Ulma

Tôi đợi gần hai mươi năm mới viết cho Văn. Justine đã yêu cầu tôi đừng viết. Theo mẹ, tôi đừng tự vẽ bánh trong đầu. Văn, mang họ bố tôi, thèm vào biết mình có em gái, tòi ra từ vụ dan díu vỏn vẹn một tuần. Anh ta mà tiếp giội tôi thì gáo nước tha hồ lạnh! Tốt nhất tôi nên nghe mẹ, mẹ nói lời vàng ngọc, mẹ sẽ ngăn tôi khỏi bị nhục mặt khi phơi bày thân phận con rơi con vãi ra thanh thiên bạch nhật, khỏi bị lộ khi xin Văn gia ơn: đừng cho tôi đi tàu lượn. Còn đâu, tôi có gì để nói với anh? Rằng tôi cùng máu mủ với anh, nhưng cha lại không trả lời lá thư báo tôi ra đời ư? Rằng tôi hâm hấp ư? Rằng không có ông, bác sĩ Sullivan, tôi chỉ còn nước nhốt trại ư?

Justine chẳng nhìn bằng con mắt tán thưởng việc tôi sang Việt Nam và đi thăm anh của cha tôi. Trăm lần như một mẹ bảo tôi đừng có bới chuyện cũ đã hai thập kỷ ra. Tôi sẽ thu được cái gì mà đi dò la về người đã khuất? Anh cùng cha mà giống cha tôi, thì tôi sẽ bị tống cổ thẳng cánh khi muốn thư từ với anh. Ta thò chân vào đời người khác thế đâu được! Vô ý vô tứ, tôi sẽ bị trừng phạt nghiệt ngã. Cứ cho là tôi sẽ không bị xua như xua tà đi, cứ cho là Văn chịu tiếp chuyện tôi đi, anh thể nào chẳng có vợ, tôi sẽ làm cô ta sinh lòng ngờ vực. Như thế tôi cũng sẽ bị trừng phạt vì vô ý thôi, tôi sẽ như ả giang hồ, sẽ là nguyên nhân lục đục.

Tôi lắng nghe những bài bác của Justine, dù chúng như dao cứa. Thư tôi sẽ gây bom chấn, tôi sẽ chỉ là kẻ phiền hà, mang tin động trời. Liệu Văn có kinh động không? Hay chỉ bối rối? Anh có phải miễn cưỡng đóng kịch tỏ vẻ quan tâm tới tôi? Hay với anh, tôi sẽ chỉ là đứa phịa những chuyện khả nghi? Chẳng có gì chứng minh tôi là em cùng cha của anh. Mà kể cả có thế, bước chủ động từ phía tôi cũng sẽ không phải phép, đến nhà người khác kiểu ấy, bằng lá thư gieo mầm rắc rối, nói vô duyên là còn nhẹ. Bao năm ròng, tôi thảo nháp một trát thư văn phong vòng vo, gắng không nói mọi việc theo lối sống sượng làm Văn gai mắt. Tôi tự đặt cả loạt câu hỏi về anh. Anh có nguyền rủa cha vì đã hy sinh anh để theo đuổi con đường chính trị? Hay anh tôn kính cha vì ông là một người lính chống để quốc? Anh có quy phần trách nhiệm nào cho cha, trong tư cách cán bộ Đảng, về việc thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa? Hay tìm cách biện minh thay, vì ông mất trước khi thiết lập chính quyền và chắc sẽ không đi cùng với chế độ ấy? Văn có là một người nhập cư khổ sở vì tha hương? Với anh, dân cựu thuộc địa, tiếng Pháp là chiến lợi phẩm, như nhà văn Kateb Yacine nói, hay thứ tiếng anh dùng nhuần nhuyễn đến mức nó thay cho tiếng Việt, đã rơi rụng hẳn? Anh đã Âu hóa hay vẫn giữ những nét Á đặc trưng? Anh lấy một cô Paris hay một kẻ lưu vong như mình? Theo lời bác, anh đang sống những ngày khá êm đềm ở khu Belleville. Càng có thêm lý do để đừng làm xao động sự yên bình của anh. Tôi sẽ chẳng đời nào cả gan quấy nhiễu anh nếu không cần phải soi tỏ mọi đàng để thôi ngụ lại trong mối hồ nghi sinh ra lòng u uẩn độc hại. Justine, tuy thế, đã báo trước: tôi đang đón lõng nỗi thất ý ê chề. Tôi sẽ chỉ là kẻ ăn mày tình yêu. Gần như cầm chắc tôi sẽ chỉ hứng vụn rơi vụn vãi mà thôi.

Lời nói ra quả quyết, tôi không sao phản bác được rằng mình sẽ chẳng đặt vào đó tính toán nào, sẽ chẳng đòi hỏi gì ở Văn. Được cái gì, mẹ đay đi đay lại, mà tôi đi xin xỏ anh ta? Tôi sẽ chẳng biết thêm gì về cha sất, hoặc sẽ biết cha đỏ mặt vì có con chui con nhủi ở Pháp. Tôi sẽ không chiếm được trái tim người anh cùng cha, mà sẽ bị coi là kẻ đâm ba chẻ củ (mà đấy còn là uyển ngữ, mẹ cười khẩy thêm vào).

Justine đang không có tâm trạng ôn hòa vì giữa Fred và mẹ không còn cơm lành canh ngọt nữa. Sống chung được hai mươi hai tháng trong cần hộ phố Rouvet, hai người họ đi đến hục hặc liên miên. Đã thôi hút cỏ rồi, mẹ lại bập vào, mẹ bảo tôi, cho quậy, chứ với Fred, thánh gồng tay và ro ró xó nhà, thì đừng mong. Hắn cứ việc xả hơi trong các câu lạc bộ tút lại vóc dáng, nhưng hãy kệ mẹ với các điếu cần! Mẹ ngấy tận cổ cứ phải chợ búa, nấu nướng, rửa bát quét nhà rồi. Mẹ sẽ phát rồ nếu không cho mình thở. Đã có lúc mẹ tưởng ngoan đi cũng sẽ chẳng chết ngạt. Còn bây giờ, ngày nào mẹ cũng tụng mình cóc sinh ra cho đời tiểu tư sản này. Mẹ tiếc tuổi trẻ, nhớ thời hippy. Thời của chống đối, của hợp chất LSD, của giải phóng tình dục ấy thật đỉnh! Trong đầu, mẹ ở lại cái tuổi sống bằng khí trời, nhưng bạn bè cả đống, nhiều tối chẳng có gì bỏ bụng mà phiêu diêu đến không thấy đói. Không tuần nào trôi qua mà không có trò xôm ở nhà người này người nọ, đám bạn mẹ trồng thuốc phiện trong một góc lều lụp xụp, mẹ thử đủ mọi loại thuốc phiện, thích Andy Warhol, ban nhạc The Velvet Underground, đĩa Chelsea Girl của Nico, vũ khúc Nguyện cầu cho thời hiện tại của Pierre Henry, quyển Những lời dạy của Don Juan của Castaneda. Vẫn còn có thể hy vọng thay đổi thế giới, làm ngày mai cất tiếng hát, tin tưởng ta sẽ không sa bẫy xã hội tiêu thụ, không đánh mất linh hồn và không an phận một đời nhỏn nha rì rà. Mẹ vốn chống chủ nghĩa thủ cựu, ghét cay những khuôn khổ cứng nhắc bị người ta áp đặt, thà chặt tay còn hơn làm cừu Panurge. Mẹ khác những ả gà rù tối ngày lượn phố ngó hàng, những con ngỗng ỉa không màng chính sự. Mẹ cần gì mài đũng quần mấy năm đại học mới thành kẻ quan sát tinh tường về người đời và các trò chơi quyền lực. Mẹ có thể bàn luận từ chuyện chớp bu đủ mọi đảng phái sang chuyện đồng loại, cả chuyện Lily, chẳng có gì xuất chúng và chung cục chỉ là một bu già nhan nhản khắp nơi, khả kính và tôn kính lẽ tự nhiên, chẳng có tí máu nổi loạn nào dù bầu cực tả, chẳng thức thời, dù có những lúc bỏ không sót trò thời thượng nào, không chút sắc bén, mà cứ huênh hoang ta đây biết phán đoán, chán mớ đời với đạo đức truyền thống, tụt hậu trước các tư tưởng năm 68, dù cứ cố hiện đại, cá chuối đăm đuối vì cháu, trong khi lại chẳng phải là mẹ hiền.

“Hồi ta còn bé, suốt ngày bà ấy làm ta thấy mình chẳng được nước gì”, Justine thở dài. Mẹ không muốn gièm pha người đã khuất, nhưng trút lòng ra đúng là được xả bỏ. Tôi đừng cho mẹ là xà khẩu! Giá tôi biết Lily đã yêu thương mẹ ít thế nào! Suốt thưở bé, mẹ toàn ăn mắng: mẹ đội sổ, đi học về muộn, không biết ăn trông nồi ngồi trông hướng, đọc trại tiếng Pháp, chính tả bát nháo chi khươn, đập vỡ đồ chơi, Chủ nhật ngủ trương mắt thay vì làm bài tập, thó tiền lẻ mua kẹo, cẩu thả, quần áo chốc cái là bẩn, hốc như lợn, đố nhúng tay giúp việc nhà bao giờ, bừa bộn, ăn bơ làm biếng, đến tất mình cũng không giặt, phải đi mua sữa thôi đã cảu rảu, đọc độc truyện tranh, dốt đặc môn địa, môn sử lại càng bã đậu, Austerlitz chỉ là một bến tàu điện ngầm, chuyên ăn trứng các bài đọc thuộc, đầu đất đến nỗi không nhớ nổi thơ mười hai chân, chỉ được vừa xoăn điểm trung bình toán, mà mẹ thấy thế đủ lắm rồi, mẹ ưỡn ngực, vì môn vẽ mẹ đâu có hủi, xem phim bộ ngu xuẩn trên ti vi đến mụ người, cãi chem chẻm khi người khác vừa mở miệng, không được làm thứ mình muốn là như động rồ, mười một tuổi đã là thảm họa, v.v. và v.v.

Ngần ấy chuyện, chỉ bởi mẹ là Justine chứ không phải Justin, giá đẻ con trai cha mẹ của mẹ đã vừa lòng hơn. Các bà tiên hiền đã không nghiêng xuống nôi mẹ. Cha của mẹ không nuông chiều mẹ, Lily không đối với mẹ như với tôi. Ngoại bo siết từng thứ sắm cho mẹ, mua toàn hàng đểu, cho mẹ mặc đồ rẻ mạt, đâm ra trông mẹ như con Cosette. Lily chẳng phải mụ Thénardier, nhưng để mẹ thiếu hầu hết mọi thứ, lấy cớ những là túng bấn, những là nghề phục trang của ngoại không hốt bạc, những là đời không phải vườn hồng. Mẹ, trái với tôi, tốt nghiệp trường khó, đố bao giờ có tiệc sinh nhật, Giáng sinh thì quà ghẻ, sau món gà tây mẹ không nuốt nổi, vì giao thừa buồn chảy buồn nhão. Tuổi dậy thì của mẹ, càng tệ nữa. Lily trị mẹ ra bã, cho mẹ đừng hòng tưởng muốn gì được nấy. Mẹ không có tiền tiêu vặt, cuốc bộ đến trường, mà trường cách nhà hàng cây số, đóng măng tô sờn, váy bạc màu, xỏ giày cổ lỗ sĩ, có cái cặp cũ thủng tứ tung đến nỗi rơi mất cả bút chì, không được theo học đàn violon như mấy đứa bạn, bởi tại, theo Lily, mẹ chẳng có tí thiên hướng âm nhạc nào, tập tành bôi quẹt cũng không, bởi tại Lily nghi ngờ năng khiếu vẽ vời của mẹ. Mẹ không bao giờ đi lớp học sống xanh, vì Lily đừng hòng thí một xu cho mẹ về nông thôn chơi nhỏi. Các kỳ nghỉ dài, mẹ ở phố Rouvet, sấp bụng trên giường gập, ngoài phòng khách, vì phòng riêng mẹ cũng có đâu. Mẹ vệ sinh như mèo rồi lại chui tọt vào dưới mấy tấm ga, chơi trò xếp bài solitaire, nhai bim bim, bật đài đinh tai nhức óc, đọc chuyện ngồi lê đôi mách trên tạp chí về các ngôi sao mới lên, không mó đến sách vở, đánh móng kẻ mắt, sục tủ lạnh ngay khi Lily vừa đi khuất, và xực sạch sẽ nguyên lọ Nutella, phết xốt béchamel lên dưa chuột bao tử, tự thết bánh mì phết patê thịt, xúc xích nướng, hễ Lily không có nhà là mẹ ních kễnh bụng, bởi bằng không, mẹ hòn bữa. Hồi ấy hai mẹ con đã mặt trăng mặt trời rồi. Lily không khỏi nhận ra thức ăn không cánh mà bay. Thế là, ngoại chẳng thèm nhọc công nấu nướng nữa. Bà ấy đã để ta ăn đồ thừa thì chớ, lại còn tế ta nữa, Justine bảo, bao năm sau vẫn còn như cô bé Lọ Lem bị hắt hủi.

Thế cho nên, mẹ vẫn còn bảo, mẹ nóng lòng muốn rời khỏi mẹ mình. Mới mười bốn tuổi, mẹ đã sốt sùng sục: kể mà có gì để thuê một căn buồng thôi, ở ngoại thành cũng xong, mẹ đã phắn ngay. Mẹ không ngủ nhà Lily mấy nữa, mẹ có bạn sẵn lòng cho chung giường, họ hút cỏ và thức chong mắt vừa đọc Allen Ginsberg vừa nghe Janis Joplin, thế vui bằng mấy ngồi trên lốp. Mẹ không phải độc giả thơ, nhưng lại quen một tay Pierrick có đủ hết sáng tác của thế hệ Beat, y xóa mù cho mẹ, giảng cho mẹ về kỹ thuật cắt-ghép… Giai đoạn ấy đã tác động đến mẹ biết bao! Từ bấy mẹ có còn được trải nghiệm lại nữa đâu. Già đi cực vậy, ta mất bạn mất bè, người này chỉ còn làm chân cạo giấy, kẻ khác gạt bỏ những thứ mình từng thờ phụng. Bọn họ đổi làn quặt hướng, bè ai nấy chống. Cho đến lúc mẹ lấy Fred, còn độc mình mẹ là baba cool, nhưng rồi mẹ cũng xoay chiều nốt, mẹ cũng, từ ấy, bo bo thân mình. Nhất là Fred lại chính tông con nít, làm mẹ phải chăm như chăm con. Gặp lại bồ cũ, mẹ thấy đám ấy già trước tuổi, bốn mươi mà như mấy lão khốt, cẩn tắc, chi li từng hào, rách việc. Mẹ ít ra chẳng đến nỗi thế, mẹ vẫn giữ tinh thần tươi trẻ mà bọn họ chẳng mống nào có. Hôi ôi! Với Fred, mẹ đã từ bỏ hết kỳ vọng của mình. Sao? Mẹ chỉ có được bấy nhiêu sao? Chẳng bao giờ có gì thảng thốt, xốn xang sao? Chẳng bao giờ phục sức sang cả, ăn tối thức ngon vật lạ ở nhà hàng ba sao, du lịch bên kia địa cầu, nghỉ ở palace, dạo thuyền gondola ở Venise sao? Đến chút tiền mua linh tinh vặt vãnh cũng chẳng bao giờ sao? Không phải mẹ hình dung mình sẽ viên mân hơn nếu Fred lương cao hơn, nhưng trong cái thế gian đồng tiền làm vương làm tướng này, mẹ cũng mong vợt vài mối hời, mẹ cũng mong, giờ chẳng còn đôi mươi, được nể mặt hơn, mà không rơi phải giuộc trung lưu, bởi mẹ đâu giống mấy mụ tiểu tư sản, nấu bợm đẻ sòn. Mẹ nói tái nói hồi với Fred đừng hòng mẹ phục tùng hắn, mẹ mới là người quy định cách hắn ăn ở. Hắn chỉ là đồ dân ngu khu đen, nhìn chẳng quá chớp mũi mình, không có mẹ thì hắn vẫn chỉ là thằng ở thuê căn hộ hai buồng thảm hại ở Montrouge, mơ ra sổ tiết kiệm, vẫn chỉ là gã lực điền, đi đâu cũng bị khinh như cóc ghẻ, mẹ đã dạy hắn phong thái quý ông, trước giờ mẹ vốn chỉ đi lại với những thành phần đầu lĩnh, kiến thức chẳng được mấy tích sự cho họ thật, nhưng ít ra họ chẳng từ cùng dân mà ra, mẹ không ghét bỏ gì vô sản đâu, ngược lại ấy, bản thân mẹ chắc cũng là một trong số ấy thôi, phải cái mẹ làm gì có cung cách như họ.

Nhiều khi Fred không nghe mẹ. Hắn đáp trả rằng mẹ làm hắn ngứa mề với mấy cái kiểu “chớ làm thế nọ, đừng làm thế kia”, hắn thế nào thì thế và ba mươi sáu tuổi đầu còn lâu hắn chơi trò nhãi ranh gọi dạ bảo vâng. Xin tha cho hắn các nhận xét của mẹ đi! Mẹ bai bải mãi chán mớ đời. Hắn ẻ vào làm quý ông. Hắn đẻ ở một nhà, nhất là đằng nội, người ta man khai đấy, và tự hào với nó đấy. Mẹ chẳng từng vạ vật ngoài luồng đấy thôi, giờ lại đi răn dạy sự phải phép cơ, cứ như hắn chưa gánh đủ với mẹ mình không bằng, bà ta nữa, cũng đến lắm điều. Cho xin đi! Hắn điếc đặc trước những bài bác của họ. Hắn có mụ vợ cô khai hóa bên trái, bà mẹ kèn kẹt bên phải. Thế còn gì là đời! Thôi, xin kiếu cả lò! Đừng hòng hắn mặc váy!

Càng thêm ngày thêm tháng, Fred càng tỏ ra bớt nhũn. Justine và hắn cùng buộc tội nhau không nhường đi một tí cho êm thấm. Mẹ ườn ra cả ngày, bán lần mòn đồ đạc sắm khi chuyển về phố Rouvet, ăn lẹm khoản bình thường dành cho việc nhà để mua pin. Mẹ có quyền làm thế, mẹ bảo, vì đã thoái triệt tự do của mình, vì Fred chẳng thèm động đít dẫn mẹ đi hộp đêm mà mẹ thì thấy thời gian lê thê khi hắn ở Casablanca. Phải cái, hít một mình thì lại chẳng giống hồi xưa, lúc bạn bè xúm xít vây quanh, ngông nghênh chẳng ai kém cạnh ai. Mẹ càng thêm tiếc nuối những tháng nàm cùng lúc bắt cá mấy tay, không một nghĩa vụ, không bị một ai gò vào khuôn phép, mẹ cứ việc sống thả phanh. Mẹ chưa dính bầu, đã tếch khỏi nhà, hỉ hả không còn đeo Lily trên lưng. Mẹ mười lăm tuổi và có lý do tin tưởng vào tương lai. Mẹ có đầy đủ để được thích, đã không ma lem lại chẳng gà mờ, đầu óc hoạt bát, lóng lánh hiểu biết, có Kamasutra riêng nhưng quên đi mà giạng chân vô tội vạ, chẳng đòi được nịnh đầm, mà chỉ cần ba bốn gã vây quanh, sẵn sàng giải khuây cho mẹ và rước mẹ lên giường. Mẹ không bao giờ cặp kè lâu với cùng một đám, vài tuần thôi là họ hết phần, họ làm mẹ chướng tai gai mắt, kể cả các triết gia lẻo mép. Mẹ bỏ đi theo đám khác, hơn mẹ mười tuổi và tự nhận theo chủ nghĩa tình thế, mẹ nghe họ như uống từng lời, những thứ họ giảng sao mà mới, sao mà đẹp. Nhưng chẳng mấy hồi họ cũng lọt ra khỏi mắt mẹ nốt. Khi có tôi rồi, mẹ bắt đầu ngóng đợi tình yêu lớn, như đã được nếm tiền vị với cha tôi, người đầu tiên làm rung động trái tim thiếu nữ bé bỏng của mẹ, bởi mười tám tuổi mẹ thiếu nữ hơn bao giờ hết, mẹ ham muốn tột cùng được trải nghiệm hết thảy, được choáng ngợp và tận hiến. Mẹ không mơ mòng cưới hỏi, cho khoản đó mẹ bạt mạng quá mà, nhưng sẽ gật đầu theo chàng hoàng tử đẹp mã nào hứa hẹn họ sẽ cùng đi bên nhau một thôi đường. Ngoài đó ra đã không có cổ tích. Mà mẹ đâu thiếu lợi thế, mẹ đâu phải kiểu búp bê được mỗi nước sơn, mẹ sâu sắc chứ, có gu tinh tế chứ, và tất cả là tự công mẹ vã nên hồ, mẹ dằn từng tiếng, chứ Lily có dạy được mẹ cái khỉ gì đâu.

Cha tôi bảo mẹ không như cha hình dung về các cô nàng Paris. Mẹ đơn giản đến khêu gợi, nhí nhảnh đến ngộ nghĩnh, mẹ đối đáp sắc lẹm, mà không bao giờ tỏ ra nanh nọc. Mẹ không có tí nào định kiến kiểu Pháp bình dân. Mẹ không dung tục hay õng ẹo, không sắm vai đồng trinh e ấp nai tơ hay phụ nữ đã phá cũi sổ lồng. Mẹ có kiểu lý tưởng chủ nghĩa của người đặt hy vọng vào Đêm Lớn, song không bạ đâu tin đấy. Mẹ thấy ở cha tôi hiện thân cho các lý tưởng của mẹ, cha đấu tranh để dân tộc mình được tự quyết, cha tin vào Cách mạng thê giới, vào thắng lợi của chủ nghĩa nhân văn. Những năm ấy, chính mẹ cũng tin, trước khi cuộc đời bác sạch tín điều của mẹ. Cùng với tuổi tác mùa vỡ mộng cũng theo về. Mẹ không còn là cô bé đầy ngây thơ, đinh ninh mọi thứ sẽ mỉm cười với mình. Mẹ chỉ gặp toàn ách vận. Đen đủi toàn tập như thế, ta còn làm gì vì nghĩa cử cao đẹp được nừa, ta chua chát khi so bì mình với kẻ khác, vận đỏ hơn, ta không còn biết ngoái sang ai bởi bạn bè rã ngũ ráo cả. Cha tôi, người đã yêu mẹ vì tâm hồn cao thượng, hẳn sẽ rầu thối ruột. Nhưng sao cha không bao giờ phát tín hiệu lại cho mẹ? Có phải tại mẹ thú nhận có thai với cha? Mẹ đã không biết giữ mồm giữ miệng. Nhưng cả trước khi mẹ phạm điều dại dột ấy, cha cũng chẳng gửi cho mẹ lấy một dòng, dầu chỉ để báo chuyện giữa họ hết rồi, cha đã có vợ có con ở Việt Nam, và cha không thật yêu mẹ. Trong chuyện ấy mẹ sẽ đứng về phía cha, mà vẫn khắc cốt cái tuần lễ không thể nào quên, khi mẹ dẫn cha đi khắp Paris, khi cha thật âu yếm, nhưng thẳng thắn, bảo mẹ: cha không thể gắn bó với ai, cha còn rời bỏ cả mái ấm gia đình đi chiến đấu dưới ngọn cờ Hồ Chí Minh. Cha không bảo mẹ mình có con trai, mình không chứng kiến nó lớn khôn. Và tôi, giọt máu cha không thừa nhận, lại là người phải banh vết thương ra vì muốn soi tỏ một chuyện tận thưở hồng hoang. Người anh cùng cha sẽ chẳng kể cái gì làm bài thuốc trị bệnh khổ cho tôi đâu. Kể cả anh có không báu gì cha mình đi nữa, chuyện này cũng sẽ chẳng hay hóm gì cho tôi. Chúng tôi sẽ chỉ là hai kẻ bài bác kêu rên về sự đào tẩu của gã đàn ông đã đặt cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc lên trước hạnh phúc gia đình.

Văn, nếu yêu mẹ vô chừng, có thể sẽ uất giận khi phát hiện cha mình từng có phút ngã lòng với một bà đầm, trong khi bặt tin cho vợ. Dưới mắt anh, tôi sẽ chẳng có một gam giá trị, bởi tôi là con hoang. Đáng lẽ tôi đừng sang Việt Nam, đừng hỏi bác tôi về người cha có lẽ đã được phong anh hùng nếu không chết trước khi người Mỹ tháo chạy. Cha dâng trọn lòng quả cảm phụng sự sự nghiệp, dẫu có làm khổ người thân. Tôi nên hãnh diện được làm con gái cha mới phải. Tôi nên để người đã khuất được yên mới phải, thay vì cứ mãi ngoái về quá khứ. Nhưng những điều mẹ bảo tôi vào tai nọ ra tai kia. Với mẹ đó là chuyện đã chôn sâu, và đang yên đang lành tôi lại khai quật những kỷ niệm xưa cũ lên! Tôi sẽ chẳng soi rọi được gì sất, mà sẽ chỉ mua não chuốc sầu, bởi tôi sẽ lép vế, Văn sẽ bắt tôi trả giá đắt cho thứ tôi đời anh. Tôi có nhắc Justine mấy, rằng tôi chỉ tò mò muốn biết người anh cùng cha thôi, cũng vô hiệu, mẹ vặc lại là đừng tưởng cả hai phía đều thế, anh ta đào đâu thì giờ mà mất với tôi. Đến mẹ còn oải vì bấy nhiêu đó cơ mà! Tôi không miễn cho mẹ mấy cái đầu câu chuyện chẳng dẫn đến đâu mà chỉ làm mẹ phiền não ấy được à? Cứ như mẹ chưa đủ rầu vậy! Vợ chồng mẹ đã đang đổ vỡ thì chớ, Fred chẳng phải ông chồng trong mộng, mẹ chẳng còn thấy hắn hợp nhãn nữa, nhưng hắn vắng nhà thì mẹ lại ngáp ruồi, chẳng biết làm gì cho hết ngày, thế là mẹ lại dính vào chất trắng, tán gia bại sản cho bọn bán ma túy, mẹ đã rút ruột sổ tiết kiệm mà Fred và mẹ có, hầu như chẳng còn lại gì từ món tiền dành dụm của họ.

Về đến nhà, Fred đổ sập xuống giường ngủ ngay, ngáy rền. Hắn dậy chỉ để tọp, tóp tép thô tục. Hắn tọng như phát tấu, còn mẹ nhai gảy trệu trạo, nhìn hắn tọp mẹ mất cả ngon. Mẹ không còn trước mặt mình chàng Fred dạn gái tặng hoa mẹ nữa, mà một kẻ lỗ mãng phải dạy bảo lại hoàn toàn. Mẹ kìm mình để khỏi mắng hắn kiểu bà mẹ bảo thằng con đần độn: “Tao biết làm gì với mày bây giờ?” May còn có cỏ, không mẹ đã ba máu sáu cơn và đố gì ngăn lại được! Mẹ không bạo ngược, nhưng quá thể đáng lắm rồi, hắn buông tuồng, về nhà chỉ để tọt vào giường hoặc hốc bữa trưa, đánh độc quần xà lỏn áo ba lỗ. Mẹ không muốn bạn đời loại ấy, chẳng chải bộ chuốt dạng, lại còn vừa nói chuyện tục tĩu vừa cười khùng khục. Mọi sự cứ tuột dốc không phanh. Có thể lẻ bạn hơn xấu đôi, nhưng mẹ lại không dành cho đời độc tấu, mẹ cần người trao đổi dăm câu ba điều, dù chỉ để nói chuyện nắng mưa, có người để đêm được nép vào, nhưng đừng là kẻ bám đít, được chăng hay chớ, dung tục hay cứng nhắc. Tuyệt vọng cùng cực cho mẹ, rốt cuộc Fred lại đại diện cho tất cả những gì mẹ kinh hãi. Mẹ bất giác nhớ Phil. Hai người họ đã có những chớp lóe khó quên với nhau. Tay này hơi hợm, với hắn mẹ chỉ là bữa phụ, thế nhưng luồng điện đã xẹt qua, họ thích những đĩa hát giống nhau, những bài tuyển lược tâm linh giống nhau, cùng ghê tởm cái guồng “tàu ô, làm bò, nằm khò”(29). Phil trốn nặng chọn nhẹ, lĩnh trợ cấp thất nghiệp và khỏi tìm việc, vì, hắn bảo, cóc muốn làm một bánh xe giữa các bánh xe khác. Hắn không như Fred, một mực khuôn phép và sợ uy sếp. Với hắn, chắc mẹ đã không đóng ngắc vảy trong cái đời tầm thường, chỉ làm thân mẹ sề, cung cúc chăm gã chồng ba hoa chích chòe, ngày ngày chẳng làm gì đưa mẹ lên mây, mãnh thú giường chiếu không quý ông lịch lãm chẳng, nhạy bén đừng mà cạ phởn cũng khỏi. Vậy đấy! Giờ mẹ ra nông nỗi thế đấy! Bốn mươi tuổi đầu vẫn chẳng có mống nào xứng đôi vừa lứa. Ước mong của mẹ đã không thành hiện thực. Không hoàng tử tuấn tú, không đời sống xa hoa, mãi vẫn là những giọt lệ rỏ xuống tuổi trẻ đã phôi pha. Và tôi lại còn đến những nhiễu đời mẹ bảo tôi chuyện với cha tôi thê nào nữa! Có gì đâu mà nói. Cả mẹ và cha hẳn nhiên đều đâu muốn mẹ dính thai. Mẹ đã chẳng giữ tôi nếu Lily không thuyết phục mẹ đừng bỏ, khi hứa cho mẹ một tấm séc và cam đoan đảm đương vai trò làm mẹ bên tôi. Tôi không phải đứa con ao ước, mà là đứa bé chào đời lúc mẹ không có bản năng làm mẹ và có thể tung hê hết để được tự do như khí trời. Khi ấy mẹ có hai bạn tình mà cái thai là một thứ diệt tình. Mẹ bụng vượt mặt, mắt hùm hụp, không váy nào vừa. Nhìn mẹ phát hoảng. Mẹ mất chín tháng chạy theo hết kẻ này người nọ. Đẻ ra, với mẹ, là giải thoát: cuối cùng, mẹ lấy lại vóc dáng con gái, cuối cùng, mẹ mặc được váy bó, áo tắm hai mảnh, đồ chíp khêu gọi, mẹ lại có thể nhảy nhót, say sưa, ngủ lang, quyến rũ những con ma đêm… Trong lúc Lily làm bảo mẫu, mẹ sống một đời hưng phấn. Mẹ nối lại với bạn bè, đốn ngã những con tim. Nhờ tấm séc của Lily, mẹ có đồng ra đồng vào, nhưng được bốn tuần món tiền đã đội nón ra đi. Sau đó, mẹ lao vào cuộc cò kè tình cảm để ngoại tôi bơm thêm. Công cốc. Vậy nên, để trả đũa, mẹ cuỗm quách tôi. Đáng đời Lily, đừng ki bo thế mới phải chứ. Mẹ có thị bạn thân không ghê lợm bỉm tã. Mẹ nhờ thị ta trông tôi, và việc thế là xong. Khốn nỗi tôi lại là con bé hay quấy, thị bạn không sao dỗ được, thị ta chẻ hoe bảo mẹ đón tôi đi. Mẹ chỉ còn nước đưa tôi về nhà Lily. Đâu phải mẹ không yêu tôi, mẹ thấy tôi kháu chứ, nhưng thay bỉm, hâm bình sữa, kè kè bên nồi lúc tôi khóc, cám ơn, chịu thôi! Mẹ sẽ pằng cho mình phát nếu tháng ngày của mẹ quanh quẩn mấy việc ấy! Mẹ chưa đến cái tuổi tình mẹ con là sự bù đắp những ê chề tình cảm. Lily, đời chẳng có gì, đi mà tận tụy! Mẹ ấy, mẹ được săn đón, bạn bè cả đống, tình tang ới ngày sáu bận. Thỉnh thoảng gặp tôi, thì được, chứ nựng nịu tôi hai tư trên hai tư, ôi không! Sao mẹ lại phải nhịn những thứ ngọt ngào với mình chỉ vì không muốn mà vẫn có con? Còn chưa là mụ nạ dòng, mẹ còn hối hả tận hưởng từng khoảnh khắc. Mà rồi, những lần mẹ tạt về phố Rouvet ẵm tôi, tôi cứ gào tướng lên và được Lily áp vào người mới nín. Hồi ấy tôi đã khó ưa rồi. Tôi đã thích ngoại hơn mẹ rồi. Thế nên mẹ lại càng quyết tâm vứt tôi cho ngoại chăm. Mẹ không phải bà mẹ ân cần, những oán hận của tôi với mẹ từ đó mà ra. Nhưng mẹ có bao mời chào, và nhẽ đâu trốn tránh để miệt mài tiệt trùng ti giả, tắm táp, đút mớm cho tôi. Mẹ trút hết những việc ấy lên vai Lily. Ngoại tôi cứ việc dứ đừ vì tôi nếu tôi là lẽ sống của ngoại! Mẹ, có đầy phương tiện khác để cảm thấy mình tồn tại. Chứ không phải bằng cách thủ vai bà mẹ đứa con sơ sinh động hắt hơi sổ mũi là tá hỏa. Đám bạn gái mẹ chân son mình rỗi, cái bọn hên thế! Mẹ mà biết trước là chúng tôi, mẹ với tôi, sẽ kỵ nhau, mẹ đã bỏ tiệt cái thai. Cơ sự đã rồi. Và giờ không phải lúc mọi thứ sẽ xoay vần. Tôi đã lớn, mẹ đã sang tứ tuần và ngày càng cô độc, còn không có nổi một tấm chồng sạch nước cản.

Mẹ sẽ không đời nào tin được mình rồi sẽ đi hết từ thất bại này sang thất bại khác. Xét rốt ráo, chỉ duy với cha tôi là mẹ có những khoảnh khắc mãn ý đích thực. Mẹ ngưỡng mộ cha, cha không giống người khác, không phun hàng tràng những thứ nhàm tai về đời, về tình, về cớm, cha nhìn xa trông rộng, chơi trò lớn, không như nhiều kẻ khác, chăm chăm vun vén chỗ thu mình, phòng khi. Mẹ vinh dự làm người tình của cha, mẹ thậm chí sẽ bay sang Việt Nam nếu cha đòi hỏi, nhưng cha lại chẳng đòi hỏi gì mẹ cả, ngoài việc làm người tình một tuần. Còn mẹ đúng kiểu tình nương ngây ngất, không mẹ đã chẳng giữ tôi, tôi là những gì còn lại của cha mà. Khi tôi chào đời, mắt, miệng và trán tôi giống hệt cha, tôi là chân dung cha thu nhỏ. Thế mà tôi lại chẳng thừa hưởng phẩm hạnh của cha, tôi ái kỷ, rối rắm, song lại thụ động, chẳng phản ứng lại cách thế giới đang vận hành. Và cha, người chiến binh, sẽ rụng rời thế nào nếu biết mình có con làm thuê cho một nhà tạo mẫu lớn! Đứa con gái sẽ đẩy sự vô dáng dại hình đến mức muốn đi lại với người anh cùng cha, kẻ rồi sẽ bất bình vì sự thiếu phép tắc ấy.

Văn sẽ chẳng tay bắt mặt mừng tôi đâu, bởi chuyện rồi ra giống như tôi nạy cửa nhà anh. Anh chắc không phải loại người thích baby doll kiểu tôi, chẳng phịa được cái gì hay hớm hòng được để mắt. Anh mà không cắn câu thì tôi lố. Mẹ chẳng phải đồng cốt nhưng mẹ báo tôi biết trước rồi đấy! Tôi đáng bị anh bảo: “Thưa, cô là đồ phá rối.” Chuyện ấy sẽ cho tôi, đứa ngang đầu ngạnh cổ, một bài học. Mẹ nói với tôi kiểu chốn thân tình, sẽ tốt hơn cho tôi nếu đừng chọc cho những vết thương mưng tấy lại, sẽ chẳng thu được gì đâu, sẽ chẳng có gì gột rửa vết nhơ con hoang cho tôi. Văn không phải người sẽ giúp tôi làm lại mình đâu. Mà tôi lại còn gàn dở đến mức chẳng ma nào, kể cả ông, bác sĩ Sullivan, đủ khả năng giúp được. Nghĩa vụ của mẹ là lái tôi khỏi một mưu toan liều lĩnh. Tôi có khả năng suy xét nào đâu, tôi tự phụ quá mà. Lily chết rồi, giờ đến mẹ, mẹ của tôi, là người phải soi sáng cho tôi bằng những lời khuyên chí lý để tôi đừng tự thò tay vào lửa. Mẹ là tiếng nói của lời hay lẽ phải, mẹ sẽ cho tôi biết đúng sai. Chuyện đâu động chạm mỗi mình tôi, mẹ cũng sẽ hổ lây sau bước đi bộp chộp của tôi. Văn sẽ nhét chúng tôi vào cùng rọ, với anh chúng tôi sẽ chỉ là hai con mụ chập mạch. Mẹ trọng hình ảnh của mình, mẹ sẽ không cho phép tôi làm hoen nó. Thế cho rõ nhé!

Hai mươi năm ròng, tôi không bứt nổi mình khỏi ý nghĩ biết đâu Justine nhìn đúng. Tôi có động bút thì cũng là để lại đặt xuống ngay. Từ ngữ tắc tị, hoặc tôi diễn đạt kém cỏi. Càng nghĩ đến Văn và càng đặt ra giả thuyết về cách anh sẽ nhìn nhận sự việc, tôi càng ít dám lao mình xuống nước. Hai mươi năm ròng, tôi viết đi viết lại lá thư hàng trăm lần, và lần nào cũng xé đi bắt đầu lại. Cho đến cái ngày tháng Tám ấy khi tôi tự nhủ: “Mình ngã dập mặt cũng kệ, Văn tống cổ mình cũng kệ, liều một cú xem!” Trống ngực tôi đập liên hồi khi tôi bỏ phong thư vào hộp thư góc phố. Đâm lao sẽ phải theo lao. Đến lượt chơi của người anh cùng cha khác mẹ với tôi.