Gặp lại

Đã hai năm trôi qua kể từ khi Isao về hưu.

Vào dịp tuần lễ vàng, trường Đại học Văn hóa Tama thành phố Hino thuộc Tokyo tổ chức chuỗi “Trải nghiệm trường đại học” thường lệ với các giờ học miễn phí cùng các buổi giới thiệu trường dành cho người đã đi làm và các sĩ tử.

Đại học Văn hóa Tama là một trường đại học nhỏ chỉ có các khoa thuộc khối nhân văn nhưng là ngôi trường được đánh giá tốt về chất lượng giáo dục, đặc biệt là khoa Luật, số sinh viên (bao gồm cả sinh viên đã tốt nghiệp) đỗ kỳ thi Tư pháp của khoa này là hơn mười người mỗi năm. Khuôn viên trường nằm sâu trong vùng đồi núi được bao quanh bởi cây xanh nên không khí ở đây mát mẻ, đối lập hẳn với khu trung tâm ồn ã.

Ngày hôm ấy Isao có giờ giảng tại dịp “Trải nghiệm trường đại học” đầu tiên kể từ khi làm giáo sư giảng dạy tại khoa Luật. Chủ đề là “Vấn đề tồn đọng trong chế độ xét xử của Nhật Bản”. Thông thường vào những dịp như này bài giảng hay thiên về việc chia sẻ kinh nghiệm cá nhân hơn là các kiến thức học vấn khô khan. Tỷ như một ngày bình thường của thẩm phán sẽ như thế nào v.v.

“Phiên tòa bắt đầu từ 10 giờ sáng. Nên tôi thường đi làm từ 9 giờ rưỡi. Chúng tôi không có giờ giấc quy định sẵn, mọi người làm việc theo lịch trình cá nhân.

“Tôi cũng thường được hỏi thẩm phán đi làm bằng phương tiện gì. Cái này thì tùy từng nơi và tùy tình hình giao thông ở khu đó. Cũng có lúc nhân viên kỹ thuật của tòa án điều xe màu đen hay xe buýt nhỏ tới đón. Hoặc cũng có những thẩm phán đi làm hằng ngày bằng xe đạp.

“Mọi người cũng hay hỏi rằng chúng tôi sống ở đâu. Thẩm phán bị thuyên chuyển công tác đi khắp các vùng của Nhật khoảng bốn năm một lần nên chúng tôi không mua nhà. Tất cả đều sống trong ký túc xá của tòa án. Họ có những tòa nhà chỉ dành riêng cho các gia đình của thẩm phán nằm trong ký túc xá dành cho viên chức, kiểu giống khu chung cư ấy. Ký túc xá của thẩm phán hầu hết là những tòa nhà cũ kỹ nhưng muốn sửa sang nội thất một chút thôi cũng phải xin phép, nói chung nguyên tắc rất cứng nhắc. Chúng tôi cũng bị phân công phải nhổ cỏ, thẩm phán vào ngày nghỉ thường đội mũ rộng vành rồi lom khom nhổ cỏ đấy.”

Giảng đường với các dãy bàn dạng bậc thang chứa được khoảng hai trăm người hầu như đã kín chỗ bởi những người dự thính ngồi cách nhau một khoảng vừa phải. Có vẻ việc treo băng-rôn quảng cáo trên tàu điện tuyến Kyoo đã phát huy tác dụng.

Đến dự thính hầu hết là những người đàn ông lớn tuổi rảnh rỗi không biết làm gì vào ngày nghỉ. Chỉ cần nhìn lướt một vòng từ bục giảng cũng có thể cảm nhận được sự trầm lắng khác với lứa sinh viên hằng ngày. Chỉ có tiếng của Isao qua chiếc micro gắn trên áo vang khắp hội trường.

“Cũng có nhiều gia đình cả hai vợ chồng đều làm thẩm phán. Đặc biệt thẩm phán nữ thì thường hay kết hôn với nam giới cũng là thẩm phán. Vì họ hay thân nhau từ thời cùng học để thi tư pháp mà. Những gia đình như vậy thì cả hai vợ chồng sẽ cùng thuyên chuyển, và phòng nhân sự cũng rất tinh tế khi sắp xếp điều động.”

Sau khi nói hết một bài chứng tỏ thẩm phán cũng là con người, cũng có bố mẹ sinh ra, cũng trăn trở với từng phán quyết… Isao dùng thời gian còn lại để trả lời các câu hỏi từ người dự thính.

Lát sau một bàn tay ngại ngùng giơ lên, cán bộ giáo vụ chuyển micro về phía đó.

Một người đàn ông cao tuổi có vẻ từng có địa vị cầm lấy micro và cúi đầu chào lịch sự.

“Cảm ơn thầy vì bài nói chuyện rất sâu sắc và thú vị,” ông ta nói một cách lễ phép bằng chất giọng trầm. “Tôi nghe nói một thẩm phán có khi phụ trách rất nhiều vụ án một lúc. Liệu có khi nào thẩm phán bị lẫn lộn các vụ với nhau hoặc không thể thu thập hết tài liệu không ạ? Xin hãy cho tôi biết bí quyết để thầy có thể xử lý tốt từng vụ án chẳng khác nào một siêu nhân như vậy được không ạ?”

Isao gật đầu với nụ cười đầy tự tin.

“Đúng như anh nói, thẩm phán phụ trách án hình sự thì khoảng một trăm vụ, còn nếu là án dân sự có khi hai, bà trăm vụ một lúc, để nắm được từng vụ thôi cũng đã phải sử dụng đầu óc rất nhiều. Nhưng thẩm phán cũng không phải là siêu nhân, nếu không chú tâm sẽ dẫn đến đầu óc mụ mẫm vì quá tải. Vì thế, giải pháp của chúng tôi thật ra cũng không có gì đặc biệt lắm, tôi tạo thói quen ghi lại đặc điểm chính của từng vụ án. Tôi ghi ra để có thể nhìn vào và hiểu ngay điểm nào cần tranh luận khi xét xử, chủ trương của nguyên cáo, bị cáo là gì. Trong cuộc họp của thẩm phán mà chúng tôi gọi là hội ý thì cũng có người ghi lại ý chính và tất cả cùng nhìn vào đó để tiến hành họp. Và chỉ khi nào cần thiết chúng tôi mới lần giở lại hồ sơ để xác nhận. Cách làm rất đơn giản thôi nhưng khi đã luyện thành thói quen rồi thì có lẽ cũng sẽ rất hữu ích cho cả công việc của quý vị nữa đấy. Nếu có thể quý vị hãy áp dụng thử nhé.”

Người cầm micro tiếp theo là một thanh niên đeo kính, trên dưới hai mươi tuổi một chút. Có lẽ cậu ta là sinh viên của trường này hoặc sinh viên của trường Đại học Trung ương gần đó.

Cậu ta hỏi với giọng ngân lên cao vút.

“Tôi luôn nghĩ hệ thống tư pháp của Nhật Bản vẫn còn xử quá nhẹ tay với tội phạm. Cho dù có là vụ án cố ý giết người đi chăng nữa nhưng nếu nạn nhân chỉ có một hay hai người thì sẽ không xử tử hình mà phải kèm theo trộm cướp hay cưỡng hiếp mới đến mức chung thân hay án tử. Chưa kể dù có bị tù chung thân thì sau mười năm lại sẽ được ân xá. Nói thẳng ra là đất nước này quá tử tế với tội phạm. Tôi nghĩ nếu thật sự muốn giảm bớt lượng tội phạm thì mỗi năm cần tuyên án tử cho khoảng một trăm tên sát nhân, về điểm này thầy nghĩ thế nào ạ?”

“Ý kiến của cậu có vẻ hơi quá khích nhỉ.”

Isao cười và nói đùa, từ phía khán phòng một vài tiếng cười vang lên. Bản thân cậu thanh niên vừa hỏi cũng cười.

“Vấn đề ‘tử hình có sức mạnh ngăn chặn tội phạm hay không’ thì ngay cả giữa các chuyên gia cũng chia ra nhiều luồng quan điểm. Tội ác thường phát sinh khi tầm nhìn của kẻ phạm tội trở nên hạn hẹp. Đó là lúc họ không còn đường nào để đi, hoặc đang giận dữ đến phát điên nên mất bình tĩnh dẫn đến phạm tội. Trong những thời khắc như vậy tôi không rõ số vụ tử hình được thực thi ở đất nước này liệu có thành giải pháp ngăn ngừa được việc gây án không. Có lẽ nó cũng ngăn được ở một mức độ nào đó. Hoặc có lẽ nên nói là ngăn được ở một vụ án nào đó thì chính xác hơn. Thế nhưng số vụ án mà lượng án tử cũng không thể ngăn đe thì lại dễ hình dung ra hơn nhiều.

“Tôi không thuộc trường phái bài trừ án tử hình, nhưng cũng không nghĩ rằng ta nên tăng thêm án này. Phán quyết tử hình là một phán quyết rất nặng nề đối với cả thẩm phán. Ngoài ra còn vấn đề án oan nữa. Ai mà biết được, hôm nay cậu đặt câu hỏi cho tôi ở đây, nhưng ngày mai cậu lại bị cảnh sát bắt vì một chuyện không liên quan, bị đem ra xét xử rồi nhận án tử hình. Thực tế có những người đã bị như vậy. Thật đáng tiếc nhưng tôi phải thừa nhận nền tư pháp của chúng ta vẫn chưa hoàn thiện.

“Nhân tiện cậu nói về việc tù chung thân có thể được thả ra sau mười năm, đúng là về lý thuyết thì sau mười năm có thể được xét ân xá nhưng thực tế thời gian chịu án trung bình của tù chung thân được tính vào khoảng trên dưới hai mươi năm. Vì đó là mức án nặng hơn mức án tù hai mươi năm mà. Có thể khẳng định hầu như không án tù chung thân nào được ân xá sau mười năm.

“Tôi đồng tình ở nhiều điểm với cách nhìn nhận rằng xã hội chúng ta hầu như không giúp gì được cho nạn nhân, thế nhưng đó không chỉ là vấn đề của tư pháp mà là vấn đề chung của toàn xã hội. Và ta nên xem xét nó tách biệt với án tử hình.

“Nếu ta nhìn nhận toàn thể xã hội như một sinh vật sống to lớn thì việc cắt bỏ đi những phần xấu cũng không khiến sinh vật ấy trở nên mạnh khỏe toàn diện được. Cái quan trọng nhất là sức sống. Sức sống chính là sức mạnh tự thanh lọc, tự tái sinh. Việc để phạm nhân cải tạo cũng mang theo ý nghĩa đó. Tôi cho rằng, loại bỏ những người ấy đi thì xã hội cũng không trở nên tốt đẹp hơn được. Vì nếu xét ở một góc độ khác, nó sẽ trở thành một sinh vật khiếm khuyết không toàn diện.”

Trả lời như vậy có lẽ cậu ta cũng ít nhiều đồng tình đấy nhỉ. Isao hài lòng với câu trả lời của mình, ông cầm lấy cốc nước để trên bàn và uống một ngụm.

Giáo vụ đi dọc giữa hai dãy bàn để tìm người đặt câu hỏi tiếp theo.

Mắt Isao dừng lại ở một trong số những người đang giơ tay.

Ông nhớ đã gặp người này ở đâu rồi. Vì khoảng cách khá xa và không tự tin với phán đoán của chính mình nên phải mất một lúc ông mới dám nêu ra trong đầu một cái tên.

Giáo vụ đi qua người đàn ông ấy và chuyển micro cho một người nam mặc áo sơ-mi trắng. Người đàn ông tuổi trung niên đó tuy nét mặt thì rất nghiêm túc nhưng cách nói chuyện khá suồng sã.

“Tôi cũng không hỏi câu gì to tát cả. Tôi chỉ hơi tò mò thôi. Thầy có bao giờ tình cờ gặp những người liên quan đến phiên xử ở ngoài đường rồi bị người ta đánh vì mang lòng hận thù với thầy không?”

Bất giác Isao nhìn sang người đàn ông ngồi phía trước người vừa đặt câu hỏi. Anh ta bắt gặp ánh mắt của Isao nhưng vẫn giữ vẻ thản nhiên của một người dự thính, chờ nghe ông trả lời.

“Ừm…” Isao do dự trong thoáng chốc, lựa chọn từ ngữ, sau đó ông cũng lấy lại được vẻ bình thản và bắt đầu trả lời. “Tuy chưa đến mức hận thù nhưng thỉnh thoảng cũng có người đến để kháng nghị hay gửi thư kháng nghị. Còn tình cờ gặp trên đường thì khi tôi làm việc ở các tòa án địa phương thỉnh thoảng cũng có đấy. Nói thật tôi đã một lần bị người liên quan đến phiên xử túm áo, lúc đó tôi cũng hơi sợ. Cũng có lúc tôi vô tình gặp họ ở quán rượu, trong khi bên kia bình thản như không thì bản thân tôi lại cảm thấy cứ nơm nớp khó xử.”

Isao trả lời xong lại có vài cánh tay giơ lên.

“Ừm, bây giờ xin mời một câu hỏi cuối.”

Isao nói, giáo vụ trao micro cho một phụ nữ trẻ ngồi phía cuối của giảng đường.

“Xin hỏi phẩm chất cần thiết của một người thẩm phán là gì ạ?”

Cô gái hỏi với thái độ rất cầu thị nghiêm túc, có lẽ cô có nguyện vọng làm thẩm phán.

“Có lẽ là phải yêu thương con người. Vì đây là việc làm liên quan tới con người mà.”

Isao kết bài phát biểu một cách ngắn gọn. Giáo vụ nói thêm một vài câu tổng kết và bài nói chuyện của ông kết thúc êm đẹp. Tất cả người dự thính đồng loạt đứng lên và bắt đầu tỏa ra phía bốn cánh cửa để ra về.

Thế nhưng, chỉ có người đàn ông đang ngồi ở giữa giảng đường thì không như vậy. Anh ta từ từ tiến lại gần bục giảng.

Quả đúng là anh ta.

Nhận ra Isao cũng nhận ra mình, anh ta nở nụ cười ôn hòa.

Isao đã thấy khuôn mặt này trong các phiên xét xử và trên truyền thông không biết bao nhiêu lần, nhưng đây là lần đầu tiên ông thấy anh ta cười. Ông hơi bất ngờ vì Takeuchi lại là người có nét mặt hiền lành dễ mến như vậy.

Hôm nay anh ta cũng mặc một bộ com-lê sáng màu sang trọng được đo may riêng. Nhưng bên trong hình như là áo phông có cổ. Tóc điểm bạc được rẽ luống ba bảy trông rất phong lưu sành điệu.

“Thẩm phán… à không, thầy,” Takeuchi gọi Isao. “Thời gian đó đã được thầy giúp đỡ rất nhiều. Đã lâu không gặp thầy, là tôi Takeuchi đây ạ.”

Hai gò má tròn trịa của Takeuchi động đậy, anh ta cúi đầu.

“À, à, xin chào.”

Isao không biết nên đáp lại lời chào như thế nào cho hợp lý, đành trả lời vu vơ.

“Nhờ trời cuối cùng thì tôi cũng đã quay trở lại được với nhịp sống thường ngày.”

Khoảng hơn nửa năm trước, phiên xử kháng cáo của vụ án thảm sát gia đình nhà Matoba đã diễn ra. Kết quả là bãi bỏ quyền kháng cáo. Bên phía kiểm sát không đưa ra được chứng cứ thuyết phục mới, phán quyết của Isao ở phiên xử thứ nhất đã được giữ nguyên ở tòa án nhân dân cấp cao. Những nghi ngờ hợp lý không thể bỏ qua đối với việc coi Takeuchi là hung thủ như vết thương ở lưng v.v. vẫn còn đó. Bên phía kiểm sát phải đưa ra bằng chứng thuyết phục để loại bỏ nghi ngờ đó nhưng họ đã không làm được.

Có lẽ bên kiểm sát đã rất uất hận khi bị bẽ mặt đến hai lần. Thế nhưng họ cũng từ bỏ việc kiện lên tòa án tối cao. Takeuchi được phán vô tội, TV cũng đưa tin kèm hình ảnh anh ta rơi lệ vì xúc động trong buổi họp báo.

“Vì thầy là ân nhân cứu mạng nên tôi đã muốn gặp thầy một lần để nói lời cảm ơn. Rồi tình cờ tôi nhìn thấy biển quảng cáo trên tàu điện nên mới biết đến buổi thuyết giảng ngày hôm nay. Giờ tôi cũng mới được biết là thầy không còn làm thẩm phán nữa.”

“Vậy à.”

Anh ta có vẻ béo hơn so với thời bị xét xử. Đôi mắt đen ươn ướt nheo cả lại và sáng lấp lánh. Người đàn ông đột nhiên bị cướp đi cuộc sống bình yên thường nhật và bắt buộc phải đấu tranh trong cô độc để giành lại nó, giờ đây đang đứng cười ngay trước mặt Isao.

Isao cảm nhận sâu sắc và xúc động hơn ai hết vì điều đó.

Kết cục thì mình đã góp sức cho cuộc chiến cô độc của Takeuchi. Ông đã cứu sống một quý ông như vậy. Nói là ân nhân thì hơi quá nhưng ông cũng không lấy làm khó chịu về điều đó.

“Anh đã rất cố gắng. Anh Takeuchi, anh đã chiến đấu rất can trường.”

Nghe Isao nói và thấy ông đưa tay ra, Takeuchi lặng người, mắt càng thêm ướt, và cuối cùng cũng không ngăn được giọt nước mắt chảy ra. Giữa khuôn mặt cười và khóc chỉ có chút biến đổi nhỏ. Anh ta đưa hai tay ra nắm lấy tay Isao, liên tục cúi đầu.

Isao đưa bàn tay còn lại ra vỗ vai Takeuchi.

Người dự thính đã ra về hết, giáo vụ cũng đã dọn dẹp xong nên Isao quyết định rời khỏi giảng đường.

Takeuchi cầm khăn tay bước theo sau.

“Giờ anh vẫn đang sống ở ngôi nhà trước kia hả?” Isao vừa đi vừa hỏi.

Nếu ông nhớ không nhầm thì nhà của Takeuchi ở cách nhà Matoba và Ikemoto chỉ năm sáu phút đi bộ. Chắc cũng không tránh được cảnh vô tình gặp Ikemoto Tooru. Cả hai bên đều đã bị tổn thương, có lẽ sẽ khó chung sống được.

“Tôi vẫn sống ở đó,” Takeuchi khẽ cúi đầu đáp. “Thế nhưng cánh nhà báo và rất nhiều người không liên quan cứ đến bất kể ngày đêm. Họ phục ở trước nhà, vào tận trong vườn nhà nên tôi phải đóng cửa chớp cả ngày lẫn đêm. Cũng không thể giao lưu với hàng xóm nữa nên thành ra giờ đây tôi chỉ còn biết giam mình quanh quẩn trong nhà mà thôi.”

“Thế thì phiền quá nhỉ, thế còn công việc của anh thì sao?”

Trước khi xảy ra vụ án Takeuchi kinh doanh đồ nhập khẩu. Nhưng dường như đó cũng chỉ là một thú vui chứ anh ta không mở rộng. Anh ta có rất nhiều tài sản nên có việc làm hay không cũng không phải là vấn đề bức thiết lắm, tuy nhiên nếu mất đi một lẽ sống thì chắc hẳn ai cũng sẽ thấy buồn.

“Sức khỏe anh ra sao rồi? Trông sắc mặt anh có vẻ tốt hơn so với hai năm về trước.”

“Sức khỏe của tôi dần hồi phục rồi ạ. Vì cuộc sống của tôi bây giờ ngày nào cũng là an dưỡng mà.”

“Ừm, vậy à. Có thể tôi không nên nói những điều vô trách nhiệm thế này nhưng đôi khi thử liều thay đổi môi trường sống cũng tốt đấy. Dù sao thì giam mình trong nhà mãi cũng không tốt đâu.”

“Vâng…” Takeuchi gật đầu nhưng mặt vẫn còn băn khoăn. “Tôi cũng nghĩ hay là chuyển nhà nhưng lại ngại mọi người sẽ nghĩ mình đang lẩn trốn.”

“Anh nghĩ thế làm gì chứ,” Isao cười, gạt đi những trăn trở mà Takeuchi vừa thổ lộ. “Anh không cần phải để mắt tới miệng lưỡi người đời như vậy đâu. Phải chọn cho mình một cuộc sống dễ thở hơn chứ. Đúng không nào?”

“Dạ, đúng như thầy nói ạ,” giọng Takeuchi tươi tỉnh hơn một chút. “Có người như thầy động viên tôi thấy mình can đảm hơn nhiều. Quyết định đến gặp thầy quả là sáng suốt.”

“Anh cứ nói quá. Tôi có làm được gì cho anh đâu.” Isao lắc đầu cười.

“Thế sau khi về hưu thầy sống ở đâu ạ?” Takeuchi hỏi ngược lại.

“Tôi à? Tôi cũng sống ở chung cư đi thuê một thời gian, rồi đến mãi mùa xuân này cuối cùng cũng mua được căn nhà nằm trên một khu đồi cao ở Tamano. Một nơi khá yên tĩnh. Thời còn là thẩm phán tôi sống cuộc sống nay đây mai đó nhiều, đến tuổi này mới mua được ngôi nhà cho riêng mình.”

“Thế ạ, nghe đáng ngưỡng mộ quá ạ.”

“Ồ không, chỉ là nhà bán cả căn thôi. Họ xây mấy căn trên nền đất chung cư cũ ấy mà.”

Mặc dù nói khiêm tốn như vậy nhưng ngôi nhà mà Isao mua là căn to nhất gồm năm phòng ngủ, một phòng khách, một bếp và một phòng ăn trong khu đô thị mới đó. Ông gọi vợ chồng con trai về ở cùng, và ông còn có cả mẹ già nữa nên nhà cũng không quá rộng.

Cậu con trai Toshiro của ông năm nay ba mươi tuổi nhưng sau khi học xong đại học cứ lông bông chẳng chịu làm việc gì cố định. Ông cũng chẳng hiểu con mình nghĩ gì nhưng ba, bốn năm về trước cuối cùng cậu con trai cũng thổ lộ rằng muốn dự thi kỳ thi Tư pháp. Toshiro muốn làm luật sư. Thế nhưng đó cũng là cái cớ để Toshiro không đi làm thêm nữa, suốt ngày về xin tiền nên sau một hồi suy nghĩ kỹ lưỡng ông quyết định gọi vợ chồng con trai về ở cùng. Chuyện đó cũng không hoàn toàn tệ, vì việc chăm sóc mẹ già ngày càng vất vả nay đã có thêm sự giúp đỡ của cô con dâu Yukimi.

“À này,” Isao cắt ngang câu chuyện đang hướng về mình. “Nhân tiện một vài sinh viên thuộc nhóm tôi hướng dẫn nghiên cứu đang học về án oan. Tôi cũng muốn tìm hiểu về vấn đề này như một trong những đề tài nghiên cứu của mình. Nếu anh không ngại thì một dịp nào đó nhờ anh tới kể lại câu chuyện của mình cho các sinh viên ấy nghe được không, tất nhiên nếu anh không thích thì không cần miễn cưỡng đâu.”

Nghe có vẻ như Isao đang lợi dụng sự bất hạnh của Takeuchi, nhưng thực ra ông mở lời vì muốn giúp anh ta có chỗ để xả ra những điều tích tụ trong lòng, và kéo anh ta ra khỏi cuộc sống bế tắc. Ông nghĩ đây là một lời đề nghị không tồi.

Takeuchi chớp mắt rồi nói thật khiêm nhường, “Tôi không biết liệu mình có thể nói gì ra hồn không nhưng nếu giúp được thầy thì tôi rất vui.” Thậm chí, có gì đó giống niềm vui sướng trong câu trả lời của anh ta.

Sau khi kết thúc kỳ nghỉ tuần lễ vàng, Isao đã mời Takeuchi đến buổi học đầu tiên của nhóm sinh viên ông hướng dẫn nghiên cứu.

Takeuchi kể lại những trải nghiệm của mình trước hai mươi mấy sinh viên một cách rất bình tĩnh. Anh mắt các sinh viên lộ rõ sự thương cảm trước từng lời chia sẻ chân thành của anh ta.

“Vết thương bị đánh sau lưng trong vụ án khiến tôi sốt cao. Tôi đã mê sảng suốt ba bốn ngày trên giường bệnh. Cổ tôi cũng đau nên không thể cử động nổi người.

“Trong hoàn cảnh đó thanh tra cảnh sát đến hỏi cung liên tục mấy ngày liền, vào khoảng ngày thứ năm sau khi tôi đã hạ sốt thái độ của họ bắt đầu thay đổi. Trước đó họ nói với tôi những câu như ‘Anh hãy mau khỏe lại nhé,’ ‘Chúng tôi sẽ cố gắng tìm ra hung thủ’ nhưng đến thời điểm ấy những lời đó hoàn toàn biến mất. Ánh mắt họ trở nên nghiêm khắc hơn, và tạo cho tôi cảm giác họ có gì đó khó chịu với tôi. Thế rồi họ bắt đầu hỏi tôi rằng, ‘Takeuchi, anh có thể cho chúng tôi biết sự thật được không?’ Vì tôi vừa chống chọi với cơn sốt vừa khai lấy cung nên lúc đó tôi chỉ nghĩ hay mình đã nói sảng gì đó lung tung? Vì thế mà tôi đã trả lời là ‘Vâng ạ.’ Thế là lập tức viên cảnh sát bảo, ‘Anh khai rằng bị hung thủ tấn công vào lúc 5 giờ 45 phút nhưng thật ra không phải vậy đúng không?’ Bởi vì ‘Bà hàng xóm đã nghe thấy tiếng hét vào lúc 5 giờ rưỡi.’ Tôi nghe họ bảo lúc tôi gọi điện báo cảnh sát là khoảng 6 giờ nên tôi đã trả lời là khoảng 5 giờ 45 phút vì nghĩ rằng chuyện mới xảy ra khoảng 10 hay 20 phút gì đó trước đó thôi. Tôi không xem giờ nên chỉ có thể trả lời được như vậy. Vì thế lúc họ nói là 5 giờ rưỡi tôi mới nghĩ ‘à thì ra là vậy.’ Khi họ bảo rằng ba mươi phút sau tôi mới gọi cảnh sát thì tôi cũng chỉ trả lời, ‘Dạ chắc là vậy.’ Sau khi có sự đính chính đó thì cách nói chuyện của phía cảnh sát dần trở nên gay gắt hơn. Họ bảo tôi rằng, ‘Anh nói dối.’ Rồi nào là, ‘Anh có tật nói dối,’ hay ‘Nói dối là không được đâu đấy’…

“Hai tuần sau khi xảy ra vụ án, tôi rốt cuộc cũng được xuất viện. Thế nhưng khi về đến nhà thì người của giới truyền thông đã ùa đến và chầu chực sẵn ở trước cửa. Họ chĩa máy quay phim về phía tôi, tự tiện chụp ảnh tôi. Họ chỉ hỏi tôi về tình hình lúc xảy ra vụ án và tình trạng thương tích của tôi chứ cũng không nói bộc tuệch ra, nhưng từ lúc đó tôi bắt đầu lờ mờ cảm nhận được mình đang bị nghi ngờ mà không rõ lý do. Tôi nghĩ có lẽ cảnh sát đã ám chỉ với giới truyền thông điều đó. Đấy là cách họ tạo áp lực để làm tinh thần tôi bị tổn hại.

“Sau khi xuất viện, ngày nào tôi cũng bị mời tới làm việc tại Phòng cảnh sát Chofu. Người ta gọi là tự nguyện hợp tác ấy. Thật ra từ chối cũng được nhưng lúc bấy giờ tôi không có kiến thức về lĩnh vực này, mà cảnh sát ngày nào cũng lái xe đến đón nên tôi ngoan ngoãn lên xe thôi. Tôi sợ nếu từ chối họ lại càng chĩa mũi dùi nghi ngờ về phía tôi, họ cũng tạo ra bầu không khí khiến tôi cảm thấy e dè không dám tỏ ra mình không muốn hợp tác nữa. Ban đầu tôi nghĩ mình không làm gì sai trái thì dần dần rồi cũng chứng minh được sự trong sạch của bản thân thôi.

“Thế nhưng khi đi đi về về thường xuyên như vậy, không biết từ khi nào tôi đã rơi vào hoàn cảnh bị hỏi cung hoàn toàn. Tôi phải đối mặt với thanh tra cảnh sát cả ngày trong phòng thẩm vấn nhỏ hẹp, và bị hỏi đi hỏi lại mãi một điều. Họ hỏi theo kiểu gây áp lực khủng khiếp, hỏi mà như quát vậy. Tôi cũng cố hết sức trả lời nhưng có vẻ như họ không chịu hiểu. Từ đầu họ đã xác định tôi phải là thủ phạm, hoàn toàn không có ý định nghe tôi nói. Tôi không thể giao tiếp bình đẳng được với họ. Thời gian như vậy cứ kéo dài mãi. Điều này thật sự khiến tôi khổ sở. Tôi phải chịu đựng như vậy từ sáng đến tối chỉ trừ thời gian ăn cơm.

“Tôi về đến nhà, mệt nhoài mà không thể ngủ nổi. Tôi có khác nào nạn nhân đâu chứ. Tôi bị vướng vào một vụ án tàn bạo, vết thương tinh thần vẫn còn đó mà lại phải gặp chuyện thế này. Tôi làm sao có thể yên tâm ngủ ngon được. Tôi nhờ luật sư muộn cũng là do tôi bị bó buộc về thời gian khi ở đồn cảnh sát từ sáng đến tối nên không có thời giờ hay phương tiện để tra xem luật sư nào chuyên giải quyết các vụ như thế này. Tôi không có người thân nên cũng chẳng ai hỗ trợ.

“Dần dần trong vòng xoáy đó, khi tôi kiệt quệ về tinh thần, thanh tra cảnh sát hay tiếp xúc với tôi nhất đột nhiên trở nên dịu dàng. Anh ta tỏ ra rằng muốn trở thành người thấu hiểu tôi. Đây cũng là một chiến thuật của bọn họ. Và anh ta đã cho tôi biết tôi đang ở vị trí bất lợi như thế nào. Anh ta nói với tôi những thông tin như ‘Bà vợ nhà bên cạnh nói đã nghe tiếng quát tháo của anh’ hay ‘Người đàn ông sống bên cạnh nhà vợ chồng Matoba cũng nói nhà Matoba cảm thấy mệt mỏi mỗi lần anh đến chơi’…

“Câu ‘nghe thấy tiếng quát tháo’ là lời nói dối trắng trợn. Bà vợ nhà hàng xóm nói có nghe thấy tiếng động và âm thanh như tiếng kêu nhưng không hề nghe thấy tiếng tôi quát tháo. Chính những người cảnh sát đó đã thản nhiên nói dối như vậy. Về chuyện vợ chồng anh Matoba ‘cảm thấy mệt mỏi mỗi lần tôi đến chơi,’ người đàn ông ở nhà bên cạnh đúng là có khai như vậy ở phiên xử nhưng không ai biết được có thực là anh Matoba đã nói thế hay không. Và thêm nữa khi mới xảy ra vụ án người đó không hề nghĩ rằng tôi là thủ phạm. Thật là vô lý. Thế nhưng khi nghe viên cảnh sát nói như vậy tôi cảm thấy bị tổn thương vì tôi đã chơi rất thân với anh Matoba. Tôi cảm thấy mình thật sự bơ vơ.

“Viên cảnh sát trở nên dịu dàng với tôi, rồi khuyên tôi chi bằng nói hết ra ở phiên xử có phải tốt hơn không? Cảnh sát đã đi đến giai đoạn này nên không thể rút lời lại được nữa. Anh ta nói như một người ngoài cuộc khách quan. Rằng tôi hãy xuống nước ở đây và chiến đấu khi ra trước tòa. Cảnh sát có vẻ sẽ tìm cách khởi tố bằng mọi giá, và rằng nếu anh cứ ngang bướng thế này thì sẽ dần chẳng còn ai nghe ý kiến của anh nữa. Nếu để đến lúc đó thì anh hãy xác định là sẽ phải nhận kết cục xấu nhất đi… Anh ta đã mập mờ ám chỉ án tử hình như vậy. Anh ta nói như thể nếu tôi nghe theo lời họ thì sẽ không làm sao nhưng thực tế nó chẳng liên quan gì đến vấn đề chính cả. Anh ta chỉ cố tình đe dọa để tôi lung lay mà thôi.

“Nhưng khi nghe nói vậy tôi lại dần cảm thấy chỉ còn con đường đó. Nếu thỏa thuận trước với luật sư để tìm giải pháp thì có lẽ ít nhất tôi có thể thoát khỏi tình cảnh bế tắc lúc ấy. Đó là ngày thứ năm kể từ khi tôi tự nguyện hợp tác điều tra. Chắc ai đó sẽ cho rằng không thỏa đáng, sao mới có vài ngày ngắn ngủi thế mà đã đầu hàng. Nhưng không đơn giản như mọi người nghĩ đâu. Tôi đã phải chịu đựng sự đau khổ như bị tra tấn suốt hơn năm mươi giờ đồng hồ. Và sự tra tấn đó dường như sẽ không bao giờ kết thúc nếu tôi không đầu hàng. Thanh tra cảnh sát với thân hình vạm vỡ được trui rèn bởi môn Judo lầm lì thi gan với tôi. Thỉnh thoảng còn có những người phụ trợ khác cũng mạnh khỏe không kém đến giúp. Tôi phải một mình đối diện với tất cả. Thật sự đã vượt quá ngưỡng chịu đựng của tôi. Lúc đó tôi ở trong tình trạng sẵn sàng chọn bất cứ con đường nào, chỉ cần giảm nhẹ gánh nặng trước mắt đi một chút.

“Cảnh sát bắt đầu nói theo kiểu, ‘Anh cuối cùng cũng chịu nói ra hả?’ Tôi đã lỡ đáp ‘Vâng’ và gật đầu trước họ. Mặc dù cố thuyết phục mình rằng đây là lựa chọn hợp lý nhưng tôi vẫn rất uất ức vì phải nói dối như vậy. Bất giác tôi rơi nước mắt. Không biết viên cảnh sát nghĩ như thế nào về giọt nước mắt ấy, anh ta chỉ nói, ‘Ra là vậy’ rồi ôm lấy vai tôi…

“Và rồi từ lời khai đó tôi bị bắt giam… Thế nhưng trận chiến không dừng lại ở đó, kể từ đó trở đi mới là trận chính. Có nghĩa là một khi đã thừa nhận hành vi phạm tội thì phải tự thú như thể mình đã làm thật. Đúng là tôi đã có mặt ở hiện trường vụ án nhưng có quá nhiều điều tôi không biết. Và tôi phải tự biên tự diễn sao cho khớp với kết quả giám định của cảnh sát.

“Ví dụ như, tôi nghe nói rằng cháu Matoba Kenta đã bị thắt cổ ở cầu thang. Thế nhưng tôi không biết cháu bị thắt cổ bởi cái gì. Chuyện đó chỉ có thủ phạm mới biết được. Cảnh sát muốn chính miệng tôi nói ra nhưng tôi không hiểu điều đó. Vì thế tôi đã bịa là bị Kenta phát giác ra hành vi phạm tội nên đã đuổi theo và bóp cổ cháu bé từ phía sau. Thế là viên cảnh sát nói, ‘Anh đừng nói dối’ rồi nổi giận. Rồi anh ta vừa bảo, ‘Hãy nhớ lại thật kỹ xem’ vừa sờ tay vào chiếc cà-vạt của mình một cách đầy ẩn ý. Trước đó tôi cũng được đưa cho xem hình chiếc cà-vạt và bị hỏi không biết bao nhiêu lần rằng, ‘Anh có nhớ chiếc cà-vạt này không?’ Vì chẳng hiểu gì nên tôi chỉ trả lời rằng, ‘Đây là chiếc cà-vạt tôi tặng cho anh Matoba.’ Anh cảnh sát còn nói những điều rất tàn nhẫn như ‘Cái cà-vạt trông thật quê mùa, được tặng đồ như thế này ai chẳng thấy khó chịu.’ Vì có những lần hỏi đáp như thế nên tôi mới đi đến được câu trả lời, hóa ra hung khí chính là chiếc cà-vạt đó. Như kiểu câu đố có kèm gợi ý vậy. Nếu trả lời sai thì sẽ bị chửi bới. Còn trả lời đúng sẽ không sao nên nói thật tôi đã thở phào nhẹ nhõm.

“Cũng theo cái cách như thế tôi đã trả lời về động cơ gây án là vì bừng bừng nổi giận khi anh Matoba nói rằng không thích chiếc cà-vạt của tôi. Động cơ nghe vô cùng phi lý đó đã sinh ra trong vòng xoáy chất vấn của cảnh sát. Từ kết quả giám định thần kinh cảnh sát nắm được thông tin tôi có một phần tính cách dễ bị kích động nên đã cố gán điều đó vào động cơ gây án, nhưng quả thực họ đã hành động vô lý một cách quá lộ liễu.

“Trong suốt thời gian lập bản điều tra lấy lời khai, tôi bị nhốt trong phòng tạm giam của Phòng cảnh sát Chofu. Việc điều tra lấy lời khai được thực hiện trong căn phòng dành cho người đến thăm nhỏ hẹp ở trước phòng tạm giam. Cơm cũng chỉ lèo tèo vài miếng nên tôi rất đói, không còn sức lực nữa.

“Nếu theo thông lệ tôi phải được chuyển lên phòng tạm giam của Bộ Tư pháp và được bảo đảm những đối đãi cơ bản ở mức tối thiểu nhưng chỉ vì lý do để tiện cho việc điều tra của cảnh sát mà tôi bị giữ lại tại phòng tạm giam địa phương đó. Cuộc sống bị cấm túc không có tự do hay bất cứ điều gì khác. Thế nhưng ở đó cũng không phải toàn chuyện xấu. Tôi được một người cùng bị nhốt chung tại đó chỉ cho một vài luật sư nổi tiếng về những vụ giống như của tôi.

“Khi bản điều tra lấy lời khai của cảnh sát hoàn thành, họ đã gửi hồ sơ khởi kiện và tôi bị chuyển sang phòng tạm giam của Bộ Tư Pháp. Tôi bị bên Viện kiểm sát lấy lời khai và bị họ khởi tố. Mấy viên cảnh sát trước đó người nào người nấy đều dữ tợn và chèn ép tôi nên tôi đã hơi hy vọng rằng có khi kiểm sát viên sẽ tin vào sự vô tội của mình, thế nhưng kiểm sát viên cũng không có gì khác biệt. Một khi đã dựng lên một câu chuyện không có thật thì họ đương nhiên không muốn phá bỏ đi. Kiểm sát viên không những không nghĩ tới việc làm rõ chân tướng những lời nói dối đó mà thậm chí còn gia cố lại cho vững chắc những phần còn yếu ớt.

“Các bạn có thể không tin nhưng trong bản điều tra lấy lời khai của kiểm sát viên còn ghi cả những điều tôi không hề nói. Khi họ hỏi rằng ‘Tại sao anh lại đánh nhiều phát như vậy,’ tôi trả lời ‘Tôi không rõ’ thì họ lại ghi vào bản lấy cung là ‘Sau khi phang nhiều phát bị cáo dần cảm giác mọi chuyện có ra sao cũng được.’ Rồi khi bị hỏi ‘Anh nghĩ sao về gia đình Matoba’ tôi đã trả lời là ‘Tôi nghĩ họ rất hạnh phúc’ nhưng bản lấy cung thì lại bẻ ngoặt thành ‘Thấy gia đình nhà Matoba hạnh phúc nên tôi bất mãn và muốn phá hủy hạnh phúc đó.’ Công tố viên có đọc lại cho tôi nghe lần cuối bản lấy cung đó nhưng họ đã đọc một cách máy móc và rất nhanh. Tôi không thể hiểu được là họ đang nói gì. Nhưng họ cũng chẳng thèm quan tâm tới điều đó, chỉ hỏi lại ‘Không có gì sai đúng không?’ rồi nhanh chóng giục tôi ký vào. Khi vào phiên tòa tôi nhận ra nội dung sai rất nhiều. Họ chẳng khác nào những con buôn vô đạo đức ép buộc khách hàng ký hợp đồng.

“Theo như lời luật sư Seki tôi đã sai lầm ngay từ bước đầu tiên. Trong trường hợp như vậy không được phép tự nguyện hợp tác lấy lời khai và cho dù có bị bắt oan đi chăng nữa cũng không được nói gì mà phải giữ im lặng đến cùng. Nếu chẳng may các bạn rơi vào thảm kịch như tôi hãy nhớ đừng nói gì hết. Cho dù bạn có phản biện lại, họ cũng không nghe mà ngược lại chỉ càng chèn ép bạn hơn, nên tốt nhất là không cãi lại.

“Luật sư Seki nhận định rằng tôi sẽ gặp khó khăn khi vào phiên xét xử. Thế nhưng, quan tòa đảm trách phiên xử án đó… thầy Kajima, không phải là người chỉ nghe từ một phía là Viện kiểm sát nên cũng chưa chắc đã hết cơ hội lật ngược tình thế, luật sư đã nói vậy và sự thực quả đúng là như thế. Nếu như luật sư bình thường thì họ chỉ đến thăm và trao đổi cho có thủ tục, rồi sẽ cùng ra tòa một cách chiếu lệ. Nghe nói với những vụ được phân tích là bất lợi như của tôi, đa phần các luật sư sẽ chỉ giả vờ tranh cãi cho có mà không dấn thân giành công lý một cách vô ích. Riêng tôi, để thắng kiện thì cho dù có phải dốc toàn bộ gia sản của mình tôi cũng đồng ý, nên đã nhờ luật sư Seki giúp đỡ với cả tấm lòng. Luật sư Seki có vẻ cũng hiểu lòng tôi, ông đã chọn cho tôi nhân viên giám định có quyền uy hơn cả bên phía kiểm sát.

“Chi phí để theo vụ kiện không dừng lại ở mức một triệu hay hai triệu yên. Để chứng minh mình là một bị cáo vô tội, tôi đã phải bỏ ra rất nhiều tâm huyết cả về tinh thần và vật chất. Không có con đường nào mà không phải đấu tranh. Thế nhưng thắng rồi thì cũng chẳng có ai bồi thường lại cho bạn. Nếu muốn được bồi thường bạn lại phải đứng ra khởi kiện. Thật sự rất khủng khiếp.

“Sau khi được phán vô tội ở tòa án địa phương và tòa án nhân dân cấp cao, mặc dù sự trong sạch của tôi đã được làm rõ nhưng tôi không nhận được bất kỳ lời xin lỗi nào từ phía cảnh sát. Họ tỏ thái độ rằng vô tội là kết luận của tòa án còn thực tế chẳng ai biết rõ ra sao. Truyền thông cũng vậy. Họ không hề nhận ra rằng đã dồn ép tôi đến mức nào. Họ đã không hề ăn năn vì tôi đã khua môi múa mép với kết quả chưa xác thực từ phía cảnh sát, mà sau đó còn lôi bi kịch của tôi ra để gây sự chú ý. Tôi thật sự chỉ muốn họ câm hết đi.

“Sau khi về lại nhà, tôi đã chẳng thể ngủ được nếu không có thuốc ngủ. Đêm nào cảm giác uất hận không hiểu tại sao cuộc đời mình lại thành ra thảm hại thế này cũng trào dâng. Điều tôi căm hận nhất là cảnh sát đã tự tiện cho rằng tôi là thủ phạm nên đến giờ này hung thủ thật sự vẫn chưa bị bắt. Gã đang nhếch mép cười ở đâu đó. Có đôi khi tôi còn lo sợ rằng hung thủ thật sự sẽ mò đến chỗ tôi và giết tôi đi để bịt đầu mối.

“Tôi không biết nói gì với gia đình anh Matoba đã bị sát hại. Tôi tình cờ quen anh chị ấy trên máy bay trong chuyến công tác châu Âu của mình. Kể từ đó họ trở thành những vị khách hàng tinh tế đến mua những mặt hàng mà tôi nhập về. Anh Matoba là một người khỏe mạnh, niềm nở, chuyên dịch các tác phẩm nước ngoài, còn vợ anh ấy thì xinh đẹp và sành điệu. Cả hai đều trẻ trung, biết thông cảm cho người khác, là những con người tử tế đối đãi với tôi như người nhà. Cháu Kenta mỗi lần gặp đều chào hỏi tôi rất lễ phép… Thật không hiểu nổi tại sao thảm kịch này lại giáng xuống một gia đình như thế. Cứ nghĩ đến đó tôi lại không kìm được nước mắt. Tôi thấy áy náy vì chỉ còn mình mình sống sót. Tôi còn sống mà chẳng giúp ích gì được cho họ. Có nhiều khi tôi trách ông trời tại sao lại chỉ cứu sống mình tôi. Biết rằng sẽ chẳng có ai trả lời cho nhưng nếu không hỏi câu đó tôi không thể chịu được. Chính tôi đây cũng đã từng sống một cuộc sống bình thường như bao người khác trước khi vụ án đó xảy ra…”

Khi Takeuchi nghẹn lời và ngừng nói như để ngăn một thứ gì đó trào dâng, không có tràng vỗ tay hay cái giơ tay xin đặt câu hỏi nào từ phía sinh viên cả. Họ chỉ đứng xung quanh, bất động, mặt đăm chiêu với thật nhiều suy nghĩ. Có cả tiếng thút thít khe khẽ từ phía các sinh viên nữ.

Sau khi kết thúc buổi hội thảo, Isao nói lời cảm ơn với Takeuchi, “Cảm ơn anh vì đã bộc bạch cả cõi lòng, các sinh viên của tôi thực sự đã rất xúc động. Đây hẳn là một bài học lớn cho họ khi được tận tai nghe nhân chứng sống nói về những bất cập của nền tư pháp hiện hành…”

“Dạ không có gì ạ, tôi không biết mình kể như thế có nên hay không…”

Takeuchi cúi rạp đầu khiêm tốn.

“Ồ không, câu chuyện của anh quả thực rất đáng quý. Giờ anh có bận không? Nếu được chúng ta cùng dùng bữa ở quán nào đó trước ga nhé? Nói là để cảm ơn thì hơi khách sáo nhưng hãy cho tôi mời anh một bữa.”

Isao cất lời mời chiếu lệ nhưng Takeuchi đã vội vã lắc đầu từ chối.

“Không cần đâu ạ. Thầy đừng ngại gì cả. Chỉ cần giúp ích được cho thầy Kajima là tôi mãn nguyện lắm rồi. Hôm nay đến đây là được rồi. Từ nay về sau tôi cũng sẽ tiếp tục cổ vũ cho sự cống hiến của thầy từ xa. Thôi tôi xin phép về ạ.”

Takeuchi liên tục cúi đầu, mỉm cười rồi ra khỏi phòng học. Isao cũng không định mời mọc nhiệt tình nên đã không ngăn anh ta lại.

Có vẻ như anh ta ngại làm phiền người khác, một con người giữ ý tứ quá mức cần thiết. Quả là không thấy một chút tính cách của tội phạm nào ở anh ta. Người đàn ông như vậy lại đột nhiên bị cuốn vào thảm kịch. Isao nghĩ lại câu chuyện của anh ta và bỗng cảm thấy xúc động như chuyện của mình.

Buổi hội thảo kết thúc, Isao thu dọn một hai loại tài liệu rồi rời khỏi trường đại học. Ông lên chiếc xe Cedric thân thuộc để ở bãi đỗ xe của trường rồi trở về nhà sớm hơn mọi khi.

Ở khu đô thị mới mà Isao vừa mua nhà có khoảng mười lăm căn đã xây xong. Tất cả đều là nhà kiểu châu Âu với tường ngoài màu sáng, nhà nào cũng có ga-ra ô tô đỗ được hai xe, vườn cũng khá rộng. Toàn khu mang cảm giác cao cấp, hầu hết chủ nhà đều tầm tuổi Isao. Trẻ nhất cũng tầm sau bốn mươi lăm tuổi. Bầu không khí thư thái ở đồi cao rất dễ chịu, Isao rất thích khu phố mới này.

Khu đô thị mới này còn một hai căn nhà trống. Nghe đâu thời nay có khi ký hợp đồng mua nhà rồi cũng bị hủy.

Căn nhà bên trái nhà ông cũng chưa bán được.