MƯỜI HAI KỲ CÔNG CỦA HERCULE (tt)

Sự tích Cadmus

Agénor là cháu của thần Neptune, trị vì tại xứ Phénicie. Agénor có hai con, một gái và một trai, tên là Europe và Cadmus, trong số đông các con cái khác. Europe xinh đẹp và trắng ngần khiến dân gian phải cho rằng một nữ thần hầu cận Junon đã lén lấy một bình phấn trên bàn riêng của Junon đem cho Europe dùng nên Europe mới được trắng tươi như vậy. Jupiter trông thấy cô nàng xinh đẹp quá, quyết tâm bắt lấíy làm vợ. Jupiter bèn hóa thành một con bò đực đi lẫn vào đàn bò của Agénor. Europe nhận thấy trong đàn bò có một con coi bộ hiền và tốt mã hơn hết nên không ngần ngại tới bên nó. Nàng hái cỏ cho nó ăn, lấy tay vuốt ve nó và kết hoa thành tràng đeo trên sừng nó. Con bò cúi đầu xuống đất. Europe thấy vậy bèn cỡi lên lưng nó. Bất đồ con bò vùng dậy, chạy phăng qua cánh đồng cỏ, tới bờ biển nó lại nhảy luôn xuống nước bơi qua biển tới tận đảo Crète. Con bò mộng bơi theo cửa sông Léthé, lên mãi gần ngọn guồn mới ghé vào bờ. Sau khi đặt Europe nằm trên bãi cỏ, dưới gốc một cây ngô đồng, Jupiter mới hiện nguyên hình. Europe sinh hạ với Jupiter được hai con là Minos và Rhadamanthe.

Trong khi đó Agénor ra lệnh cho các con đi kiếm Europe, buộc bọn chúng không được trở về nếu không kiếm được Europe. Cadmus cầm đầu một đoàn thuyền rất đông ra đi tìm chị. Tới đảo Rhodes, Cadmus sai dựng một ngôi đền thờ thần Neptune để trông nhờ sự bảo trợ của Neptune. Sau đó Cadmus mới đi tới Samothrace và Thrace, đi khắp hai xứ đó mà không kiếm được tung tích của Europe ở đâu hết. Cadmus bèn đi hỏi nhà tiên tri ở Delphes. Nhà tiên tri phán truyền rằng đừng nhọc công tìm kiếm nữa. Cadmus sẽ gặp một con bò cái và chỉ cần dựng lên một đô thị ở nơi nào mà Cadmus sẽ thấy con bò cái đứng lại nghỉ. Khi tới xứ Phocée, quả nhiên Cadmus gặp một con bò cái, liền đi theo cho tới xứ Béotie thì con bò ngừng lại. Cadmus liền bắt lấy con bò đó làm lễ vật dâng cúng Minerve. Sau đó cần có nước để tắm rửa sạch sẽ trước khi cúng lễ, Cadmus sai người đi kiếm một suối nước. Họ tìm tới suối thiêng của Dircé. Nhưng vừa khi họ sắp múc nước dưới suối thì một con rồng hung hãn vụt hiện ra. Con rồng có nhiệm vụ canh giữ suối nước đó và ăn thịt hết đám gia nhân của Cadmus, Đợi quá lâu không thấy bọn họ trở về, Cadmus phải ra đi tìm. Cadmus trông thấy con rồng mình còn đầy những máu nên biết ngay là bọn gia nhân đã bị hại. Được Minerve giúp sức, Cadmus lao vào đánh con rồng hung dữ và hạ được nó. Nữ thần Minerve khuyên Cadmus nên lấy bộ răng con rồng rắc xuống đất. Lạ lùng thay, Cadmus thấy từ dưới đất chui lên những người tay mang khí giới chạy tới bao quanh mình. Vẫn do lời khuyên của Minerve, Cadmus lấy một hòn đá liệng vào giữa đám đông; họ liền quay ra chém giết lẫn nhau chỉ còn có năm người đứng về phía Cadmus. Sau đó năm người này giúp Cadmus dựng thành phố Thèbes ở đúng nơi mà con bò cái ngừng lại khi trước. Cadmus được Minerve phong làm vua tại thành рhố mới lập đó và lấy nữ thần Harmonie là con gái của Mars và Venus làm vợ. Harmonie về sau sinh hạ Sémélé, mẹ của Bacchus, và Ino. Chư thần đông đủ tới dự đám cưới. Cérès tặng Cadmus lúa mì, Mercure một cây đàn ly tao, Minerve một chiếc vòng cổ, một chiếc áo choàng peplos và một ống tiêu. Còn Vénus thì dạy cho Cadmus việc thờ cúng nữ thần Cybèle. Тhế là Cadmus trở thành thủy tổ nền văn minh béotien, đem truyền thụ lại cho dân gian những điều mình đã được chư thần truyền dậy. Có một truyền thuyết nói rằng về sau nhờ một nhà tiên tri cho biết rằng con cháu về sau sẽ gặp nhiều cảnh tang thương cho nên Cadmus muốn tránh trước để khỏi phải chứng kiến. Cadmus tự ý trục xuất khỏi Thèbes, lui về ẩn ở xứ Illyrie, tại đây Cadmus được chư thần biến cho thành một con rắn.

Sự tích Amphion

Một người con của Cadmus, tên là Lycus, nối ngôi cha trị vì tại Thèbes. Lycus cưới Antiope. Sau tự nhiên vô cớ sinh nghi Antiope không chung thủy và cưới Dircé, rồi giao cho Dircé nhiệm vụ canh giữ Antiope. Dircé không ngớt hành hạ Antiope rất khổ sở. Một bữa sợi dây trói Antiope bỗng tự nhiên đứt. Đó là do Jupiter cảm thương nỗi khổ của Antiope nên hóa phép như vậy rồi đem Antiope lên núi Cithéron. Antiope sinh với Jupiter được hai đứa con sinh đôi. Sau khi sinh, Antiope đem hai đứa nhỏ bỏ trong rừng. Jupiter vẫn bí mật coi chừng chúng nên khiến một chú chăn chiên bắt gặp đem về nuôi. Chú chăn chiên đặt tên cho hai đứa nhỏ là Amphion và Zéthus. Amphion được Apollon cho một cây đờn Ly Tao và trở nên thi sĩ, còn Zéthus thì thành một tay thợ săn.

Khi hai đứa nhỏ đã khôn lớn, chú chăn chiên thấy cần nói cho chúng biết gốc tích của chúng. Biết rõ đầu đuôi, chúng liền mộ một đạo binh tới đánh phá thành Thèbes và giết chết Lycus. Còn Dircé thì bị cột vào sừng một con bò mộng hung dữ, con bò quay cuồng một hồi thì Dircé cũng chết. Nhưng Bacchus vốn được Dircé thờ phượng đem xác Dircé tới một miền núi biến thành một giòng suối mang tên là suối của Dircé. Hai anh em Amphion và Zéthus lên ngôi vua trị vì tại Thèbes và dự định xây chung quanh thành phố một hàng thành lũy. Theo truyền thuyết, việc xây cất tòa thành này rất dễ dàng. Mỗi khi Zéthus vác lên vai một tảng đá thì Amphion lại gảy đàn Ly tao. Hòn đá cảm xúc vì tiếng đàn tự ý lăn tới đúng chỗ. Rồi tới phiến đá khác to và nặng gấp bội cũng bắt chước làm theo. Cứ thế chẳng bao lâu tòa thành đã xây xong không mất một chút công nào của hai anh em.

Mấy năm sau, khi tham dự cuộc viễn chinh với đám thủy thủ Argo trở về, Amphion cưới Niobé, con gái của Tantale. Niobé liên tiếp sinh hạ được mười bốn người con, bảy con trai và bảy con gái. Lấy làm kiêu hãnh vì bầy con đông đảo của mình, Niobé dại dột tự coi mình hơn cả Latone, mẹ của Apollon và Diane. Niobé ngăn cấm dân gian không cho thờ cúng Latone nữa và muốn được thay thế địa vị đó. Latone hay tin rất lấy làm phiền vì sự kiêu ngạo đó nên nói chuyện lại với hai con là Apollon và Diane. Hai người bèn từ núi Olympe xuống hạ giới để rửa hận cho mẹ. Cơ hội tới rất dễ dàng. Một bữa bảy anh em cùng nhau vào rừng săn bắn, Apollon liền dùng tên bắn chết cả bảy người. Nghe tiếng kêu la bọn bảy cô gái cũng chạy tới và liền bị trúng những mũi tên vô hình của Diane. Niobé điên dại lên chạy từ trong hoàng thành ra, khi trông thấy xác mười bốn đứa con nằm la liệt trên mặt đất, Niobé chết đứng tại chỗ. Chín ngày liền những xác chết nằm phơi giữa rừng. Mãi tới ngày thứ mười, chư thần mới thương tình đem chôn lũ con Niobé. Còn người mẹ thì được biến thành một hòn núi, bên sườn núi chảy ngày đêm một giòng suối. Đó là nước mắt của người mẹ ngàn năm không nguôi nỗi thương tâm.

Còn Amphion trước cảnh đau thương cũng tự sát luôn.

Sự tích Œdipe

Labdacus, cháu nội của Cadmus, nối ngôi trị vì tại Thèbes. Labdacus có một người con tên là Laïus. Labdacus bị Lycus chiếm mất ngôi. Sau Lycus lại bị Amphion giết chết. Tới khi Amphion tự sát chết, Laïus trở lại giữ ngôi vua ở Thèbes. Laïus cưới Jocaste con gái của Moénécée và em gái Créon. Tiên tri cho biết rằng đứa con trai sinh ra sau này sẽ giết chết cha và lấy mẹ. Để giải cái số mạng ghê gớm đó, khi sinh đứa con trai đầu tiên, Laïus đục thủng hai bàn chân đứa nhỏ rồi lấy dây cột lại. Sau đó Laïus sai đem đứa nhỏ treo trên một cành cây ở trên núi Cithéron và bỏ đó. Jocaste sai một kẻ tôi mọi chuyên việc chăn các thú vật của nhà vua ở trên núi làm công việc độc hại này. Nhưng anh ta trôg thấy cảnh thương tâm của đứa nhỏ nên động lòng, đem nó giao cho một người bạn cũng làm nghề chăn thú vật cho vua xứ láng giềng Corinthe nuôi giúp. Chú chăn chiên này lại đem đứa nhỏ về cho chủ nhà là Polybe và Mérope. Polybe và Mérope nhận nuôi đứa trẻ và đặt tên cho nó là Œdipe, tức là bàn chân bị thương.

Sau đó, chàng Œdipe vẫn coi vua và hoàng hậu Corinthe là cha mẹ ruột của mình. Nhưng một hôm trong đám tiệc có một người say rượu nói ra mấy câu khiến cho (Edipe sinh hoài nghi về tông tích của mình. Œdipe tới Delphes hỏi nhà tiên tri. Nhưng vị thần linh này cho biết rằng nếu Œdipe trở về nơi quê hương thiệt thọ của mình thì sẽ giết chết cha, lấy mẹ và sinh ra một giòng giống xấu xa. Hoảng sợ vì lời tiên tri, Œdipe nhất định không quay về Corinthe nữa mà đi về hướng Béotie. Tới Daulis, nơi mà con đường đi từ Delphes tới gặp con đường đi về Thèbes, Œdipe thấy có một cỗ xe ngựa nằm chắn ngang con đường hẹp. Ông già tóc bạc ngồi trên xe cương quyết bảo Œdipe phải quay đi đường khác. Tức giận vì lời nói sẵng, Œdipe nhất định không nghe. Ông già và người lái xe tỏ ý dùng võ lực ngăn cản Œdipe. Trong cơn nóng giận Œdipe liền đánh người lái xe. Trông thấy như thế, ông già tóc bạc vừa lúc Œdipe bước lại gần liền lấy sợi roi da quất lên mặt Œdipe. Sợi roi có dính hai mũi nhọn ở đầu làm cho Œdipe bị đau. Œdipe liền lấy cây gậy đánh ông già ngã ngửa nằm trên xe, rồi ra sức sát hại hết đám thuộc hạ của ông già tóc bạc. Sau đó Œdipe thẳng đường tới Thèbes. Tới trước cửa vào thành Thèbes, Œdipe gặp một con nhân sư ngồi đó. Nếu khách qua đường không trả lời đúng câu hỏi của nó con nhân sư liền ăn thịt.

Hồi đó Laïus vừa bị người hạ sát mà không ai hay biết thủ phạm. Anh vợ Laïus là Créon liền đứng ra trông coi việc triều chính thay thế Laïus. Trước cảnh con nhân sư tàn hại dân gian. Créon có ước hẹn sẽ gả Jocaste và giao ngôi báu cho ai giết chết được con nhân sư đó. Œdipe nghe tin đó thử tìm cách hạ con nhân sư để chiếm lấy phần thưởng quý báu. Con nhân sư là một thứ quái vật mình sư tử đầu người đàn bà. Con nhân sư này do Junon sai tới để trừng trị vua xứ Thèbes vì một tội ác chưa phải trả. Con nhân sư hỏi Œdipe: «Vật gì buổi sáng có bốn chân, trưa có hai chân và tối có ba chân?». Œdipe không ngần ngừ đáp: «Người ta, vì hồi nhỏ bò bốn chân, khi lớn đi bằng hai chân, rồi về già phải chống gậy». Tức giận vì có kẻ đoán trúng câu hỏi hóc búa, con nhân sư lao đầu xuống biển.

Œdipe toàn thắng con nhân sư trở thành vua xứ Thèbes và lấy Jocaste làm vợ. Cuộc nhân duyên ghê gớm đó sinh ra hai con gái: Antigone và Ismène, và hai con trai sinh đôi: Etéocle và Polynice. Theo truyền thuyết, đám anh em này chưa sinh ra đời đã thù ghét nhau.

Trong khi đó một trận dịch tễ bỗng nổi lên tại Thèbes và tàn hại dân chúng rất nhiều. Créon đi hỏi nhà tiên tri thì được biết rằng cả xứ Thèbes đang bị xú uế vì sự có mặt của kẻ sát nhân đã giết chết Laïus. Dịch tễ sẽ hết khi nào dân Thèbes đã tìm ra kẻ sát nhân và đuổi nó đi khỏi xứ. Œdipe lập tức làm một cuộc điều tra cặn kẽ. Œdipe hăng hái, siêng năng theo dõi cuộc điều tra cho tới khi lần lần vỡ lẽ rằng bao nhiêu tội lỗi đều quy vào mình cả. Ông già tóc bạc mà Œdipe giết chết ở đoạn đường rẽ về Thèbes chính là Laïus. Bà hoàng hậu mà Œdipe lấy chính là mẹ của chàng. Được tin này Jocaste nổi điên lên vì xấu hổ và thất vọng, lấy sợi dây lưng treo cổ chết. Còn Œdipe thì giựt lấy cây ghim găm trên áo của con người vừa là mẹ vừa là vợ của mình rồi tự đâm mù cả hai mắt. Kịch sĩ Hy Lạp Sophocle có viết một bi kịch rất hay về sự tích này, tựa đề là Œdipe-roi (Œdipe làm vua).

Créon liền thi hành đúng lệ luật là trục xuất Œdipe ra khỏi xứ Thèbes. Các con của Œdipe có thể theo cha đi lưu đày được nhưng bọn con trai thì muốn ở lại thay phiên nhau trị vì, Ismène cũng bị các em giữ lại. Chỉ có một mình Antigone đưa cha đi. Œdipe vừa đi vừa kêu gọi các thần nhân trừng trị hai đứa con trai bất hiếu.

Nhưng chẳng bao lâu sau tiên tri lại truyền phán rằng dân tộc nào có được Œdipe sẽ trở nên bá chủ. Nếu không được nắm xương tàn của Œdipe đem về cũng được kết quả như vậy. Créon liền cho người đi kiếm Œdipe mời trở về nước. Sứ giả gặp Œdipe lại Colone, một thị trấn ở Attique, gần Athènes, cách không bao xa một cánh rừng dành riêng cho các nữ thần Đại Nộ (Euménides hay Erinnies) khu rừng này cấm chỉ thường nhân không được lai vãng tới. Nhưng Ismène đã đi trước sứ giả và báo tin cho cha biết ý định cầu lợi của Créon. Khi gặp Créon, Œdipe rất tức giận không đáp. Créon dự định dùng võ lực bắt ép Œdipe. Créon liền sai hai anh em Etéocle và Polynice bắt cóc hai người chị là Antigone và Ismène đi. Nhưng nghe tiếng hai cô gái kêu la, dân chúng thành Athènes chạy tới. Nhà vua là Thésée cũng chạy theo tới, Thésée giành lại hai cô con gái Œdipe, và đuổi Créon đi.

Giữa hai anh em Etéocle và Polynice lại xảy ra tranh chấp. Theo ước lệ từ trước, mỗi anh em làm vua một năm nhưng Etéocle sau khi đã ngồi trên ngai vua không muốn nhường cho em nữa. Polynice bị trục xuất ra khỏi Thèbes liền mộ quân đem về đánh cướp lấy ngôi vua. Hay tin thần nhân đã dạy là ai có Œdipe theo phe mình sẽ làm bá chủ thiên hạ, Polynice liền đi kiếm cha, khẩn cầu, nài nỉ Œdipe về cùng với mình. Nhưng Œdipe không những không chịu nghe theo còn mắng chửi thậm lệ. Đồng thời lại kêu gọi thần nhân trừng trị hai đứa con.

Polynice vừa đi khỏi một lát thì Œdipe nghe có tiếng sét nổ. Nghe thấy như vậy Œdipe biết rằng số mình sắp hết. Vì đã tự ý đầy đọa mình để rửa cho sạch những tội lỗi cho nên Œdipe rất thanh thản chờ chết. Œdipe biết rằng mình chỉ là một thứ tay sai chịu sự khiến bảo của các thần nhân, Œdipe tin rằng các thần nhân sau khi đã dùg đời mình để làm những công việc đã định sẵn nay sẽ cho mình được chết một cách đẹp đẽ. Œdipe sai đi mời Thésée tới rồi cùng với Thésée đi vô trong cánh rừng dâng cúng các nữ thần Đại Nộ. Vô trong rừng, giữa những tiếng sấm sét Œdipe bỗng biến mất. Nhưng Œdipe khi chết đi cũng gửi lại cho dân chúng thành Athènes và tay anh hùng Thésée nắm xương tàn của mình. Nhờ đó dân Athènes sau này sẽ chiến thắng thành Thèbes.

Polynice cầm đầu một đoàn quân trở về Thèbes cướp ngôi của anh. Chiến trận kéo dài không phân thắng bại, Polynice liền đề nghị với Etéocle hai anh em giao đấu một trận sống chết, kẻ nào thắng sẽ giữ ngôi vua. Ngay hiệp đầu Polynice đã đánh ngã Etéocle nhưng lại ngu dại ghé gần bên anh để xem Etéocle đã chết chưa, Etéocle liền vùng lên đâm chết Polynice trước khi thở hơi cuối cùng. Thế là hai anh em thù nghịch cùng chết cả. Một bi kịch của Eschyle có đề cập tới chuyện này, nhan đề «Bảy người đánh thành Thèbes» (Les Sept contre Thèbes).

Sau khi hai anh em Etéocle đã chết, Créon liền chiếm lấy ngôi báu. Theo lệnh của Créon chỉ riêng Etéocle là người đã đứng ra chiến đấu bảo vệ thành Thèbes là được có đám táng trọng thể. Nếu ai chôn xác kẻ thoán nghịch Polynice sẽ bị tội chết. Antigone thương em, mặc dầu những lời khuyên quá sức khôn ngoan của Ismène, quyết tâm làm trái lệnh của Créon vì nàng nghĩ rằng thà bất tuân lệnh kẻ mạnh ở trần gian nầy hơn là làm trái ý các thần linh. Antigone tự tay chôn xác Polynice. Créon sai bắt Antigone và đem chôn sống. Nhưng tội ác này Créon phải trả liền. Con trai của Créon là Hémon lại yêu Antigone. Hémon hết lời van xin với cha tha tội cho Antigone nhưng Créon không nghe. Vừa thất vọng vừa tức giận, Hémon cắn đứt lưỡi nhổ vào mặt cha rồi chết. Vợ của Créon buồn vì chết mất đứa con trai yêu quý cũng tự vẫn chết. Còn Créon về sau ra sao không thấy ai nói tới. Sự tích Antigone được kịch gia Hy Lạp Sophocle viết thành một vở bi kịch mang tên «Antigone».

Sự tích Méléagre

Œnée, trị vì tại Etolie, một bữa làm lễ dâng cúng các thần linh ở núi Olympe để tạ ơn đã cho mùa màng năm đó gặt hái được tốt. Trong khi dâng cúng, có lẽ vì đãng trí, Œnée quên không đọc tới tên nữ thần Diane. Diane tức giận lập tức sai một con heo rừng tới tàn hại những đất đai của Œnée. Œnée có một con trai tên là Méléagre. Bảy ngày sau khi sinh Méléagre, bà mẹ, tên là Althée, trông thấy ba nàng Se Tơ hiện ra trước bếp lửa. Lần lượt, Clotho tiên đoán rằng đứa nhỏ sẽ dũng mãnh, can đảm; Lachésis cho rằng đứa nhỏ sẽ có một sức mạnh phi thường; và Atropos thì nói rằng đứa nhỏ sẽ không ai xâm phạm nổi và sẽ sống dài lâu như khúc củi làm mồi lửa ở trong lò. Ba nàng vừa đi khỏi thì Althée nhảy tới bếp lửa, vội cầm lấy khúc củi đang cháy, đem dụi hết tàn lửa và cất kỹ đi một nơi.

Khi con heo rừng do thần linh sai tới đang tàn hại vùng Calydon thì Méléagre vừa lúc đang tuổi lờn. Méléagre tập hợp hết thảy các nhà thiện xạ cùng các đàn chó ở quanh vùng, tổ chức một cuộc săn bắt con heo phá hại. Trong đám anh hùng có mặt trong cuộc săn này có Castor và Pollux, Thésée, Jason, Pirithous, các ông cậu em của mẹ Méléagre cùng cô nàng xinh đẹp Atalante. Cả đoàn đi kiếm bắt gặp con heo rừng. Atalanle khai cung bắn trúng một mũi tên trên lưng nó. Một nhà thiện xạ thứ hai bắn nó mù một mắt. Sau cùng tới Méléagre đâm một ngọn giáo xuyên qua người nó. Theo lời hứa của Œnée, Méléagre là người được coi như chiến thắng con vật vì đã giết chết nó sau cùng và được hưởng con heo. Cảm vì sắc đẹp và sự can đảm của nàng Atalante, Méléagre đưa tặng nàng cái đầu con heo rừng. Nhưng mấy ông cậu lại lấy làm phật lòng, trách rằng tại sao trước mặt bao nhiêu đàn ông như vậy lại đem món quý nhất ra tặng một cô gái, cho rằng Méléagre làm thế là bỉ mặt họ. Nếu Méléagre không muốn giữ cái đầu heo về phần mình, Méléagre phải lấy thứ bậc cha chú của họ mà đưa tặng họ mới phải. Cuộc cãi vã thêm gay go: Méléagre tức giận giết chết mấy ông cậu.

Hay tin như vậy Althée muốn trả hận cho các em liền đi kiếm khúc củi hồi trước vẫn giấu kỹ một nơi ra bỏ vô lò lửa cho cháy. Lập tức Méléagre cảm thấy bị nung đốt trong tâm can. Khi khúc củi cháy hết thì Méléagre cũng thở hơi cuối cùng. Althée trông thấy con chết cũng thất vọng tự vẫn.

Œnée lấy người vợ sau, tên là Péribée, sinh ra Tydée. Tydée sau sinh ra tay anh hùng Diomède, trị vì tại Argos, và là một nhân vật hiển hách trong trận chiến tranh với dân thành Troie.

Sự tích các con nhân mã (Les Centaures)

Các con nhân mã là một loài hung hãn, to lớn, sống tại vùng Thessalie, trên ngọn hai trái núi Ossa và Pélion. Tên Centaures của chúng có nghĩa là những tay săn bò mộng. Chúng mình có lông nửa trên là người, nửa dưới là ngựa, có bốn chân, sống một đời hoang dã, lại rất ưa thích uống rượu. Chúng sử dụng gốc cây, tản đá, khúc củi hay ngọn giáo làm khí giới. Riêng có con nhân mã Chiron là biết dùng cung tên. Chúng chuyên ăn thịt sống. Ban sơ dân gian vẫn coi những nhân mã này như thú vật. Mãi sau mới gán cho chúng hình thù nửa người, nửa ngựa. Ngay Chiron, được mệnh danh là kẻ hiền triết cũng bị gán cho hình thù nửa người nửa ngựa đó. Chiron là con của Saturne và nữ thần Sơn Thủy Philyre. Chiron rất tinh thông nhiều môn: săn bắn, làm thuốc, luyện võ và coi bói. Chính một tay Chiron đã nuôi nấng các bậc anh hùng như Achille, Jason, Esculape, Thésée, Nestor, Méléagre, Hippolyte, Ulysse, Diomède, Castor, Pollux, Enée và Pélée (được Chiron quý nhất) cùng nhiều người khác ở trên núi Pélion. Chiron rất thân với Hercule. Có một thời gian Hercule ở chơi với Chiron, và chính vì sự lầm lỡ vô tình của Hercule mà Chiron phải chết. Khi Hercule đang coi lại mớ tên độc của mình chợt đánh rớt một mũi xuống đất làm thủng bàn chân của Chiron đang đứng bên. Không một phương thuốc nào trị nổi nọc độc của con quái vật ở Lerne. Chiron chết đi để lại cho Prométhée quyền bất lử. Jupiter đem Chiron lên trời. Chiron hóa thành nhóm hành tinh Sagittaire.

Sự tích dân Lapithes

Đi liền với sự tích các nhân mã Centaures có truyện các người Lapithes. Bộ lạc này chuyên nghề cỡi ngựa rất giỏi. Theo truyền thuyết các người Lapithes đã bày ra cách dùng hàm thiếc. Vua của dân Lapithes là Ixion, một người độc ác, dữ tợn. Khi đi hỏi vợ Ixion có hứa hẹn với bố vợ sẽ đem nhiều lễ vật quý tới, nhưng lấy được vợ, Ixion liền nuốt lời. Ông bố vợ bèn bắt ngựa của Ixion để thay thế. Ixion làm như không hờn giận, mời cha vợ tới chơi nhà. Khi ông kia tới Ixion lừa cho ông ta rớt xuống một cái hầm có để than hồng. Bị lên án phải lưu đày, Ixion đi tới đâu cũng phải xua đuổi, sau cùng lên Thiên cung khẩn cầu Jupiter cưu mang. Jupiter nghĩ thương tình tha hết tội lỗi và cho vào ngồi dự yến cùng với chư thần. Khi ngồi vào bàn tiệc, Ixion trông thấy Junon đâm mê và quyết tâm sẽ bắt cóc đem đi. Nhưng Jupiter sớm nhận thấy tâm địa của Ixion nên nổi trận lôi đình dùng một tiếng sét đánh bật Ixion xuống vực Tartare. Tại đó Jupiter sai thần Mercure dùng rắn trói chặt Ixion vào một cái bánh xe quay mãi không thôi.

Con Ixion là Pirithoüs lên nối ngôi. Ngày đám cưới Pirithoüs có mời một trong số các nhân mã tới dự. Nhưng khi vào tiệc Pirithoüs vô tình đã quên không khấn thỉnh thần Mars. Mars nổi giận khiến cho con nhân mã sau khi say rượu bỗng đưa tay ôm lấy cô dâu mới và dự tính cõng chạy đi. Thésée là bạn thân của Pirithoüs thấy vậy liền giựt lại. Nghe tiếng ấu đả, bọn nhân mã ở gần đó cùng ào tới, hai bên đánh nhau một trận tơi bời. Bên phe Pirithoüs có một người bị đánh ngã khiến cho dân Lapithes càng tức giận. Do Pirithoüs và Thésée cầm đầu dân Lapithes đánh đuổi bọn nhân mã kỳ cùng. Bị đại bại, bọn nhân mã phải bỏ xứ chay trốn mãi tới vùng giáp ranh với xứ Epire. Khi Hercule đi tới xứ Erymanthe, đi ngang đó bị bọn nhân mã làm khốn, nhưng Hercule nổi nóng lại đánh cho chúng một trận khiến chúng phải bỏ chạy tới tận cùng Hy lạp.

Sự tích Pélée

Eaque, con trai của Jupiter và Europe, cai trị hải đảo Egine hết sức là công minh, khoan dung, và tôn kính chư thần khiến chư thần đều lấy làm yêu vì. Hồi đó Hy Lạp bị nạn hạn hán. Eaque khẩn cầu các thần linh giúp cho tai nạn qua khỏi. Lập tức lời xin được chư thần cho được thỏa mãn.

Một khi có chuyện bất hoà xảy ra trên núi Olympe, Eaque lại được triệu tới để khu xử. Bao giờ Eaque cũng tìm được cách làm cho ai nầy đều vừa lòng.

Khi đảo Egine bị nạn đói kém, dân chúng chết gần hết. Eaque liền xin với thần Vương Jupiter khiến cho đàn kiến ở trên cây chêne dành dâng cúng thần vương hóa thành người. Eaque đặt tên những người này là Myrmidons, do danh từ Hy Lạp murmex (con kiến). Sau khi Eaque chết được cử làm một trong ba phán quan ở Địa Phủ. Eaque có nhiệm vụ giữ chìa khóa cửa vào Địa Phủ.

Con trai Eaque là Pélée. Ngay từ khi mới lọt lòng Pélée đã được chư thần yêu quý. Sau Pélée là Télamon và Phocus. Phocus là con một người vợ khác của Eaque. Hai anh em Pélée và Télamon ghen ghét Phocus vì Phocus có đặc tài chơi trò chơi nào cũng giỏi. Hai anh em định tâm hạ sát Phocus. Một bữa Pélée chơi ném đĩa lấy chiếc đĩa bằng sắt nặng đó liệng lên đầu Phocus khiến Phocus ngã lăn ra chết. Télamon lại dùng gươm đâm bồi thêm mấy lát. Hai anh em sát nhân bị tội lưu đày.

Télamon chạy qua xứ Salamine, lấy con gái vua tại đó và chờ dịp sẽ lên ngôi báu thay chân cha vợ. Khi trở về già Télamon sai hai con trai là Teucer và Ajax tới Troade tham chiến dưới quyền Agamemnon. Cả hai anh em đều có vũ công hiển hách, nhất là Ajax, được coi như cánh tay phải của binh đội Hy Lạp. Nhưng sau khi Achille bị chết dưới chân thành Troie, Ajax căm giận dân Hy Lạp đã đem bao nhiêu khí giới của tay anh hùng cho kẻ khôn ngoan Ulysse chớ không cho Ajax nên y nổi cơn điên mà chết. Còn lại một mình, Teucer trở về nước. Teucer bị cha hắt hủi. trách không trả thù cho em, hay ít nhất cũng đem nắm xương tàn của em về nước. Teucer bỏ qua đảo Chypre, sau đó lại đi mãi tới Espagne và lập ra thành phố Carthagène.

Sau khi giết Phocus, Pélée bỏ trốn qua Trachine, xứ Thessalie. Tại đó Pélée lấy Antigone là con gái vua và được ban cho cai trị vương quốc Phthiotide. Chẳng bao lâu vợ Pélée bị chết vì buồn rằng Pélée không trung thành với mình. Antigone thắt cổ tự tận. Sau đó Pélée lấy nữ thần Thétis, con gái của Nérée. Nữ thần này rất xinh dẹp, đến nỗi cả thần vương Jupiter lẫn thủy tề Neptune đều muốn lấy làm vợ. Nhưng trong một buổi hội tại Thiên cung, nữ thần Thémis có phát giác rằng Thétis sẽ sinh ra một đứa con dũng mãnh hơn cả cha, vì thế hai vị thần linh đều bỏ ý định đó. Và Jupiter quyết định Thétis không được lấy chồng thần nhân mà chỉ được lấy một thường nhân thôi. Hay tin đó Thétis hết sức phản đối quyết định bất công và ô nhục đối với mình đó và quyết tâm không để cho một ai theo đuổi. Tuy vậy Pélée cũng cố gắng theo. Trước hết Pélée hỏi ý kiến Chiron. Chiron bày cho Pélée những cung cách khôn khéo để chiến thắng cô nàng khó khăn. Thétis mấy lần hóa thân thành lửa, thành nước, thành sư tử, thành rắn để thoát khỏi tay Pélée. Nhưng lần nào Pélée cũng thắng được những quái vật đó để sau cùng ôm cứng được cô nàng đem đi mất.

Đám cưới Pélée và Thétis hết sức trọng thể. Hết thảy các thần nhân trên Olympe đều tới núi Pélion, trong thạch động của con nhân sư Chiron, để dự tiệc cưới. Nhưng không may riêng có nữ thần Bất Hòa (Discorde) bị bỏ quên không mời. Nữ thần này giữa đám tiệc bèn xuất hiện và ném ra một trái táo bằng vàng trên có ghi hàng chữ: Tặng người xinh đẹp nhất. Junon, Vénus và Minerve liền tranh giành nhau một cách hăng hái đến nỗi chính thần vương Jupiter phải đứng ra саn thiệp. Jupiter sai Mercure đưa ba nữ thần tới xứ Phrygie, trên núi Ida, nơi chàng xinh trai Pâris đang chăn cừu và để cho Pâris phân xử xem ai xinh đẹp nhất vì con mắt của Pâris được coi như sành đàn bà đẹp nhất.

Pâris, hay Alexandre, là con trai Priam, trị vì tại Troie. Mấy ngày trước khi sinh Pâris, hoàng hậu Hécube nằm mơ thấy sinh hạ một mớ lửa, lửa đó lan ra đốt cháy cả thành phố. Priam cho đi hỏi các nhà tiên tri xem ý nghĩa của giấc mơ đó ra sao. Các nhà tiên tri đoán rằng đứa nhỏ sắp sinh ra đời sẽ tàn hại xứ sở, cần phải đem bỏ một nơi. Hécube sai chú chăn chiên Agélaüs lo công việc đó. Agélaüs đem Pâris tới bỏ trên mõm núi Ida. Năm ngày sau Agélaüs lại đi ngang đó thì thấy một con gấu cái đang cho đứa nhỏ bú. Lấy làm kinh ngạc trước cảnh tượng lạ lùng đó, Agélaüs lấy lại đứa nhỏ đcm lên núi nuôi cùng với đứa con của mình. Con trai của Priam lớn lên ở trên núi, ngày càng bảnh bao, khỏe mạnh như thần nhân.

Mercure cùng ba nữ thần tới đó kiếm Pâris.

Junon hứa với chú chăn chiên nhiều của cải và quyền thống trị cả Á Châu; Minerve hứa sẽ đem lại sự khôn ngoan và danh vọng; còn Vénus thì hứa sẽ đem lại cho Pâris một người đàn bà tuyệt sắc, là nàng Hélène, vợ vua Ménélas ở Hy Lạp, nổi tiếng thời đó vì nhan sắc đặc biệt. Vénus được Pâris cho là đẹp nhất.

Chính sự chọn lựa này về sau sẽ là đầu mối cho sự tiêu hủy cả thành Troie.

Cuộc hôn nhân giữa Pélée và Thétis đem tới một đứa con trai đặt tên là Achille. Thétis muốn cho con trở nên bất tử và không ai động hại tới được mới đem tới sông Styx, con sông bao quanh bảy vòng Địa Phủ. Khi nhúng Achille xuống nước sông Styx, Thétis sơ ý không nhúng cả gót chân mà Thélis nắm để nhúng thằng nhỏ xuống nước. Achille trở nên bất khả xâm phạm thật nhưng không may chỉ riêng có một gót chân là có thể bị tổn thương vì không được nhúng nước sông Styx. Sau này Achille bị hại vì gót chân đó.

Một truyền thuyết nữa kể rằng Thétis muốn diệt hết trong người Achille những mầm mống của sự chết nên đem đêm vẫn lén chồng đem vùi Achille trong đống lửa. Mỗi sáng Thétis lại dùng món ăn trên Thiên Cung (Ambroisie) chà xát mình mẩy cho Achille. Nhưng Thétis không giấu chồng được mãi. Một buổi tối khi trông thấy Thétis đưa Achille vào đống lửa, Pélée khiếp hãi la lên. Thétis hoảng sợ và thấy không thể hoàn thành ý định của mình được bèn lao mình xuống biển bỏ chồng bỏ con lại đó, về sống cùng với các nữ thần Néreides là chị em với Thétis, ở dưới đáy biển.

Nhân mã Chiron cũng được giao cho công việc dạy dỗ Achille. Chiron cho Achille ăn tủy heo rừng và gấu, lòng gan sư tử, và dạy cho Achille nghề săn bắn cùng là những phương pháp sống trong rừng sâu hoang vu, đồng thời Chiron cũng dậy cho Achille những phép tắc còn khó khăn hơn nữa để giữ vững đạo đức. Khi Achille mới chín tuổi, nhà tiên tri Chalcas (đó là một nhà tiên tri đã già tới mấy trăm năm, đui hai con mắt và có tham dự hầu hết những biến cố trọng đại ở Hy Lạp thời tiền sử) có tiên đoán rằng thành Troie mà toàn thể dân Hy Lạp sẽ đồng minh để đánh phá sẽ không thể bị phá nổi nếu chưa có Achiile nhúng tay vào. Nghe tin này, Thétis ở dưới đáy biển cũng thấy lo sợ cho con mình, liền chạy tới đem quần áo đàn bà mặc cho Achille và sau khi đã cải trang cho Achille như vậy đưa tới hoàng cung của vua Lycomède, đang trị vì ở Scyros. Lycomède nhận đem nuôi cùng với các công chúa.

Trong khi đó dân chúng Hy Lạp cử người tới Phthiolide kiếm Achille đem về cho ứng với lời tiên tri. Ulysse được cử đi không tìm thấy Achille bèn đi hỏi nhà tiên tri Chalcas. Được Chalcas chỉ cho đúng chỗ, Ulysse cải trang thành một khách thương đến triều vua Lycomède ở Scyros. Được đưa vào ra mắt các công chúa, Ulysse đem những đồ tơ lụa và vàng ngọc ra cho các công chúa coi. Achille lẫn trong đám các công chúa cũng tới coi.

Nhưng khi Ulysse đưa ra một thanh bảo kiếm, Achille không thể giấu được bản chất con trai nên vội đưa tay ra cầm lấy. Cùng lúc đó, theo một hiệu lệnh bí mật do Ulysse đã sắp đặt từ trước, ở ngoài sân tiếng kèn đồng nổi lên, cùng tiếng binh khí va chạm nhau. Achille hăng hái nhảy ra sân, bắt gặp một thanh trường thương để sẵn đó do sự sắp đặt của Ulysse, Achille liền nắm lấy và chạy vội ra sân ngoài. Achille hứa giúp sức với bọn người Hy Lạp và theo họ về. Thétis vừa khóc vừa trao cho con thanh kiếm cùng các món vũ khí do Vulcain đã vì Thétis rèn đúc cho Achille. Thétis còn căn dặn Achille rằng đời sống của Achille sẽ tùy thuộc ở công nglùệp của chàng. Công nghiệp càng hiển hách thì đời sống càng ngắn. Những lời dặn dò vô ích vì Achille muốn được lừng lẫy một thời dù sẽ chết yểu còn hơn là sống lâu không chút tiếng tăm.

Achille cầm đầu một đoàn năm chục chiến thuyền gồm các thuộc dân của Eaque mà người đương thời mệnh danh là đàn kiến (Les Myrmidons). Trước khi rời khỏi miền duyên hải Hy Lạp để thao luyện binh sĩ, Achille đem quân chinh phạt vùng Thessalie nổi loạn. Cầm đầu thủy quân, Achille phá được mười hai thành, rồi cầm đầu lục quân, Achille lại phá được mười một thành nữa. Nhân dịp này một bữa Achille ghé lên đảo Lesbos, công phá thành phố Méthymne. Dân thành này cự địch rất hăng; mãi sau Achille mới thắng được chỉ vì sự phản bội của Pélias, con gái nhà vua trị vì tại đó. Vì say mê Achille, Pélias đã không ngần ngại phản bội cha, nhưng Achille sau khi chiến thắng đã sai quân phanh thây Pélias để trị tội đó.

Sau đó Achille thẳng đường đi đánh Troie. Trong số tùy tùng có Phénix và Patrocle là bạn thân của Achille.

Phénix là con một ông vua trị vì tại Thessalie, Một bữa nóng giận, mù quáng. ông vua này đã nguyền rủa con và đuổi đi khỏi xứ. Phénix trốn tới triều vua Pélée được Pélée tin dùng cho cai trị xứ Dolopes và trông coi việc dạy dỗ Achille, khi đó đã được Chiron huấn luyện một thời. Phénix dạy cho Achille phép hùng biện và binh pháp. Phénix hết sức lo lắng cho Achille về mọi mặt, khi lên đường đi đi đánh thành Troie, Phénix cũng theo Achille. Còn Patrocle là con một ông vua ở Locride, bị lưu đày vì một vụ vô tình giết người. Patrocle cũng tìm tới Phthie đầu quân, được Pélée tin dùng. Patrocle được quen biết Achille rồi trở nên thân nhau không rời.

Tới trước thành Troie, Achille lập được nhiều chiến công nhưng mặc dầu bao nhiêu công trạng của Achille đối với dân Hy Lạp, những lời tiên tri của Thétis vẫn còn đó. Achille mê Polyxène, con gái của Priam trong hàng ngũ thù địch. Priam sẵn lòng gả Polyxène cho Achille với điều kiện là Achille phải đứng vào hàng ngũ dân thành Troie. Achille có hẹn với Polyxène tại một ngôi đền thờ Apollon tại vùng ngoại ô Thymbra. Nhưng kịp lúc đó Pâris mới được vua cha cho trở về triều chợt tới, trông thấy kẻ thù của thành Troie liền giương cung bắn trúng Achille một mũi tên vào gót chân. Cô gái trở về Troie, còn Achille cũng về doanh trại của mình nhưng vết thương không lành, Achille bị chết.

Ít lâu sau thành phố Troie bị quân Hy Lạp chiếm được và tàn phá tan tành. Dân Hy Lạp không biết mối tình giữa Achille và Polyxène, đinh ninh rằng Polyxène tham dự âm mưu để Pâris bắn chết Achille nên sau khi hạ thành đã tìm Polyxène giết chết. Pyrrhus, con trai của Achille, là người kiếm được Polyxène và đem dâng cúng trên mộ Achille.

Sau đó xác Achille được Ajax và Ulysse đem hỏa táng. Mớ tro tàn được chôn tại mõm Sigée. Thétis hay tin tới than khóc trên mộ con, nhưng Neptune cho biết rằng Achille sẽ được liệt vào hàng thần linh cho nên Thétis cũng nguôi cơn đau khổ. Dân gian sau đó lập đền thờ Achille cúng lễ như đối với thần linh khác.

Sự tích đoàn chiến sĩ trên tàu Argo (Les Argonautes)

Tại Béotie, xứ Orchomène, có một dân tộc hùng cường và can đảm giòng giõi của Minyas, cháu của thần Neptune. Dân chúng Orchomène do vua Athamas cai trị. Hoàng hậu Néphélé sinh hạ được hai con là Phryxus và Hellé. Néphélé chết. Athamas cưới bà vợ kế tên là Ino, con gái của Cadmus. Ino thù ghét hai người con vợ trước một cách tàn nhẫn. Khi đó nạn dịch tễ tàn hại dân chúng. Nhà tiên tri được Ino đút lót từ trước nên nói rằng các thần linh sẽ không giáng họa nữa nếu nhà vua hy sinh hết giòng giõi hiện có đi. Phryxus và Hellé vì vậy sẽ phải hy sinh để dâng cúng các thần linh. Nhưng hai anh em cũng tìm cách lẩn trốn được và tẩu thoát. Trước kia Néphélé có được thần Mercure cho một con dê đực có bộ lông bằng vàng, con dê này biết nói tiếng người và biết suy xét giống như người. Ngoài ra con dê này còn có phép bay trên không hay lội trên mặt biển. Phryxus bèn cùng với em gái là Hellé cỡi lên lưng con dê được nó bay trên không đưa hai anh em về ngả châu Á. Trong khi bay qua biển, tiếng gió và tiếng sóng gầm thét khiến cho Hellé hoảng sợ rớt xuống biển. Nơi Hellé bị rớt xuống từ đó mang tên là Hellespont (biển của Hellé).

Phryxus được đưa tới Colchide ở đó cho tới chết được yên ổn. Phryxus đem con dê lông vàng dâng cúng thần vương Jupiter, là vị thần linh thường bảo trợ cho những người phải trốn chạy. Còn bộ lông vàng của nó Phryxus đem tặng cho nhà vua ở Æétès. Ông vua này đem bộ lông đó máng lên một cành cây chêne đã dâng cúng thần Mars, và cắt một con rồng canh giữ. Jupiter lấy làm mãn ý về sự dâng cúng của Phryxus nên truyền phán rằng hễ ai có được bộ lông đó sẽ được giầu sang phú quý cho tới khi bộ lông lọt qua tay người khác.

Sư độc ác của Ino sau bị Junon hay biết và trừng trị. Nữ thần Junon ban đầu khiến cho nhà vua ở Orchomène phát điên lên. Trong một cơn điên, Athamas trông thấy Learque, một trong những con trai do Ino sinh ra, lại tưởng trông thấy một con sư tử nên lấy kiếm đâm chết. Ino thấy Léarque chết cũng nổi điên lên túm lấy người con thứ hai tên là Mélicerte ném trong một thùng nước sôi. Sau đó, như hồi tỉnh lại, Ino lại ôm lấy xác Mélicerte chạy lên mỏm đá ở bờ biển rồi hai mẹ con ôm nhau nhảy xuống biển chết.

Dân giòng giõi Minyas còn đi tới vùng Thessalie, chiếm cứ một khu vực mệnh danh là Iolchos. Dân Minyas ở Iolchos được một ông vua cai trị hết sức công minh. Đó là vua Eson. Eson cũng không trị vì được bao lâu. Em trai tên là Pélias là một con người độc ác, hung dữ vì hồi nhỏ được nuôi bằng sữa ngựa. Pélias nổi lên cướp ngôi của anh và đuổi Eson ra khỏi xứ. Nhưng Pélias cũng không cai trị được yên vì bị nữ thần Junon đeo theo trị tội sao lãng không chịu thờ cúng.

Eson có một nguời con tên là Jason, được giao cho nhân mã Chiron nuôi dậy. Jason nghe tin rằng Pélias trở nên hối hận vì tội ác của mình và được, nhà tiên tri dặn rằng nếu một ngày nào có một người mang có một chiếc dép tìm tới thì phải coi chừng. Sau khi hỏi ý kiến Chiron, Jason ra đi tìm tới Iolchos. Đi ngang một bờ suối, Jason trông thấy một bà cụ già, bà ta khẩn cầu Jason bồng đưa qua bờ suối bên kia. Jason vui lòng giúp đỡ bà lão qua được giòng suối. Bà lão chẳng phải ai xa lạ mà là nữ thần Junon. Từ đó Jason được nữ thần Junon tận tình phù Irợ. Jason tiếp tục đi tới Iolchos nhưng chỉ còn nơi сhân có một chiếc dép, chiếc kia rớt khi lội qua suối. Bữa đó Pélias đang dâng cúng thần Neptune ở gần đó, chợt trông thấy Jason chân mang có một chiếc dép đi tới liền nhớ lại lời tiên tri và bỏ chạy. Jason tới Iolchos, tỏ lộ cho dân chúng biết tung tích của mình và đòi ông chú phải trả lại ngôi báu. Pélias ưng thuận hết mọi yêu sách, nhưng với điều kiện là Jason phải đi kiếm đem về cho ông ta bộ da vàng của dê. Điều yêu cầu đó chỉ là một mưu kế của Pélias vì lão biết rằng Jason không cách nào lấy nổi bộ lông vàng đó.

Nhưng Jason cũng sửa soạn ra đi. Jason sai đóng một chiến thuyền thật tốt. Khi thợ đóng thuyền nữ thần Minerve cũng ra tay giúp sức. Dân gian truyền tụng rằng khi đó Minerve có trộn lẫn trong các cây gỗ một mảnh gỗ cây chêne ở Dodone là một giống cây có tài tiên tri và biết nói tiếng người. Trong khi chiến thuyền của Jason sẽ rẽ sóng đi kiếm tấm da vàng thì mảnh gỗ đó sẽ chỉ bảo cho các thủy thủ những nơi nào nên tránh và phải đưa thuyền đi theo hướng nào. Chiến thuyền chạy rất mau nên được mang tên là Argo, một danh từ Hy Lạp có nghĩa là nhanh chóng. Một truyền thuyết lại cho rằng tên Argo là do tên nhà chuyên môn đã đóng chiếc thuyền đó là Argus.

Khi ra đi Jason không đi một mình và có đem theo một đoàn những kiện tướng. Trong số đó đáng kể là nàng xử nữ Atalante, Augias, Castor và Pollux, Hercule và anh chàng đẹp trai Hylas, Méléagre, Nestor, Orphée, Pélée, Télamon, Tyđée, Thésée... Trước khi trương buồm Jason làm một lễ thật long trọng dâng cúng các thần linh và Jason, nhân danh chỉ huy chiếc tàu, cũng yêu cầu các bạn đồng hành cùng thề giữ sự chung thủy với nhau. Hercule được cử giữ nhiệm vụ cầm bánh lái. Con thuyền rời khỏi Iolchos, đi ngang mũỉ Magnésien, rồi núi Pélion, ghé chào Chiron và cậu học trò mới là Achille rồi rẽ sóng đi tới vùng Macédoine và núi Athos. Khi tới đảo Samothrace, các tay Argonautes quay mũi tàu về hướng Bắc, chẳng bao lâu tàu tới xứ Phrygie, hồi đó do Laomédon cai trị.

Trước kia Laomédon có ý định xây một thành phố tráng lệ nên có nhờ Apollon và Neptune, hồi đó bị đày xuống trần, lo giùm công việc xây dựng đó. Hai vi này vui lòng giú với một số tiền nhất định. Sau khi xây cất xong Laomédon trở mặt không chịu nộp số tiền đã ước hẹn. Neptune nổi nóng dâng nước biển lên làm lụt hết không còn một viên đá nào đứng nguyên chỗ. Còn Apollon thì gieo rắc dịch tễ làm hại dân chúng. Dân chúng Phrygie đi hỏi nhà tiên tri thì được dạy rằng hằng năm phải đem một cô gái dâng cúng thần biển cả. Hàng năm dân ở Phrygie lại bắt thăm chọn lấy một cô gái đem bỏ trên mỏm đá dâng cho thần nhân. Khi thuyền Argo cập bến thì vừa lúc Hésione, con gái của vua Laomédon, đến lượt phải làm vật hy sinh. Laomédon tới kiếm Hercule, van nài Hercule cứu cho con gái lão. Nếu được như vậy Laomédon sẽ gả Hésione cho Hercule và tặng thêm cho nhiều ngựa quý. Hercule luôn luòn sẵn sàng trợ giúp mọi người nên vui lòng nhận ngay. Hercule giết chết con quái vật ở dưới biển lên và cứu được Hésione. Hercule đem Hésione về cho Laomédon. Quen tính dối trá Laomédon từ chối không gả Hésione cho Hercule. Hercule nổi giận giết chết Laomédon, phá cả thành phố tan tành, rồi đem Hésione cho Télamon.

Sau đó tàu Argo lại lên đường. Khi tới bờ biển xứ Mysie, các nhà hàng hải ghé lại để sắm thực phẩm. Tại đây Hylas khi vào rừng lấy nước ở suối bi các nữ thần Sơn Thủy tại đó cảm sắc đẹp bắt cóc mắt. Hercule đứng trên bờ biển lớn tiếng kêu gọi mãi không thấy Hylas. Sau Hercule lại hăm dọa dân chúng Mysie nếu không đem trả Hylas sẽ làm cỏ cả thành phố. Hylas vẫn biệt tăm. Từ xa xa chỉ nghe thấy như có tiếng vang vọng lại.

Nhưng các thủy thủ trên tàu Argo, phần vì nóng lòng phải đi, phần vì sợ sức quá nặng của Hercule có thể nguy hại tới con tàu nên bỏ Hercule ở lại đó kiếm người bạn thân là Hylas. Bỏ được Hercule ở lại đó mọi người đều cất được mối lo ngại.

Sau nhiều gian lao, các thủy thủ tới cửa biển Pont-Euxin. Tại đây thần Neptune hài lòng vì những món đồ dâng cúng, nên giữ hai phiến đá Symplégades lại cho con tầu đi qua. Hai phiến đá Symplégades chấn ở cửa vào eo biển Point- Euxia. luôn luôn bị sóng vỗ va chạm vào nhau. Vì vậy không có tàu thuyền nào vượt qua được khúc đó mà không bị hai phiến đá nghiền nát ở giữa. Qua khỏi được khúc nguy hiểm, chiếc tàu tiến tới cửa sông Phase. Con tàu theo giòng sông Phase đi ngược lên tới Æa, thủ đô của xứ Colchide.

Æétès, vua xứ Colchide, nghe tin đồn đã biết ý định của Jason. Sợ nếu cưỡng lại sẽ bị tàn hại vì phe của Jason quá đông các tướng tài, Æétès bằng lòng trao tấm du vàng cho Jason, nhưng với điều kiện là Jason phải làm xong ba công việc nguy hiểm. Æétès không có mục đích nào khác là bày chuyện khó để gián tiếp hại Jason. May mắn thay, Æétès lại có một cô gái tên là Médée là một tay phù thủy. Médée bỗng cảm thấy mê Jason, sau khi được Jason hứa sẽ đem theo về và lấy làm vợ nên nguyện sẽ giúp sức Jason tránh được mọi sự nguy hiểm. Công việc của Jason là trong một ngày phải sai khiến được hai con bò mộng, chân bằng đồng, phun lửa ra đằng mũi, sau đó lại khiến hai con bò đó cày bốn mẫu đất hoang, và sau cùng đem những cái răng con rồng mà Cadmus đã giết chết ở bên suối Dircé gieo trên các luống cày đó. Médée đưa cho Jason một cái ve trong đó đựng chất thuốc ma quái dặn Jason thoa lên mình trước khi sai khiến hai con bò, và một cục đá để ném vào giữa đám đông có khí giới sẽ nổi lên sau khi gieo những cái răng rồng xuống đất. Nhờ có thứ thuốc ma quái đó, Jason trở nên bất khả xâm phạm, hai con bò chân đồng bị khắc phục rất dễ dàng, rồi ngoan ngoãn cày bốn mẫu đất. Jason đem những cái răng rồng còn lại của Cadmus ra gieo trên những luống cày. Khi đám người có khí giới nổi lên, Jason đem cục dá liệng vô giữa đám là tan hết, sau khi quay ra chém giết lẫn nhau.

Nhưng Æétès từ chối không tự tay đi lấy tấm da thú cho Jason. Nếu Jason muốn lấy phải tự ý giết chết con rồng trước đã. Lần này Médée lại giúp sức Jason bằng cách ru ngủ con rồng. Thế là Jason chiếm được tấm da thú bằng vàng.

Xong công việc, đoàn Argonautes tính sửa soạn trở về. Nhưng Æétès tức giận vì bị mất tấm da, âm mưu đốt cháy chiếc thuyền Argo và giết luôn được Jason. Được Médée tiết lộ cho biết ý định của Æétès, Jason bèn vội vàng cùng các tùy tùng nhổ neo đưa Médée cùng đi. Æétès cử binh đi đuổi theo. Khi con thuyền Argo ra tới cửa sông Ister thì bắt gặp đám quân sĩ của Æétès. Con trai của Æétès thay mặt cha lên tàu đòi lại tấm da. Médée bắt sống người em, giết chết rồi chặt thây ra nhiều mảnh hễ thuyền đi tới đâu thì rải rắc những mảnh chân tay người bị giết tới đó. Æétès mắc thu lượm mảnh xác của con nên thuyền Argo đi thoát ra biển. Những mảnh xác của đứa con trai Æétès được đem chôn lại một nơi mệnh danh là Tomes, có nghĩa là những mảnh vụn. Về phần Jason, sau nhiều gian nguy khác, trở về tới Thessalie, rồi tới đảo Corcyre, tại đó Jason làm lễ cưới Médée. Sau cùng Jason vinh quang trở về Iolchos. Sau đó Jason đem chiếc chiến thuyền dâng cúng thần Neptune, còn tấm lông vàng thì đưa cho Pélias.

Nhưng, trong khi vắng mặt Jason, ông chú trước hết giết chết người anh là Eson bằng cách bắt ông ta phải uống huyết một con bò mộng, sau lại giết chết luôn người em trai của Jason, còn bà mẹ của Jason thì thắt cổ chết sau khi nguyền rủa người em. Thấy Jason bất đồ trở về, Pélias hoảng kinh biết chắc đã đến ngày tận số. Médée được Jason sai phái, tìm cách hại Pélias, để trả thù cho những người đã chết. Médée nói cho các cô con gái của Pélias nếu muốn cho cha trẻ lại phải đem Pélias chặt thành nhiều khúc nấu trong một cái nồi bằng đồng. Nhưng khi thi hành công việc đó Médée giữ không đọc ngay câu thần chú khiến cho Pélias đáng lẽ trẻ lại bị chết luôn. Nhưng Jason không chiếm ngôi báu và bị con của Pélias trục xuất. Jason cùng với Médée rời tới xứ Corinthe. Tại đây Médée sinh hạ hai con trai.

Sau ít năm hạnh phúc, Jason sinh mê con gái vua xứ đó là công chúa Créuse. Quá si mê, Jason nhẫn tâm bỏ vợ và hai con để cưới Créuse. Médée quyết tâm trả thù. Nàng làm bộ như cam chịu số phận. Bữa đám cười, Médée cho người đem tới mừng cô dâu một tấm áo rất đẹp để tối bữa đó cô dâu bận dự tiệc cưới. Nhưng tấm áo đó có một ma lực lạ lùng. Khi Créuse vừa bận lên người thì tấm áo hóa thành một ngọn lửa thiêu đốt cô gái thành tro và làm sáng rực cả tòa lâu đài. Hại được cừu nhân xong, Médée tự tay bóp chết hai đứa con rồi lên một cổ xc ngựa nhưng do hai con rồng có cánh kéo. Médée trở về nước, giúp vua cha Æétès khi đó bị trục xuất khỏi xứ trở lại ngôi vua ở Colchide. Hòa thuận trở lại với gia đình, Médée ở tại xứ cho tới chết. Sau đó Médée được xuống cánh đồng Elysée và trở thành vợ của Achille.

Sự tích Deucalion

Nhân loại hồi đó đang thời kỳ dùng đồ đồng, con người ta trở nên sa đoạ đến nổi Jupiter quyết định sẽ sát hại hết. Hy Lạp bị một trận mưa lũ không thể tả nỗi. Riêng có một người thoát khỏi là Deucalion, trị vì tại Thessalie và là một vị anh quân. Deucalion là con của Prométhée, cháu của Japet, và là giòng giõi của Uranus và nữ thần Trái đất. Theo lời khuyên của cha, Deucalion làm một chiếc thuyền, trên đó chứa đủ những món đồ cần thiết, rồi lên đó cùng với cô em họ và vợ tên là Pyrrha. Hai vợ chồng, hai con người độc nhất thoát khỏi nạn mưa lũ, ngồi trên thuyền chờ chín ngày chín đêm cho nước lũ rút hết. Tới hừng đông ngày thứ mười, mưa bắt đầu ngưng và mực nước bắt đầu rút xuống. Chiếc thuyền do sóng đưa tới tấp vào ngọn núi Parnasse xứ Phocide. Deucalion đặt chân lên đất liền là lo làm lễ dâng cúng thần vương Jupiter. Thần vương sai nữ thần Mercure tới cho Deucalion hay rằng có cần điều chi thần vương sẽ cho được thỏa mãn. Deucalion xin cho loài người được sống lại. Mercure liền bảo hai vợ chồng bịt mắt lại rồi lấy những xương cốt của bà nội của họ liệng về phía sau lưng. Sau khi suy nghĩ mãi về ý nghĩa của lời ban truyền đó, hai vợ chồng Deucalion mới hiểu rằng thần nhân muốn bảo họ lượm những hòn đất và liệng qua vai ra phía sau lưng, vì đất là nguồn gốc của hết thảy mọi người. Hai vợ chồng Deucalion liền y theo lời. Những hòn đất hay những viên đá liệng do tay Deucalion thì hóa thành nhwxng người đàn ông, còn đá hay đất của Pyrrha thì hóa thành đàn bà. Sau đó, hai vợ chồng từ núi Parnasse đi xuống đồng bằng cùng nhau xây một ngôi nhà. Họ ở đó cho tới chết.

Deucalion vì vậy được coi như thủy tổ của giòng giống Hellènes, người đầu tiên sáng lập ra các đô thị và xây cất các đền thờ. Deucalion sinh ra Hellene và Amphictyon. Hellen trở nên vua xứ Phthie, sau sinh ra Æolus và Dorus, thủy tổ của hai giòng giống éolien và dorien. Anphictyon trở nên vua xứ Attique, có dạy cho dân chúng thuộc hạ cách pha nước vào rượu nho và thành lập liên đoàn amphictyonique. Đó là một tổ chức kết tập các dân tộc Hy Lạp với một mục đích tôn giáo và chính trị. Tại các hội nghị, các đoàn viên thảo luận về các vấn đề lợi ích chung, cùng giải quyết những vụ tranh chấp xảy ra giữa сác đoàn viên.

Sự tích Orphée

Orphée, vua xứ Thrace, là con của Apollon và nàng Ly Tao Calliope. Orphée còn là một thi nhân biết ca hát những vẻ đẹp. Sáng chế ra cây đàn cithare, Orphée còn biết ca và chơi đàn Ly Tao rất gợi cảm. Mỗi khi Orphée lên tiếng ca hát và đánh đàn, vạn vật ở quanh đều tụ lại để nghe không biết chán. Các cây cỏ rời cả gốc ra để tới gần mà nghe, các giòng sông thì ngưng chảy, các thú dữ quên mất cả thú tính độc ác. Chính vì những âm điệu của Orphée mà chiếc tàu Argo, sau khi hoàn thành ở trên núi đã tự nhiên từ trên núi trườn xuống cho tới bãi biển. Sau đó cũng nhờ tiếng đàn và giọng ca của Orphée mà đám thủy thù cùng các chiến sĩ vốn cương nghị và bất trị đã ngoan ngoãn nghe theo sự chỉ huy của Jason. Tới lối vào eo biển Pont-Euxin (Hắc Hải hiện nay) cũng nhờ tiếng đàn Ly Tao của Orphée, do Neptune chỉ vẽ cho, nên hai tảng đá Symplégades mới chịu ở yên không va chạm vào nhau làm tan nát chiến thuyền Argo. Một tay Orphée, nhân chuyến du hành phiêu lưu này, đã giúp sức được rất nhiều và làm cho mọi công chuyện trở nên dễ dàng chỉ vì tiếng đàn và lời ca du dương.

Vừa là thi sĩ vừa là chính trị gia. Orphée còn là một nhà gieo rắc văn minh cho các dân tộc. Orphée đi tới đâu dạy dân ở đó biết trọng pháp luật là tôn kính các thần linh. Mặc dầu bao nhiêu đức tốt, Orphée không phải là không gặp những chuyện buồn rầu và đau đớn.

Vợ thương yêu của Orphée là Eurydice. Eurydice là một nữ thần Sơn Thủy nhưng thuộc loại hamadryade số kiếp dính liền với sổ kiếp một gốc cây chứ không bất tử như các nữ thần khác. Gần xứ Thrace có một thung lũng phì nhiêu, trù mật tên là thung lũng Tempé, tại đó con sông Pénée lặng lờ chảy qua để ra biển, ở giữa hai ngọn núi Olympe và Ossa. Tại thung lũng này có một chú chăn chiên tên là Aristée, con của Apollon và nữ thần Sơn Thủy Cyrène. Aristée chuyên nghề nuôi ong, trồng nho và tinh thông y thuật. Xưa kia, Aristée cũng say mê nàng hamadryade Eurydice. Một bữa kia trông thấy cô nàng một mình đi trên bờ sông, Aristée vội đeo theo. Cô nàng sợ hãi bỏ chạy vội vã đến nỗi không trông thấy ở ven sông một con rắn độc nằm đó. Cô nàng bị răn cắn chết khiến cho Orphée đau sót không thôi. Orphée bèn xa lánh hết thảy mọi người, mượn tiếng đàn làm khuây nỗi buồn. Không gian ngàv đêm vang vang những lời than vãn của Orphée.

Sau cùng Orphée quyết tâm xuống Địa Phủ để giành lại người yêu. Orphée đi ngang Hy Lạp từ Bắc tới Nam để tới chui vô cái hang ở mõm Ténare, tìm đường xuống Địa Phủ. Nghe tiếng đàn du dương của Orphée các bóng ma tấp nập kéo tới, run rẩy cảm động, như từng đàn chim trên các vòm cây trong rừng. Ba nàng Đại Nộ hùng hổ cũng chợt ngừng tay không lấy roi quất xuống lưng các tội phạm nữa. Con chó Cerbère cả ba cái mõm cùng ngưng sủa một lượt. Bao nhiêu những đồ dùng để tra khảo các tội phạm đèu tự ý ngưng lại không chạy, đám tội nhân được một thời gian nghỉ ngơi. Lần đầu tiên Pluton và bà vợ Proserpine cảm thấy thương xót. Nàng Eurydice được Pluton trả lại cho Orphée. Nhưng Proserpine đặt mộl điều kiệu là Eurydice phải đi theo sau Orphée và Orphée không được phép quay đầu lại ngó Eurydice cho tới khi nào lên đến mặt đất. Khi sắp hết địa hạt âm cung, khi bóng tối bắt đầu mờ lần, Orphée bỗng quên lời nữ thần Proserpine căn dặn và quá yêu thương vợ vội quay mình lại để ôm lấy Eurydice. Bỗng một tiếng sét nổ vang, nàng Eurydice tan biến ra mây khói và Orphée bị đẩy sang bờ bên kia sông Styx.

Orphée trở về xứ lạnh lẽo Thrace và lại làm cho không gian vang vang tiếng đàn ai oán của con người cô độc. Các phụ nữ ở Ciconie thay phiên nhau kiếm hết cách giải khuây cho Orphée nhưng vô hiệu. Bao nhiêu lời lẽ dịu dàng Orphée đều bỏ qua đi và chỉ luôn miệng đòi trả lại Eurydice. Căm tức vì không một ai trong bọn lọt qua mắt xanh của Orphée, đám phụ nữ một bữa không chịu nổi hè nhau đánh xé tan tành Orphée, những mảnh xác bị vương vãi khắp nơi. Cái đầu của Orphée lăn mãi tới bờ sông Hèbre. Tuy đã chết khô cứng từ lâu cái đầu của Orphée vẫn không ngớt thốt ra tiếng kêu than Eurydice, tiếng than trôi theo giòng mrớc, hai bên bờ sông ai nấy đều nghe tiếng Orphée gọi Eurydice. Mối tình thê thảm này được thi sĩ Virgile ghi lại trong tập Géorgiques.

Sau khi Orphée chét, cái đầu theo giòng nước tr?