Giàu liệu có sang?

Báo chí áng chừng thì chỉ riêng chiếc Lexus đời mới láng coóng được nhập ngoại để cho một ông to trong Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội xài, mềm nhất ngân khố cũng phải chi ra 5 tỷ đồng. Tiền chùa, tiền nước, tiền dân có là bao nhiêu cũng không đáng kể, song ngẫm ra vẫn cứ thấy hãi. Ở quê nhà cái ông to ấy, năm tỷ đồng thừa đủ cho nông dân tậu được ba nghìn con trâu cày!

Trên một đất nước còn nghèo, giữa một thành phố mà đời sống của muôn dân còn chật vật, sự hoang phí, thói xa hoa, bệnh tham lam vô độ bất kể trời cao đất dày vốn đã đáng ghét lại càng đáng ghét hơn. Tất nhiên là dân tình đã từ lâu chẳng ai còn lấy làm lạ, bởi vì mấy năm nay, khắp nơi, tối ngày, đâu mà không có cảnh tượng những “đàn trâu” đờ luých kiểu ấy chạy rông khoe mẽ, ung dung, đàng hoàng đánh bài ngửa với pháp luật và chúng dân. Đâu mà không có cảnh quý ông, quý bà, quý cô, quý cậu của các gia đình công chức, gia đình ký lục, cạo giấy hùng hổ giàu phất lên, trắng trợn phô bày những “chướng tai gai mắt bọc vàng” của họ ra giữa thanh thiên bạch nhật, chẳng cần mất công đậy điệm che giấu gì ai.

Không lấy làm lạ, nhưng mà vẫn cứ phải lấy làm lạ, vẫn không khỏi ngạc nhiên. Sao vậy nhỉ, sao các quý ông ấy họ không biết sợ? Phú quý xa hoa, giàu sang ngất ngưởng lại đầy trắng trợn như thế, rõ ràng là họ đang đùa với lửa giận của lòng người. Thế nhưng cả những bài học lịch sử lẫn gương tầy liếp hàng ngày trong hiện thực đương thời đều không khiến họ có nổi một chút ngại ngùng e sợ. Phải chăng vì họ quá chắc mẩm vào cái gọi là tình trạng “dân trí thấp”?

Cũng rất lạ là không hiểu tại sao những nỗ lực chống tiêu cực ở ta lại gặp nhiều khó khăn đến thế. Chẳng hạn như chống tham nhũng. Do vì bọn tham nhũng ở ta có một đặc điểm nhận diện chung rất rõ nét là sự giàu sang trắng trợn cho nên công cuộc chống tham nhũng ở ta thiết tưởng đã có được một “lợi thế” rất đáng kể.

Không phải là tất cả, song cũng là đa số trong đám tham nhũng ở ta là bọn mới phất. Cách ăn cắp, cách móc túi có thể rất xảo quyệt, thủ đoạn tham nhũng có thể cực kỳ tinh vi và khôn lường, song cách xài tiền tham nhũng của họ thì hầu hết đều thô bạo, ngông nghênh, dị hợm. Ngay dù đức ông có ý tứ giữ gìn thì do bản chất văn hóa của những gia đình giàu lên bằng tham nhũng, mà bà nhà và các cô các cậu vẫn cứ trắng trợn thông thống phơi bày của nả tiền bạc ăn cắp ra trước mắt người đời. Thêm nữa, do hoàn cảnh nước ta còn nghèo nên tính chất trắng trợn của sự tham nhũng, sự xa xỉ, sự phí phạm lại càng thêm rành rành, nổi bật lên, lù lù. Có thể nói là ở ta vô khối ông tham nhũng đã tự tay dán cái mác ăn cắp lên lối sống của mình, lên cổng biệt thự của mình, trang trại của mình, lên đầu xe hơi của mình, chẳng khác nào tự tố cáo, chẳng khác nào tự nộp mình cho pháp luật.

Do những đặc điểm và điều kiện riêng của nước ta về chính trị, kinh tế, văn hóa, đạo đức mà dường như công an chỉ cần nêu những câu hỏi ngắn gọn và đơn giản kiểu như: Với toàn bộ lương bổng của ông, làm thế nào ông có tiền tậu được ngôi biệt thự này?... là đã có thể kết thúc được vô khối vụ tham nhũng, vụ hối lộ, vụ lợi dụng chức quyền sách nhiễu, bóp nặn, lộng hành; đã có thể làm sạch được không ít những vị trí công quyền đã trở nên bê bối và hư hỏng. Trong thực tế chắc không dễ dàng như thế, song cũng không phải quá khó, càng không phải là vô phương, nhất là khi mà lòng dân đã cấp bách mong muốn và đòi hỏi.

Văn Nghệ Trẻ, số 46, 2004, ký tên Nhật Giang