Sự đồng cảm của những tài năng

Thành công của Liên hoan Điện ảnh toàn quốc lần thứ XIII được thể hiện cụ thể nhất ở sự xác đáng của các giải thưởng. Nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật cao của các Bông Sen Bạc, Bông Sen Vàng đã không phụ lòng tin yêu của khán giả cả nước, đặc biệt là đông đảo nhân dân thành phố Vinh.

Qua tình cảm vô cùng nồng hậu của khán giả thành Vinh dành cho Liên hoan có thể thấy rõ là Điện ảnh Việt Nam những năm gần đây đã lấy lại được uy tín từng có trong những năm trước và trong kháng chiến. Sự yêu quý của khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ đối với các nam nữ diễn viên, các nhà đạo diễn không cuồng náo, không ầm ĩ một cách thời thượng như là các fan của nhạc nhẹ, mà là sự mến mộ ấm áp, chân thành, có chiều sâu, đầy hiểu biết, có thể nói một sự hâm mộ chan chứa xúc cảm và giàu học thức. Các nhà làm phim hoàn toàn có thể lấy làm tự hào vì đã được nhân dân trọng thị đến như vậy.

Nhưng không thể chỉ giới thiệu điện ảnh mà cả các nhà văn cũng có quyền tự hào. Trong những phim hay và rất hay của Liên hoan phim lần này tính văn học rất đậm nét. Thậm chí có thể nói bởi tính văn chương sâu sắc mà những bộ phim đó đã trở nên đặc biệt xuất sắc. Chẳng hạn Chị Năm Khùng của đạo diễn Lại Văn Sinh, Bông Sen Vàng phim tài liệu, chắc chắn kịch bản của phim phải ngang tầm với một truyện ký tuyệt. Một trong hai Bông Sen Bạc phim truyện mang tên tiểu thuyết nổi tiếng Bến Không Chồng.

Đạo diễn Đặng Nhật Minh, đồng giải thưởng Bông Sen Vàng phim truyện, là một nhà văn. Từ những phim đầu tiên như Thị xã trong tầm tay, qua Bao giờ cho đến tháng Mười, qua Thương nhớ đồng quê, đến Mùa ổi lần này, tài năng đạo diễn của ông luôn thể hiện đậm nét bản chất nhà văn.

Giải thưởng kịch bản hay nhất thuộc về nhà văn Nguyễn Quang Lập. Giải thưởng này có thể coi là một trong những điểm sáng chói và đặc biệt đáng nhớ của Liên hoan Điện ảnh lần thứ XIII. Đời cát của Nguyễn Thanh Vân, đồng giải thưởng Bông Sen Vàng, và Thung lũng hoang vắng của Phạm Nhuệ Giang, Bông Sen Bạc, cả hai phim đều kịch bản của Nguyễn Quang Lập. Cả hai phim đều hay, đều khác lạ.

Người ta nói vui rằng Liên hoan phim lần thứ XIII là ngày hội của gia đình đạo diễn Nghệ sĩ Nhân dân Hải Ninh. Quả là như vậy. Và gia đình tài năng này có được ngày hôm nay chính là bởi Thanh Vân và Nhuệ Giang đã có người bạn văn chương Nguyễn Quang Lập. Sự gặp gỡ, sự đồng điệu hiếm có của các tài năng thuộc hai giới điện ảnh và văn học đã làm nên hai bộ phim hay.

Trong lễ trao giải, khi thấy vắng mặt nhà văn Nguyễn Quang Lập và hay chuyện ông gặp nạn đang đau ốm, khán giả thành Vinh rất thương cảm đồng thời rất lo lắng. Liệu phim sau của đạo diễn Thanh Vân mà kịch bản sẽ do người khác viết có ngang tầm được với Đời cát không? Kịch bản phim sau của Nhuệ Giang sẽ là do ai viết? Có phải của Nguyễn Quang Lập không? Liệu Nguyễn Quang Lập có tiếp tục viết kịch bản nữa không?

Nỗi lo ấy của khán giả là xác đáng. Kinh nghiệm nhiều năm qua và ngay trong Liên hoan lần này cho thấy, không ít đạo diễn có tài, nhiều ý đồ to tát, nhưng do tự viết kịch bản, hoặc chọn phải kịch bản có chất lượng văn học kém, hoặc giữa đạo diễn và biên kịch không có sự đồng cảm nên đã không thành công.

Hy vọng thành công của hai phim Đời cát và Thung lũng hoang vắng sẽ tiếp sức mạnh cho nhà văn Nguyễn Quang Lập để anh tiếp tục sáng tác những kịch bản hay hơn nữa. Hy vọng sẽ lại tiếp tục có những bộ phim được kết tinh từ năng lực sáng tạo của hai giới điện ảnh và văn học.

Văn Nghệ Trẻ số 50, 2001, ký tên Nhật Giang