Chương 29 CÔNG XÃ

René! Từ lúc chàng đi Stephaine chỉ nghĩ đến chàng. René đã nói nàng phải rời Paris. Paris không còn an toàn nữa. René! Stephanie theo dõi chàng trong tâm khảm trên con đường đến cung điện Versailles. René! Đường chim bay chàng chỉ cách nàng 10 cây số. René! Tên chàng in đậm trong tim nàng, những kỷ niệm về chàng làm Stephanie rạo rực.

Agnès đã chết. Nàng đã làm mọi cách nhưng không cứu nổi. Vậy là bây giờ René tự do. Chàng có thể thuộc về nàng. Nghĩ đến đó Stephanie thấy người nóng ran. Nàng hình dùng chàng đang ôm chặt nàng trong vòng tay, đang say sưa hôn nàng, áp cả tấm thân cường tráng, cân đối lên người nàng.

Mình phải đến Versailles! Không, mình sẽ rời Paris đến lâu đài Fermondy. Tại đấy có Amélie. Nơi đấy chỉ cách cung điện Versailles 20 cây số. René có thể đến dễ dàng, thậm chí hàng ngày, ngủ đêm tại đó rồi sáng hôm sau đến nơi chàng phục vụ.

Đêm nàng trằn trọc và trời bên ngoài mới rạng sáng Stephanie đá tung chăn, chạy sang gõ cửa vợ chồng Aimé.

- Aimé! - Nàng đập cửa gọi to - Dậy, ta đến tòa thị chính ngay bây giờ. Tôi cần xin giấy thông hành. Hôm nay chúng ta sẽ rời Paris.

15 phút sau, ăn vội vã mẩu bánh mì với xúc xích xong, hai người ra cửa. Aimé bước dài chân để theo kịp Stephanie đang chạy. Họ đến bờ sông Seine thì thấy một ụ cát chặn đường lên cầu.

- Cái gì thế này? - Nàng hét lên.

- Chào người đẹp - Một người đàn ông trạc 30 tuổi đáp, anh ta cầm súng.

- Nhưng có chuyện gì vậy?

- Bọn tôi đã chiếm tòa thị chính. Bọn khốn kiếp bỏ chạy hết đêm qua rồi.

Nàng đưa mắt về phía tòa thị chính. Đầy những người mặc quần áo đen, kiểu quần áo của lực lượng vệ quốc phái Công xã. Từ lúc quân đội chính phủ rút đi, thành phố Paris rơi vào tay phái Công xã và trở thành một cái bẫy chuột cho tất cả những người dân nào chưa kịp ra khỏi thành phố.

Paris dưới quyền kiểm soát của Công xã đứng lên chống lại chính quyền hợp pháp ở Versailles. Stephanie thầm nghĩ, như thế này làm sao họ cho mình đến với "kẻ thù"!

- Vậy là bây giờ thì còn ta với ta, sao còn cần ụ cát?

- Để đề phòng những kẻ chưa chịu đồng tình với Công xã! - Người đàn ông nói, nhìn chằm chằm vào Stephanie.

- Tôi muốn đến tòa thị chính được không?

- Đến đâu mà chẳng được. Bây giờ Tự do!

- Gia đình tôi đang mong tôi đến. Họ ở tỉnh...

- Ôi, vậy thì phải đợi vài hôm. Ủy ban quốc gia mới bắt đầu làm việc. Còn bao nhiêu thứ quan trọng gấp vạn lần việc cấp giấy cho nhà chị đi thăm gia đình.

- Thôi được, để họ ổn định xong tôi sẽ đến.

Trong lòng thất vọng, nhưng nàng vẫn cười, khoác tay Aimé. Trên đường về họ thấy đường phố đầy những đám người tụ tập bàn tán. Nhiều đám hò hét vang động.

- Bà chủ đừng vội nản. Chúng ta sẽ tìm được cách để đến lâu đài Fermondy. Chỉ có điều bà chủ lưu ý, là bây giờ Paris đã nằm trong tay những người biểu tình chống lại chính phủ Versailles. Thấy họ tụ tập, reo hò, vỗ tay, bà chủ cũng cứ vỗ tay hò theo họ cho tôi.

- Ôi, Aimé! - Stephanie đau đớn nói - Hôm nọ tôi đã mừng chiến tranh kết thúc, là đình chiến. Bây giờ lại sinh ra nội chiến. Người Pháp đánh nhau với người Pháp.

- Biết làm sao được. Phái Công xã có lý của họ - Aimé nói.

- Tôi biết. Họ muốn bảo vệ đất đai của nước Pháp. Tôi cũng muốn giúp họ lắm chứ. Nhưng bao nhiêu thứ cản chân tôi. Tất cả những người tôi yêu mến đều thuộc phía bên kia. Phu nhân Bourdeilles, công ty Dytteville không thể đứng về phía Công xã. Giá như tôi sống đơn độc, giá như tôi mới 20 tuổi, chắc chắn tôi đã đi theo phái Công xã. Điều ấy tôi chỉ có thể tâm sự với một mình anh, Aimé. Chỉ anh hiểu được tôi

Hôm sau, "nhân danh dân tộc", Ủy ban Trung ương đứng lên nắm quyền. Không muốn ban hành luật hạn chế tự do báo chí, họ vẫn bắt đóng cửa một loạt tờ báo bất đồng ý kiến với họ. Họ tiến hành bắt bớ rất nhiều người vì nguyên nhân chính trị và họ quyết định triệu tập Hội nghị Đại biểu Nhân ân của Công xã Paris vào ngày 26 tháng 3. Ủy ban trung ương gồm 30 thành viên, hầu hết đều theo khuynh hướng cực tả.

Stephanie nói:

- Ta đợi bầu xong hội nghị đại biểu hãy quay lại tòa thị chính xin giấy thông hành. Biết đâu những người ôn hòa thắng phiếu và tình hình sẽ dịu xuống.

Ngày 26, phái cách mạng đoạt được đại đa số phiếu bầu.

- Vậy là Paris lại rơi vào tình trạng bao vây và phong tỏa lần nữa - Stephanie đau đớn nói.

- Biết làm sao được, thưa bà chủ - Aimé an ủi nàn - Chúng ta đã vượt qua được lần phong tỏa trước, lần này chúng ta cũng sẽ vượt qua được.

Đúng như Stephanie dự đoán, Paris Công xã mang bộ mặt quân sự. Chiến sĩ của lực lượng vệ quốc mặc binh phục đen, chiếm đầy phố xá. Tuy nhiên nhiều chiến sĩ vẫn mặc y phục màu sắc khác. Paris đỏ rực màu cờ đỏ. Các chị cấp dưỡng quàng khăn đỏ, đầu các mũi súng cũng buộc dải lụa đỏ. Ngay cả chăn đắp trên xác người chết cũng màu đỏ.

Mỗi khi ra phố, Stephanie đều quàng khăn đỏ thắt thắt lưng đỏ. Nàng luôn nghĩ đến René, nóng lòng được gặp chàng. Nhưng nàng chưa dám lên tòa thị chính, mặc dù nghe nói họ đã bắt đầu cấp giấy thông hành. Công xã ngày nào cũng đưa ra những sắc lệnh, những thông cáo. Tường nhà khắp Paris chỗ nào cũng dán đầy giấy.

Công xã bắt bớ loạn xạ, hơi một chút là bị nghi ngờ, Công xã với lòng yêu nước tuyên bố chống lại chính phủ Versailles và đòi để nhân dân quyết định vận mệnh nước Pháp. Stephanie đến gia đình bên chồng. Cửa ngoài đóng chặt nhưng nàng mở khóa vào, lấy áo quần của các con, nhét đầy vào một ba lô. Nàng cho vào đấy thêm một số áo quần khác. Aimé đeo ba lô lên vai.

Họ đến một ngôi nhà có treo cờ đỏ.

- Tôi đem đến đây một số thứ hy vọng để các vị dùng. Áo quần trong này đều còn tốt.

- Tên chị là gì, nữ công dân? - Một phụ nữ trẻ ngồi sau bàn đột nhiên hỏi. Trên bàn đầy hồ sơ tài liệu.

Lần đầu tiên được gọi là "nữ công dân", Stephanie đỏ mặt, lúng túng. Người phụ nữ trẻ đứng dậy bước đến.

- Tôi là Mourlon! - Stephanie lấy cái tên Pompette đã đặt cho nàng - Stephanie Mourlon.

- Còn tôi là Elizabeth Dimitrief.

- Người Nga?

- Người quốc tế.

Người phụ nữ trả lời giọng đầy tự hào. Chị trạc chỉ 20 tuổi, nét mặt xinh đẹp và dễ mến. Cặp mắt vững chãi, dáng đi quý phái.

- Chào Stephanie Mourlon! Chị không sợ đổ máu chứ?

Stephanie mỉm cười. Nàng mà sợ chết ư?

- Đây không phải là chuyện cười - Elizabeth nghiêm nghị nói.

- Tôi không cười, tôi chỉ nhớ lại - Stephanie nói.

- Nhớ lại cái gì?

- Chiến tranh.

- Cuộc chiến tranh nào? - Elizabeth hỏi luôn

- Chiến tranh Crimée và chiến tranh Italia - Tôi phục vụ ở trung đoàn lính Bắc Phi, làm cấp dưỡng - Nàng nói.

"Dimitrief!" Stephanie thầm nghĩ. Nàng có nghe thấy cái tên này ở đâu rồi. À, đúng rồi, chính chị này đã thành lập "Hội phụ nữ phòng thủ Paris và cứu trợ thương binh". Nàng đã đọc mấy bài Dimitrief viết đăng trên báo.

- Chị hãy đi với chúng tôi, Stephanie Mourlon!

- Tôi sẽ đi theo các người.

- Bao giờ ta bắt đầu nào?

- Hiện giờ tôi đang vướng gia đình, con cái. Tôi sẽ đến đây khi nào tôi có thể đến.

- Tùy chị thôi. Chúng tôi không ép buộc ai - Nói xong, Dimitrief quay lại ngồi vào bàn.

Lúc cùng Aimé bước ra ngoài, Stephanie băn khoăn suy nghĩ. Nàng dính chặt với phía Versailles nhưng đồng thời nàng lại có cảm tình với phái Công xã, với những người yêu nước, tận tụy quên mình này. Từ hôm đó, buổi chiều nào nàng cũng đến trụ sở ủy ban quận V giúp việc. Elizabeth nhanh chóng nhận thấy Stephanie sắp xếp giấy tờ tài liệu ngăn nắp, chữ viết rất đẹp và là người hiểu biết rộng.

Công việc mới mẻ này cuốn hút Stephanie và nàng dần thành thành viên của Quốc tế, bên cạnh Elizabeth Dimitrief. Nhận xét khiến nàng thất vọng. Do yêu nước Pháp mà nàng đến đây tham gia, đâu phải nàng là người Quốc tế? Càng làm việc nàng càng cảm nhận ra lời tiên đoán của René là đúng. Paris sẽ thành nơi đấu tranh giữa chính phủ và phái cách mạng. Nàng giật mình, rất có thể một người nào đó sẽ nhận ra nàng là ai và khi đó họ sẽ nghĩ nàng là "gián điệp" của chính quyền Versailles!

Quả như vậy. Hôm đó Stephanie vừa bước vào cửa một nhà thờ bị biến thành câu lạc bộ và tượng Chúa bị quàng một tấm khăn đỏ thì một phụ nữ đến bên nàng nói nhỏ:

- Chào phu nhân Dytteville.

Nàng lạnh sống lưng, quay lại nhìn người đàn bà. Nàng chưa nhận ra ai. Nàng biết người này. Bà ta đi vào trong và lát sau ba thành viên đi ra chăm chú nhìn nàng. Nguy rồi, Stephanie thầm nghĩ. Nhưng không kịp chạy đâu nữa. Một thanh niên tiến đến gần:

- Đi theo tôi, nữ công dân!

- Tại sao?

- Tên bà là gì?

- Stephanie Mourlon.

- Có thật thế không?

Y hệt cuộc hỏi cung hôm nào ở pháo đài Sebastopol.

- Ông hãy hỏi chị Dimitrief, tôi làm việc cho Ủy ban quận V với chị ấy tất cả các ngày. Tôi ở bộ phận cứu trợ thương binh.

Thấy giọng nói của nàng bình thản và tự tin, người thanh niên nhìn nàng một lúc rồi nói:

- Thôi được. Để xem! Đi theo tôi.

Stephanie hoảng hốt. Y hệt ở Sebastopol, nhưng ở đó nàng còn có Boris che chở, nàng còn gây ấn tượng cho viên đại tá công tước Nga, còn ở đây không có ai.

- Tôi biết một người đàn bà báo với ông. Hãy cho tôi đối chất với bà ta.

Người thanh niên đeo băng đỏ đưa nàng vào bên trong, gặp người đàn bà lúc nãy.

- Bà biết tôi? - Stephanỉe hỏi độp ngay.

- Vâng, thưa phu nhân Dytteville.

- Tôi là Stephanie Mourlon và tôi không hề biết bà.

Nàng nhìn vào mắt bà ta. Nàng không sao nhận ra đã gặp bà này ở đâu.

- Ông cậu của phu nhân là ông Faverolle đã mất. Chị hầu phòng của ông Faverolle tên là Clemence. Phu nhân tên thời con gái là Stephanie Boisnaudoin...

Stephanie thản nhiên như không.

- Đúng! Đấy là tên thánh của tôi. Nhưng tôi không phải là người bà biết. Bà hãy để Ủy ban nhân dân quận V hỏi Elizabeth Dimitrief sẽ rõ ngay tôi là Mourlon.

- Ôi, nếu vậy tôi nhầm rồi. Tại cặp mắt bà rất giống cặp mắt phu nhân Dytteville.

- Vậy ta đến Ủy ban quận V chứ? Mời các ông.

Ba người thanh niên ngập ngừng. Stephanie nói luôn:

- Bà hãy đi theo tôi gặp chị Dimitrief! Cả ba ông nữa.

Họ đến ủy ban quận V, trước mặt Elizabeth Dimitrief, Stephanie nói ngay:

- Chị hãy nói cho họ biết tôi là ai?

- Nữ công dân Mourlon! - Elizabeth ngạc nhiên nói, nhìn mấy người dẫn nàng tới.

- Xin lỗi, tôi lầm - Người đàn bà ngượng ngùng nói.

- Tôi giống người bà quen, có vậy thôi! - Stephanie độ lượng nói.

Sau khi họ đi rồi, Elizabeth hỏi nàng:

- Có chuyện gì vậy?

- Người ta nghi tôi là gián điệp của Versaillles!

- Vậy à? Vớ vẩn!

- Elizabeth! Tôi hoàn toàn tin cậy chị nên tôi mới nói thật. Đúng là tôi giàu, giàu lắm! Nhưng tôi mến chị, mến mục tiêu chiến đấu của chị, nên tôi tự nguyện đến đây bằng tất cả trái tim tôi.

Sau đấy Stephanie kể toàn bộ cuộc đời mình cho Dimitrief nghe.

- Tôi rất cảm động về lòng tin cậy của chị, nữ công dân Mourlon! Tôi biết nhiều người cũng giàu có nhưng đi theo cách mạng và sẵn sàng hy sinh đến giọt máu cuối cùng vì cách mạng. Bản thân tôi...

Sau buổi đó Stephanie thấy tình trạng mỗi ngày một thêm nguy hiểm.

Ủy ban Trung ương của Công xã ngày càng mở rộng diện bắt bớ và rất nhiều người rõ ràng bị bắt oan. Tình trạng vô chính phủ ngày càng trầm trọng.

Một hôm, Stephanie còn trên giường đang dùng điểm tâm với Aimé ngồi trên ghế, thì Nóemie hốt hoảng đẩy cửa bước vào - Tôi đã bảo mà, thưa bà chủ. Vậy là chiến tranh bắt đầu. Họ đã đem quân ra lúc 3 giờ sáng hôm nay.

- Chị nghe ai? Lại bác gác cổng dưới nhà chứ gì?

- Vâng. Bác ta luôn nắm được tình hình.

- Nhưng chị đừng hốt hoảng lên như thế. Chiến tranh tất yếu phải nổ ra thôi. Nhưng không kéo dài đâu. Chiều nay ta sẽ biết thêm tin tức.

3 giờ chiều cũng như mọi người dân Paris, Stephanie được tin lực lượng vệ quốc của Công xã đã thất bại thảm hại và bỏ chạy về Paris. Khu vực Versailles được quân đội nhà nghề bảo vệ đã trở thành pháo đài bất khả xâm phạm.

Stephanie hy vọng phái Công xã sẽ phải cử đại biểu gặp chính quyền Versailles để thương lượng. Nhưng không. Công xã không chịu nhận đã thất trận. Họ tăng cường thêm khủng bố, bắt bớ rất nhiều người mà họ cho là "khả nghi". Không khí thành phố Paris hoảng loạn đến cực độ.

Ủy ban Trung ương của Công xã ra sắc lệnh trong đó viết:

... Hễ chính phủ Versailles hành quyết một tù binh nào của Công xã. Công xã sẽ giết số con tin gấp ba lần...

Sắc lệnh còn ghi:

... Tất cả những kẻ nào bị tình nghi quan hệ với Versailles sẽ bị tống giam...

Stephanie nóng lòng muốn ra khỏi Paris nhưng chưa ra nổi. Nàng than thở với Aimé:

- Đúng như anh đã nói: đây là một cuộc thử sức! Phái Công xã có được những gì? Vũ khí, đạn dược cạn dần. họ chỉ còn các ụ chướng ngại và như chúng ta thấy...

- Họ sẽ chiến đấu đến cùng, thưa bà chủ. Cho nên bà chủ cẩn thận giữ mồm giữ miệng.

- Họ là những kẻ duy tâm, sống theo lý tưởng. Loại người đó vô cùng nguy hiểm. Họ sẵn sàng đi vào chỗ chết vì tín điều của họ và cũng vì tín điều đó, họ giết người không run tay. Tình trạng này làm tôi nhớ đến những cỗ xe chất đầy xác người bị hành quyết thời Robespierre.