GẶP LẠI MÔ-KHỐP

ĐÔI KHI MỘT CHUYỆN NHƯ THẾ NÀY XẢY RA VỚI một người: có một công việc cấp bách và quan trọng đang chờ, nhưng người đó bỗng đi làm những việc linh tinh gì đó. Lẽ ra họ phải làm cái việc chủ yếu mà cứ mất thì giờ để nạo gọt bút chì cho nhọn khác thường, hay nhớ lại một câu trong cuốn sách vừa đọc hoặc một việc gì khác tương tự như thế.

Thông thường, đó là vì sự mệt mỏi quá sức gây ra. Khi tôi đứng dậy khỏi chiếc đi-văng trong phòng ăn, sau một giấc ngủ nặng nề vài tiếng đồng hồ, đáng lẽ đến ngay nhà Mô-khốp để xem anh có viết trả lời mẩu thư cho tôi không thì tôi lại đi vào nhà tắm lấy chiếc sơ mi để mặc.

Thực ra chẳng có gì quan trọng, việc tôi có mặc sơ mi, hay chỉ mặc mỗi một chiếc quần pi-gia-ma đi khắp đó đây; chẳng ai nhìn thấy tôi, và tôi cũng không cảm thấy lạnh.

Nhưng, vừa thử thò tay mặc áo, vải đã rách bung thật quá dễ dàng. Những tay áo, vạt áo chẳng mấy chốc đã bay lượn khắp phòng và từ từ rơi xuống sàn nhà.

Sau đó, tôi cố thử ấp miếng gạc nóng vào chân (tất nhiên phải để gạc nguội đi nếu bị sai khớp hay gãy xương). Nhưng cuộn băng rách ngay trên tay nên tôi đành xỏ chân trần vào giày.

Làm xong những việc đó tôi mới sang nhà Mô-khốp.

Ra khỏi nhà, tôi suy nghĩ về ngôi biệt thự của mình vừa mới bị phá phách ra sao trong thời gian qua. Khung cửa sổ phòng ăn bị phá nát, mảnh chai lọ bị Giô-ra đập vỡ rải rác trên nền nhà bếp, cánh cổng rào bị bật khỏi bản lề nằm lăn lóc trên bãi cỏ trong vườn.

Tôi trèo qua cửa sổ vào phòng làm việc của Mô-khốp để gặp lại anh ta. Tôi ngồi vắt vẻo trên bậu cửa và thấy cả hai vợ chồng Mô-khốp cùng đứng bên bàn. Gương mặt hai người đều có vẻ như đang chú ý lắng nghe cái gì đó. Trên bàn không thấy thư trả lời tôi. Trong tay Va-li-a có con dao cắt bánh mì, chắc là chị đang chuẩn bị bữa sáng thì An-đrây vào gọi ra.

Tâm trạng tôi bấy giờ căng thẳng khó chịu, và nỗi tức giận lớn dần. Tại sao anh ta không trả lời mẩu thư của tôi?

Xem đồng hồ tay tôi thấy ớn xương sống. Kể từ lần đầu đến phòng giấy này tới giờ chỉ mới có bốn phút bình thường “của loài người” trôi qua!

Những suy nghĩ của tôi ở bên nhà xe, lần chạy qua vịnh trên mặt sóng, việc truy đuổi Giô-ra dọc đường sắt, vụ cứu bé gái và sau hết là quay trở về làng – tất cả trong có bốn phút đồng hồ bình thường.

Quỷ thật! Dĩ nhiên Mô-khốp chưa kịp hiểu được một cách trọn vẹn cái gì vừa xảy ra. Còn tôi thì đã trở lại đây sau tất cả những cuộc phiêu lưu và muốn có câu trả lời cho mẩu thư.

Tôi ngồi xuống ghế bên cạnh An-đrây và bắt đầu nhìn xem cả hai người. Hai con búp bê sống này quay đầu lại với nhau vô cùng chậm chạp, rồi cũng vô cùng chậm chạp như thế nụ cười thoáng hiện trên mặt họ. Họ mỉm cười với nhau khoảng mười lăm phút và Va-li-a bắt đầu mở miệng. Có lẽ chị nói với anh đừng quấy rầy để chị bày bàn ăn.

Khi trèo qua cửa sổ tôi đã tạo ra cơn gió làm bay khỏi bàn một tờ đã xé ra của cuốn lịch để bàn, và tờ lịch này đã bay lơ lửng trong không tới góc phòng trong vòng ít nhất là mười phút.

Tôi đứng dậy, cẩn thận nhấc cái máy chữ và đem đặt nó xuống sàn – cốt để Va-li-a cũng tin rằng hoàn toàn đây không phải là chuyện đùa. Tôi lấy bút chì từ bàn tay bất động của An-đrây và viết bằng chữ to lên tờ giấy vẽ oát-man, phía trên bản vẽ của anh:

“Tôi sống trong trạng thái thời gian khác. Hãy xác nhận là anh đã đọc và hiểu tôi viết gì. Hãy viết trả lời tôi. Tôi không nghe được anh nói. Hãy viết ngay vào đây. V. Cô-rô-xtư-lép”

Không biết An-đrây cần bao nhiêu thời gian để hiểu được mẩu thư mới của tôi và viết trả lời? Chắc không dưới một phút của anh và không dưới năm giờ của tôi. Thế là tôi lại vọt qua cửa sổ ra vườn và đi đến quầy hàng để kiếm thêm bơ và đồ hộp.

Không nhớ rõ là sau đó tôi đã làm gì. Có lẽ năm giờ trôi qua trong sự chờ đợi đằng đẵng rầu rĩ đối với tôi. Tôi đã ăn hai bữa – cũng bánh mì với bơ và đồ hộp – đã tập tễnh đi la cà khắp làng, đã ngồi gần tiếng đồng hồ ngâm chân vào chậu nước lạnh. Tôi đã phải lủi hủi rất lâu để lấy nước vào chậu và để hiểu được rằng không thể bê nó từ chỗ này sang chỗ khác. Tôi vừa thử làm như thế thì nước liền trượt ra khỏi chậu và từ từ chảy loang ra trên nền gạch men buồng tắm.

Chung quanh tôi, vẫn là buổi sáng bất tận ấy.

Lúc ấy tôi không hiểu ngay được việc để cho An-đrây biết chuyện đã xảy ra với tôi lại quan trọng đến thế.

Con người sống là có mục đích. Họ có thể chịu đựng bất kỳ thử thách nào, vượt qua bất kỳ khó khăn nào, miễn là việc đó phục vụ cho mục đích. Ở đâu con người cũng muốn làm chủ hoàn cảnh, chứ không chịu làm nô lệ hoàn cảnh.

Và tôi cũng không khi nào chịu làm nô lệ trước hoàn cảnh. Sức mạnh vô hình nào đó đã dứt tôi ra khỏi cuộc sống bình thường của con người. Tôi không muốn làm vật hy sinh của sự ngẫu nhiên mù quáng, nên cần để mọi người biết chuyện đã xảy ra, trao đổi thư từ với họ, để tôi hiểu được tình hình bằng cách nào đó. Khi ấy, mọi cái tiếp theo sẽ có ý nghĩa, kể cả cái chết của tôi, nếu sự tồn tại quá nhanh này cuối cùng sẽ giết chết tôi...

Trong quãng thời gian còn lại chờ An-đrây Mô-khốp trả lời mẩu thư, tâm tư tôi chìm trong những suy tư ấy.

Thành thực mà nói, tôi chờ đợi mọi sự trừ việc anh viết trả lời tôi cũng trên tờ giấy oát-man đó.

An-đrây cúi xuống bàn với cái bút chì, còn Va-li-a đứng ở cửa, quay nửa người lại. Nom dáng đứng của chị như đang hoảng sợ cái gì.

Tôi lại trèo qua bậu cửa, thấy đoạn thư của An-đrây trả lời dòng chữ không đều:

“Va-xi-li Pê-tơ-rô-vích, hãy thôi làm trò ảo thuật. Hiện ra đi. Không thì chẳng ra sao đâu. Ngăn trở công vi...”

Vừa vặn anh đang viết nốt câu sau.

Tôi giận sôi lên. Trò ảo thuật! Chẳng ra sao!

Tất cả những cái tôi đã sống qua, đã nhìn thấy trong buổi sáng nay là trò ảo thuật ư? Đã thế thì được! Tôi sẽ cho anh ta biết thế nào là trò ảo thuật. Nhưng rồi tôi trấn tĩnh và nghĩ rằng nếu ở vào tình thế của mình có lẽ mình cũng sẽ làm như vậy. Đầu óc tôi quay cuồng. Trong phòng giữa Va-li-a và An-đrây là sự im lặng như chết. Tôi cố tìm ra lối thoát, và mãi mới nghĩ ra. Thật quá đơn giản.

Tôi ngồi bất động cạnh bàn An-đrây khoảng năm phút. Cả hai người đã nhìn thấy tôi. Thoạt đầu là An-đrây, rồi đến Va-li-a.

An-đrây ngồi hơi cúi xuống, anh đã viết xong bức thư. Sau đó thân người anh bắt đầu giãn ra, đầu đang quay về phía tôi, và tròng mắt anh đã từ từ đảo sang tôi.

Anh vươn người lên trong năm hay sau phút gì đó, có thể đến mươi phút. Mặt anh biểu lộ những cảm xúc trái ngược. Ngạc nhiên, rồi hoảng sợ – nhưng rất khó nhận thấy và sau hết là hoài nghi.

Sự biểu hiện của nét mặt con người đôi khi cũng khiến ta kinh ngạc. Cặp mắt mở to ra chút ít – có thể chỉ một phần trăm hơn bình thường – là vẻ ngạc nhiên. Cộng với khóe miệng hơi trễ xuống là sợ hãi. Môi hơi mím lại, đó là hoài nghi.

Vẻ ngạc nhiên và sợ hãi liên tục xuất hiện khá nhanh trên nét mặt An-đrây, nhưng vẻ hoài nghi cứ bám mãi lấy anh. Có lẽ mươi lăm phút anh cứ đứng ngây ra như phỏng với vẻ không tin, còn tôi thì lưng đau ê ẩm vì phải ngồi bất động quá lâu.

Sau đó anh bắt đầu giơ tay lên một cách chậm chạp khổ sở. Anh muốn sờ vào người tôi để tin rằng đây là thực chứ không phải là ảo ảnh.

Còn Va-li-a thì chỉ hoảng sợ: miệng há rộng, mắt mở to. Chị bắt đầu quay hẳn người ra cửa, trước đứng quay nghiêng, rồi tạm ngừng và quay đầu sang phía tôi. Nhưng trên nét mặt tái nhợt của chị vẫn đọng lại mãi vẻ sợ hãi.

Tôi rất khó tả cảm giác của mình khi bàn tay của An-đrây chậm chạp tiến gần đến vai tôi, cũng chậm chạp như bóng của tán cây cao di động trên nền đất.

Nhìn anh, tôi có cảm tưởng như anh không còn sống nữa, và ấn tượng này càng tăng thêm vì anh có cử động.

Kỳ lạ thật, nhưng quả là như thế. Sự chậm chạp của cử động càng nhấn mạnh tất cả tính bất thường của hoàn cảnh. Nếu như An-đrây và Va-li-a hoàn toàn không cử động, họ sẽ giống như những ma-nơ-canh hoặc như những pho tượng nhiều màu được làm rất công phu, nếu như vậy lại chẳng đáng ngạc nhiên.

Sau đó tay anh đã đặt lên vai tôi. Tôi đếm theo mạch đập. Hai mươi nhăm, lại hai mươi nhăm nữa... Hai phút, ba, bốn... Tôi bắt đầu đau cả gáy, nhưng cố ngồi yên. Quá trình tiếp thụ cảm giác kéo dài trong thời gian thật lạ lùng.

Tay đặt lên vai tôi, nhưng An-đrây chưa kịp cảm thấy điều đó; nét mặt vẫn giữ cái vẻ như trước đây năm phút, mặc dù tay anh đã nắm được vai tôi. Tôi đếm từng giây.

Này, những đầu dây thần kinh ở ngón tay anh đã cảm thấy da tôi. Này, tín hiệu đang theo đường dây thần kinh vào não. Này, ở đâu đó trong trung tâm thích hợp, thông tin nhận được đang chồng lên thông tin mà thần kinh thị giác đã cho. Này, mệnh lệnh được truyền cho các dây thần kinh điều khiển các cơ mặt.

Và cuối cùng anh đã mỉm cười! Khóe miệng bắt đầu hơi kéo lên tí chút, nhưng cũng làm thay đổi vẻ mặt.

Quỷ quái thật! Tôi đã không hiểu ngay mình đang tham gia một thí nghiệm tuyệt vời. Một thí nghiệm chứng minh tính vật chất của tư duy.

Sau đó cái nhìn của anh đột nhiên tắt ngấm. Thậm chí tôi không kịp nắm được việc đó xảy ra lúc nào. Nhưng từ ngữ “tắt ngấm” truyền đạt rất chính xác việc xảy ra. Anh vẫn nhìn tôi, nhưng mắt anh đã khác. Có cái gì đó đã biến mất trong đó. Nó trở nên mờ đục.

Và đầu anh bắt đầu quay sang bên. Dường như anh bực mình với tôi.

Mãi đến bốn phút sau tôi mới hiểu là anh chỉ muốn xem Va-li-a có nhìn thấy tôi không.

Nhưng cách cái nhìn tắt đi cũng thật kỳ lạ. Anh vừa bắt đầu nghĩ về Va-li-a và ngừng nghĩ về tôi trong một thoáng thì cái nhìn tuy vẫn hướng vào tôi nhưng đã thay đổi. Nó trở nên dửng dưng. Cả nhãn cầu cũng thế, cả đồng tử màu tro phớt lam với những tia màu lơ cũng vậy. Ánh mắt đã khác rồi, đã hoàn toàn không giống như trước.

Cái gì có thể xảy ra ở đây, khi tư duy biến mất? Vì thành phần hóa học của nhãn cầu không hề thay đổi.

Có lẽ tôi phải ngồi thêm lúc nữa chờ Va-li-a đi tới và để chị cũng tin rằng tôi đang tồn tại. Nhưng cái chân đau của tôi sưng húp lên ghê gớm. Tôi còn ở trong văn phòng của An-đrây gần hai giờ nữa. Nhưng dĩ nhiên là không thể có được bất kỳ sự giao tiếp trực tiếp nào.

Trong hai giờ đó An-đrây đã quay hẳn sang Va-li-a, giơ tay lên vẫy gọi chị, rồi quay người lại nơi mà tôi không còn nữa. Còn Va-li-a cũng đã bước được vài bước từ cửa đến bàn. Tất cả chỉ có thế. Đối với họ hai giờ của tôi là mười hai giây.

Tôi viết cho An-đrây thêm hai chữ nữa trên tờ giấy oát-man: “Viết đi” . Rồi ra về.

Tôi rất thèm ngủ – nói chung sự mệt mỏi đến sớm hơn là trong hoàn cảnh bình thường. Tôi đã thoáng có ý nghĩ nằm ngủ luôn tại đây. Nếu như tôi ngủ liền độ năm giờ thì Va-li-a và An-đrây sẽ có thể nhìn thấy tôi trong vòng một phút của họ.

Có lẽ thần kinh tôi trở nên trục trặc rồi... và tôi bắt đầu có cảm giác là tốc độ sống của mình dần dần tăng lên.