CẢNH 10 Gần Bogota-Thứ Hai, Ngày 12 Tháng 10-6 Giờ 05 Chiều

Hàng giờ liền tìm kiếm khiến thanh tra Thumm lộ vẻ chán nản cùng cực. Bao niềm tin ông dồn hết vào tài năng tiên đoán hoặc suy luận logic của ngài Drury Lane khiến ông chừng như khó có thể chịu đựng được vài cú sốc đột ngột. Toán người tháp tùng họ được trang bị những dụng cụ kỳ quặc trông chẳng khác gì những thánh tích của Tòa dị giáo Tây Ban Nha, suốt buổi chiều không ngừng khuấy động chiều sâu yên tĩnh của những con suối chảy ngang qua tuyến đường đi của Đường sắt Bờ Tây. Sau những cố gắng liên tiếp với dụng cụ nạo vét không kết quả, mặt thanh tra Thumm càng lúc càng dài ra. Lane vẫn không nói gì; ông vừa chỉ đạo cuộc tìm kiếm vừa miễn cưỡng chấp nhận những gợi ý về những vùng nước có khả năng cho thứ ông đang cố công lần tìm.

Đến lúc toán người ướt đẫm và mệt lử đến một con suối gần thị trấn Bogota thì trời đã nhá nhem tối. Ai nấy lại bắt tay vào nhiệm vụ; bằng phép mầu của quyền hành trong tay, Thumm đã mang thêm đến những dụng cụ bổ sung. Những ngọn đèn pha công suất lớn được cho lắp gần các đường tàu và rọi vào mặt nước yên tĩnh. Một vật thể bằng sắt trông giống như chiếc gàu xúc, được dùng thường xuyên cả buổi chiều, giờ lại được đưa vào sử dụng. Lane cùng một ngài Thumm mặt mũi như đưa đám đứng cạnh nhau dõi theo hoạt động của toán thợ.

“Thật chẳng khác gì mò kim đáy bể,” viên thanh tra rên rỉ. “Tuyệt chẳng có lấy một tẹo cơ may nào tìm ra nó cả, ngài Lane à.”

Chừng như lời than thở của Thumm đã gợi được lòng trắc ẩn của những vị thần may mắn, lúc này bỗng vang lên một tiếng kêu từ một trong những người đang điều khiển chiếc thuyền có mái chèo cách nền đường ray chừng hai mươi bộ. Tiếng kêu cắt ngang câu trả lời của Lane, lại thêm một luồng đèn pha rọi thẳng vào chiếc thuyền. Chiếc gàu xúc xuất hiện với đủ thứ chất nhớt, thực bì, đá cuội và bùn, nhưng lần này dưới những tia đèn pha cực mạnh còn có cả thứ gì đó lấp lánh và chiếu sáng.

Cùng tiếng kêu đắc thắng, Thumm hối hả trượt bừa xuống triền dốc, bám theo sau là Lane có phần điềm tĩnh hơn.

“Thế hả… Gì thế hả?” Viên thanh tra gào lên.

Chiếc thuyền có mái chèo men theo bờ tiến về phía ông, bàn tay lấm bùn của người chèo thuyền đưa lên một vật sáng lấp lánh. Bằng vẻ mặt kính nể, Thumm ngước mắt nhìn Lane, lúc này đã xuống đến bên ông. Thế rồi ông lắc đầu và bắt đầu xem xét vật tìm được.

“Một khẩu 38, đúng chứ?” Lane hỏi giọng ôn tồn.

“Ơn Chúa, chính là nó!” Thumm reo lên. “A ha, may mắn đã mỉm cười với chúng ta hôm nay! Ổ đạn mới chỉ hết một viên, tôi dám cá chắc ăn là nếu ta bắn tiếp phát nữa thì vết đạn sẽ hoàn toàn khớp với viên đạn đã lấy ra từ DeWitt!”

Ông cẩn thận đón lấy hung khí ướt đẫm, bọc quanh nó bằng một chiếc khăn tay rồi cho vào túi áo khoác của mình.

“Này các cậu!” Ông reo gọi toán người khốn khổ. “Ta tìm được nó rồi! Hãy gói ghém các thứ lại rồi về thôi!”

Ông cùng Lane rảo bước trở lại theo đường ray về phía những chiếc xe cảnh sát đã đưa họ chạy lòng vòng cả buổi chiều.

“Nào, thưa ngài,” Thumm nói, “để tôi hiểu rõ ràng sự việc nhé. Ở nơi này ta tìm thấy khẩu súng cùng cỡ với viên đạn dùng để bắn DeWitt, tại vùng nước bên dưới đoạn đường đoàn tàu đi qua tối hôm ấy. Từ địa điểm tìm ra khẩu súng, không khó để thấy rằng khẩu súng sau khi gây án đã được vứt thẳng xuống nước giữa lúc tàu đang chạy. Bởi chính kẻ sát nhân.”

“Còn một khả năng nữa,” Lane nói. “Đó là tên giết người đã đào tẩu trước khi tàu đến Bogota, hoặc đã xuống tàu ngay tại Bogota, rồi tùy theo đó mà hắn tiếp tục đi bộ đến hoặc đi ngược trở lại chỗ con suối này rồi vứt súng vào lòng suối. Tôi chỉ là nêu lên điều có thể xảy ra mà thôi,” ông tiếp. “Rằng khẩu súng bị vứt ra từ đoàn tàu vẫn là giả thuyết có nhiều khả năng hơn.”

“Ngài lường hết tất cả mọi thứ, đúng không? Hừ, tôi đồng ý với ngài rằng…”

Họ đã đến nơi chiếc xe cảnh sát và khoan khoái tựa vào cánh cửa màu đen. Lane nhận xét: “Dù trường hợp nào chăng nữa, việc tìm ra khẩu ru-lô tại vị trí ta đứng vừa rồi hoàn toàn xóa bỏ mọi cơ sở để kết án Collins.”

“Ý ngài cho rằng Collins giờ đã có lối thoát hoàn hảo?”

“Cách diễn đạt mới thận trọng làm sao, ngài thanh tra. Chuyến tàu tuyến địa phương ấy ghé vào ga Ridgefield Park lúc 12 giờ 30. Collins đã lên một chiếc taxi trước khi đoàn tàu đi khỏi - điểm quan trọng là ở đấy. Từ điểm đó trở đi chứng cứ ngoại phạm của gã đã được ấn định bởi tài xế taxi, người lúc ấy đưa gã đi về hướng ngược lại với đoàn tàu - về hướng New York. Khẩu súng lục không thể nào được ném từ trên tàu xuống lòng suối trước 12 giờ 35, vì đến giờ ấy tàu mới đi qua suối. Giả thử súng là do một kẻ đi bộ ném xuống chăng nữa, hắn ta cũng không thể đến chỗ con suối ấy trước đoàn tàu, cố nhiên là vậy. Mà Collins thì không thể có khả năng đi bộ hoặc đi xe đến chỗ con suối, vứt cái hung khí đấy, rồi quay trở lại ga Ridgefield Park trước khi tàu chạy khuất! Khoảng cách từ Ridgefield Park đến con suối là một dặm, cả đi lẫn về là hai dặm. Đúng thế, có thể giả sử rằng - chẳng hạn - sau khi án mạng xảy ra một lúc lâu súng mới được ném xuống suối; rằng dưới hoàn cảnh thông thường không hẳn là không có khả năng Collins có thể đã quay trở lại nhiều giờ sau đấy và làm việc ấy. Nhưng đây lại là hoàn cảnh đặc biệt, vì chiếc taxi chở Collins chạy thẳng về căn hộ của gã tại New York, và từ giây phút ấy trở đi nhất cử nhất động của gã đều được giám sát kỹ. Thế thì… Ngài Collins vô can ở vụ này.”

Thumm cao giọng đắc thắng. “Tôi biết ngài đã bỏ sót gì đấy rồi, ngài Lane ơi! Cái lý lẽ ấy của ngài rõ chả hề sai - đích thân Collins làm sao mà ném con heo nóng ấy xuống lòng suối được chứ. Nhưng nếu là kẻ tòng phạm nào đấy thì sao? Giả sử Collins giết DeWitt, giúi súng vào tay một kẻ đồng lõa, rồi phắn khỏi tàu, không quên dặn tên đồng lõa ấy chờ hắn chuồn khỏi tàu chừng năm phút rồi hẵng liệng súng đi. Đấy chẳng phải là sự xếp đặt tinh khôn sao, hở ngài Lane!”

“Nào, nào, ngài thanh tra, hãy khoan mừng vội,” Lane mỉm cười. “Từ đầu đến giờ ta toàn nói đến khía cạnh pháp lý của vụ Collins. Tôi chưa hề bỏ qua khả năng có một kẻ đồng lõa. Không hề. Tôi chỉ hỏi ngài thế này - kẻ đồng lõa ấy là ai? Ngài có trưng được hắn ra trước Tòa chăng? Ngài có gì trong tay ngoài một giả thuyết hào nhoáng để khoe với bồi thẩm đoàn? Không, trước bằng chứng mới này tôi e rằng ngài Collins không thể nào bị kết tội cố sát DeWitt.”

“Đúng thế,” mặt Thumm lại xìu xuống. “Cả Bruno lẫn tôi đều không mảy may biết được ai lại có thể là gã tòng phạm ấy.”

“Đấy là nếu là có một gã tòng phạm, ngài thanh tra ạ,” Lane thản nhiên.

Toán người đã lục tục lên đến nơi. Thumm leo vào xe, Lane nối gót theo sau. Chiếc xe kia cũng đã đầy người, đoàn xe trực chỉ trở lại Weehawken, theo sau là một rơ-moóc đồ dụng cụ.

Thumm ngồi thần ra, nhìn vẻ mặt rõ ràng ông đang chìm sâu vào sự quay cuồng của bao ý nghĩ buồn bực. Drury Lane thả lỏng toàn thân, ngồi duỗi thẳng hai chân. “Ngài biết đấy,” ông tiếp, “kể cả từ góc độ tâm lý lập luận về một tòng phạm cũng không vững.”

Thumm rên lên.

“Ta hãy bàn tiếp, giả thuyết rằng Collins giết DeWitt, có một kẻ tòng phạm, gã trao hung khí cho kẻ tòng phạm ấy và chỉ thị hắn chờ mình xuống tàu tại Ridgefield Park sau năm phút rồi hắn vứt ra khỏi tàu. Đến đoạn này nhìn chung là tốt. Giả thuyết này hoàn toàn dựa vào suy đoán cho rằng Collins đang muốn tạo cho mình một chứng cứ ngoại phạm chặt chẽ; nói cách khác, khẩu ru-lô phải được tìm thấy dọc đường tàu đi chừng năm phút cách nơi Collins được biết là đã xuống tàu quay về hướng ngược lại.”

“Nhưng nếu khẩu ru-lô không được tìm thấy tại điểm cách nơi gã xuống tàu sau năm phút thì Collins chả có chứng cứ ngoại phạm nào cả. Vậy thì, giả sử Collins quả tình đã trù liệu tất cả việc này, gã phải nhất thiết đảm bảo là khẩu súng được tìm thấy. Thế nhưng chỗ ta tìm ra khẩu súng là trong lòng một con suối, nơi mà nhờ ơn Chúa nó lẽ ra đã nằm đấy vĩnh viễn. Làm sao mà ta có thể lý giải hợp lý giữa giả thuyết về chứng cứ ngoại phạm Collins muốn tạo ra và mọi nỗ lực rõ ràng là để vứt khẩu súng vào nơi không ai tìm thấy? Tôi cho ngài sẽ nói là..” - của đáng tội, vẻ mặt Thumm lúc này cho thấy ông chả còn muốn nói gì cả - “việc khẩu súng rơi xuống suối có thể là sự cố ngoài ý muốn, rằng kẻ tòng phạm ấy chỉ cốt ý quẳng qua cửa sổ với ý định để nó rơi xuống dọc nền đường ray đá dăm mà thôi. Nhưng nếu hắn quả thực cố tình ném súng cốt sao cho nó được tìm thấy để mà củng cố bằng chứng ngoại phạm cho Collins, hắn có cần phải ném ra khỏi tàu đến hai mươi bộ không. Vì đấy là nơi ta tìm thấy nó - tại một điểm trong lòng suối cách đường ray hai mươi bộ. Không, tên tòng phạm đó chỉ cần thả khẩu súng ra ngoài cửa sổ là xong, cho nó rơi xuống bất cứ đâu dọc đường tàu, để sau đó người ta sẽ tìm thấy nó.”

“Nói cách khác,” Thumm nói khẽ, “ngài chứng minh tách bạch rằng tên giết người không có ý để người ta tìm ra khẩu súng. Điều này đã loại trừ Collins, được thôi.”

“Đúng là thế đấy, ngài thanh tra ạ,” Lane hạ giọng.

“Hừ,” Thumm nhận xét bằng cái khịt mũi tuyệt vọng, “Tôi thừa nhận mình đã tính sai. Hễ mỗi lần Bruno và tôi chọc tay vào ai chúng tôi cho là X, ngài lại phá hỏng cả bữa tiệc của bọn tôi. Chuyện này thề có Chúa, đã hóa thành thói quen rồi thì phải. Giờ thì vụ án đã trở nên phức tạp hơn bao giờ hết, theo tôi thấy là vậy.”

“Ngược lại,” ngài Drury Lane nói, “ta đẩy nó đến gần hồi kết lắm rồi.”