Những trục trặc của kỹ thuật

International Hister Corporation" là một công ty vào hãng lớn nhất của Mỹ chuyên xuất khẩu sang Thổ Nhĩ Kỳ đủ mọi thứ: đồ điện, máy móc, động cơ, tủ lạnh, ra đi ô, máy kéo xe vận tải, xoong đun có còi báo... tóm lại là tất cả các sản phẩm tối tân nhất của thế kỷ thứ hai mươi. Nhưng công ty này không chỉ giới hạn hoạt động của mình trong những phạm vi như vậy, nó còn ký hợp đồng xây dựng một con kênh đào và tiến hành thăm dò địa chất ở miền Trung Anatôli.

Nhưng tất cả những việc đó không ngăn trở đại diện của công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ hàng ngày gửi các đơn khiếu nại về nhà máy ở Milwork. Hàng hoá nhập vào Thổ Nhĩ Kỳ từ chiếc máy cạo râu điện, đến ô tô buýt, xe vận tải chỉ sau một thời gian sử dụng là hỏng, không thể nào sửa chữa được nữa. "International Hister Corporation" có 105 đại lý, chi nhánh và cửa hàng ở khắp năm châu, nhưng đơn khiếu nại gửi về hãng từ Thổ Nhĩ Kỳ vẫn nhiều nhất. Để giải quyết các đơn khiếu nại ấy, người ta đã tăng cường kiểm tra các mặt hàng xuất sang Thổ Nhĩ Kỳ, số lượng phụ tùng gửi sang cũng được tăng lên, nhưng đơn khiếu nại vẫn cứ gửi sang mãi. Đến lúc này công ty bèn nghi ngờ các đối thủ cạnh tranh có hành động mưu hại mình.

Các hãng lớn cạnh tranh với họ trước hết phải kể đến "Jo Chalmers co" và "Trus company"

Người của "International Hister Corporation" đã được tung vào những hãng này để phá hoại.

Thế là những đơn khiếu nại cũng được gửi tới tập tới địa chỉ của họ.

Ký hợp đồng xong về các công trình xây dựng, "International Hister Corporation" liền bắt tay vào việc xác định rõ nguyên nhân thực sự của những thư khiếu nại. Họ đã quyết định: tổng giám đốc sẽ sang Thổ Nhĩ Kỳ, còn chủ tịch Hội đồng kỹ thuật là kỹ sư Harri Scott sẽ phụ trách việc nghiên cứu các đơn khiếu nại của khách hàng. Ba xưởng sửa chữa cơ động đã được gửi sang Thổ Nhĩ Kỳ. Hai chục chuyên viên đã được cử đến Anatôli để nghiên cứu các vụ khiếu nại. Họ dựng trại ở một thung lũng lớn, nơi dự định sẽ tiến hành thăm dò địa chất. Làng gần nhất ở cách họ mười tám kilômét. Sau khi sang Thổ được một hôm, ngài Harri Scott cùng hai kỹ sư, hai kỹ thuật viên và một phiên dịch lên xe hơi đi đến từng làng một.

Tại làng thứ nhất, người phiên dịch nói với xã trưởng và khách hàng trong quán cà phê những lời sau:

- Các ông bà có thể mang những sản phẩm do công ty "International Hister Corporation" chế tạo bị hỏng hóc tới đây. Chúng tôi sẽ sửa chữa không mất tiền. Những chư vị này sang đây là để làm những việc đó.

Thoạt tiên những người nông dân không hiểu gì cả, và người dịch lại phải giảng giải thêm:

- Chả lẽ cả làng này không có ai có máy kéo, máy liên hợp gặt đập, ra điô, máy khâu à?

- Có, có! - Những người nông dân kêu lên.

- Nếu các ông bà có những sản phẩm của công ty này sản xuất ra bị hỏng, thì các kỹ sư Mỹ sẽ sửa chữa cho, không phải trả tiền.

- Các ông xem giúp cho cái đài, - một nông dân rụt rè đến hỏi.

Ông ta sai con trai về lấy chiếc máy thu thanh bị hỏng đưa cho họ. Các kỹ sư và kỹ thuật viên cùng xúm vào xem nhưng không tài nào xác định được nhãn hiệu của đài, nó đã bị xoá đi mất, và trên vỏ máy đầy những hình vẽ và những chữ viết quanh giữ vỏ máy có ghim những chữ cái bằng đồng ghép lại thành chữ "miễn chê" và bên cạnh đó chẳng hiểu sao lại treo một hạt cườm xanh. Từ bên trong hộp đài thò ra những chiếc đinh, trong đó có ba chiếc đinh cong đầu. Các bộ phận trong máy được buộc chằng chịt với nhau bằng đủ loại dây: dây thừng, dây gai, dây điện và cả những mảnh giẻ rách phấp phới đủ màu.

Xem xong sơ đồ máy, các kỹ thuật viên ngơ ngác nhìn nhau. Ngài Hairri Scott hỏi người phiên dịch:

- Đây là cái gì thế?

Người phiên dịch quay lại hỏi người nông dân:

- Họ hỏi đây là cái gì?

- Lão ta không có mắt à? Rađiô chứ còn cái gì nữa! - Có tiếng đáp lại ngay.

Harri Scott trợn tròn mắt vì kinh ngạc:

- Đây mà là máy thu thanh à? - Lão ta hỏi lại, - chắc là máy lắp lấy. Nó đã chạy bao giờ chưa?

- Tất nhiên, chạy chứ, - người nông dân trả lời - chúng tôi nghe mấy tuần lễ rồi.

- Thế cái đinh tổ bố này để làm gì? - Harri Scott hỏi qua phiên dịch.

- Cái núm hiệu chỉnh bị gãy, tôi liền nhổ cái đinh ở chiếc gậy đuổi bò cắm vào đấy!

- Thế còn những sợi dây này? - Harri Scott chỉ vào những sợi dây điện thoại to tướng thò ra lòng thòng từ trong máy.

- Dây cũ mảnh lắm, bị đứt hết, tôi phải thay dây này vào cho chắc.

Các kỹ sư và kỹ thuật viên ngắm nghĩa kỹ một lần nữa chiếc hộp nằm trước mặt họ, nhưng vẫn chịu không dám gọi nó là chiếc máy thu thanh. Họ cảm thấy bất lực và trở nên hết sức lúng túng.

- Tôi cũng có chiếc đài như thế, - một nông dân khác xen vào nói, - Tôi có "biện pháp" trị nó. Nó chạy cả năm rồi.

Nói rồi, người nông dân ra ta biểu diễn "biện pháp" của mình. Ông ta nối các sợi dây lằng nhằng vào các chi tiết máy rồi xoay cái đinh thay cho núm vặn và... đèn báo bỗng bật sáng. Nhưng đài vẫn chưa chịu kêu. Người nông dân liền lấy bàn tay đập đập vào vỏ máy vài cái, rồi... tiếng nhạc bỗng từ trong máy réo rắt vọng ra. Mấy người Mỹ một lần nữa lại ngơ ngác nhìn nhau.

Làm việc được vài phút, chiếc đài lại câm bặt. Người nông dân liền nhấc nó lên và lắc mạnh. Đài lại làm việc nhưng chả mấy lâu sau lại câm như hến! Thấy thế, chẳng suy nghĩ lâu gì nữa, người nông dân bèn giáng luôn một quả đấm thật mạnh vào máy. Và... thật kỳ lạ vô cùng! Kính ở cửa sổ tiệm cà phê cũng phải rung lên theo tiếng nhạc của đài.

- Chỉ có cách ấy nó mới hiểu được, - người nông dân giải thích hành động của mình. Nếu nó thôi không chịu chạy thì cứ đập xuống đất vài cái là nó lại kêu ngay.

Những kỹ thuật viên há hốc mồm vì ngạc nhiên, bước ra khỏi quán cà phê, lên xe đi về phía thị trấn ngoại ô, nơi họ cần phải xem những máy móc hiệu "International Hister Corporation" gồm hai ô tô buýt, một xe tải, một máy kéo và một chiếc xe con. Đến thị trấn, họ đi xem chiếc xe hơi của một chủ khách sạn. Chiếc xe đỗ ở một ngõ quẹo, từ cửa sổ ô tô chĩa ra cái ống khói của cái bếp lò di động bằng sắt. Ống khói toả ra một làn khói mỏng. Các cửa sổ có treo những rèm cửa vải hoa sặc sỡ, kính hậu vỡ được dán tờ báo che kín. Một cánh cửa được làm bằng gỗ dán, đeo trên hai chiếc bản lề bằng da. Một bánh xe không có lốp. Một bánh khác nằm trên kính. Chắn bùn bánh sau không có. Đèn pha vỡ hết. Két nước tản nhiệt bẹp rúm như cục bột nhão. Phải nhìn thật kỹ mới có thể nhận ra màu sơn xanh ban đầu của xe nằm chìm dưới những vết bẩn đủ màu phủ lên trên. Số xe được viết bằng keo màu.

- Cái này là cái gì? - Harri Scott sửng sốt hỏi phiên dịch.

- Các ông không có mắt à? Chả nhẽ các ông chưa nhìn thấy xe hơi bao giờ? - Có tiếng đáp lại tức thời.

Harri Scott cùng mấy người bạn chỉ còn biết đứng đờ ra ngạc nhiên.

Những người dân thị trấn xúm lại quanh chiếc xe hơi. Con trai ông chủ khách sạn nói rõ thêm:

Chúng tôi mua chiếc xe này được nửa năm. Mới chạy được bốn tháng thì hỏng! Thế là đành cho thuê làm nhà ở vậy.

- Chiếc ô tô buýt của tôi cũng y như thế, - tiếng nói phát ra từ trong đám đông, - nhưng tôi đã tìm ra lối thoát: mỗi ngày tôi chỉ chạy một trăm cây số! Nó chết tôi lại sửa. Nói tóm lại thì tôi biết "tính" nó rồi.

Họ rót xăng vào chiếc xe hơi của ông chủ khách sạn, nhưng thùng xăng bị rò. Lỗ rò được bịt lại bằng nhựa đường. Người con trai ông chủ khách sạn ngồi vào sau tay lái gẫy.

- Nào, lạy thánh Ala! - Người chủ chiếc xe buýt chạy lấy đà và đẩy chiếc xe hơi.

Động cơ nổ lạch bạch những người Mỹ huơ cao tay tỏ vẻ ngạc nhiên.

Bây giờ họ phải xem chiếc máy kéo hỏng. Trên xe có treo những túm tỏi, hành, chiếc giầy cũ, cái móng ngựa, những dải băng; trên mui xe chồng đống những bao tải, bọc buộc túm bằng dây thừng.

Thật khó mà tin được đây là chiếc máy kéo! Những người Mỹ không thể biết được nó hỏng ở bộ phận nào.

Thấy vậy, một người nông dân bèn cầm lấy chiếc búa giáng mạnh mấy cái vào chiếc máy kéo, và động cơ bắt đầu nổ.

- Này, ông đã biết cách làm cho máy chạy rồi thì còn khiếu nại làm gì nữa? - Harri Scott hỏi.

- Cứ nện vào đầu, thì ai mà chẳng phải làm, chủ nhân máy kéo đáp.

Những người Mỹ tiến đến chiếc ô tô buýt. Trong thùng xe chất đầy những khung gỗ cũ của các bảng ghi những đoạn trích trong kinh thánh Coran. Trên chiếc gương có dán mảnh giấy ghi lời cầu nguyện "giải thoát mọi tai ương", những chiếc ghế mềm được trải chiếu lên trên giống như trong các tiệm cà phê. Trên thành xe có những dòng chữ lớn: "Chúc thượng lộ bình an", "Trở về bình yên vô sự", "Cầu đức Ala phù hộ", "Phượng hoàng của tôi!".

Những người kỹ sư không thể tin được rằng chiếc xe ô tô buýt này được chế tạo tại nước Mỹ.

Mọi người hè nhau đẩy, rồi lấy búa đập mạnh nhưng chiếc xe vẫn không nổ máy.

Chờ tôi tí! - Một người dân địa phương kêu lên.

Quay lưng lại đám đông, anh ta mở nắp ca pô ra và đái vào một chỗ động cơ.

- Nào giờ thì nổ máy đi, tôi sưởi ấm một chút cho nó rồi.

Quả thật, động cơ bắt đầu nổ?

Ngay chiều hôm ấy, sau khi mệt nhọc trở về lều trại, Harri Scott đã viết một bức thư gửi ngài tổng giám đốc công ty "International Hister Corporation".

"Về phương diện kỹ thuật - ông ta báo tin - thì người Thổ đã vượt xa chúng ta và các nước khác. Họ đã lặng lẽ chế tạo những chiếc máy thu thanh, những chiếc máy kéo, những chiếc xe vận tải theo những sơ đồ, bản vẽ bí mật. Họ giấu kín toàn thế giới khả năng sản xuất của họ. Người Thổ, kẻ có sức mạnh từ xa xưa ai cũng biết, dùng nắm đấm bắt máy thu thanh phải nói, dùng cú đá bắt xe hơi phải chạy, dùng búa nện bắt máy kéo phải nổ, và đặc biệt dùng nước đái bắt ô tô buýt phải làm việc. Những bí mật kỹ thuật này còn cao hơn cả bí mật về nguyên tử. Để khám phá ra những điều kỳ diệu này, đề nghị phái sang ngay những điệp viên thông thạo trong lĩnh vực này. Quyền lợi của công ty đòi hỏi phải hành động như vậy".