Xin đừng đại ngôn

Nhiều ngày sau khi bạn mua một món hàng đắt giá, nửa triệu, một triệu, vài triệu, bỗng dưng người bán hàng tự nguyên mang vài trăm nghìn tới nhà bạn trả lại và nói rằng xin quý khách đại xá nhận lại khỏan tiền dôi dư do đợt tăng giá không hợp lý vừa rồi của chúng tôi! Một cái sự cố văn minh lạ đời như thế bạn đã bao giờ được hưởng chưa? Chưa thì sắp rồi. Tất nhiên với điều kiện là các sếp ngành điện lực chịu chấp hành nghiêm chỉnh lệnh của Chính phủ.

Việc Thủ tướng ra lệnh cho ngành điện phải đình hoãn ngay cái sáng kiến “lũy tiến” nhằm tăng doanh thu theo lối cậu trời vừa qua đã giúp cho mọi người có lại được nhịp thở bình thường. Có thể nói quyết định này của Chính phủ là một trong những niềm vui có thật nhất đối với muôn nhà vào dịp đầu năm mới. Không chỉ vì sát sườn đồng tiền bát gạo trong nhà, mà hơn thế, người dân vui và hài lòng trước quyết định kịp thời của Chính phủ còn vì đã được thấy một biểu hiện cụ thể, rõ ràng chứng minh rằng đời sống đất nước hiện nay, ngay cả trong lĩnh vực tiền bạc, vẫn tồn tại trên nền tảng nhân tâm, lấy dân làm trọng.

Sáng kiến làm tăng giá mới rồi của ngành điện tuy dị thường song không mới, nhất là ở những ngành, những lĩnh vực mà người “có chức trách” là nhất giời thì tôi, còn người tiêu dùng tức là đại chúng thì thấp cổ bé họng. Ngành điện, dĩ nhiên rồi. Ông Bưu điện, ông Giáo dục, ông Hàng không, ông Xăng dầu... Không mua thì nhịn! Cái lý rất cùn từ thời bao cấp ấy lộ ra ranh rành trong cung cách ứng xử với bàn dân thiên hạ của các vị “không ai có thể thay thế” đó. Nếu trong công luận có lời ta thán gì thì thường các ông ấy khóa trái cửa miễn bàn. Vạn nhất có phải ra lời giải trình, lạ thay, các ông ấy toàn đổ cho Nhà nước, rồi nữa là do dân. Cần tăng giá điện vì Nhà nước bù lỗ quá nhiều và vì dân chúng do được xài điện quá rẻ nên bừa phứa thiếu ý thức tiết kiệm. Cái lý của sự tăng giá điện vừa qua là thế chứ gì nữa. Các ông độc quyền khác cũng vậy, cứ Nhà nước và cứ dân trí mà đổ vấy.

Qua quyết định của Chính phủ đình chỉ quyết định tăng giá của Điện lực, người dân có thể vỡ lẽ ra rằng không phải chuyện gì cũng là do Nhà nước, trái lại vô vàn những sự bất hợp lý hiện nay là do dăm ba quý ông may mắn còn được độc quyền đã mượn danh Nhà nước mà xướng lên.

Thật ra dân trí thời nay, ngay dù là ở vùng sâu vùng xa, không thấp tệ, thấp hạn như là một số sếp, một số quan vẫn chắc mẩm. Người dân biết hết. Do những nguồn thông tin vô tận của thời đại truyền thông, do bản lĩnh trí tuệ đầy sắc bén của người Việt mà người ta biết đâu phải đâu trái, đâu nói dối nói thật. Qua mắt dân làm sao được. Khi cần tăng giá điện, tăng giá xăng dầu... dân sẵn sàng chấp thuận nếu hợp lý. Dù có không hợp lý một chút, người ta vẫn có thể thuận, bởi dân ta luôn đầy tinh thần cảm thông và tôn trọng nhà chức trách. Với điều kiện không có sự nói dối, nói vống, mượn những đại ngôn để áp đặt ý riêng và lợi riêng của mình.

Mượn danh Nhà nước, xả láng đại ngôn để ứng xử với dân tuy là thứ lợi thế to tát cho chuyện trước mắt của cá nhân mình song thiển cận và có hại về lâu dài. Chẳng hạn, cần tăng giá xăng, giá điện thì nói thật chứ đừng nhất mực bảo rằng do giá dầu toàn thế giới nên Nhà nước phải tăng. Cần quy hoạch một vùng đất để cho doanh nghiệp thuê, để làm công viên, để mở sân quần vợt thì cũng cứ nói thật để sòng phẳng, minh bạch thỏa thuận, luận bàn với dân trong vùng chứ đừng bảo rằng đấy là để phục vụ nhu cầu “an ninh quốc phòng”.

Văn Nghệ Trẻ, số 8, 2005, ký tên Nhật Giang