Nếu không có tiền
“Dùng sữa mẹ là Quyền của trẻ!”, sự khẳng định ấy là nội dung của một trong những băng rôn căng ngang lộ lớn ven Bờ Hồ nhân dịp gì đó năm ngoái. Một cái lợi quyền rất ngọt ngào và giàu tính khoa học. Song có lẽ nên chua thêm: quyển của trẻ em con thành thị, hoặc đúng hơn nữa: của trẻ sơ sinh con nhà giàu. Bởi lẽ trong các gia đình có mức sống chân lấm tay bùn thì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng đương nhiên của con người ta, gì đâu mà phải gọi là Quyền, chỉ trong các gia đình của những trẻ hạng sang thì bầu sữa mẹ mới phải gay go tranh đấu với vô vàn các thức bổ dưỡng bắt mắt và mắc tiền được quảng cáo trên tivi, bày bán trong siêu thị.
Trẻ em con nhà bình dân ước ao những lợi quyền thiết thực hơn. Mà cũng không mong ưu đãi, không cần từ thiện, chỉ mong công bình. Nói chung là mong ước được hưởng những quan tâm của xã hội một cách đầy đủ và bình đẳng, không phân biệt giàu nghèo.
Cách biệt mức sống luôn là nguyên nhân của bao nhiêu là sự đời nghịch cảnh, và một trong những nghịch cảnh lớn của cuộc đời cũng chính là sự cách biệt mức sống. Nếu chưa bị lối sống ê hề tiền bạc và tiện nghi bưng bít tầm mắt hẳn bạn sẽ nhìn thấy ngay sự cách biệt ấy. Bạn sẽ thấy rằng nó đang phình ra. Mà cũng chưa cần phải tới tận “vùng sâu vùng xa” nào, cũng không cần phải ra nhà băng, tới siêu thị, hay đến các nơi người ta xả láng ăn chơi mới thấy ra nông nỗi giàu nghèo, điều ấy có thể thấy cả ở những nơi như trường học, thậm chí bệnh viện.
Tuy nhiên, vấn đề chưa hẳn ở chuyện người giàu người nghèo. Khi chúng ta đã chấp nhận kinh tế thị trường thì tức là cũng buộc phải chấp nhận cái tình trạng chung ấy của nhân loại. Song chấp nhận sự khác biệt giàu nghèo không có nghĩa là chấp nhận sự phân biệt giàu nghèo. Đạo lý và nhân cách chung của loài người, bản sắc riêng của người Việt Nam là trọng người chứ không trọng của, không coi người có khả năng xùy tiền ra mới là Thượng đế.
Nghe ra có vẻ là lý thuyết suông, bởi vì có nhiều hiện thực cuộc sống mà dù nói ra hoặc không nói ra ai ai cũng đều đã tai nghe mắt thấy, không mấy khớp với những sự tốt đẹp ấy.
Chẳng hạn, lương y kiêm từ mẫu. Các bác sĩ, cả bệnh nhân với người nhà bệnh nhân ai mà không thuộc nằm lòng tôn chỉ đó. Nếu bạn bảo rằng câu ấy đang có nguy cơ xuống cấp ắt sẽ bị phản bác và người ta sẽ chỉ cho bạn thấy hàng loạt sự tiến bộ, sự cải cách, cùng vô vàn những tấm gương người tốt việc tốt của ngành Y. Bạn đồng ý là như vậy, nhưng bạn cũng vẫn cứ ngầm tự hiểu rằng dù vậy cũng vẫn phải có tiền. Nếu không có tiền...
Nếu không có tiền thì phải biết nhẫn nại, cái nguyên tắc đó của luật đời không văn bản ai ai rồi cũng phải dần hiểu ra. Trừ trẻ con. Khả năng chịu đựng thì lũ trẻ con nhà khó chẳng thua kém gì phụ huynh, nhưng vì sao cần chịu đựng thì bởi vì là trẻ con nên chúng chẳng tài nào hiểu nổi. Chính do vậy mà sự phân biệt giàu nghèo trong thế giới trẻ thơ luôn luôn là phi lý và bất công.
Thì còn phi lý nào hơn là cái chuyện vì vướng phải đám trẻ “con nhà” mà nghị quyết của Quốc hội yêu cầu miễn phí nhà thương cho tất cả trẻ em dưới 6 tuổi đề ra đã bao năm rồi vẫn chưa được Bộ Y tế thực thi. Chính sách này của Nhà nước rõ ràng là đem lại quyền lợi cho trẻ em con nhà bình dân, tức là cho số đông nhi đồng. Thế như vì vướng phải “con nhà giàu” sợ “bất công” nên “chưa triển khai được”.
Văn Nghệ Trẻ, số 25, 2001, ký tên Nhật Giang