ rê? Liệu nàng có yêu anh như đang yêu thích các làn điệu và bài ca cải lương?

Ấp ủ nhớ thương và mường tượng mãi những cuộc gặp gỡ chỉ riêng hai đứa riết đâm sốt ruột, một ngày đẹp trời Đạt bơi xuồng dọc kinh quyết đón Út. Anh chắc bụng thế nào cũng gặp nàng bởi hôm trước ghé nhà tình cờ nghe bà Tư bảo hôm ấy sẽ dở một mớ khoai tía, và Mận sẽ chở ra chợ giao cho các bạn hàng quen.

Tấp xuồng vào bóng râm lùm điên điển rực rỡ hoa vàng trên quãng kinh vắng, Đạt hết ngắm trời đến ngắm bèo nước lênh đênh thắc thỏm chờ đợi. Sau khoảng thời gian tưởng chừng dài bằng hai ba thế kỷ gộp lại, chàng mừng húm thấy nàng xuất hiện và, hoan hỉ hơn khi nghe chàng kêu nàng dừng tay chèo, cặp xuồng mình sát vào xuồng bạn với vẻ ngạc nhiên pha bối rối nom đáng yêu đến muốn dại cả người. Đạt ném vội điếu thuốc hút dở xuống mặt nước ngầu phù sa:

– Dữ thần hôn! Anh đợi Út từ sáng lận đó.

Nắng giữa giờ ngọ “nướng” đỏ hồng đôi má. Đôi mắt mênh mông như thu hết mức sáng trong của bầu trời không vẩn một vệt mây. Khuôn ngực dậy thì tròn mẩy phập phồng tựa giấu con chim nào đang đập cánh khẽ khàng sau lần áo phin trắng nõn rịn chút mồ hôi làm duyên. Mái tóc thả bay bồng trong gió, không buộc túm thành chùm đuôi sao chổi như thường ngày. Chàng cứ gọi là ngây ngẩn trước vẻ đẹp của nàng, càng muốn chết đuối trên cạn hơn khi nàng thả mượt cái lườm, thỏ thẻ:

– Ai biểu anh đợi, mà đợi làm gì vậy? Bộ có chuyện gì sao?

Nàng găm im tia nhìn ngượng ngùng xuống đôi dép nhựa màu cam, môi thoảng nét cười nũng nịu. Đạt đánh bạo bước sang ngồi cạnh bạn, cười mơn:

– Nhớ Út quá hà!

Nàng vói tay hái chùm bông điên điển ngứt rời từng cánh chu miệng thổi cho gió mang đi, vài cánh vàng mỏng lả lướt bay đậu lên tóc, lên vai áo chàng:

– Mới gặp hôm qua đã bày đặt... nhớ. Có chuyện gì thì anh nói lẹ đi, buồn ngủ quá hà! Đêm qua ra chợ coi cải lương đến một giờ sáng mới về...

Mận hồn nhiên đưa tay che miệng ngáp. Thoáng ghen dỗi mơ hồ trôi trong mắt Đạt. Anh mát mẻ:

– Có gặp chàng kép mùi em mến mộ không?

Nàng mủm mỉm cười đáp ỡm ờ:

– Ai mờ biết! Bộ nghe em đi coi hát anh ức lắm hở?

Nàng mím môi nhìn chàng, mắt ánh ướt thoáng trêu chọc, đoạn dợm đứng lên. Đạt hớt hãi níu bạn ngồi lại, giữ rịt tay bạn trong bàn tay mướt mồ hôi của mình, ấp úng nói cái câu anh đã lập đi lập lại trong trí không biết bao nhiêu lần rằng, Út à, anh thương Út lắm, biết hông? Cô gái đỏ au môi má, phụng phịu “đòi” bàn tay lại. Chàng trai nghe tim nổi trống chầu trong ngực, đảo vội mắt ra bốn hướng tĩnh mịch chung quanh. Sự im lặng của nàng vừa khuyến khích vừa dụ hoặc chàng. Mùi dầu dừa thơm thoảng quyện trong mùi cây lá gây gai, và tiếng con chim nào chợt hót trên cành cao nhắc chàng rằng anh đang thức, không hề mơ. Đạt vụt ôm choàng lấy nàng, Mận thốt giật mình bổ ngửa. Chiếc hôn tỏ tình thay vì đáp vào má hay môi, trượt rơi xuống ngực làm nàng giẫy nẩy như phải bỏng hất ngã chàng rơi tõm xuống kinh.

Cái ôm choàng vụng về, thô rợ và chiếc hôn bõ nhớ bõ thương hấp tấp, rơi không đúng chỗ giữa trưa đứng bóng ấy sau này vón thành cục thành hòn tiếc hối lăn qua lăn lại mãi trong ký ức Đạt, lúc tựa hòn băng lúc giống cục than đỏ hực, khiến anh nghe chợt nóng rồi bỗng lạnh trong những cơn sốt tương tư kéo dài đến mấy tháng.

Sau hôm ấy, đóa bông súng hàm tiếu như chưa bao giờ ngoi lên trên mặt lung đời êm ả để cho gió trăng ghẹo chọc. Đối với anh, nàng cơ hồ mất tích. Đến nhà, nàng lánh mặt. Phục kích dọc bờ kinh, nàng tảng lờ y kẻ xa lạ. Và, đó là kỷ niệm đậm nhất anh mang theo khi rời khỏi Tam Nông.

Đạt cứ ngỡ dòng đời chảy xuôi, hóa ra cũng có lúc nó nghịch ngợm chảy ngược. Cách đây hơn mười ngày anh bỗng gặp lại người xưa. Vừa ra khỏi một tiệm bán đồ điện bên hông chợ trời, đang cắm cúi bước đến chỗ gửi xe, Đạt vụt giật thót khi nghe tiếng xe thắng gấp bên mình. Anh quay sang và ngây lặng đến hơn ba mươi giây mới nhận ra nàng. Đóa bông súng hàm tiếu ngày xưa bây giờ đã mãn khai rực rỡ. Chẳng phải kiểu rực rỡ hiền dịu của hoa nội cỏ đồng mà là vẻ rực rỡ chói chang của phường phố. Mận đó. Mận mủm mỉm cười duyên dáng nâng chiếc kính râm màu trà loãng cài lên tóc, thích thú đón nhận tia nhìn kinh ngạc rồi chầm chậm pha màu ngưỡng mộ của người vừa chợt gặp. Mận đó. Chiếc áo sọc xanh lơ rộng thùng thình ngắn cũn cỡn nửa khoe nửa giấu lập lờ vòng eo thon. Mận đó. Quần jeans màu xám tro bó chặt cặp đùi dài khép hững hờ trên yên chiếc Dream màu nho tím lịm. Mận đó. Ánh chói những phụ tùng trang sức lủng lẳng đầu tai cuối tay. Út Mận đó. Nàng như thể cô Tấm trong cổ tích thoắt lột xác, biến hình thành cô diễn viên điện ảnh, người mẫu trưng bày thời trang từ tờ lịch màu nào vừa bước ra. Bất ngờ quá, hân hoan quá, uốn lưỡi vài lần cho đỡ đớ, Đạt thốt cái câu mở đầu nghe lãng nhách:

– Mận hả? Anh cứ ngỡ ai.

Nàng cười, chơm chớp đôi mắt mênh mông viền nhũ lục. Không phải buổi trưa chính ngọ như ngày nào trên kinh, trong màu nắng non buổi sáng cặp má vẫn cứ ngời sắc đỏ nom ngon muốn cắn. Lâu quá mới gặp, lại gặp thình lình bỏ đi coi sao tiện? Ngập ngừng chút đỉnh Mận theo Đạt vào một quán cà phê. Trong tiếng nhạc dịu nhẹ, bầu khí lãng đãng khói thuốc, họ vui vẻ bắt đầu cái người ta thường gọi là câu chuyện hàn huyên.

Đạt bảo anh hết sức ân hận, giận mình không biết để đâu cho hết về cử chỉ thô bạo dưới lùm điên điển ngày ấy, Mận tảng lờ, tránh mặt là phải. Nhưng nếu chỉ vì vậy mà Mận nỡ bẻ gãy tình cảm tốt đẹp vốn có giữa hai người thì quả là hơi quá đáng nếu không muốn nói là quá quắt hay quá khích. Kẻ chủ động gây ra cuộc chia tay không lời từ biệt là Út chứ không phải anh. Kẻ ấy rất đáng đánh đòn. Lẽ nào hồi đó Mận chẳng cảm thấy yêu thương anh chút nào sao? Ngữ điệu ngậm ngùi xen trách dỗi của chàng có vẻ chẳng làm nàng xúc động mảy may. Mận đáp tỉnh khô:

– Lúc ấy em mới chỉ cảm thấy thích anh thôi, hổng biết có yêu không nữa. Đùng một cái, gánh hát Long Giang về diễn ở chợ, vậy là em thấy rõ mình không thích anh bằng anh kép chánh Minh Thanh của đoàn đó. Anh dư biết em vốn mê cải lương thích ca hát, có điều chắc anh không hề biết em còn muốn trở thành đào cải lương nữa kia. Suốt những ngày đoàn lưu diễn quanh quất trong vùng em không bỏ sót đêm nào. Mỗi lần vào rạp là em nhìn anh kép Minh Thanh muốn mòn con mắt vẫn chưa thấy đã, và nghe không chỉ bằng tai mà bằng cả lòng từng lời ảnh ca. Cái đêm trước hôm gặp anh trên kinh em như sống trong mơ. Đêm hôm ấy vãn hát, đoàn kéo nhau ra quán ăn cháo khuya, em và hai nhỏ bạn đã bặm môi đánh bạo xin gặp ảnh. Cả ba đứa cùng ấp úng nói những lời mến mộ gần như nhau, nhưng không hiểu sao sau cùng ảnh lục bóp lấy ra một tấm hình và chỉ ký tặng riêng cho mỗi mình em. Khỏi nói, đêm ấy em bồi hồi sung sướng, mơ mộng đủ điều. Mơ được nghệ sĩ Minh Thanh giới thiệu vào đoàn hát, mộng được nổi tiếng như cồn. Em tưởng tượng ngày nào đó mình ra đi biệt tích rồi bỗng xuất hiện trên tivi hoặc trên sân khấu đoàn hát về ngay quê mình trình diễn, bà con nội ngoại, chòm xóm tha hồ ngẩn ngơ với cô đào chánh trước kia là một con bé nhà quê. Tưởng tượng cho mình cả chục nghệ danh, tên nào cũng kêu giòn như những cái tên Út Bạch Lan, Thanh Kim Huệ... Mơ mộng rồi thức trắng đêm nên trưa hôm sau gặp anh em than buồn ngủ, nhớ hông? Lúc anh vùng ôm em, em hoảng quá. Hoảng sợ và thất vọng. Em thường mơ mình có một cuộc tình thơ mộng, lãng mạn và đầy trắc trở éo le giống các mối tình của những công chúa hoàng tử trong tuồng tích. Sau đó em đâm ra ghét và sợ anh đã đành, buồn cười là...

Mận bỏ lửng câu nói, uống ngụm đá chanh, mủm mỉm cười, lảng mắt nhìn mông ra phố. Đạt gạn hỏi mấy lần nàng mới chịu nói, rằng hồi đó gần mười bảy tuổi mà sao em còn ngây thơ khù khờ hết biết. Về nhà rồi cứ nghe nong nóng ở chỗ bị người con trai hôn phải. Đi đâu cũng áy náy, cảm tưởng thiên hạ lom lom dòm vào chỗ ấy. Ám ảnh tới độ lắm lần lén cởi áo ra coi, so hai vồng ngực xem thử nó có bị móp méo, nhỏ hay lớn hơn cái kia không! Không buồn cười thì bộ buồn khóc chắc? Mận phá lên cười.

Bây giờ trái đất bất giác quay ngược chiều họa may mới tìm lại được cô Út Mận ngây thơ, cả thẹn, kín đáo anh yêu thời nào. Trước mặt Đạt lúc này vẫn là Mận nhưng là một Mận khác. Mận đã gột phai hết mùi chua đất phèn, mùi dịu ngọt của trái quả miệt vườn. Mận giờ thơm phức nước hoa công nghiệp, láng lẫy chưng diện trang sức, quần áo mode. Mười mấy năm, thời gian thừa sức tô vẽ cho lắm cuộc đổi thay. Riêng sự đổi thay này khá thú vị đối với Đạt. Anh lại nghe mình muốn nổi cơn si yêu ngay vẻ đẹp mới của nàng, dù vẻ đẹp bây giờ so với nhan sắc mộc mạc hồn nhiên ngày xưa có phần lấm... bụi. Mận kể tiếp:

– Nhìn em mảnh mai yếu đuối dạo đó anh có ngờ em cũng có máu liều không? Mê thầm nhớ trộm anh kép Minh Thanh, ngày đêm ôm mộng trở thành đào hát. Chừng vài tháng sau khi anh rời khỏi Tam Nông, nghe đoàn Long Giang đang ở Long Xuyên, em cuốn gói trốn qua đó, lạy lục cúc bái xin theo. Mặt mày tàm tạm nhưng giọng không hay, bài bản em lại dốt đặc, năn nỉ lắm ông bầu mới chịu thu nhận như một người giúp việc, phục dịch mọi thứ linh tinh từ tiền đài đến hậu đài. Từ việc phụ treo bảng hiệu, băng quảng cáo, soát vé đến giặt ủi y phục thường, y trang hát, lo cơm nước cho các đào kép chánh lẫn phụ. Dĩ nhiên bao giờ em cũng kín đáo dành phần ưu tiên phục dịch cho thần tượng Minh Thanh, mong ảnh dạy cho chút ít nghề nghiệp. Thỉnh thoảng được ra sân khấu làm quân, làm tỳ nữ, ca tân nhạc hậu trường đã lấy làm vinh hạnh lắm lắm. Mộng làm đào hát dần tan vỡ theo những công việc phục dịch cực y như đầy tớ, đồng lương ít ỏi, bữa đói bữa no, có lúc túng cùng đến bệnh hoạn hổng có tiền mua thuốc uống. Em đâm nản. Nản hơn nữa là vợ anh kép Minh Thanh, vốn là đào chánh nay đã xuống giá, luôn ghen tương đe nạt nên em trốn khỏi đoàn Long Giang tìm đến các đoàn khác. Hồi bảy bảy, bảy tám khối đoàn hát nổi lên ở các tỉnh dưới danh hiệu Tập thể hay Quốc doanh, chưa giải tán, chưa gộp lại thành các đoàn lớn như bây giờ. Thích thì ở Tân Thủ Đô, chán thì bay qua đoàn Sân Khấu Mới, ở đoàn Hoa Lan vài tháng bị dê xối xả chịu hổng xiết bỏ sang đoàn Sông Dinh vân vân. Mộng làm đào chánh vỡ rồi nhưng em vẫn còn mê thích nghề ca hát, ông già tuyên bố từ rồi, còn mặt mũi nào quay về gặp lại bạn bè, họ hàng chòm xóm? Vậy là em đành hết làm đầy tớ cho đoàn này lại rời sang đoàn khác phiêu bạt khắp nơi. Một ngày cuối năm theo đoàn Kiên Giang 1 về diễn ở Rạch Giá, em thất thểu đi trong chợ nhìn cảnh thiên hạ tấp nập mua sắm đồ tết, tủi thân nghĩ đến mấy cái tết trôi nổi không nhà, lại thêm cái tết nữa sắp tới, đang rầu muốn thúi ruột thì bỗng gặp bà chị họ. Chị nửa mừng nửa ngạc nhiên rồi mắng em một trận, bảo ông già từ mầy là phải, mầy hổng dám vác mặt về cũng phải luôn, thôi bỏ mộng cầm ca đi, về ở với tao! Em bỏ đoàn hát, về nhà chị. Chị khá giàu có, buôn bán lắm vốn liếng, mối manh...

Đạt sốt ruột ngắt lời:

– Và bây giờ?

– Em vẫn tiếp tục làm ăn với chỉ. Khối hàng lậu thuế nhập qua biên giới, đường bộ, đường thủy. Máy móc, vải vóc, quần áo... thứ gì em cũng buôn, toàn mối lớn.

– Hèn gì trông em môđen hết sẩy!

Đạt cười tươi rói, nheo mắt ra vẻ hài hước như để khẳng định anh không hề có ý mỉa mai. Mận bỗng sa sầm nét mặt bảo, mấy năm nay em về nhà thường lắm, có khi ở cả một tuần hay nửa tháng nhưng rầu quá, ông già cứ lờ đi, coi như em hổng có, hay có cũng chỉ giống người dưng nước lã. Má bảo ổng giận vì em đã ngang bướng, không chịu giữ lấy đất lề quê thói. Nếu cứ giữ đất lề quê thói chắc đến giờ em vẫn chân lấm tay bùn! Má thì rất mực thương em, bả chỉ buồn có mỗi một điều là em chưa chồng con gì cả, e quá lứa lỡ thì! Đạt nửa tin nửa ngờ:

– Em vẫn chưa chồng con gì thiệt sao?

Mận khẽ nhún vai điệu đàng:

– Càng khỏe chớ sao! Hai lần tự ý sang ngang, hai lần tự ý bỏ đò, rốt cuộc cũng chỉ mình ên. Có ai chịu thương em thiệt bụng như anh hồi đó đâu.

Một câu đùa hay câu than? Nhan sắc thế ấy, bản lĩnh làm ăn thế kia mà Mận cô đơn sao? Cô gái lục túi xắc lấy chiếc gương con, thỏi son ra tỉ mẩn tô lại môi, không nhìn thấy thoáng băn khoăn pha chút gai sượng chợt dàn trên mặt Đạt, càng không thể biết ý nghĩ nào, toan tính nào đang dấy như cỏ mọc trong trí anh. Nối lại tình xưa? Coi chừng lại thêm một chiếc hôn hấp tấp sẽ rơi tuột lần nữa. Không, hãy thận trọng hơn! Đạt ra chiều ngẫm ngợi mông lung rồi hắng giọng:

– Út à, thiệt tình gặp lại em anh mừng lắm. Không ngờ tình cũ nghĩa xưa tưởng mất tăm tích nay hiện ra bằng xương bằng thịt như vầy. Thời buổi này phải nương nhau mà sống. Chúng ta có thể hợp tác làm ăn với nhau được đó. Không giấu gì em, anh hiện là phó giám đốc công ty liên doanh với nước ngoài. Sao, em chịu hông?

Mận bỏ gương, son vào túi xắc nháy mắt cười:

– Chịu quá đi chớ. Điều kiện thứ nhứt trong hợp đồng làm ăn là không có chuyện lăng nhăng tình cảm giữa bên A và bên B à nghen. Em ngán bị tạt acid vô mặt lắm.

Đạt cười xuề xòa, nói lấp lửng:

– Biết đâu chừng, cái câu tình cũ không rủ cũng tới xưa hơn trái đất bộ em không biết sao? Còn vợ anh nó hiền như là con búp bê mủ ấy, em khỏi lo. Chắc chắn lần này anh không hôn trượt nữa đâu em bé ạ!

Cả hai cùng cười, đoạn Đạt nhíu mày ra vẻ rất khổ tâm, chắt lưỡi nói còn cái vụ ông già từ em, anh sẽ thuyết phục ổng. Lát nữa anh sẽ viết cho ổng một cái thư lời lẽ thống thiết, mời ổng lên nhà chơi một chuyến là xong ngay thôi. Biết tin anh chắc ổng mừng lắm. Ổng không nói nhưng anh biết bao giờ ổng cũng thương anh như một thằng rể... hụt!

CÁI THƯ MẬN ĐÃ MANG VỀ VƯỜN. ÔNG TƯ ĐÃ ra tới. Bia sắp hết. Đêm còn dài. Cuộc nhậu tay đôi xem chừng không được hào hứng lắm bởi khách cứ ăn uống nhẩn nha để chỉ một mình chủ nhà uống bạo. Nhắc kể mãi những kỷ niệm thời lấm lem đồng bái riết cạn đề tài, Đạt tính xoay hướng câu chuyện sang Út Mận thì ông Tư chợt nói:

– Lâu nay, khoảng một tuần nay con Út có ghé hay mầy có gặp nó ở đâu không? Nghe hai đứa định hợp tác mần ăn gì phải hông?

Đạt cười mơn, nói giọng ngấm bia bông bốc:

– Dà, tụi cháu mới tính sơ sơ. Nhưng rồi Út lặn đâu mất tiêu hổng thấy ghé như đã hứa. Còn cái vụ chú từ cô ấy cháu nghĩ...

Ông Tư nóng nảy ngắt lời:

– Vụ đó tao đã quyết là như đinh đóng cột, hổng nói tới nói lui gì nữa cả. Mầy bảo là nó hổng gặp mầy gần đây, thiệt chớ?

– Dạ.

– Tao chỉ muốn biết có vậy!

Ngữ điệu tuy khá điềm đạm, Đạt vẫn nghe ra trong ấy như có nỗi gì ông Tư đang cố dồn nén, anh thầm nghi hoặc. Khách vụt đứng lên. Đạt chưng hửng ngỡ ông muốn ra về định lên tiếng giữ ông ngồi lại, nhưng rồi nghe ông làu bàu hỏi chỗ đi tiểu ở đâu, cái món bia khó tiêu phải xả bớt mới được. Anh vui vẻ đưa tay chỉ ra nhà sau.

Thân hình cao kều, đầu tóc muối nhiều hơn tiêu hơi cúi giữa đôi vai so. Tiếng kèn saxo trỗi điệu pasodoble vui tươi vẳng từ phòng trong ra lạc điệu một cách trái cựa với dáng bước lừ đừ của người nông dân đi chân đất. Ông vào toa lét rồi quay ra, bỗng dừng sững nhìn chăm cái sọt rác đầy ụ các vật thải để cạnh cái bể đầy ắp nước. Dưới ánh sáng chói chang của ngọn đèn ống, cái bọc nylon bung miệng nằm tênh hênh, những con chim nướng vung vãi trên mớ đầu tôm xương cá bầy nhầy. Lặng người một lúc, tưởng chừng có cái nút phải gió nào vừa bất thần trồi lên chặn ngang cổ họng, đoạn ông cúi xuống mím môi run tay cầm cái bọc nylon lên, nhặt từng con chim bỏ vào.

Ra tới phòng khách, thấy Đạt đang quay lưng loay hoay bật chốt mở thêm một cánh cửa sổ nữa, ông lẹ làng bỏ cái bọc vào giỏ bàng, cầm nó lên tay điềm tĩnh nói.

– Đạt à, chú Tư về nghen!

Đạt quay lại, bất bình:

– Giờ này chú còn đi đâu? Ở đây cho cháu có dịp tán gẫu với chú một đêm như ngày xưa trên ruộng hổng thích sao?

Khẽ đong đưa chiếc giỏ bàng như lúc đến, chẳng nói chẳng rằng, ông Tư lừng lững bước xuống mấy bậc cấp. Con chó nãy giờ nằm ngủ lơ mơ trước hiên choàng thức vẫy đuôi vồi vội bước theo chân chủ tiễn khách. Đạt mở khóa cổng, hơi chột dạ vì sự thinh lặng có vẻ bất thường của ông Tư, nói lí nhí:

– Cho cháu gửi lời thăm Út, lúc nào rảnh mời cổ ghé cháu chơi nghe chú Tư!

Ông Tư thấp giọng, nói thủng thẳng, tưng tửng:

– Tao biết nó ở đâu mà nhắn. Nó giựt hụi người ta mấy trăm triệu rồi trốn mất đất cả tuần nay. Ngày nào cũng có người tới nhà đòi nợ, đòi xiết đồ, chửi bới hung hăng như đám giặc. Đù hỏa, con với cái!

Đạt đứng chết trân hệt bất giác bị điểm trúng yếu huyệt, cấm khẩu. Dợm bước đi rồi như sực nhớ, ông Tư nói rành rọt nhưng khẽ khàng, à, còn có chút quà cho con chó nhà mầy tao suýt quên! Ông đủng đỉnh lấy cái bọc nylon ra thẩy xuống đất.

Những con chim trụi lủi, vàng hươm đập những chiếc xương cánh tuyệt vọng, cháy xém trước mõm con vật bốn chân. Con chó nhảy cẫng, vẫy đuôi rối rít, kêu như nôn ra từng tiếng sủa hoan hỉ, cực khoái.

Cần Thơ 1989