Văn

Điên nhất, khi chết rồi, là nhận ra ta không vãn hồi được gì nữa. Tôi những muốn nói với Lou nàng quan trọng với tôi biết bao, với Ulma em là vô song, với Laure là nó sẽ tiến xa, dù vắng tôi. Tôi đã không nói, hoặc nói đầy vụng về, để đến giờ tiếc nuối. Điều đó sẽ chẳng thay đổi diễn tiến sự tình, nhưng ít ra ba phụ nữ đã yêu tôi sẽ nhớ về tôi như một người trải lòng. Khi bị chiếc Austin của Lou đâm ngã, tôi thấy đời mình diễu qua, và trong tích tắc, rõ ra với tôi là nó không thể vẹn toàn hơn. Tôi đã làm tròn phận sự nơi gian thế, không đến nỗi là hạng tiểu tốt, gã chồng quá khả ố hay ông bố quá sách hạch. Ai kia có thể thấy thế là ít. Với tôi, thế là nhiều. Lớn lên chỉ có má ở bên, tôi mong làm người chủ gia đình chu toàn nhiệm vụ không sơ sót. Nếu Ulma không nhập cuộc, Lou chỉ có thể trách tôi ong bướm. Cặp đôi chúng tôi cưỡng lại được thử thách thời gian, những sợi dây kết nối chúng tôi bền chắc, nàng là mối tình đích thực đầu tiên của tôi, tôi là kẻ mà nàng, ở tuổi hai mươi ba, nguyện cùng sống đến lúc cái chết chia lìa. Lou và tôi có lúc đã mấp mé ly dị, nhưng lại thường làm lành lúc đầu gối tay ấp. Và sẽ không bao giờ tôi chịu để Laure được nuôi dưỡng xa mình.

Vậy là tôi đang sống một cuộc đời khá phẳng lặng. Tôi chẳng đời nào tưởng tượng có ngày má tôi, thác đi quá sớm, sẽ hồi sinh qua một người em cùng cha khác mẹ. Tôi đã không tôn thờ Ulma như thế nếu không chiếu vào em tình yêu dành cho người đã phôi thai mình. Việt Nam trở lại hùng hậu. Thứ đã bị đẩy lùi vào hậu cảnh nổi lên. Tôi không còn là thanh niên cuồng nhiệt, song cũng không có tinh thần hóa thạch. Tôi bận tâm về siêu hình song không bị nó áp chế hoàn toàn. Tôi chưa bao giờ thực sự nhớ quê. Tôi tự xưng là kẻ vô xứ và là người ủng hộ nhiệt thành chủ nghĩa quốc tế. Sách gối đầu giường của tôi không bốc mùi bản quán, viết chúng là những thiên tài không vinh dự vì thuộc về quốc gia này quốc gia kia. Không đường biên nào ngăn bước họ, dù rằng, trong nhiều trường hợp, họ chẳng cần ra khỏi khoảnh vườn của mình để biết thế giới. Paris là nơi (đến bao giờ đây?) chưa có tao loạn chủng tộc. Nhưng sự nổi lên của cực hữu làm tiên đoán thứ báo chí gọi là biệt cư hóa các nhóm thiểu số. Tôi không phải gã nhập cư chỉ nhón tạm một chân ở Pháp và đang đau đáu đi tìm căn tính. Tôi băn khoăn về mình như về một cá nhân lạc lõng, chứ không như kẻ tha hương khắc khoải trông niềm vui tìm lại thiên đường đã mất, Việt Nam.

Tôi đã vĩnh viễn ly biệt Sài Gòn khi má mất. Đến lượt mình, tôi cũng đóng hòm, nhưng không có tâm nguyện được chôn cất nơi nào ở Việt Nam. Từ đời tám hoánh tôi không còn là đứa con quê nữa. Những tháng qua, Ulma làm sống dậy trong tôi hồi tưởng về thành phố tuổi thơ tôi. Không hẳn bởi chúng tôi nói chuyện ấy mãi không vãn mà bởi những lời trìu mến bằng tiếng Việt trở về với tôi. Tôi thấy ngọt ngào làm sao khi thốt “yêu em” với Ulma bằng thứ tiếng ba mươi năm nay tôi không còn nói nữa và lại có vẻ thật du dương. Không có Ulma tôi đã không nối lại với thứ, nơi tôi, còn rơi rót, dù ít ỏi chừng nào, của phương Đông. Tôi bị xáo động tột cùng. Em, với tôi, hiện thân cho cuộc sống trong những gì hừng hực nhất, cho tuổi trẻ trong những gì ít ngạo nghễ nhất. Dưới dáng vẻ lạnh lùng, em không cầm chắc, giống mẹ mình, nắm sự thật trong tay, không cầm chắc ai ai cũng phải tuân phục ý mình. Chưa bao giờ em có thái độ mồi chài với tôi. Chuyện là do tôi nếu chúng tôi phạm điều cấm kỵ khi không chỉ còn là anh em.

Tôi đã có thể nói gì với Lou cho nàng khỏi bỉ bạc tôi? Rằng nó mạnh hơn tôi? Rằng những phập phồng trái tim vô phương điều khiển? Nàng sẽ đáp rằng tôi già đổ đốn. Lời giải thích tiện đủ mọi bề và thu nhỏ tầm vóc chuyện đã xảy ra. Thế lại là bơ đi rằng tôi không sẵn sàng cuồng say, rằng gần đây tôi nhập lòng câu thơ của Mallarmé: Buồn quá xác thân này, hỡi ôi! Sách ta đọc hết rồi. Tôi không rắn lòng, nhưng hơi oải con người mình, oải cả người khác, oải mọi trò vui. Tôi đã không yêu Ulma với lòng mê cuồng ấy nếu em không phải là người phơi lộ phần tối nhất nơi tôi. Em đã không yêu tôi nhường ấy nếu sự hợp thể của chúng tôi không thập toàn. Chúng tôi như hai mảnh vỡ cùng bình khớp lại vừa khít với nhau.

Tôi mắc lỗi với Lou và Laure, nhất là với Lou, bởi, vì tôi, nàng chuốc nguy cơ tù tội và kể cả có thoát, nàng cũng sẽ bị khổ não giày vò. Có gì mà tôi sẽ không trao để đưa nàng ra khỏi cái vòng hiểm họa ấy đây? Nàng vốn không có cuộc sống khó khăn, nên được vũ trang tồi để đương đầu với tình cảnh hiện tại. Dĩ nhiên nàng và bà mẹ gây hấn với nhau, nhưng về đại thể nàng được số phận nuông chiều. Khi tôi không vượt quá giới hạn thì nàng cũng chẳng có bé xé cho toang. Chúng tôi khác nhau đến nỗi cuộc hôn nhân của chúng tôi như của mặt trăng với mặt trời, nhưng, có ngạc nhiên thế nào đi nữa, chúng tôi lại hợp nhau, mà không phải bởi chúng tôi nương theo nhau, hay nhượng bộ nhau. Tôi không mảy may nghi ngờ chúng tôi sẽ chung sống đến bách niên giai lão. Nàng cũng không, có lẽ vậy. Con chúng tôi chẳng mơ gì hơn là có ba mẹ thuận hòa, ngược với cha mẹ bọn bạn, cứ như chó với mèo. Thế nên, dù hay lệch tông, Lou và tôi vẫn cố hết sức để các vụ cãi cọ đừng biến thành quốc sự.

Tôi ngỡ mình ở vào độ tuổi có đường đi lối lại đã vạch xong đâu đấy. Tôi là chồng của Lou, là cha của Laure, tôi chẳng đòi hỏi gì hơn. Nghề của tôi không quá bạc bẽo, mấy hồi tôi còn miệt mài lao động. Không có lá thư của LTlma, tôi đã chẳng bất mãn quá đà hay ngây ngất tràn cung mây, chẳng có những xung đột lương tâm cần hóa giải, chẳng khiến Laure chưng hửng vì thôi làm ông bố ân cần, cứ tà tà bước tiếp đường mình và bình thản chết già, giống một cụ ông cả đời như nhất một vợ một chồng.

Suốt năm rồi, tôi chỉ còn sống vì Ulma. Tôi sẽ dối lòng nếu không thừa nhận mình sắp sửa cùng em đi xa. Tôi đã sẵn lòng rời bỏ hết để sang Polynesia sinh sống. Trời xanh, Thái Bình Dương, Ulma: thiên đường trần gian. Tôi sẽ tìm việc khác ở đó, em sẽ không còn phải đi làm. Tôi mới chỉ nói bâng quơ với em. Thật điên rồ khi lại muốn lưu vong lần nữa, tôi không rõ em rồi có sẵn lòng theo tôi, nhưng tôi vẩn vơ trong mộng tưởng, em và tôi trên một hòn đảo gần như hoang liêu, không phút nào rời nhau, trong khi, ở Paris, chúng tôi bận túi bụi và tối đến mới gặp nhau.

Giờ thì mọi chuyện đã kết thúc bi thảm, tôi nhắc đi nhắc lại với mình đáng ra tôi nên thú thật hết với Lou, thế sẽ quang minh chính đại hơn. Nàng sẽ không cảm thấy bị đâm thọc sau lưng, có thể nàng sẽ bình tâm nghe tôi nói và có thể chúng tôi sẽ đi đến kết luận là cả hai chẳng còn gì để làm cùng nhau nữa. Nhưng tôi vẫn luôn là kẻ lần chần. Bị đặt vào thế giằng co khủng khiếp, tôi cứ lượn lách quanh các bẫy ngầm để khỏi phải dứt khoát. Tôi không chọn giữa vợ và em cùng cha khác mẹ. Chuyện vì thế mà phát độc. Lòng kiêu hãnh của Lou bị tổn thương. Từ đó tất chỉ có thể nảy sinh thảm họa mà thôi. Tôi làm sao tránh được nó khi tháu cáy với nàng, người đọc tôi làu làu. Tôi nào còn đủ trẻ để nàng tự bảo mình chuyện của tôi với Ulma là tình phù vân, dài không quá một mùa đông. Nàng đoán ra tôi say đứ đừ. Tôi chỉ nghĩ đến những buổi tối bên Ulma. Tôi chỉ nghĩ đến thân thể em, đến làn da nhưng, bầu vú tròn mẩy, những nụ hôn làm tôi ngây dại.

Mấy tháng nay em thay đổi. Em không còn là cô gái hết sức dè dặt giữ khoảng cách. Em dường như bớt khép kín, đỡ bị giằng co vì mâu thuẫn trong tâm. Tôi tự phụ có phần trong thay đổi ấy. Em vẫn va chạm xủng xoảng với bà mẹ, tuy vay em món tiền sụ mà vẫn xỉa em xối xả, vì không tán thành chúng tôi thân mật như thế với nhau. Ulma không sao dứt được khỏi cái bà Justine ấy, ác mỏ và phá hỏng những gì tốt đẹp nhất của em. Như thể một phần trong em cứ muốn là đứa trẻ được lòng mẹ ôm ấp, như thể bà mẹ ấy, ít có mặt hồi em còn nhỏ, toàn quyền tự tung tự tác với em. Mặc năm dầu tháng, em không dựng nổi rào chắn giữa em và kẻ chuyên xía vào chuyện chẳng dính dáng đến mình, ôm khư khư cái ảo tưởng chưa từng bị chàng tình nhân người Việt xóa sổ, quãng tứ tuần thì cải quá mà chẳng có nổi cuộc sống ít nhiều như hằng mong. Bà ta dè bỉu, lấn lướt con gái, và hai mươi năm ròng gàn em viết cho tôi, quả quyết tôi sẽ chỉ có sự khinh miệt với em mà thôi. Nếu Ulma không bất chấp sự ngăn cấm ấy, tôi đã tiếp tục làm gã đàn ông chán chính mình, không thấy được phải phục sắc tháng ngày của mình ra sao.

Tôi sắp không còn phải thanh minh nữa, mọi sự sẽ theo dòng chảy mà tôi không thể nào can thiệp. Lou có thể sẽ phải hầu tòa, Laure có thể sẽ oán trách tôi như tôi bao lâu vẫn oán trách ba mình, Ulma có lẽ sẽ không gượng dậy nổi khỏi cú sốc. Tôi bỏ lại phía sau ba phụ nữ mà nhờ họ tôi học được nghĩa của từ TÌNH YÊư, tình chồng vợ, tình phụ tử, tình yêu cấm đoán, ba phụ nữ mà có lẽ tôi đã không biết yêu thương chu đáo, bởi thứ vung cho người này, tôi đoạt của người kia, bởi, xét rốt ráo, tôi đã không phải là người chồng lý tưởng, người cha mẫu mực, người anh hoàn hảo. Thời điểm xảy ra tai nạn, ý nghĩ cuối cùng của tôi là tôi không nhẹ lòng ra đi, bởi tôi nặng lỗi với Lou và Laure, bởi tôi mong được ở bên Ulma thêm vài tháng nữa, chỉ vài tháng thôi, dù đó cũng là chừng ấy tháng sầu khổ cho Lou.

Theo lời tay thám tử chụp hình Ulma và tôi, chúng tôi khá trơ tráo. Vợ tôi, đọc báo cáo, sinh quẫn trí. Tôi không có cảm giác đã vượt qua hạn giới, đã ngang nhiên với Ulma để trêu ngươi nàng. Từ bụng mình suy ra bụng Lou, tôi cho là nàng hững hờ hơn thế. Chúng tôi đã nếm trái ngọt, đã hết là đôi uyên ương nửa bước không rời. Nhưng tôi chẳng biến nàng thành trò cười trong khu khi dẫn Ulma về, chẳng phá vỡ thỏa thuận của chúng tôi, là ở bên nhau đến khi nào con ra ràng. Đó chính là điều đã cản tôi mua vé một chiều đi Polynesia.

Ulma không bắt tôi bỏ hết vì em. Em không phải kiểu người tình lấn áp đời được tâng bốc tận mây xanh, đè đầu cưỡi cổ tình nhân thì mới tột đỉnh ngây ngất. Em vẫn là cô bé mới lớn thiếu tự tin. Em không nhìn mình hay ho gì và những đợt vào nhà thương điên đã tước nốt chút ít ỏi vững vàng em có được. Trái với Lou, người đôi khi chẳng ngán gì, em sợ làm sai, sợ là kẻ không mời, sợ không xứng với mong đợi của tôi, sợ hết hấp dẫn hoặc làm tôi chán. Em bảo tôi em bị ám vì một con quỷ cứ biến em thành trò hề, kêu inh ỏi là em vô giá trị. Quỷ sứ nhiều lúc còn lấy giọng mẹ em, thế là em càng thêm kinh hoảng, như hồi em năm tuổi và sợ tối. Em khiến tôi cảm động bởi cái vẻ con nít em hay có. Em cho phép mình buông xả với tôi. Tôi đón tâm tình em như kẻ đầu tiên được nhận, và tôi đoan chắc em hiếm khi bộc bạch tự do như thế. Trò chuyện của chúng tôi, xoay quanh việc chúng tôi thiếu khả năng nhìn mọi việc từ phía tích cực, hẳn khiến Lou, luôn ngả về tinh thần lạc quan, sốt ruột. Ulma và tôi không nhìn mỗi rốn mình, nhưng không phải là những kẻ tư duy mạch lạc, có thể dung hòa sự hợp lý và điều rút ruột. Tôi không tự bịt mắt, tôi ý thức được tình yêu của chúng tôi bị cấm đoán và chóng chày chúng tôi sẽ phải trả giá. Lou đã đóng vai các nữ thần báo oán Eumenide. Ulma và tôi chỉ có một năm hạnh phúc, nhưng là một năm tôi mang theo ký ức mãnh liệt xuống mồ.

Tôi không rõ, trước vụ tai nạn, đầu óc tôi còn nguyên vẹn hay không. Tôi cuồng Ulma đến nỗi không còn là chính mình nữa. Tôi chẳng bao giờ tin được mình lại có ngày cuồng ai nhường ấy. Tôi vốn là gã đàn ông khá chừng mực trong tình ái. Tôi sẽ cho mọi si mê là ngớ ngẩn, với Lou tôi không giống con chó cún ngóng chờ vuốt ve từ cô chủ. Thế mà với Ulma, tôi lại là kẻ ăn mày âu yếm. Em đã cho thứ tôi mong, và nhiều hơn thế. Em là người em gái chiếu ánh sáng chới lòa vào bóng xế đời tôi.

Tôi nhận ra ở em người em bản sao của mình, bản sao có quyền uy thần diệu. Yêu em, với kẻ luôn cảm thấy đang bị lưu đày như tôi, là tìm được cho mình một tổ quốc, không còn là kẻ ngoại cuộc chẳng đồng điệu với ai. Chúng tôi giống nhau, chúng tôi nói cùng ngôn ngữ, cả hai cùng không chắc mình có thuộc cộng đồng nào không, cùng quan tâm đến những thứ ra khỏi cái thông thường, đến những người sáng tạo bên lề, những nhà thơ thiêu cháy đời mình, chúng tôi không yêu lần đầu, thế mà lại cảm thấy con choáng váng của những lần đầu tiên.

Giờ đây, đã lìa đời và chôn sâu ba thước đất, tôi lần lại dòng sự kiện ập đến. Tôi không dễ bốc tình, và sẽ rất ngạc nhiên nếu ai bảo tim tôi sẽ bùng cháy. Tôi là gã đàn ông chẳng có lý do tự cho là mình bị số phận bạc đãi, kẻ nhập cư cũng chẳng có lý do hờn trách nước Pháp như mẹ ghẻ, đức ông chồng hầu như cũng chẳng có nhiều lý do hơn để không thể tất cho vợ đôi điều chát chúa, ông bố đặt kỳ vọng vào con, dẫu chẳng rỉ răng nửa lời, anh công dân chẳng có ý kiến hay ho về bất luận nhà đương cục nào, gã biên tập thánh soi, kẻ đọc phàm biết, song phần nào lại bị choán ngợp bởi chán chường, gã công dân toàn cầu không mắc lỗi thiếu tò mò, gã người Việt chẳng nhớ rõ truyền thuyết nước mình, kẻ lập dị đọc Nỗi bất tiện vì đã sinh ra của Cioran và, dẫu một lòng tôn kính má, băn khoăn không ra đời thì liệu có hơn không. Tôi cũng là thằng con chỉ có mấy tấm hình cũ của ba mình trong đó ba không tạo dáng mà chỉ nheo mắt, còn chẳng nhích một nét cười. Bao năm, tôi để các tấm hình ngủ quên trong ngăn kéo. Ba chỉ còn là một bóng ma nhợt nhạt, rời khỏi Việt Nam tôi không nhớ về ba nữa. Ba chết xa gia đình, và gia đình thực của ba là các đồng chí trong Đảng. Ba có người tình nữ du kích nào không? Hay ba bịt miệng các ham muốn của mình, bởi học trò của Hồ Chí Minh thì không thể vướng vòng luyến ái? Buổi chiều tháng Tám uống ly cà phê đầu tiên với Ulma, tôi bảo em ba xa lạ với tôi. Từ thưở thơ dại, tôi đã quen với ý nghĩ ba lẩn tránh nghĩa vụ. Sẽ không bao giờ tôi giống ba, sẽ không bao giờ tôi trốn trách nhiệm, sẽ không bao giờ con tôi phải than vãn có ông bố đánh bài chuồn. Rồi sẽ chẳng có gì xác nhận lời tôi nói. Chuồn thì tôi không, song tôi có mặt còn chẳng được một nửa. Gặp Ulma rồi, tôi ở nhà em ngày một thường hơn, tôi bỏ quên Lou, Laure, những lời thề ước. Ulma không lái tôi chệch khỏi nghĩa vụ, tôi mới là kẻ lần lần hết đoái hoài đến những gì không phải là em, là kẻ không xa em được đến nửa ngày. Lâu rồi, tôi đã mất hứng với những khoảnh khắc tình tự lứa đôi, Lou và tôi chỉ còn nói chuyện kiểu vợ chồng có khúc mắc việc nhà phải xử lý. Nàng là người tôi đã cùng đi qua hai mươi năm trong đời mà không vỡ mộng, cho dù chúng tôi đã thôi trao nhau những lời bỏng cháy, mà trái lại, đôi khi còn phụt vào mặt nhau những câu tóe lửa. Thảng hoặc chúng tôi vẫn gọi lại những năm đẹp nhất của mình, khi chúng tôi rong ruổi khắp châu Âu và tự hứa sẽ sang thăm châu Á. Tại lỗi của tôi, chúng tôi đã không đi Angkor, và Lou cứ mãi nhắc tôi chớ bứt khỏi cội rễ, phải rũ bỏ lòng ngờ vực đồng hương và những người gốc Viễn Đông. Tôi không cảm giác mình hằn học với họ đến thế. Tôi có giao du với vài người, nhưng chẳng ai trở thành bạn. Tôi sửng cồ khi họ cứ tái hồi nhắc tên Sài Gòn hoặc kể chân tơ kẽ tóc chuyến về Việt Nam hằng năm. Tôi thích những kẻ mất gốc hơn, như Rachid, chưa từng về Oran, một chữ Ả Rập bẻ đôi không biết, nhưng vận dụng tiếng Pháp không có kỳ phùng địch thủ. Tôi thích những kẻ di cư vĩnh viễn hơn, giống Hugues, lấy câu này của Louis-René des Forêts làm của mình: Tìm điểm neo đậu hầu được nghỉ ngơi xứng đáng thì trái bản chất y đến đỗi y hối hả buông dây buộc mà chằng biết rỗ về đâu, như ta thả mình dập dềnh theo con nước khi mất hút bến bờ. Ulma thuộc số ấy, luôn chìa ra chơi voi, mãi băn khoăn về chỗ của mình giữa người đời. Tôi lại càng thêm đồng cảm với em.

Nhiều lúc chúng tôi mụ đi vì cứ mải mê soi tách. Lou phê phán cái xu hướng cứ tinh lọc ở tôi. Tôi thích thăm dò mình quá, thay vì đi vào hành động. Tôi không phải kẻ xông pha, mà trước đây háo thắng là thế. Các thứ tôi đọc, theo Lou, đã gia cô thiên hướng tìm kiếm rắc rối ở tôi. Càng thêm tuổi, tôi càng ái mộ những tác giả nghịch thời và điểm trúng những điều mỗi người tự giấu chính mình. Tôi đọc không nhiều như trước, song vẫn chuộng những tác phẩm bài xích giúp ta hoài nghi tất thảy. Tôi thường đắm chìm trở lại vào những truyện từng thích, hồi trẻ. Đó là cách đấu tranh chống già cỗi, khi tìm lại những cảm giác tuyệt diệu từng là của tôi thưở đôi tám. Tôi đưa Ulma mượn những quyển sách đã khiến tôi trở thành tôi, mà Lou cho là băng hoại đạo đức, không hiểu sao tôi lại có thể khơi được từ đó ra những bài học nhân sinh. Thứ không chia sẻ với vợ, tôi trao cho em gái. Tôi không tách hẳn khỏi Lou, song đồng thanh đồng khí nhiều hơn với Ulma.

Cuộc kiểm điểm lương tâm của tôi đến đây hết rồi. Tôi đã không buộc tội ai, tôi không nghĩ mình đã thiếu chân thật, tôi đã không vênh vang đầu óc mình tinh tế, tôi biết mình không có được sự sáng suốt của các bậc hiền triết già, mình chết đi không có được lòng thanh thản. Lá thư của Ulma đã gây địa chấn. Tôi hoan hỉ tột cùng và cuồng say nhục cảm. Tôi không nhận ra mình nữa. Thốt nhiên, tôi hết là gã tứ tuần bị thói quen gây mê, không sao tự nạo vét mình được. Tôi hàm ơn Ulma đã biến cải tôi. Trước em, tôi từng chút từng chút trượt vào một kiểu ngủ lịm, mà không nhận rõ, hỏi không thấy đời mình rỗng nghĩa. Nếu không biết đến, với Ulma, con chếnh choáng vì yêu người em cùng cha, tôi đã không thay đổi thói quen, đã không thấy mình mạt hạng nhường nào, khi chỉ có những bận tâm ràn rạt mặt đất - chi tiêu sinh hoạt, hóa đơn còn nợ, túi trống lổng, những cơn bí tỉ… Tôi chết ngập giữa các chi tiết thực dụng, cứ như hôn nhân nhất định phải đồng nghĩa với nhàm tục. Lou và tôi không có chiêu nào hay để gỡ chân khỏi sự đơn điệu ấy. Nàng bảo phải thi vị hóa, tôi chịu không biết như thê nàng ngụ ý gì: phủ hoa lên nàng, không bao giờ có lối ăn vận hay tác phong bừa bãi, khơi chuyện cơm áo gạo tiền ít bao nhiêu hay bấy nhiêu, ca bài nàng là tia nắng đời tôi đủ mọi cao độ, gửi qua tin nhắn cho nàng những khổ thơ phong cách Petrarca, gây bất ngờ, kiểu đặt cabin trên tàu Orient-Express, hay tìm bạn học cũ mời dự sinh nhật nàng? Tôi chẳng làm gì như thế. Thời gian trôi đi mà tôi chẳng cải chính hình dung của nàng về con người tôi. Tất cả, ở tôi, với nàng đều tiên liệu được. Và chắc chắn nàng không ngờ tôi lại mê mẩn người em cùng cha và xém bỏ nhà bỏ cửa. Vậy nên nàng càng thêm phần choáng váng. Không mấy bị số phận đày ải, nàng khó mà nuốt trôi sự lăng nhục. Nàng có quyền trả thù, dầu rằng có vẻ đó không phải là mục đích của nàng. Tôi tin chắc nàng không chủ tâm giết tôi. Nàng chỉ có một thoáng loạn trí. Mong rằng các thẩm phán sẽ không hà khắc.

Tôi đã rút chân khỏi cuộc chơi, như Laure viết vào sổ nó. Vắng tôi, chắc rồi mọi việc sẽ lại đi vào trật tự sau cái năm sóng gió này. Ba người phụ nữ có bao ý nghĩa như thế trong mắt tôi rồi sẽ học cách sống, thảng hoặc dành một ý nghĩ cho tôi, bởi nếu còn giữ hoài niệm về người đã khuất, họ sẽ khó lòng sang trang. Một hai năm nữa thôi họ sẽ hết chìm trong tang tóc. Lou sẽ được xóa tội, Laure sẽ học một trường nghệ thuật, Ulma sẽ vừa đọc lại thư tôi ôn chuyện cũ vừa tự nhủ đừng sục lên tro tàn dĩ vãng. Họ sẽ ngừng viếng mộ tôi, bởi việc quá sức họ. Laure sẽ ngừng viết vào nhật ký: Văn thế này, Văn thế nọ. Nó sẽ giữ mấy quyển sổ tay như minh chứng cho lòng quyến luyến tôi, nhưng sẽ chỉ vậy thôi. Lou sẽ tìm được người mới, đổi chác hời, bởi tôi là gã chồng lăng nhăng đã gây thống khổ cho nàng. Mặc lòng nhưng cả ba sẽ gạt hết những gì cản họ tiến lên. Cuộc sống sẽ lấy lại ưu thế, một cuộc lột xác sẽ triển khai nơi họ, sẽ đến lúc họ, dẫu không mắc chứng quên, vọng về tương lai, nơi họ thức tỉnh trước những niềm hứng khởi mới. Trái đất sẽ chẳng ngừng quay vì tôi tạ thế. Ulma sẽ mãi là người em đã yêu tôi điên dại, nhưng em sẽ chẳng bàn hoàn những hối tiếc vô ích, Lou sẽ chẳng là góa phụ không thể nguôi ngoai đến lục tuần, Laure sẽ sống trong hiện tại, nó trẻ thế không thể cứ chúi mãi vào tấn thảm kịch đã xảy ra.

Những lời tối hậu của tôi sẽ bay đi. Về tôi sẽ chỉ còn lại một tấm bia mộ và hai thời điểm: 1963-2010, có lẽ vài bức thư mà Lou và Ulma lưu giữ nữa. Từ đây tôi sẽ chỉ còn là một bóng ma giữa các bóng ma. Vậy tôi chỉ còn việc nín lời, ngâm lên những vần thơ này, thay cho văn bia: Tôi muốn cho đến mồ luôn bị người vu khống / Tôi muốn tận dưới mồ còn bị người phủ nhận, hoặc tự thuyết phục rằng mình sẽ không lang thang dưới địa ngục như một kẻ bị đọa đày mãi mãi lạc lối giữa Đông và Tây.