Sao ông không dùng bí danh?
Nhà hàng Sơn Nam, tiệm nhậu Chánh Tín, nhà nghỉ Thanh Thảo, chạp phô Hà Nội phố, phở Trần Tiến, thịt chó Thu Phương, phim Yến Vy, mằn thắn Hồng Sơn, cắt tóc thư giãn Hồng Nhung, karaoke Mỹ Linh... đếm trên cả nước mình sẽ thấy có cả tỷ tỷ những cái sự mượn tên như thế. Dĩ nhiên như thế là chiếm dụng rồi song nói chung thiên hạ không chế trách gì chuyện đó. Những người bị mượn danh thì dẫu có không hài lòng chắc cũng chỉ đành nhún vai lắc đầu. Nghe nói gần đây tuyển thủ quốc gia Tài Em có lên tiếng phản đối một tiệm giải khát ở Long An đã đè cái tên của anh ra mà dùng, nhưng hẳn là anh sẽ chẳng ngăn được người ta làm chuyện ấy. Bởi vì cả luật pháp và cả lề luật trong đời sống cũng đều không cấm chỉ người ta lấy tên ông này bà nọ làm bí danh, bút danh, làm nhãn mác cửa hiểu cửa hàng công ty, hay làm tên khai sinh cho con trai con gái nhà mình.
Vả chăng phản đối làm gì? Người ta mượn bạn cái tên vì tên của bạn hay, tên của bạn gợi cảm, vì bạn nổi tiếng, mà thường là nổi tiếng tốt chứ không phải nổi tiếng xấu. Trừ phi bạn hoàn toàn mù tịt lịch sử nước nhà và hoàn toàn không cập nhật những thông tin pháp đình, còn thì không đời nào bạn đặt tên cho đứa con của mình là Ích Tắc, Cao Kỳ, Văn Thiệu, đăng ký tên công ty của bạn là Minh Phụng.
Thêm nữa khi thấy một nhà nghỉ nhà hàng hay công ty nào đó mượn tên danh nhân, người ta có thể hy vọng nhà hàng ấy, nhà nghỉ ấy, công ty ấy sẽ biết bảo trọng phẩm giá để xứng đáng với nhân vật nổi tiếng mà mình mượn tên.
Chúng ta có thể hy vọng như vậy đối với tất cả những người hiện nay có tên trong chứng minh thư là Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Huệ, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Lê Quý Đôn... Được bố mẹ do cảm hứng ngất trời mà đặt cho mình một cái họ tên đến cỡ như thế thì dẫu không tuyệt đỉnh tài năng mình cũng nên chí ít là người như mọi người. Nhất là nếu cái ông Nguyễn Du ấy, cái bà Hồ Xuân Hương ấy lại có chức có tước, có chữ ký con dấu, quyền sinh quyền sát với muôn dân.
Lắm khi cứ nghĩ bụng, tại sao các ông ấy không dùng bí danh nhỉ? Chẳng hạn như cái ông ký quyết định 3982/QĐ-UB ngày 28 tháng 6 năm 2004 của UBND thành phố Hà Nội về việc: “thu hồi 158.562 mét vuông đất tại xã Trung Văn huyện Từ Liêm... hiện trạng là ao hồ, trồng cây và các hộ dân sử dụng làm đất nông nghiệp... để giao cho Vinaconex lập phương án giải phóng mặt bằng chuẩn bị thực hiện Dự án đầu tư xât dựng khu nhà ở Trung Văn”. Đất của cả trăm hộ dân có sổ đỏ mà lại thành ra “đất nông nghiệp” với sự chênh lệch giá đền bù tới hàng tỷ đồng. Tuy nhiên những “bất cập” kiểu đó dân chúng Hà Nội đã quá quen rồi. Người ta cũng đã quá quen với những quyết định của địa phương “chạy Luật” của Nhà nước. Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực từ ngày 1-7-2004 sẽ hạn chế tối đa tình trạng xin-cho đất dự án, và tạo sự sòng phẳng giữa người bị thu hồi đất với chủ dự án, thế cho nên cái Quyết định 3982 kể trên dĩ nhiên là phải được ký vào ngày 28-6-2004!
Quá quen rồi. Quá phổ biến. Khắp nơi, trong Nam ngoài Bắc đều có những ông quan diễn cái trò đó. Nhưng dân Hà Nội, cụ thể là dân Trung Văn thêm phần bực bội, “bức xúc” so với bà con ở địa phương khác, vì người ký cái quyết định nhiều “bất cập” ấy lại là một danh nhân văn hóa tầm cỡ hàng đầu của cả nước Nam này. Làm đơn kiện cáo lên pháp đình, viết bài phê phán chỉ trích gửi cho báo chí, dân Trung Văn thấy lúng túng và bối rối hết sức. Tên tuổi lừng danh văn hiến nước nhà như vậy thật là làm khó thêm cho dân chúng quá. Tại sao khi ký một cái quyết định kiểu đó ông ấy không dùng bí danh nhỉ? Thanh Thúy, Bích Vân, Mộng Hằng, Yến Nga... thiếu gì cái tên để lấy cho mình cơ chứ.
Văn Nghệ Trẻ số 25, 2005, ký tên Nhật Giang