PHẦN THỨ HAI Chương 1
Khó nhọc tôi mới mở được mắt ra. Lần này khi tôi thức dậy không phải một con khỉ nhỏ kỳ diệu cúi nhìn tôi, mà là anh tài xế Bôgô.
- Thưa ông, ăn sáng… anh ta nói, ăn sáng ạ!
- Ăn lót dạ sáng? - Tôi hỏi.
- Không, thưa ông, ăn bữa sáng, - Bôgô nói. - Đã quá trưa rồi.
- Tôi chợp ngủ quá muộn.
Trong câu trả lời của tôi có một dụng tâm biện bạch. Tôi không muốn thế, nhưng không làm cách nào khác được. Trong nhiều tuần lễ, tôi đã làm cho Bôgô quen với một lộ trình, với một chương trình cực kỳ nghiêm ngặt. Đi, đến, các chặng, các bữa ăn, tất cả đã tuân thủ quy tắc đó rồi. Tôi đã làm mọi cách quá cả khả năng mình để nuôi dưỡng cho mỗi thời khắc của chuyến du lịch bằng những kiến thức mới, những xúc động mới. Bôgô đã hoàn toàn xả thân phục vụ cho các dự định của tôi. Thế mà tới lúc này chính tôi lại chống lại, làm mất thăng bằng cái kỷ luật lâu dài đó. Khiến cho anh ta phải lôi tôi ra khỏi giường vào lúc giữa buổi để bắt tôi ăn.
Thân xác tôi ngay cứng, đau dừ. Tôi nghĩ, đó là vì mình đã ngồi gần hết đêm trên hàng hiên không động đậy. Tôi đi vào gian lều dùng làm nhà tắm. Nhưng, không như lệ thường, cả nước nóng lẫn nước lạnh đều không làm giãn dịu các bắp thịt cùng tâm trạng tôi. Đau lưng là thuộc về tinh thần. Mọi cái đều khiến tôi bẳn bó, kể cả chính bản thân tôi.
Nhưng thức đồ hộp kia - liệu tôi còn bị buộc tội phải ăn trong bao lâu nữa.
Dandiban… Hẳn tôi chẳng khi nào còn có dịp tới đó nữa. Dandiba, thiên đường tại Ấn Độ Dương, nơi sực nức nước hoa đinh hương khô.
Còn có gì đợi chờ tôi ở khu Bảo tồn này đáng để tôi khước từ phần chót chuyến du lịch và hẳn là phần đẹp nhất?
Những con thú hoang… Chà, nếu như lại phải lặp lại chuyến đi dạo chiều qua, dưới sự kiểm soát của một lính bảo vệ, thì thà rằng cứ ở trong lều này ít ra còn được đỡ che khỏi nóng và bụi và được uống uýt-ki mà Bôgô theo chỉ dẫn của tôi đã mua cả két từ Laitôkitô về.
Một két! Tại sao lại một két nhỉ? Cho ai vậy? Cho Balit ư? Ông ta ghét tôi và đã cho tôi thấy rõ chuyện đó. Còn Xibin, lúc này khi tôi đã được chứng kiến cơn khủng hoảng thần kinh của bà ta, hẳn bà ta không thể chịu đựng nổi tôi nữa, đó là chuyện hiển nhiên. Và một mỗi hằn thù mới cháy bỏng, hẳn phải đầu độc tình cảm Patrixia và khơi dậy sự đố kỵ của em. Bọn họ không trừ một ai đều chỉ có một mong muốn: thấy tôi càng khuất xa càng hay. Thế mà tôi lại cứ trụ lại nơi đây và bám chặt lấy nơi đây… Lại nữa… khi họ tìm cách giữ tôi lại thì tôi cứ nhất định đòi đi.
Càng ngày tôi càng nguyền rủa cái quyết định đã giữ tôi lại khu Vườn hoàng gia này. Nhưng đồng thời tôi vẫn không chịu thừa nhận động cơ của quyết định đó. Nó trẻ con quá, kỳ cục quá, nó khiến tôi thấy khó xử quá.
Tôi đã dùng xong bữa: những món ăn vô vị, và bia thì không lạnh.
- Xin ông cho lệnh, - Bôgô hỏi tôi.
- Không có gì cả, - tôi nói và cố giữ vẻ bình tĩnh. - Anh đi nghỉ đi.
Một tiếng nói trong trẻo, tiếng nói trẻ nhỏ vang lên ở cửa phòng.
- Không giữ anh ấy lại. Chú còn có việc cần đến anh ấy.
Đó là Patrixia. Không một tiếng động nào báo cho tôi biết em tới, đúng thế. Em đã lại mặc cái quần có yếm màu xám. Nhưng trong cử chỉ điệu bộ của em đã có chút gì như là khôn ngoan có tính toán, là vẻ khiêm nhường có luyện tập đã từng bộc lộ hồi chiều khi phải dự bữa trà của bà Xibin. Con khỉ nhỏ Nicôla chồm chỗm trên vai em. Con hươu cậy Xanhbơtin đi theo em.
- Cha cháu đã điện cho Nairôbi bức điện của chú, - Patrixia nói. - Mẹ cháu mời chú tối nay tới dùng bữa. Cả cha mẹ cháu đều hài lòng khi biết tin chú không ra đi vào chiều nay.
Patrixia đã nói rành rọt, nhấn mạnh từng tiếng. Mắt cô bé nhìn đòi tôi phải đối đãi lịch thiệp trả lại.
- Chú rất cảm ơn bố mẹ cháu, - tôi nói. - Tin cháu cho chú biết khiến chú rất vui.
- Cháu thay mặt bố mẹ cháu cảm ơn chú, - Patrixia nói.
Vào lúc đó, tôi chợt nhận thấy rằng tôi ít quan tâm tới tình cảm của Balit và vợ ông ta. Tôi hỏi:
- Thế còn cháu, Patrixia? Chú ở lại đây thêm ít bữa cháu có vui không?
Biểu hiện bề ngoài của Patrixia chỉ thay đổi chút ít. Nhưng chỉ một chút đó cũng đủ làm cho khuôn mặt nhỏ rám nắng mang một vẻ khác hẳn. Các đường nét vẫn giữ nguyên vẻ trang trọng, đúng thế, nhưng đó không phải sự trang trọng của một em bé gái đã thực hiện đứng các bài học cư xử. Đó là cái vẻ trang trọng chăm chú, tinh tế, nhạy cảm, của đứa bé đã bắt chợt tôi gần khu thú rừng uống nước của núi Kilimanjarô. Nó đem lại cho tôi một niềm hy vọng và một niềm vui rõ ràng là vô cớ.
- Cháu muốn biết vì sao chú ở lại, - Patrixia nói khẽ.
Điều mà cho tới lúc đó tôi vẫn không chịu chấp nhận lúc này được tôi thú nhận một cách dễ dàng.
- Vì King, - tôi nói. - Chỉ vì con sư tử.
Patrixia gật đầu tán thưởng nhiều lần, nhanh, mạnh khiến cho con khi bé tí xíu trên vai em bị rung rung và nói:
- Cả cha cháu lẫn mẹ cháu đều không nghĩ về chuyện King. Nhưng cháu thì cháu biết đấy.
Tôi hỏi:
- Chú cháu mình lại thân nhau nhé?
- Chú ở lại vì King, con sư tử. Để cho nó trả lời chú, Patrixia nói một cách nghiêm trang.
Khi ấy chúng tôi nghe thấy một tiếng gì lạ kỳ, nửa là tiếng thở dài nửa như tiếng thổn thức. Anh lái xe của tôi đang khó nhọc lấy lại nhịp thở bình thường. Nước da trên mặt anh ta màu xám.
- Cháu muốn gì ở Bôgô? - Tôi hỏi Patrixia.
- Rồi chú sẽ biết, bây giờ chưa phải lúc, - em nói.
Tôi chợt thấy sốt ruột lạ lùng. Tôi cảm thấy trong những lời lẽ đó của Patrixia có chút gì như là một thứ cam kết. Một thứ hứa hẹn. Chẳng phải em chỉ tới đây nhắn tin hộ mẹ cha. Cái cớ đó em víu lấy để che giấu một quyết định quan trọng và bí mật hơn nữa. Tôi nhắm mát lại một lát như người ta thường làm để tránh chóng mặt. Liệu đó có đúng là ý định của em bé mà tôi nghĩ rằng mình đã đoán ra?
Tôi tỉnh trí lại. Thế là giờ đây tôi lại rơi vào những giấc mơ thời ấu thơ. Chỉ cần để mặc cho thời khắc tự nó tới, cái thời khắc Patrixia ấy. Nhưng tôi cũng cảm thấy mình không có khả năng đợi chờ nó tới trong lúc cứ thu mình trong bốn bức tường gian lều.
- Chú cháu ta ra ngoài đi, tôi nói với Patrixia.
Và bảo Bôgô:
- Anh mang cho tội ít rượu uýt-ki nhé.
Patrixia mắt long lanh hỏi tôi:
- Chú có nước quả không?
Tôi và Bôgô đưa mắt nhìn nhau. Hai chúng tôi cũng vụng về chẳng ai kém ai.
- Có lẽ cô thích uống nước sôđa, - anh lái xe của tôi nói một cách sợ sệt.
- Vâng, thích, nếu anh cho em cả chút đường và chanh, - Patrixia nói. - Bởi vì em sẽ pha lấy nước quả bằng nước sôđa.
Cô bé pha phách món nước uống một cách cẩn thận, mặt ngảnh về cánh rừng thưa to lớn và quả núi đồ sộ mà vào giờ này mặt trời đã làm mất hết các bóng và các màu.
- Hôm nay cháu đã tới chỗ các con thú rồi chứ? - Tôi hỏi.
- Không, - Patrixia nói. - Cháu cùng ăn điểm tâm với mẹ cháu. Sau rồi suốt buổi sáng cháu học, do mẹ cháu dạy. Mọi việc ổn cả.
Patrixia dừng lại để thổi vào nước có hơi ga để tạo ra các bong bóng. Rồi em tiếp tục nói nhỏ:
- Tội nghiệp mẹ cháu, mẹ cháu rất sung sướng khi cháu chịu khó ngồi học. Khi ấy mẹ cháu quên hết mọi chuyện. Chú biết không, sau chuyện ngày hôm qua, cháu thấy có nhiệm vụ giúp đỡ mẹ cháu.
Con bé con lại tiếp tục thổi vào cốc nước, nhưng theo một cách gần như máy móc. Trên nét mặt em có sự thông cảm, có sự trăn trở của người trưởng thành. Hóa ra cuộc sống với Patrixia khó khăn nhiều hơn tôi vẫn nghĩ. Em yêu mẹ và biết rõ em đã làm mẹ em đau khổ thế nào, và em chẳng còn biết làm cách nào trừ phi em thôi không tồn tại đúng như con người em.
Patrixia cho một ngón tay vào trong cốc nước, mút tay ở chỗ cái móng tay sứt sở, rồi cho thêm đường vào nước.
- Mẹ cháu rất là uyên bác, - em nói tiếp một cách kiêu hãnh. - Lịch sử, địa lý, tính toán, ngữ pháp, mẹ cháu biết hết. Còn cháu, một khi cháu thích, cháu học rất nhanh.
Chợt cô bé lại nói bằng cái giọng bí mật cô ta đã dùng để tránh làm các con thú sợ hãi, giọng nói tôi không được nghe lại kể từ sau khi chúng tôi trò chuyện cùng nhau bên khu vực uống nước của thú.
- Chú biết không, ở trường nội trú Nairôbi, cháu học hơn tất cả bọn con gái ở đó, cháu biết thế ngay từ đầu. Cháu lẽ ra đã có thể học vượt lên hẳn một hoặc hai lớp ấy chứ. Nhưng cháu đã giả ngu đần để bị đuổi sớm. Không thế thì cháu sẽ làm cho cháu chết mất.
Patrixia đưa mắt nhìn khu rừng thưa một cách thèm thuồng, nhìn những đám nước loang loáng phía xa và những lùm cây rậm đặc, tựa như muốn xuyên thủng chúng. Em uống nước chanh ừng ực và nói:
- Chú cho gọi anh lái xe đi. Ta lên đường thôi.
Em gỡ con khỉ nhỏ khỏi vai và đặt lên lưng con hươu.
- Hai chúng mày, - em nói, - đi về.
Con hươu nhỏ, với con khi cưỡi trên lưng, bước khẽ từng bước chân nhỏ bằng con xúc xắc lên từng bậc gỗ và đi về phía nhà ở của Balit.
Patrixia nhảy nhót xuống các bậc cầu thang và mở cửa xe hơi.
- Nếu chỉ một mình, khi nào cháu cũng đi bộ, - em nói. - Nhưng có chú...
Đôi mắt to sâu thẳm của em long lanh vui. Hẳn em hình dung tôi thở phì phò theo em và hình dung những bụi rậm đầy gai mà em nhẹ nhàng lướt qua sẽ giằng bước tôi và cào xé thân xác vụng về của tôi.
- Chúng ta đi đâu, thưa cô? - Bôgô hỏi.
Patrixia trả lời anh ta rất nhanh bằng tiếng Kikuyu. Anh ta quay lại phía tôi cái khuôn mặt mà mỗi nếp nhăn đều đang run lên vì sợ. Lòng trắng con mắt anh cũng cũng như thể xỉn lại.
- Không nói! - Patrixia kêu lên. - Không nói, nào!
Em đã trở lại dùng tiếng nói của chủng tộc mình, tiếng nói chỉ huy, với uy lực tự nhiên và tàn ác của đứa trẻ được các gia nhân da đen phục tùng mọi điều từ tấm bé.
- Nhưng... nhưng... thưa cô, nhưng... thưa ông, - Bôgô lắp bắp, - cấm không được... Ở đây tuyệt đối cấm đi xe giữa nơi các con thú sinh hoạt mà lại không có lính bảo vệ.
- Đúng thế đấy, - tôi bảo Patrixia. - Cha cháu...
- Có cháu, - em bé gái nói, - thì không còn cần ai khác nữa.
Trong khi tôi đang còn ngập ngừng thì Kihôrô chợt chui ra từ một bụi gai và tiến lại phía chúng tôi. Bác ta đi, cái thân phía trên nhao ra đằng trước tựa vào bộ xương chậu vỡ, ngỡ như khẩu súng hai nòng quá nặng trên vai đã khiến người bác gãy gập lại. Bác ta dừng lại bên xe hơi và chăm chú nhìn tôi bằng con mắt duy nhất còn lại. Tôi hiểu được sự lúng túng của bác. Bác ta có nhiệm vụ trông nom cô bé con bất kỳ cô bé đi chơi đâu nhưng lại không được cho cô biết. Làm sao theo cô bé nổi khi cô bé ra đi cùng với tôi?
Tôi liền đề nghị:
- Vì thiếu lính bảo vệ, ta kéo Kihôrô theo.
- Vì thiếu! - Patrixia nói với vẻ bất bình. - Vì thiếu à? Đó là người đưa đường, người đuổi thú, người bắn súng giỏi nhất khu vườn này. Bác ấy biết rõ khu vườn hơn bất kỳ ai. Lại là người của cháu nữa.
Cô bé ra hiệu cho Kihôrô. Bác ta lách ngang người - thân thể tàn tật không cho phép bác ta làm cách khác - vào ngồi bên Bôgô. Anh lái xe của tôi khẽ run rẩy vì ghê sợ. Hoàn toàn không có gì giống nhau giữa những lính bảo vệ ăn vận đồng phục đẹp đẽ, được huấn luyện các cung cách đối đãi khéo léo với du khách, và cái bác chột, các bác sẹo chằng chịt, quần áo rách mướp nồng nặc mùi hôi và mùi rừng rậm này. Hơn nữa, Kihôrô lại thuộc tộc người Oakamba, cùng với tộc Maxai, thuộc loại hiếu chiến nhất, dữ dội nhất.
Chúng tôi đi theo con đường cắt chéo giữa khu vườn, con đường duy nhất các khách du lịch được phép dùng, con đường ấy tôi đã biết rồi. Cô bé tựa lưng vào thành ghế và duỗi dài chân lên ghế xe, co lại, rồi duỗi ra lim dim mắt.
- Ô tô của chú giống như một cái giường biết chạy, - Patrixia nói.
Xe này kiểu Sơvrôlê cho thuê, xe hòm thuộc loại cổ đã vài năm rồi, nhưng chắc chắn là rộng hơn và êm hơn nhiều so với chiếc Lan Ruvơ của Balit là kiểu xe Jíp do người Anh sản xuất.
- Thế nhưng, - em nói tiếp và vươn chân tay nhẹ nhõm với một cảm giác của người đang hưởng sang trọng và khoái lạc, - thế nhưng xe này cũng chẳng thể nào đi xa hơn nơi cha cháu thường đi. Hơn nữa, ngồi trong xe chẳng thấy gì bên ngoài cả.
Patrixia tụt chân xuống và nhích lại gần tôi. Em bé cười không thành tiếng. Em thì thào:
- Chú nhìn Kihôrô kìa. Không giống một con khỉ khốn khổ bị nhốt trong cái hộp ư?
Patrixia đã nói rất nhỏ nhưng bác da đen già hẳn đã nghe nhắc tới tên mình. Bác ta quay lại chúng tôi. Tôi chưa từng khi nào nhìn gần đến thế cái bộ mặt ấy với con mắt bên phải như là một vết máu đen, một lỗ thủng máu me giữa những sẹo nhằng nhịt. Patrixia ra hiệu cho Kihôrô biết rằng em không có gì nói với bác ta. Khuôn mặt của kẻ bị hành hình lại hướng theo phía con đường đang đi.
- Làm sao mà con người khốn khổ lại có tới bấy nhiêu thương tích, - tôi hỏi.
- Bác ấy không khốn khổ, - Patrixia nói một cách tin tưởng. - Người da đen không đau khổ vì họ xấu xí, và họ còn hãnh diện vì những dấu vết săn bắn như thế.
- Làm cách nào lại có bấy nhiêu thương tích?
- Ở vai và xương chậu thì không phải do săn đuổi thú, - Patrixia nói. - Bị ngay trong khu vườn. Bác ấy quá tự tin là đã quen các con thú hoang, Một lần, một con trâu hất tung bác ấy lên rồi xéo lên bác ấy, Một lần khác nữa, lúc đang leo lên cây, bác ấy bị kẹt giữa một thân cây và sườn một con tê giác đang đuổi theo húc bác ấy.
- Nhưng còn trên mặt, - tôi nói, - có phải dấu vết bị vuốt cào không?
- Không thể nào nhầm được, - Patrixia nói.
Tôi nhìn em chăm chú thêm. Trong giọng nói và trên nét mặt em có một cử động kiêu hãnh lạ kỳ. Trong khi em kể chuyện, mắt em sâu thẳm hơn, môi em hồng sắc hơn.
Những vuốt sắc đã cào xới khuôn mặt Kihôrô là của một con báo. Kihôrô đã theo nó rất lâu, trong khẩu súng chỉ có trần một viên đạn. Balit cho phép bác ta đi săn một mình. Viên đạn độc nhất đã trúng con thú nhưng không làm nó chết ngay. Nó vẫn còn khá đủ sức để quật ngã Kihôrô và cào xé bác ta cho tới khi bác dùng con dao quắm đâm hú hoạ trúng tim con thú.
Khi Patrixia kể xong chuyện, em thở nhanh và hai bàn tay em co bóp vào nhau. Tôi hỏi em:
- Em kiêu hãnh vì Kihôrô chứ?
- Bác ấy không biết sợ gì hết, - Patrixia nói.
- Bố em cũng thế chứ?
- Cháu không thích. Chú đừng hỏi nữa, - cô bé nói.
Cô bé đã làm cho tôi thành quen với những thay đổi tâm tính bất chợt, thật mạnh mẽ, thật nhanh. Dầu sao tôi cũng thấy xúc động vì vẻ đau đớn chợt hiện ra trên nét mặt em. Đôi má kia nhợt đi dưới màu nắng rám, cái miệng kia và cặp mắt nhìn đang bị cực hình kia, chỉ có thể có nguyên do là một cơn đòn đau thể chất không thể chịu đựng nổi mà thôi.
- Người da trắng không có quyền gì cả. Cháu không thích họ giết các con thú, - Patrixia nói.
Giọng em nói bị nghẹt lại, hổn hển.
- Người da đen là chuyện khác. Là đúng. Họ sống với các con thú. Họ giống chúng. Họ không có vũ khí gì nhiều hơn các con thú. Nhưng người da trắng... Với những khẩu súng to tướng của họ, với hàng trăm viên đạn của họ! Và họ bắn giết nhưng chẳng để làm gì hết. Chỉ để chơi vui thôi. Để đếm xác thôi.
Giọng nói của em bé gái chợt cất cao đến mức thành một tiếng kêu do thần kinh bị kích động.
- Cháu ghét, cháu nguyền rủa tất cả những người đi săn da trắng.
Đôi mắt Patrixia khi đó chăm chăm nhìn tôi. Em hiểu ý nghĩ cái nhìn của tôi. Tiếng kêu của em liền chuyển thành tiếng thì thầm sợ sệt.
- Không... Cha cháu thì không. Không có ai tốt đẹp hơn cha cháu. Cha cháu chỉ làm điều thiện cho các con thú. Cháu không muốn ai nhắc tới tất cả những chuyện bắn giết của cha cháu nữa.
- Nhưng làm sao cháu biết được các chuyện đó? - Tôi hỏi
Cha cháu kể cho mẹ cháu, cho các bạn bè, khi cháu còn rất nhỏ. Cha cháu nghĩ rằng cháu không biết gì. Giờ đây cháu không thích, cháu không thể chịu đựng nổi... vì cháu quá yêu cha cháu.
Khi ấy tôi mới nhớ lại và hiểu hết ý nghĩa đích thực của cái nhìn chiều qua lúc ở nhà, em bé đã cấm cha em kể nốt câu chuyện săn sư tử ở Sêrengheti.
Patrixia hạ kính xe xuống, thò ra khỏi xe cái đầu tóc cắt tròn và hít thở sâu cái đám bụi nóng do xe chúng tôi kéo lên. Khi tôi nhìn lại khuôn mặt em, tôi không còn thấy chút dấu vết dặn dọc nào nữa. Chỉ còn thấy một sự nôn nóng sung sướng mà thôi. Em ra một mệnh lệnh cho Bôgô. Xe chúng tôi tạt vào một con đường nhỏ gồ ghề, khúc khuỷu.
Phải chăng do đường đi hay là do con đường dẫn tới những khu rừng bí ẩn và những nơi ẩn náu được bảo vệ của các con thú hoang, mà trái hẳn lệ thường Bôgô lái xe rất kém. Lò xo phanh hãm, sang số rền rĩ, ken két. Xe chúng tôi lăn trong tiếng xủng xoảng khủng khiếp.
- Dừng lại, - Patrixia chợt bảo anh lái xe. - Chạy thế này, anh đến làm cho thú hết hồn hoặc nổi khùng thôi.
Em nắm cánh tay Bôgô và ra lệnh:
- Chờ ở đây.
Rồi em nhón chân để ghé tai tôi thì thầm:
- Cậu ta không còn xa nữa đâu.
Em nhảy xuống đất và lao thẳng tới những bụi lởm chởm gai.