Quân tử phòng thân
Việt Nam ở ngoài vùng nguy hiểm! Tại Việt Nam không có khả năng xảy ra động đất cường độ lớn, bờ biển Việt Nam không có nguy cơ bị sóng thần! Ngay sau thảm họa ngày Noel tại vùng biển Nam Á, đã lập tức có các ông uyên bác đưa ra những lời vạch trời chỉ đất như vậy. Mấy học giả đó đâu có biết đang khi hàng xóm cháy mà ầm ĩ lên rằng may quá nhà mình không cháy là một thái độ rất không nên. Cái cung cách trấn an thiên hạ đã cũ rích ấy không những trái ngược với bản tính và lối sống của người Việt mà còn ẩn chứa mầm mống tai họa bởi tính chất chủ quan đầy nông cạn và chật hẹp tầm nhìn của nó.
Lý ra phải thấy giật mình. Lý ra phải biết sợ. Trước cơn địa chấn chết chóc ngày Noel vừa qua, thế giới này đã nhiều lần vang dậy tiếng kêu cấp báo toàn cầu, cấp báo về sự tồn vong của con người trong thế kỷ XXI, thậm chí tồn vong trong ngay ngày mai, ngay hôm nay, giờ này, phút này. Chưa xảy ra thì chưa thấy. Chưa động đất tới chính mình thì chưa tin. Có lẽ ở Thái Lan, ở Xây Lan, ở Ấn Độ người ta cũng đã từng thản nhiên vô sự tin chắc rằng sẽ không đời nào có động đất, sẽ không bao giờ có sóng thần. Cho tới tận khi đại dương bất thần chồm dậy, sóng lớn cao ngất đến chân mây lừng lững tiến vào bờ...
Có lẽ kể từ giây phút kinh hoàng ấy, ở những quốc gia vùng biển Nam Á người ta mới thấm thía cái thực trạng đầy mâu thuẫn trong sự tồn tại và phát triển của con người thời hiện đại. Trước trời đất, trước thiên nhiên, con người một mặt là quá sức nhỏ bé và yếu ớt, nhưng mặt khác chính những con người nhỏ bé và yếu ớt ấy lại là sức mạnh chà đạp thiên nhiên tàn bạo nhất. Động đất và sóng thần có thể được xem như là sự giãy giụa của thiên nhiên đang bị con người hủy diệt. Nền văn minh nhân loại rõ ràng là đang phát triển theo xu hướng đối kháng với trời đất và với chính con người. Có thể nói rằng con người thời hiện đại đang xây dựng những công trình vĩ đại bằng cách đào rỗng lòng đất dưới chân những công trình ấy để tự đặt bẫy, tự chôn vùi.
Tất cả các loài sinh vật trên Trái Đất chắc là đều phải lấy làm kinh ngạc, kinh hãi và thương thay cho sự thiển cận của loài người, một loài sinh vật tự xem mình là cao cấp nhất. Chẳng hạn, vì sao người ta lại cứ liên miên tiến hành chiến tranh? Để được cái gì, để giành lấy cái gì khi mà mười mét sóng thần ập vào thì chỉ chớp mắt là tất cả xuống lòng biển. Tại sao không dùng số tiền khổng lồ sản xuất vũ khí để nghiên cứu những khả năng phòng chống thiên tai? Vì sao phải lên cho bằng được Sao Hỏa trong khi không thể biết được mặt đất dưới chân sẽ sụp xuống vào thời điểm nào.
Quân tử phòng thân, thánh nhân đã dạy. Việt Nam sẽ không xảy ra động đất lớn. Nhưng nhỡ xảy ra thì sao?
Tai họa mới rồi ở các quốc gia lân bang cần phải được xem như là hồi còi báo động cho tương lai. Trong thế kỷ XX, chính nhờ được chuẩn bị tốt, biết nhìn trước, biết lo xa, biết phòng thân mà các thế hệ trẻ người Việt Nam đã kế tiếp nhau chống chọi được, vượt qua được mọi tai ương lớn nhỏ ập xuống đời sống và vận mệnh của đất nước cũng như của bản thân từng người.
Văn Nghệ Trẻ, số 2, 2005, ký tên Nhật Giang