Kiểm kê mũ

Anh đang đứng trên bến đỗ xe trước toà nhà của một công ty sở cấp bộ, bỗng thấy người bạn đeo kính, mặc áo khoác màu cà phê từ trong xe buýt bước ra. Hai người chạy lại ôm chầm lấy nhau. Họ là hai người bạn cũ lâu ngày chưa gặp. Cuộc gặp bất ngờ, làm cả hai sững sờ, reo lên một cách sung sướng, họ ôm vai bá cổ xoa xuýt nhau một cách mãn nguyện.

Một lát sau họ mới rời nhau ra và bắt đầu thăm hỏi như trong mọi cuộc gặp xã giao khác:

- Cậu sống thế nào?

- Tốt. Còn cậu?

- Cảm ơn, mình cũng thế.

- Có gì mới không?

- Vẫn thế cả.

- Thế còn cậu?

- Mình cũng thế...

Thăm hỏi lẫn nhau xong, người đeo kính và mặc chiếc áo khoác ngoài màu cà phê mời người bạn cũ của mình về nhà chơi.

Anh bạn trả lời:

- Mình rất muốn đến chơi nhà cậu, nhưng đang chờ một người quen. Đợi anh ta ra đã rồi chúng ta cùng đi.

Anh bạn đeo kính hỏi:

- Thế các anh hẹn gặp anh ở đâu?

- Chúng tôi cùng nhau đến. Anh ấy có chút việc trong công sở, chắc sắp ra rồi.

- Thế thì cậu đợi làm gì. Anh ấy không thể ra ngay được.

- Sao lại không ra được? Anh ấy nhất định sẽ ra ngay thôi mà.

- Tôi nói là anh ấy chưa thể ra ngay được.

Anh bạn thứ nhất nói giọng giận dỗi.

- Cậu biết anh ấy à?

- Tôi không biết anh ấy. Nhưng biết chắc rằng anh ấy sẽ không ra bây giờ đâu.

- Cậu không biết anh ấy sao lại quả quyết thế?

- Không nhất thiết phải là người quen anh ấy mới biết điều này.

- Sao lại không ra nhỉ? Anh ta đi vào cửa này mà. Anh ấy không nói dối tôi đâu.

- Hoàn toàn không phải anh ấy muốn nói dối cậu, mà đã vào công sở thì...

- Rồi cậu sẽ thấy, anh ấy ra bây giờ đấy.

- Không có chuyện ấy đâu. Chưa hết giờ làm việc chưa thể ra được...

- Anh ấy không thuộc dạng những người mà...

- Bạn thân mến ơi, anh ấy là ai cũng thế thôi.

- Nghĩa là cậu muốn nói, tôi đứng đây chờ anh ta, còn anh ta lại ngồi đâu đó với người quen trong công sở chứ gì? Thứ nhất là ở đây anh ấy không có người quen. Thứ hai là tính anh ấy không hay la cà.

- Anh ấy vào đây có việc à?

- Đúng thế, việc cỏn con ấy mà. Anh ấy xin cái giấy chứng nhận gì đó, đã đóng dấu và ký rồi, nay chỉ việc đến phòng giấy lấy về.

- Hiểu rồi, may mà cậu nói ra đấy. Trong trường hợp này, anh ta sẽ không ra được, và cậu phải chờ cho đến khi chuông báo hết giờ làm việc.

- Cậu nói gì lạ thế. Mình đã nói rồi, giấy tờ đã xong xuôi tất cả, giờ chỉ việc đến nhận là xong thôi mà.

- Không nhanh thế đâu, ông bạn ạ. Mọi việc không phải do anh ấy quyết định.

- Nghĩa là cậu muốn nói rằng, anh ấy buộc phải chờ đợi à? Giấy ký rồi cơ mà. Mà giả thử phải đợi thì thế nào anh ấy cũng phải ra báo cho tôi biết để tôi khỏi chờ ngoài này chứ.

- Cậu hãy tin tôi, rồi mà xem anh ấy không ra đâu, tốt hơn hết là cậu đến tôi chơi.

- Như thế không tiện, tôi đã hứa rồi.

- Này, để mình kể cho cậu nghe chuyện này. Vừa rồi mình có việc ở một công sở nọ. Nói cho đúng ra cũng không phải có việc gì đâu. Mình có thằng em vợ làm việc ở đó. Ghé vào đấy mời nó về nhà ăn tối. Vào rồi không ra nổi. Đã bước ra đến cầu thang, bỗng thấy đầu lành lạnh. Hoá ra bỏ quên mũ! Trước khi bước vào phòng làm việc của cậu em, tôi cởi áo khoác và mũ treo vào góc ngoài hành lang. Lúc chuẩn bị ra về, mặc áo khoác xong tôi bỏ quên mũ. Mình thề với cậu là, chỉ độ một phút sau quay lại không thấy mũ trên giá treo nữa. Làm thế nào bây giờ? Đi đầu trần, thế nào tôi cũng sẽ bị cảm lạnh. Hơn nữa đây lại là mũ Italia chính hiệu. Loại mũ này hiện nay đâu có bán. Thằng con rể mang từ Italia về tặng tôi. Đến ba trăm lia không mua nổi cái mũ như thế. Tôi chỉ mới đội được có một tuần. Tôi chạy dọc theo hành lang từ đầu này đến đầu kia mà nói thật to: "Mũ của tôi... Cái mũ của tôi". Họ nhìn tôi cười, vẻ chế nhạo. Những ai chưa mất mũ khó thông cảm cho tôi.

Bạn ơi giờ mà đi ngoài đường không có mũ, tôi sẽ bị cảm lạnh ngay. Ở nhà kể cả khi ngồi, khi nằm không lúc nào tôi rời mũ. Lúc này đây chỉ mới chạy dọc hành lang không có mũ một chút thôi, tôi đã bị hắt hơi vì gió thổi lạnh đầu. Thấy tế họ lại càng cười chế nhạo tôi. Chẳng có ai thông cảm cho nỗi khổ của tôi. Tất nhiên cảnh tượng tôi hớt hơ hớt hải vừa chạy vừa la "Mũ tôi dâu... Mũ tôi đâu?" ngoài hành lang cũng nực cười đối với họ thật. Nhưng đối với tôi, còn bụng dạ nào mà cười.

Tôi xồng xộc bước vào phòng làm việc của cậu em hắt hơi liền mấy cái vào mặt nó, rồi hốt hoảng kêu lên:

- Cậu ơi! Anh nguy to rồi! Mất chiếc mũ!

- Cứ bình tĩnh, rồi sẽ tìm thấy thôi mà! - cậu em an ủi tôi.

Người trưởng phòng của em tôi nói giọng không hài lòng:

- Này ông kia, nhà ông đang ở trong công sở nhà nước mà. Ở đây không bao giờ mất cái gì cả.

Tôi còn lạ gì cái gọi là công sở nhà nước. Mất thì không mất, nhưng tìm ra thì còn lâu, tìm được rồi muốn nhận lại hãy chờ đấy.

Tôi và cậu em ra ngoài hành lang. Cậu em gọi người gác cửa lại hỏi:

- Bác có biết chiếc mũ treo ở giá đâu đây không?

Bác gác cửa đáp lại:

- Có phải chiếc mũ xanh?

- Đúng, màu xanh! - Tôi đáp to.

- Còn tuyết?

- Đúng còn mới nguyên.

- Số to.

- Đúng mũ to.

- Có dải đen xung quanh.

- Đúng dải băng đen...

Người trưởng phòng của cậu em cũng ra ngoài hành lang theo sau anh em tôi, và khi nghe hết câu chuyện trên, ông không quên "sửa gáy" tôi một lần nữa:

- Ông thấy chưa, đây là công sở nhà nước. Không bao giờ mất cái gì cả. Ông bỏ quên cái mũ, chứ bỏ quên cả túi vàng cũng không ai động chạm tới. Chúng tôi không phải là những kẻ mạt hạng.

Trời đất ơi, tôi đâu dám nói rằng họ là những kẻ mạt hạng. Đơn giản là tôi chỉ muốn nhận lại chiếc mũ của mình.

Người gác cửa tiếp tục mô tả chi tiết chiếc mũ của tôi:

- Vành mũ cong lên?

- Cong lên, đúng hơi cong lên một chút.

- Xung quanh có lỗ thông khí...

- Đúng xung quanh có lỗ thoáng khí.

Tôi nói với người gác cửa.

- Bác mô tả rất chính xác chiếc mũ của tôi.

Bây giờ bác có thể cho biết nó đang ở đâu.

Người gác cửa đáp:

- Tôi cứ tưởng không ai nhận nên đã giao cho ông Vigiơđanhi.

Chúng tôi chạy đến hỏi ông Vigiơđanhi:

- Thưa ông...

Quỷ quái thật, tôi chưa kịp nói tiếp cơn hắt xì hơi ập đến ào ào. Tôi chẳng thể nào nén nổi, tuôn ra hàng tràng "ách xì" như súng đại bác, làm rung chuyển cả căn nhà. Tôi không nói ngoa đâu, ai mà chẳng biết nhà của chúng ta thế nào: tầng một có nói thầm, thì tầng chín vẫn nghe thấy.

Ông Vigiơđani hỏi cô thư ký đánh máy:

- Biên bản kiểm kê chiếc mũ bắt được ở đâu?

- Dạ, đã gửi đi phòng đăng lục rồi ạ, - cô thư ký trả lời.

- Sao ạ? - Tôi sốt ruột hỏi. - Phải kiểm kê ạ? Nghĩa là thế nào ạ?

Ngài Vigiơđanhi đùng đùng nổi giận:

- Có cái mũ không giữ nổi, lại còn tinh tướng!

Của bắt được không làm biên bản kiểm kê thì anh bảo phải làm gì?

Tôi quay sang hỏi cô thư ký đánh máy:

- Con gái ơi...

Tôi vừa nói thế thì cả một cơn bão hắt xì hơi nổ ra làm bay tán loạn mọi thứ giấy tờ trên bàn cô thư ký.

- Ôi, cháu mất bao nhiêu công sức mới sắp xếp, được ngần ấy giấy tờ theo từng loại một, bác xổ tung ra hết rồi. Cháu biết làm thế nào bây giờ. - Cô gái vừa nói vừa kìm nước mắt.

Mọi người xúm vào mắng tôi.

- Khốn nạn thân tôi, - tôi thanh minh. Nào tôi có muốn thế đâu. Hắt hơi chẳng khác gì lệnh của vua Hồi. Nào ai nhịn được?

- Thế sao không lấy khăn tay mà che lại?

- Rõ khổ, kịp làm sao được. Việc này đâu có như ông khách gõ cửa xin phép trước rồi mới bước vào phòng. Việc này tựa như viên thanh tra không có kinh nghiệm đến nơi nào đó đột ngột không báo trước.

Trong mớ giấy tờ hỗn độn ấy, cô thứ ký tìm ra được tờ giấy về chiếc mũ của tôi. Đây là bản phôtô, bản chính được đính vào chiếc mũ và gửi đi phòng đăng lục. Tôi hé mắt kịp đọc được mấy dòng:

"Phụ lục. Về chiếc mũ bắt được trên giá ngoài hành lang: mũ màu xanh, còn tuyết, băng xung quanh màu đen, một bên có hai lỗ thông khí..."

Cô thư ký lấy mảnh giấy ghi rõ biên bản vào đó, rồi nói:

- Ông đến phòng đăng lục hỏi.

Tôi đến gặp nhân viên phòng đăng lục

- Xin cho tôi hỏi, cái mũ của tôi...

- Số bao nhiêu?

- 59

Anh ta lật cuốn sổ đăng lục một hồi rồi nói:

- Ông hỏi về khoản tiền xe chưa thanh toán?

- Tiền xe nào ạ? Tôi hỏi về cái mũ của tôi ở đây. Chiếc mũ màu xanh, còn tuyết, có lỗ thoáng khí. Anh nhân viên nổi giận:

- Tôi cần gì mấy cái lỗi trên mũ ấy. Ông nói số đi.

- Tôi nói rồi: số 59

- Số 59 có khoản tiền xe chưa thanh toán.

- Phù! Quỷ quái thật! Tôi nghĩ anh hỏi số mũ. Xin lỗi. Đây, số biên bản kiểm kê đây.

Anh ta lại lật lật quyển sổ một lúc:

- Đây rồi, có phải là cái mũ bắt được ngoài hành lang màu xanh, còn tuyết, băng đen, có hai lỗ thoáng khí...

- Đúng rồi. Cầu trời phù hộ cho anh, tìm thấy thật rồi à?

- Đã gửi chánh văn phòng để ghi vào biên bản.

Tôi chạy lại chỗ cậu em:

- Này, cậu có biết ai trong số sếp cấp cao ở đây không? Phải cậy đến ông ta may mới cứu nổi chiếc mũ của anh.

Cậu em dẫn tôi đến gặp trưởng phòng đặc biệt.

Nghe xong câu chuyện, trưởng phòng đặc biệt gọi điện thoại cho mời chánh văn phòng đến gặp.

- Tại sao không trả lại chiếc mũ cho ông đây? – Trưởng phòng hỏi chánh văn phòng.

Ông Chánh văn phòng trả lời:

- Không phải là không trả? Chúng tôi biết dùng chiếc mũ của ông ấy vào việc gì. To tổ bố thế, làm gì có ai đội vừa. Số 59 đại tướng có mà trùm tai.

Bạn thấy không! Họ không chỉ nhạo báng tôi mà còn chê bai cả cái mũ của tôi nữa! Tôi bực quá, sinh ra hắt hơi. Cũng may mà kịp quay mặt vào tường, không thì bao nhiêu giấy tờ trên bàn ông trưởng phòng lại bay đi hết.

Ông chánh văn phòng trình bày lại sự việc:

- Chiếc mũ được đưa đến văn phòng. Chúng tôi vào sổ đăng ký như là vật vô thừa nhận và gửi sang phòng hai.

Trưởng phòng đặc biệt nói:

- Mời ông sang phòng hai nhận lại mũ đi.

- Họ chưa trả cho đâu, thưa ông trưởng phòng.

Chánh văn phòng nói:

- Vụ việc chiếc mũ của ông đây, chúng tôi giải quyết rất nhanh gọn, không để tồn đọng. Khi nhận được hồ sơ, chúng tôi xem xét ngay và gửi tiếp đi theo quy định.

Giá như đây là chiếc mũ bình thường thì tôi đã phủi tay bỏ mặc rồi. Nhưng đây lại là chiếc mũ Y pha nho. Quà tặng kỷ niệm của thằng con rể. Ba trăm lia cũng không mua nổi...

Tôi đành sang phòng hai. Đến nơi đã thấy ngoài cửa đông nghịt người chờ. Không có chỗ mà len vào phòng. Chỗ nào cũng thấy xôn xao hỏi thăm nhau đến đây có vụ việc gì. Một người hỏi tôi:

- Ông đến đây lâu chưa?

- Tôi đi từ sáng.

Người hỏi chuyện tôi phẫn nộ:

- Ông biết không hồ sơ của tôi đã sáu tháng nay chưa được xem xét. Thế mà hồ sơ của ông mới từ sáng nay đã chuyển sang đến đây rồi.

Người thứ hai nói xen vào:

- Ông ấy gặp may.

Người thứ ba nói:

- May rủi gì? Có lẽ nhờ ô dù to mới nhanh được thế chứ...

Vâng, chỉ là vụ việc một chiếc mũ mà cũng cần phải may, rủi, ô dù mới giải quyết được nhanh gọn.

Đến chiều thì tôi vào được phòng hai. Nhưng mũ không còn ở đây. Họ đã chuyển đi nơi khác. Tôi đã suýt nổi khùng lên vì tức, may đã kìm lại được, và hỏi:

- Sao các ông gửi đi vội thế?

Người tiếp tôi cho ngay một bài học:

- Rõ thật là vô ơn. Làm chậm không hài lòng đã đành. Làm nhanh cũng không thích. Biết được nào mà chiều.

- Giá như giữ lại chiếc mũ của tôi ở đây ít nữa thì tốt quá.

- Đây không phải là kho chứa quần áo nhà ông nhé!

Chắc các bạn từng chứng kiến cảnh trẻ con lột mũ của nhau rồi đứa nọ chuyền cho đứa kia, để kẻ có mũ phải chạy theo hết hơi mà vẫn không tài nào giành lại được. Đấy, bây giờ tôi cũng đang phải chịu cảnh tương tự như thế đấy. Vụ việc về chiếc mũ của tôi đã di chuyển với tốc độ chóng mặt, đến nỗi tôi chưa vào kịp phòng khác rồi. Cuối cùng, sau chín ngày truy đuổi quyết liệt, tôi đã tóm được chiếc mũ tại kho. Đến lúc này lại xuất hiện mắc mớ mới.

Thủ kho vặn lý tôi:

- Làm sao tôi biết được cái mũ này là của ông. Tôi phát bừa, rồi sau ai chịu trách nhiệm cho tôi.

Tôi bèn mô tả cái mũ:

- Cỡ 59, không có đầu ai vừa. Màu xanh.

- Ông làm như chỉ ông mới có mũ màu xanh.

- Còn tuyết.

- Khối mũ còn tuyết. Trong mũ có ảnh của ông không?

- Có hai lỗ thoáng khí.

- Đặc điểm thì đúng cả. Nhưng nếu mai có người khác đến cũng nói đây là mũ của tôi? Lúc đó biết làm thế nào?

Tôi phải tìm mọi lí lẽ ra sức kiên trì thuyết phục, cuối cùng người thủ kho cũng xác nhận chiếc mũ đó thực sự là của tôi. Lại lập biên bản. Tôi ký nhận. Tưởng rằng như thế là xong. Nhưng người thủ kho lại hỏi:

- Giấy thông hành ông đâu?

- Giấy thông hành hà? Tôi không mang theo.

- Thế thì không trả được.

Lúc trước tôi đã chứng minh được rằng chiếc mũ này đích thực là của tôi. Nhưng bây giờ tôi không thể chứng minh được tôi đích thị là tôi. Tôi chạy về nhà lấy giấy thông hành. Rồi lại phải cậy cậu em cùng gặp thủ kho với tôi lần nữa mới nhận lại được chiếc mũ. Trước lúc đó mũ chỉ có hai lỗ thoáng khí mỗi bên, bây giờ trên thân mình nó nham nhở hai trăm lỗ thủng do bị ghim đủ loại giấy tờ, biên bản, chứng nhận, bàn giao... Trông nó thảm thương tội nghiệp, không thể nào đổi được nữa.

Thế là bạn ơi, chỉ có hai phút bỏ quên chiếc mũ mà tôi mất đứt mười ngày mới lấy lại được nó. Thế mà anh lại nghĩ rằng, người bạn anh sẽ ra đúng giờ như đã hẹn.

- Nhưng giấy của anh ta xong hết rồi mà....

Người đeo kính mặc áo khoác ngoài màu cà phê nói:

- Kiểu gì thì cũng phải mười ngày sau mới nhận được cái giấy đó.

Người bạn kia nhìn đồng hồ rồi nói;

- Ừ nhỉ... sắp hết giờ làm việc đến nơi rồi.

Người đeo kính nói:

- Giờ thì nên đợi. Anh ta sẽ ra. Lúc anh ta vào sở là mấy giờ?

- Hai giờ.

Các nhân viên từ toà nhà lũ lượt bước ra ngoài cửa chính. Anh bạn ấy là người ra cuối cùng.

- Họ bảo là mai mới giải quyết, - anh ấy nói.

May mà tôi có giáo dục...

- Ái, đồ đểu!

Tôi không hiểu tại sao người phụ nữ này lại chửi tôi. Tôi đã định hỏi: "Xin lỗi, tôi làm điều gì không phải với bà?", nhưng rồi lại thôi.

- Lại còn giương mắt ra mà nhìn à! May mà tôi là người có giáo dục, kìm nén được, chứ không tôi đã cho anh biết thế nào là lễ độ.

Chuyến xe buýt chật như nêm. Những ánh mắt đổ dồn nhìn chúng tôi. Tôi quyết định tốt nhất là im lặng. Nhưng người phụ nữ vẫn không buông tha:

- Đồ vô liêm sỉ! Đồ đê tiện! Loại người như nó không có giáo dục là cái chắc! Thoáng qua cái biết ngay thuộc loại con nhà thế nào!

Dễ đến hai lần tôi định mở miệng nói: "Thưa bà, xin bà hãy trấn tĩnh". Nhưng rồi lại cố nhịn.

- Phải cho anh cái tát vào mõm mới đáng đời! Nếu tôi là người không có giáo dục, tôi đã cho anh biết tay...

Xôn xao tiếng quở trách:

- Rõ xấu hổ! Ai lại xử sự như thế với phụ nữ?

- Thế anh ta làm gì vậy?

- Chắc là sờ soạng gì đó.

- Hay là dẫm lên chân bà ta.

- Biết đâu đấy, có khi cấu véo cũng nên.

Giá như ô tô buýt dừng lại, tôi sẽ nhảy xuống ngay. Còn người phụ nữ vẫn phun ra như mưa.

- Đồ trơ tráo! Không biết thế nào là lịch sự! Loại ấy làm sao biết danh dự người phụ nữ là thế nào? Tiếc là người có giáo dục, không thì tôi đã cho nó biết lễ độ!...

Rõ thật tai vạ không đâu! Giả thử mình có làm gì không phải. Mình đứng như chôn chân một chỗ, một ngón tay cũng không động chạm đến bà ta... Mà nếu như có đụng phải thì bà ta cũng phải biết là mình không cố ý, xe chật như thế cơ mà...

- Đồ dâm đãng thối tha! Nó phải cảm ơn vì gặp được mình là người có giáo dục. Nếu không thì chắc đã...

Tôi toát cả mồ hôi.

- Bọn đê tiện này cố tình chọn những chuyến xe buýt đông người... May cho nó, mình là người phụ nữ có giáo dục.

Tôi cảm thấy mình không chịu đựng nổi nữa. Ở địa vị tôi, có lẽ đến đá cũng phải nổ tung, không nói gì người.

- May cho mày đấy, tao là người có giáo dục. Chứ không thì tao đã rạch mồm mày cho đến mang tai.

Trong đám đông không một ai lên tiếng bênh vực tôi. Ai cũng đứng về phía bà ta.

- Chắc là quờ quạng...

- Kiểu gì thì bà ta vẫn đúng.

- Rõ thật quá đáng! Phải có mức độ chứ!

Lẽ ra đã đến lúc phải im đi, nhưng người phụ nữ nọ vẫn mồm loa mép giải mỗi lúc một tăng. Bà ta hét toáng lên.

- Ối, đồ đểu! Ối, quân đê tiện! Nếu mày cuồng quá thì tao sẽ chỉ cho mày một chỗ đến mà... Mày biết chưa?

Thế này thì quá đáng lắm rồi, không thể chịu được nữa. Tôi lấy tay gạt mấy người phía trước, tiến đến sát người phụ nữ và nắm lấy tay bà ta.

- Này bà, - tôi nói, - bà hãy nói cho tôi biết: tôi đã làm gì bà?

Người phụ nữ bỗng cười sằng sặc:

- Ơi! Bà con ơi! Lại mà nhìn cái lão nói thảm thương này. Người như thế mà cũng đòi là đàn ông. Đàn ông, đàn ang gì lão ta. Chả lẽ ta nói với nhà ông à? Rõ cứ vơ vào mình. Biến đi chỗ khác mà gãi ghẻ! Không ai nói gì về nhà ông cả. Ta nói với chàng trai cao to dễ thương kia chứ... Rõ thật chuyện không đâu.

Chiếc ô tô buýt dừng lại trên quảng trường Takxim. Tôi không còn nhớ mình đã nhảy xuống xe như thế nào. Người phụ nữ nọ vẫn tru tréo:

- Đồ khọm già ngớ ngẩn! Nó cứ tưởng mình nói với hắn... Tiếc mình là người có giáo dục nếu không mình đã ra tay!

Thật là không còn gì tồi tệ hơn lứa tuổi này. Đến cả phụ nữ họ cũng chả thèm chửi nữa...