Q1 Chương 25.

Sắc thái làng Xuân Phương lại bừng lên rực rỡ. Như sắp đón một cái tết nữa. Như sắp mở lại hội làng. Mặc dù mới đầu tháng hai. Tết mới qua một tháng. Hội mới rã có nửa tuần trăng. Nhà nhà đều quét dọn, sửa sang. Đường làng, ngõ xóm, chẳng ai bảo cũng cứ ào ra quét tước, tu sửa lại cho phẳng phiu. Cờ thần, phướn Phật lại treo rợp cửa chùa làng. Các ông, các bà ngày ngày áo quần tề chỉnh lũ lượt ra chùa lễ Phật, ra chùa làm công quả.

Đêm đêm trai gái lén đến cái xóm khuất nẻo cuối làng, nơi có ngôi nhà tranh bé tẹo của ba mẹ con bà Đào để nghe hát. Các chàng trai, các cô gái im lặng ngồi ngoài hàng giậu cúc tần nghe mẹ con bà Đào luyện giọng. Trong nhà tối om, chỉ nghe vẳng qua khe liếp tiếng hát, tiếng đàn và tiếng trống khua lúc khoan lúc nhặt. Đêm khuya tịch mịch, giọng bà Đào vang vọng như tiếng chuông ngân. Trèo lên cây bưởi hái hoa Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân… Sắn, người vệ sĩ của hoàng thái tử Phật Mã bữa nay được phép về thăm bà, thăm vợ con cũng theo đám trai làng đi nghe lén bà Đào hát. Vẫn những lời ca quen thuộc, không ai không nhớ nằm lòng. Nhưng sao khi nghe bà Đào hát, Sắn cảm nhận như đây là bài ca định mệnh của chính bà. Vẫn cái giọng trong muốt và mát lạnh, len lỏi khắp cơ thể người nghe, đôi lúc sởn cả gai ốc khi bà cất cao giọng hát. Nhưng khi giọng bà trầm xuống, nó mảnh nhẹ như rã tan ra thành từng mảnh vụn, li ti như những hạt cát lấp lánh bên bờ bãi sông Như Nguyệt, khi ánh chiều xiên ngả. Vẫn cái giọng chuông vàng cùng lời ca thao thiết, bà Đào ngân nga: … Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc, Em có chồng anh tiếc lắm thay Ba đồng một mớ trầu cay, Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không. Một tình yêu đắm say mà ngang trái. Để rồi mỗi người ôm một nỗi đau dang dở, khiến tâm hồn bất định như một kẻ mộng du. Sắn không có nỗi đau như nỗi đau của bà Đào, nhưng anh cảm nhận được hết nỗi niềm bi phẫn của mẹ con bà. Tức nỗi không làm thế nào để sẻ chia cùng bà. Đám trai gái trong làng đêm nào cũng kéo đến lén nghe giọng hát của mẹ con bà Đào. Nhưng chủ yếu là bà Đào hát. Con gái bà, cái Cúc, giọng hát mượt mà đầy đặn, báo hiệu cuộc đời nó sẽ bớt gian truân hơn mẹ nó. Cúc năm nay vào tuổi mười bảy. Cái tuổi đẹp nhất trong cuộc đời thiếu nữ, tựa như một bông hồng hé nụ, chỉ cần một chút hương xuân là bừng nở. Chiều, vừa về tới nhà đã nghe bà cùng vợ nói tới chuyện dân làng sẽ đem giọng hát của bà Đào tiến vua. Lại nghe nói, mẹ con bà đang luyện giọng, đêm đêm trai gái trong làng kéo nhau tới lén nghe. Thế là Sắn nhập vào với số bạn bè. Lúc đầu, Sắn cứ nghĩ, nghe bà Đào hát một vài bài rồi về với vợ, với con. Ai dè tiếng hát của bà như níu giữ hồn người, Sắn nhìn tận mặt từng người ngồi cạnh, thấy ai cũng như ngây dại. Và mãi tới khi mẹ con bà Đào thôi đàn, thôi trống, thôi hát, mọi người mới lục tục kéo nhau về. Khi ấy gà đã gáy dồn, đã sang canh hai. Sắn chạy ập vào giường vợ, ôm chặt lấy Lan. Từ tối, Lan vẫn chập chờn chờ Sắn. Những tưởng chồng đi một loáng rồi về. Lan biết, chồng không bờm xơm, không dan díu với ai, nhưng sao đến giờ này mới về. Lan giả vờ ngủ, mặc cho chồng vuốt mắt, vuốt má, nắn, sờ… Mãi tới khi Sắn luồn tay qua đầu Lan, rồi ôm gọn cô vào trong lòng vỗ về, nựng nịu, lúc ấy Lan mới bật cười, gắt khẽ: - Đi gì mà đi hết cả đêm! Đi nữa đi! Vừa nói, nàng vừa hất tay chồng ra. Sắn như biết lỗi, khẽ thổi hơi nóng vào tai vợ, lại quệt cái cằm đầy râu lên má vợ. Và mơn trớn làm cái việc vợ anh đang khao khát thức chờ gần trọn đêm. Sắn vốn là một chàng trai khoẻ nhất làng. Nay lại được vào hầu hoàng thái tử. Được học hành có chữ nghĩa hẳn hoi, lại được luyện tập võ nghệ. Nên trong việc hành xử, Sắn đã biết cách đối đãi tế vi. Nhất là về sức lực thì ngay cả hồi còn ở cái tuổi mười bảy, mười tám cũng chưa thể sung mãn như bây giờ. Dù rằng bây giờ Sắn cũng mới có hai mươi bảy tuổi thôi. Ấy vậy mà vợ chồng đã ăn ở với nhau được bảy năm rồi. Đứa con lớn đã năm tuổi. Lúc tối, thằng bé cứ thức mãi đợi bố về. Buồn ngủ quá, cu cậu lăn ra ngủ ngay trên chiếc phản ăn cơm ở giữa nhà. Cụ nội bắt bằng được Lan phải bế cháu vào ngủ trong buồng với cụ. Hai vợ chồng trẻ, sức lực căng tràn, lại xa nhau tới cả tháng, nên mỗi lần về nhà, Sắn ân ái với vợ suốt đêm, cứ như ngày đầu mới cưới, khiến cho Lan mệt vì sung sướng. Sức Sắn dẻo dai cường tráng, Lan không thể theo kịp chàng. Tuy mới hai mươi lăm tuổi, nhưng cặp má không còn hồng, đôi môi không còn thắm như hồi mới cưới bảy năm về trước nữa. Không phải Lan không yêu chồng thắm thiết, không phải Lan không khao khát bàn tay ve vuốt ấp ôm của chồng, mà bởi tình yêu ấy đã sẻ chia thành nghĩa vụ. Phần phụng dưỡng bà nội, phần nuôi dạy con. Phần phải trông nom cày cấy cả hai mẫu ruộng, sớm hôm vất vả. Cho nên sự nồng nàn trong ân ái không thể nói là không giảm sút. Sắn từ khi được làm rể ông xã trưởng Lương Thanh Khiết, được ông thương quý như con đẻ. Ông cho Sắn theo học sư cụ trong chùa làng. Chữ nghĩa đã kha khá, ông lại gửi Sắn sang chùa Tam Sơn theo học với thiền sư Định Hương trưởng lão. Rồi từ đây lọt mắt hoàng thái tử. Chàng bèn thâu Sắn về làm vệ sĩ dưới trướng. Bởi thế, anh được nuôi vỗ để dốc toàn tâm toàn sức vào việc luyện rèn võ thuật. Cuộc đời Sắn cứ phơi phới đi lên. Sắn ôm gọn Lan vào lòng, hai chiếc thân trần nóng hổi áp sát vào nhau. Lan thở hổn hển vì mệt nhưng vẫn gắng chiều chồng, Sắn dư thừa khí lực nên càng ân ái chàng càng khoái hoạt say mê. Chợt nghe tiếng gà vỗ cánh rồi tiếng cùng cục gọi con của gà mẹ, tiếng chiêm chiếp của gà con. Ngoài chuồng, tiếng lợn đòi ăn kêu ụt ịt. Tất cả những tiếng động quen thuộc ấy ập vào tai Lan, khiến cô vùng dậy. Nhưng cả một tấm thân đồ sộ của Sắn còn đang đè phủ trên người cô. Lan khẽ đẩy Sắn và nói: “Anh ơi, sáng rồi, em phải dậy nấu cơm, nấu cám lợn đây”. Sắn đành nghiêng mình nằm xuống. Lan kéo chiếc chăn mỏng trùm lên tấm thân trần như nhộng của Sắn, rồi cô mở hé tấm liếp che cửa chạy ù xuống bếp nấu cơm. Sắn vùi ngay vào giấc ngủ muộn, tiếng ngáy bỗng vang lên. Lúc đầu còn ri ri như tiếng sáo diều, loại sáo con. Sau to lên khòng khọc như tiếng sáo đẩu, rồi rền vang như tiếng sáo cồng. Dần dần tiếng ngáy chìm trong tiếng khua động buổi sớm của làng quê. Nào tiếng tháo dóng chuồng, dắt trâu ra đồng. Tiếng trâu bò gõ móng, tiếng gà cục tác nhảy ổ, tiếng mèo kêu, chó sủa, tiếng người gọi nhau í ới từ nhà nọ sang nhà kia, vang vang khắp nẻo đường làng. Nấu cơm xong, Lan đi vợi cám cho lợn ăn, rồi vào sắp dọn mâm bát cho bữa sáng. Chiếc mâm tre, gọi là mâm chõng có bốn chân cao độ một gang tay làm bằng tre sào. Mặt ken những chiếc nan vót tròn bóng như những chiếc răng nơm. Dây ken bằng những sợi mây mảnh mai có màu trắng đục như màu ngà. Những ngọn rau muống luộc xanh như mực, gắp từ chiếc rổ be bé xinh xinh, vun thành một đống nhỏ trên mâm. Bên cạnh là bát nước mắm cáy đỏ như son. Một đĩa cá giếc kho khô, từng chiếc vảy cá thấm đẫm màu đỏ đậm của lá phèn đen và lá đỏ ngọn, cong lên như thể một con nhím xù lông. Xong đâu đấy, Lan vào trong buồng mở cửa liếp mời bà dậy ăn cơm. Cô dắt con ra chân vại nước, múc vài gáo đổ vào chiếc chậu sành to bằng hai vốc tay, rồi lấy vuông khăn nâu xỉn rửa mặt cho con. Thằng bé mắt nhắm mắt mở sà ngay vào lòng cụ, quên cả chuyện chờ bố suốt buổi tối hôm qua. Một vệt nắng xói qua khe liếp ập vào nhà, Sắn trở mình, hơi hé mắt, rồi lại nhắm nghiền. Anh mơ mơ màng màng cứ tưởng đó là ánh trăng. Cái vệt “trăng” nhạt ấy làm Sắn rùng mình, anh cảm như cả thế gian này đều ớn lạnh. Và giọng hát của bà Đào như vẫn còn văng vẳng bên tai: Sáng giăng suông sáng cả vườn đào Sáng sang vườn mận sáng vào vườn mơ. Bà Đào đang hát theo điệu “cò lả” bỗng chuyển ngay sang điệu “sa lệch chênh”: Ba bốn cô vác nạng chòi đào, Có một quả chín rơi vào tay anh. Hai tay anh vít hai cành Quả chín thì trẩy quả xanh thì đừng. Sắn hình dung rất rõ mấy cậu mấy cô đang ríu rít vác cây vác que, chòi quả, vin cành. Thoắt cái giọng hát lại chuyển sang điệu “làn thảm”: Mấy năm nay ăn ở trong rừng, Chim kêu vượn hót nửa mừng nửa lo. Sa chân lỡ bước xuống đò, Văng mình xuống sạp những lo cùng phiền. Sắn có cảm giác như mình đang chênh vênh, hụt hẫng bước chân. Bỗng có tiếng bước mạnh và một giọng nói khá to: - Dậy! Dậy anh! Con nó đang hỏi bố đấy. Rồi Lan giật tung chăn lên. Sắn co dúm người lại như để che giấu tấm thân trần. Anh vơ vội chiếc quần đùi mặc vào, tay xách chiếc côn sắt ra đầu sân đi mấy bài. Sắn múa cây côn sắt như người ta múa chiếc gậy tre rỗng. Những đường côn đi lấp loáng xoay tròn bốn mặt, che chắn trước sau, trên dưới mọi bộ vị thật là kín đáo, tới mức nếu có ai ném đá, ném sỏi vào anh, sẽ bị chiếc côn đang lượn múa kia làm bắn ra ngoài. Ngay cả trời mưa, chưa chắc anh đã bị ướt đầu. Thằng Tuân vừa ăn xong bát cơm thứ ba, buông đũa bát chạy ra đầu hè. Nom thấy bố múa côn, nó thích quá réo gọi thật to: - Bố! Bố giỏi quá! Bố dạy con múa gậy đi. Sắn ngừng tay, đặt nằm cây côn sắt xuống sân rồi chạy ào ra bế xốc con lên. Anh đặt thằng bé ngồi lên cổ mình, giả vờ làm ngựa, Sắn bảo cu Tuân: “Con nắm lấy tóc bố kêu nhong nhong, giả vờ cỡi ngựa đi!” Cu Tuân giật tung “bờm ngựa”, Sắn chạy gằn bước một như ngựa đi nước kiệu. Cu Tuân mê tít bố. Bố con Sắn vào trong buồng bà nội. Răng bà rụng gần hết, nên suốt ngày bà ngồi trên góc giường giã trầu. Nhìn thấy bố con Sắn, cụ gọi: - Bố con thằng Sắn vào đây cụ bảo. Sắn ngồi cạnh bà. Cu Tuân chạy vòng ra phía sau ôm lấy cổ cụ. Nó kéo cụ ngả người ra, cười như nắc nẻ. Và hỏi: - Cụ ơi, suốt ngày cụ chỉ ăn trầu thôi à? Cụ Giá đang vuôn cối trầu vào miệng, chưa kịp đáp. Thằng cháu lại nhắc lại câu hỏi: - Cụ ơi… - Đã bảo cụ biết rồi. Cụ Giá kéo thằng chắt nội vào lòng, cụ xoa đầu nó, cụ chửi yêu: “Cha cái cục cưng của cụ. Nhớ lớn lên chịu khó học lấy dăm ba chữ con nhá…”. Những điều cụ răn dạy ấy, nó đã thuộc lòng cả rồi. Nó không hiểu “chữ” là cái gì mà ai cũng bảo nó: “Thằng bé sáng dạ, nhớn chắc học giỏi”. Nó vẫn cứ ngước mắt nhìn cái miệng móm của cụ nội bỏm bẻm nhai trầu. Cụ vừa xoa đầu cu Tuân vừa hỏi Sắn: - Bà nghe ông xã trưởng nói, từ cuối năm ngoái con đã vào hầu thái tử có phải không? - Vâng ạ! Thái tử thấy cháu theo học tại chùa Tam Sơn, ngài ưng ý nên cho gọi vào hầu. - Con ơi, thế cái ông thái tử ấy làm chức gì, có to bằng ông xã trưởng làng mình không. Quý hoá, con được làm rể ông xã trưởng nhân từ, bà mừng quá con ơi. Nhà mình đại phúc đó con. Nói thế nào cho bà hiểu đây. Sắn cứ loay hoay mãi về câu hỏi của bà. Đoạn anh thử cố gắng giảng giải: - Bà à, hoàng tử tức là con vua ấy mà. Như nhà mình con cái đẻ ra, trai thì gọi là “cu” là “cò”, gái thì gọi là “hĩm”. Cụ Giá gật gật cái đầu. Gương mặt cụ như là vô cảm, cụ lại hỏi: - Thế cái ông hoàng tử mà con được hầu hạ đấy sau này có lên làm vua không? - Con không biết. Nhưng mọi người bảo vị hoàng thái tử con đang theo hầu đã được lập rồi. Chắc sẽ lên làm vua thôi bà ạ. Mặt cụ Giá bỗng tái đi. Cụ ngồi yên lặng như đang toan tính một điều gì nghiêm trọng lắm. - Thôi được, để rồi bà phải gặp ông xã trưởng, xin ông đã thương thì thương cho trót. - Bà bảo gặp nhạc phụ con xin cái gì kia? - Bà định nhờ ông xin cho con về, đừng hầu hạ hoàng tử nữa. Mai đây ông ấy lại còn lên làm vua nữa, nguy lắm. - Ấy thôi, con xin bà. Nhà mình đại phúc đấy bà ơi. Con cái các nhà đại quan, xin theo hầu thái tử còn chẳng được, sao bà lại bắt con về? Cụ Giá vẫn ngồi thản nhiên, cụ giơ tay xoa đầu thằng chắt nội, nhưng nó đã chạy ra ngoài, Sắn đang ngồi thế chỗ con. Cái tay cụ giơ lên chỉ đến ngang tấm vai lồ lộ của thằng cháu nội mà mới ngày nào nó cũng chỉ bằng thằng con nó bây giờ. - Gần lửa rát mặt. Cụ Giá nói thong thả từng tiếng như cụ đã lọc chắt ra từ máu thịt cuộc đời. Như việc chẳng may nhà cụ ở sát nhà ông xã Thằng, suýt nữa vừa mất vườn vừa mất nhà. Nay thằng cháu cụ lại hầu hạ con vua. Mai đây người ấy lại làm vua nữa thì nhà cụ gặp phúc hay gặp hoạ đây. Bàn tay già nua của cụ Giá cứ rờ mãi cái cổ to, cái gáy đầy xun của thằng cháu nội. Hai bà cháu vẫn ngồi trong im lặng. Đôi mắt nhoèn dử của cụ nhìn vào một điểm mơ hồ, cụ lại nói, như với xa xăm: - Con ơi hầu hạ vua như hầu hạ thú dữ, hùm, beo, rắn, rết; nó trở mặt là mình mất mạng. Hùm, beo, rắn, rết nó trở mặt, nó chỉ giết được một người. Nhưng vua trở mặt thì ba họ nhà người ta phải chết. Cụ Giá buông tiếng thở dài rồi nắm chặt bàn tay Sắn. – Con ơi, bà sẽ thưa với ông xã trưởng xin cho con về. No đói bà cháu nuôi nhau được mà. Sắn bật cười. Anh đứng dậy ôm lấy vai bà nói nhỏ: - Bà ơi, bà hiểu nhầm rồi. Vua bây giờ khác chứ không như vua thời bà đâu. Bà không thấy từ ngày vua Thuận Thiên lên, bà cháu mình không còn bị ai ức hiếp nữa. Không những không mất vườn mất nhà, lại còn được tha tô, thuế. Được chia ruộng đất. Khai khẩn được đến đâu thì làm chủ đất đai đến đấy. Vì thế nhà mình mới có được hai mẫu ruộng chứ bà. Đấy, bà thấy không. Con sẽ theo hầu các vị vua như thế. Bà vui lên đi. Cụ Giá lấy hai bàn tay vuốt xuôi khuôn mặt già nua, rồi cụ lấy hai ngón tay tém lại vành môi cho gọn nước quết trầu. Nhả miếng bã trầu cầm tay, cụ lại nói: - Vẫn biết những điều con nói là thật cả. Những điều ấy bà biết cả. Con người chứ có phải giống súc vật đâu, mà không biết ơn người đã đem lại no ấm cho mình. Nhưng con ơi vua thì cũng vẫn cứ là vua. Cũng như hổ báo là hổ báo. Nhân đức, thương người, may ra cũng chỉ được một đời thôi. Đời sau lại đổ đốn. Lại dối trá, lừa lọc. Bà sống qua mấy triều vua rồi. Vì thế bà mới khuyên con. Sắn thấy bà buồn thật sự, lo lắng thật sự. Anh không ngờ cái đời ông hôn quân Ngọa triều lại ám ảnh bà nặng nề đến thế. Sắn nắm chặt hai bàn tay bà. Anh cứ để yên thế một lúc. Hai bà cháu không ai nói gì nữa. Nhưng Sắn thầm nói ở trong đầu: “Bà ơi, vận may nhà mình con mới được hầu hạ hoàng thái tử Phật Mã đấy. Ông ấy nhân đức lắm! Sau này nhất định sẽ là một ông vua giỏi. Vua biết thương dân. Y hệt ông vua bố! Bà nghe con đi. Bà đừng buồn nữa. Con sẽ lập công để rạng danh dòng họ nhà mình, cho bà được mát lòng hả dạ. Bà ơi…” Lạ thay, cứ như là một thứ tâm truyền tâm. Cụ Giá dường như nghe được hết thảy những tiếng nói thầm thì từ trong tâm tưởng của Sắn. Cụ hiểu tấm lòng của thằng cháu nội. Vì thế cụ thấy đã hơi tin tin ở vị hoàng tử này. Bỗng gương mặt cụ tươi hẳn lên, cụ cười trơ cả hai hàng lợi móm, nói giọng thều thào: - Thôi được, bà tin con. Con cứ yên tâm theo hầu ngài. Hai bàn tay dăn deo của cụ lại đặt lên tấm vai đồ sộ của cháu, và buông lời chửi yêu: “Cha bố anh!”