Lược dẫn nội dung bộ Iliade
Thành Troie bị quân Hy Lạp công hãm đã mười năm trời nhưng vẫn ngang nhiên chống trả lại những đợt tấn công của qnân Hy Lạp. Bao nhiêu chiến thuyền Hy Lạp đều kéo lên cạn, xếp thành một hàng dài dọc theo bờ biển. Dưới sự điều khiển của danh tướng Hector, thành Troie đứng vững nhưng rồi đây sẽ phải thất thủ vì Định Mệnh đã an bài như vậy. Trong khi đó, trong doanh trại của quân đội Hy Lạp, bệnh dịch tễ hoành hành. Đó là ý kiến của Chrysès, tu sĩ thủ tự của thần Apollon, Chrysès cầu thần linh giáng họa như vậy để trả thù Agamemnon, chỉ huy đoàn quân viễn chinh Hy Lạp vì không chịu thả con gái Chrysès là Chryséis bị quân Hy Lạp bắt làm tù binh. Sau những lời khẩn thiết của tu sĩ Calchas, Agamemnon, ông vua củu các vì vua, đành buông tha Chryséis. Nhưng Agamemnon lại tìm cách đền bù, cướp của Achille nàng Briséis, cũng là một tù binh của quân Hy Lạp và đang được Achille sủng ái. Achille căm tức vì cử chỉ vô lễ đó nên lui về doanh trại của mình, quyết không ra chiến đấu nữa.
Thấy Achille bị làm nhục như vậy, nữ thần Thétis liền kêu nài thần vương Jupiter trừng trị khiến cho bộ đội Hy Lạp thua đậm dưới chân thành Troie cho tới khi nào Achille đòi lại được Briséis. Agamemnon khinh địch ra quân tiến đánh thành Troie nhưng ngay lần giao tranh đầu tiên Agamemnon đã bị đánh bật lại phải rút lui về trại. Cuộc thất bại này khiến cho Agamemnon bắt đầu thấy lo sợ cho số phận các chiến thuyền của mình nếu địch quân tiến sang. Lợi dụng cơ hội hoãn chiến sau trận đó, Agamemnon cho xây một bức thành ngăn và đào một đường hào. Trận giao tranh thứ hai kết quả bên quân thành Troie vẫn thắng. Lần này đối phương dàn quân từ ngoài thành cho tới sát trận tuyến của quân Hy Lạp. Hoảng sợ, Agamemnon cho sứ giả tới trại của Achille yêu cầu giúp sức nhưng Achille một mực từ chối.
Tới khi hai bên giao tranh trở lại, quân Hy Lạp núng thế rõ rệt. Achille từ xa quan sát vội cho người bạn là Patrocle chạy tới gần trận địa xem sự tình ra sao. Lúc đó quân Hy Lạp đã chạy trốn vào sau bức thành. Bên kia Hector thúc quân lội qua hào để trèo qua mặt thành. Quân Hy Lạp lại rút lui mãi tới gần hàng chiến thuyền kéo lên xếp một dẫy dài trên bờ biển, Cuộc giao tranh có thể tiếp diễn ở kế bên các chiến thuyền. Patrocle lo ngại cho quân Hy Lạp vội chạy về phi báo với Achille. Patrocle buộc Achille phải kéo quân tới tiếp viện, nếu không cũng phải ủy quyền cho Patrocle đem quân đi cứu Agamemnon. Trong khi hai người đang nói qua nói lại thì một luồng ánh sáng bỗng hừng lên. Chiếc chiến thuyền Hy Lạp đầu tiên bị đốt cháy. Tuy vậy Achille vẫn chưa nguôi giận. Patrocle được lệnh mang chiến bào của Achille cầm quân đi cứu viện. Patrocle vừa cầm đầu đạo quân người Thessalie tới gần trận địa thì quân thành Troie, trông thấy bộ giáp đã từng xông pha chiến trận và làm kinh hoảng dân thành Troie, tưởng Achille xuất hiện bèn hè nhau bỏ chạy. Patrocle thừa thế đuổi theo hô quân leo lên mặt thành Troie. Trận đó Patrocle có thể cả thắng đánh chiếm được thành Troie nếu Apollon không phụ giúp đẩy Patrocle không cho leo lên tới mặt thành. Bị đẩy ngã, Patrocle lại bị Euphorbe đâm trọng thương và sau đó tới lượt Heclor giết chết. Một cuộc giao tranh ác liệt diễn ra quanh thây Patrocle, trong khi có người chạy đi phi báo cho Achille biết. Điên lên vì đau đớn, Achille liền quên hết thù hận vội hô quân chạy đi trả thù cho Patrocle. Bận bộ giáp mà Thétis mới cậy Vulcain làm giùm, Achille nguyện sẽ giết bằng được kể đã sát hại người bạn thiết Patrocle.
Tới bờ hào, Achille thốt lên một tiếng la vang động, quân lính thành Troie náo động vì tiếng la của Achillc không khác nào tiếng kèn đồng của một đạo quân dũng mãnh quyết hạ cho bằng được thành của đổi phương, hơn nữa, trên đầu Achille lại thấp thoáng một ngọn lửa chói lói. Quân thành Troie, cả người lẫn ngựa đua nhau chạy vào thành, chui vô mấy cửa giống như đàn cừu chen nhau về chuồng. Sau khi ba quân thoát vô trong thành, mấy cánh cửa lớn đều hạ xuống, nhưng không may còn lọt lại Hector, con của Priam và là tay danh tướng đệ nhất của thành Troie. Hector biết Achille đang ra sức đuổi theo sau quyết hạ cho bằng được kẻ thú, nên hoảng sợ cố chạy miết. Ba lần Hector chạy quanh vòng thành. Nhưng số mệnh đã định cho Hector phải chết trong trận này. Một mũi giáo đâm trúng cổ họng Hector. Achille liền bồi thêm một mũi giáo vào hai gót chân. Achille lấy một sợi dây da trói Hector lại rồi chở lên xe chạy về bản trận. Trong khi Hector bị Achille hạ sát thì trên mặt thành dân thành Troie đứng ngó, trong số có mặt cả vua già Priam, bà mẹ Hécube, và các anh chị em của Hector. Andromaque, vợ của Hector cũng có mặt ở đó nữa, sau khi nghe tiếng than van vang dậy trên mặt thành khi Hector bị trúng ngọn thương của Achille.
Vua già Priam không ngần ngại đi tới trại của Achille để xin chuộc xác Hector. Trước nỗi khổ cực to lớn, nặng nề đó, Achille mủi lòng, nghĩ tới cha mình và bằng lòng cho Priam chuộc xác Hector với một số bạc lớn. Priam buồn rầu đem xác Hector về thành làm lễ mai táng trong khi mọi người trong thành cùng than khóc tay danh tướng đã bao lần liều chết giữ thành.
Trong bộ Iliade, những đoạn hay nhất là đoạn Hector giã từ với vợ là Andromaque và đoạn Priam tới hội kiến với Achille để xin chuộc xác con.
Cũng nên kể thêm rằng trong trận công hãm thành Troie các thần nhân cũng chia ra làm hai phe phụ giúp hai bên đối phương. Đứng về phía người Hy Lạp có: nữ thần Junon; nữ thần Minerve hộ mệnh cho dân thành Athènes; thần Neptune, vốn câm giận dân thành Troie từ ngày Laomédon bội ước; thần Vulcain, giúp Thétis, mẹ của Achille vì hồi Vulcain bị đày xuống trần được Thétis, giúp đỡ, cưu mang; thần Mercure, cũng như nữ thần Minerve bản chất thích hợp với bản chất người Hy Lạp.
Về phía dân thành Troie có: thần Apollon, vị thần được dân ở Troie thờ cúng đặc biệt; nữ thần Diane, em gái của Apollon; nữ thần Vénus, mẹ của hoàng thân Enée, người thành Troie; thần Mars, người tình tha thiết nhất của Vénus; và hai thần linh của hai con sông thuộc xứ Troade là Xanthe và Scamandre.
Các nhân vật của hai phe đối phương gồm có:
Bên Hy Lạp tới công hãm:
Agamemnon, cháu của Atrée, trị vì tại Mycènes (xem sự tích các con của Pélops, Les Pélopides).
Achille, con của Pélée, trị vì tại Phthie (xem sự tích Pélée).
Patrocle, Ménoetius, vua xứ Locride.
Diomède, con của Tydée, vua xứ Argos, nổi tiếng trong bộ đội viễn chinh vì sự dũng cảm, sau Achille và Ajax, con của Télamon. Tại mặt trận, Diomède đã đâm bị thương Enée, con thần Mars và nữ thần Venus. Sau khi dự trận đánh thành Troie trở về, Diomède gặp nhiều chuyện buồn trong gia đình nên bỏ đi tới Ý Đại Lợi và sáng lập ra thành phố Arpi, rồi chết tại đó.
Ménélas, em của Agamemnon, vua xứ Sparte (xem sự tích Pélopides).
Ajax, con của Oïlée, vua xứ Opunte (Locride), nổi tiếng vì sự dũng cảm trong đoàn quân viễn chinh, nhưng tính nóng nảy, tàn ác, ngang nhiên bài xích các thần linh. Nữ thần Minerve dùng tiếng sét hạ sát Ajax trên một mỏm đá, nơi Ajax leo lên được nhân một nạn đắm thuyền do ý muốn trừng trị của thần nhân.
Ajax, con của Télamon, trị vì tại Salamine (xem sự tích Pélée).
Teucer, con của Télamon và em của Ajax (xem sự tích Pélée).
Ulysse, con của Laërte, vua xứ Ithaque.
Idoménée, con của Deucalion và cháu nội của Minos đệ nhị, vua đảo Crète. Sau khi chinh phạt thành Troie trở về, Idoménée gặp bão lớn có khấn sẽ hiến dâng làm lễ cúng thần linh sinh vật đầu tiên mà Idoménée sẽ gặp khi đổ bộ. Sinh vật đầu tiên đó lại là con trai của Idoménée. Bị dân chúng kết án lưu dày, Idoménée bỏ qua Ý Đại Lợi lập nên xứ Salente ở miền Nam bán đảo.
Nestor, vua xứ Pylos, là người cao niên nhất trong đòan quân viễn chinh; rất tinh thông chiến trận và là một tay cố vấn nhiều mưu kế. Sau trận Troie, Nestor trở về xứ sống nốt một cuộc đời an nhàn, ít sóng gió.
Calchas, tu sĩ nổi tiếng vì tài tiên tri, già tới mấy trăm năm đến đui cả hai mắt. Chính Calchas đã khuyên Agamemnon hi sinh Iphigénie trước khi xuất quân. Ai nấy đều tìm tới hỏi Calchas về các chuyện tương lai. Khi Calchas hay tin có một nhà tiên tri còn lỗi lạc hơn mình, tên là Mopsus, tại Cilicie, nên buồn héo hon mà chết.
Pyrrhus, con của Achille, nhỏ tuổi nhất trong đoàn quân viễn chinh (18 tuổi), sau được chia phần Andromaque, vợ của Hector.
Philoctète, con của Paean, bạn thiết của Hercule, được Hercule trước khi chết giao phó trọng trách giữ kín nơi Hercule chôn giấu mớ tên có tẩm máu độc của con quái vật ở Lerne. Nhưng nhà tiên tri lại cho biết rằng muốn hạ được thành Troie phải kiếm cho ra mớ tên độc đó. Philoctète đành dùng chân dậm xuống nơi chôn giấu. Cử chỉ bội ước đó khiến cho Philoctète bị hại. Khi ở trên thuyền chính một mũi tên độc đó chẳng may rớt trúng chân Philoctète gây nên một vết thương nặng mùi làm cả thuyền không chịu nổi. Theo lời Ulysse, Philoctète phải đem bỏ một mình trên đảo Lemnos. Bơ vơ ở đó trong chín năm trời, Philoctète sống những ngày hết sức cực khổ. Sau thời gian đó, người Hy Lạp mới nhớ ra rằng đã để lại cùng với Philoctète ở đảo Lemnos mớ tên độc của Hercule. Chính Ulysse lại được cử đi kiếm Philoctète để lấy mớ tên đó. Ulysse thuyết phục Philoctète khéo léo đến nỗi Philoctète quên cả hận và trao cho Ulysse những mũi tên nhờ đó mới hạ được thành Troie. Philoctète đặt điều kiện là phải đưa mình cùng đi tới Troie. Sự thật mớ tên độc của Hercule cũng không hạ được thành Troie. Mãi sau nhờ một mưu cao của Calchas mới hạ được thành sau mười năm công hãm. Philoctète nhờ được Machaon, con của Esculape, chữa khỏi vết thương nơi chân, rồi lui về ở xứ Calabre.
Bên người xứ Troade giữ thành:
Priam, con của Laomédon, trị vì tại Troie.
Anchise, cha của Enée, anh em họ với Priam. Anchise có một lần lấy nữ thần Vénus sinh ra Enée.
Enée, con trai Anchise.
Pandarus, tùy tùng của Priam; bị Diomède giết chết.
Pâris, con trai Priam và là đầu mối của trận chiến tranh với người Hy Lạp (xem sự tích Pélopides). Pâris đâm Diomède bị thương và bắn Achille lủng gót chân chết. Bị Philoctète giết chết nhân một cuộc đấu gươm.
Laocoon, con trai Priam, là thủ tự đền thờ Apollon.
Hélénus, con trai Priam và là một nhà bói toán nổi tiếng (xem sự tích Pélopides). Bị Ulysse bắt sống, Hélénus khuyên Ulysse nên đi kiếm Philoctète ở đảo Lemnos. Sau khi thành Troie thất thủ, Hélénus theo dưới trướng Pyrrhus và được Pyrrhus tin dùng, rồi truyền ngôi cho cai trị xứ Epire. Sau Hélénus lấy Amlroinaque, vợ goá của Hector và cũng là chị dâu Hélénus.
Sarpédon, con trai thần vương Jupiter, vóc người rất cao lớn. Sau bị Patrocle giết chết.
Hécube, vợ của Priam. Sau trở thành tôi mọi của Ulysse khi thành Troie thất thủ. Priam giao cho Hécube giữ Polyxène và Polydore là con gái và con trai nhỏ nhất của Priam. Chính mắt Hécube phải chứng kiến cảnh Polymnestor, vua xứ Thrace, hạ sát hai đứa con yêu của mình. Điên lên vì đau đớn, Hécube đâm thủng mắt Polymnestor rồi giết chết hai đứa con của Polymnestor để trả thù. Sau đó Hécube hóa thành một con chó cái, trước khi đó Hécube đã hết lời nguyền rủa dân tộc Hy Lạp.
Andromaque, vợ của Hector. Sau đó lọt vào tay Pyrrhus, tuy hết sức cự tuyệt nhưng cũng phải làm vợ Pyrrhus, rồi sau đó lại phải lấy Hélénus là em chồng, được Pyrrhus tin dùng cho cai trị xứ Epire. Andromaque được nổi tiếng vì tài đức một người vợ và một người mẹ.
Polyxène, con gái Priam (xem sự tích Pélée)
Cassandre, con gái Priam (xem sư tích Pélopides).
Lược dẫn nội dung bộ Odyssée
Mười năm sau khi thành Troie đã bị đốt cháy, tàn phá tan tành, Ulysse vẫn kéo dài cuộc phiêu lưu trên mặt biển, luôồn luôn bị thần Neptune đeo theo hành hạ. Luôn mười năm trời Ulysse không sao đưa thuyền về được Ithaque để gặp vợ là Pénélope, bấy lâu vẫn trông đợi chồng về. Sự kiên trì của Pénélope càng đáng được khen tặng khi mà chung quanh biết bao người thay nhau ngỏ lời cầu hôn. Sau khi Ulysse ra đi được ít năm đã có tin Ulysse chết. Sự vắng mặt lâu dài tới hai chục năm trời đủ chứng tỏ những tin đó. Nhưng Pénélope vẫn một mực giữ chung thủy với chồng và kiên nhẫn đợi. Theo tục lệ, có những người trai tráng tới ở trong hoàng cung để chớ sự quyết định của hoàng hậu. Trong khi đó họ cũng thay nhau tiêu sài phá tán sản nghiệp của ông vua vắng mặt. Muốn tránh những lời nài nỉ không ngớt của họ, Pénélope hẹn rằng sẽ quyết định sau khi đã dệt xong tấm vải dùng để khâm liệm cho cha chồng khi ông chết. Hẹn như vậy rồi, cứ ban đêm thì Pénélope lại gỡ tấm vải ban ngày nàng đã dệt, khiến cho bọn người trông đợi không biết đến bao giờ mới dệt xong. Vì nóng nảy trông đợi, họ trở nên không giữ gìn lễ nghĩa chi nữa. Trước những cảnh ngang trái, Télémaque, con trai của Ulysse, khi đó đã khôn lớn, bèn hội hợp dân chúng lại tố cáo những hành vi của đám người muốn lấy Péneslope, rồi tức giận bỏ đi tìm cha. Télémaque tới Pylos, rồi tới Sparte nghe tin tức Ulysse.
Trong khi đó Ulysse bị nữ thần Sơn Thủy Calypso giữ tại đảo Ogygie đã bảy năm nay. Calypso say mê Ulysse, muốn Ulysse ở lại đó với nàng và hứa hẹn sẽ kiếm cách cho Ulysse được bất tử. Nhưng Ulysse khăng khăng không chịu, luôn luôn tưởng nhớ tới Pénélope và xứ Ithaque của mình. Mãi sau Jupiter phải cho thần Mercure tới ra lệnh cho Calypso phải buông tha Ulysse ra. Ulysse liền lập tức đóng một chiếc bè, thay thế cho chiếc chiến thuyền bị sóng đánh đã tan vỡ, một mình ra đi cho mau. Bảy ngày sau chiếc bè của Ulysse bị thần Neptune làm nổi sóng gió đánh tan tác đến trôi giạt vào vùng các người Phéaciens ở (có thể là đảo Corfou ngày nay). Quần áo mất hết, đói lả gần chết, Ulysse may thay được cô con gái của Alcinoüs, trị vì tại đảo này, là công chúa Nausicaa, có hai cánh tay trắng như ngà, tình cờ dạo chơi trên bãi biển trong khi các thị nữ lo giặt đồ để sửa soạn ngày cưới Nausicaa sắp tới. Nmisium trông thấy kẻ bị nạn đang làm hiệu từ xa xa kêu nài được cứu giúp. Nausicaa liền cho Ulysse đủ quần áo mặc rồi đưa về giới thiệu với vua cha. Alcinoüs tiếp đãi người khách lạ do thần nhân đưa tới như vậy mà không hỏi cho biết tính danh, quê quán cùng là sự tình ra sao lại trôi giạt tới đó. Ulysse vốn tính gian ngoan đã đáp lại sự tận tình đó bằng cách tự mình nói ra tung tích cùng những cuộc phiêu lưu đã trải qua. Trộn lẫn sự thật với tưởng lượng, Ulysse thêu dệt ra những câu chuyện khiến cho Alcinoüs thấy say mê.
Sau đó Alcinoüs sai một đoàn thủy thủ chở Ulysse trên một chiếc thuyền đưa về Ithaque. Thuyền ghé bến trong khi Ulysse vẫn ngủ say. Khi tỉnh dậy Ulysse lại tưởng rằng bị bỏ rơi ở một hoang đảo nào. Sau mới nhận ra nơi quê hương, Ulysse rất đỗi mừng rỡ. Lúc đó Minerve hiện ra, an ủi, khuyến khích Ulysse rồi biến Ulysse thành một kẻ ăn mày già xấu bảo Ulysse trở về Ithaque. Cải trang như vậy, Ulysse lần về hoàng thành, trước hết tới kiếm chú chăn heo Eumée là người đầy tờ thân tín cũ. Ulysse giữ không nói cho Eumée biết mình là ai. Trong lúc đó, Télémaque đi hỏi tin tức Ulysse không được, đang buồn rầu trở về nhưng không dám về hoàng cung sợ rằng bọn người kia hãm hại. Ulysse thử thách biết rằng Télémaque vẫn giữ hiếu đạo với cha nên được nữ thần Minerve giúp sức xuất hiện nguyên hình. Hai cha con nhận được nhau, cùng bàn kế trở về. Sau đó, Ulysse trở lại hình thù một người ăn mày già xấu lần tới hoàng cung. Ulysse không bị ai lưu ý tới, và còn bị lũ thị nữ xua đuổi. Riêng có con chó già Argus nhận ra chủ. Con chó già ốm quá, bị bỏ rơi nằm chờ chết trong một góc chuồng ngựa, khi thấy Ulysse vui mừng vẫy đuôi rồi lăn ra chết. Ulysse thấy vậy không ngăn nổi không rớt một giọt lệ thương cảm. Pénélope thương kẻ ăn mày già nua, gọi người vú già tên là Euryclée bảo lo săn sóc ông già tội nghiệp. Khi rửa chân cho người đó Euryclée nhận ra vết sẹo ở đầu gối của Ulysse khi xưa còn nhỏ bị một con heo rừng húc phải bị thương. Euryclée vui mừng toan la lên nhưng bị Ulysse giữ lại cấm không được tiết lộ.
Pénélope bị bọn đàn ông trong triều thúc bách quá phải rao hẹn nếu ai dương nổi cây cung của Ulysse thì sẽ lấy người đó. Trong khi cả đám thanh niên không ai dương nổi cây cung, Ulysse cũng đứng gần đó lên tiếng xin cho được phép dương thử. Lời yêu cầu lạ lùng đó bị bọn thanh niên trả lại bằng những tràng chửi rủa, nhục mạ. Télémaque cũng có mặt ở đó liền can thiệp để cho ông già thử sức. Ulysse cầm cây cung trên tay, bật sợi dây phát ra tiếng kêu như tiếng con chim én. Đám thanh niên sợ xanh mặt. Ulysse liền dương cung, lấy một mũi tên và bắn trúng đích. Khi đó, nhờ nữ thần Minerve giúp sức bỗng trở lại nguyên hình hùng dũng như xưa, rồi cùng với Télémaque và Eumée dùng cung tên tàn sát hết bọn thanh niên bấy lâu tác quái trong hoàng cung. Sau đó Ulysse lên lầu trên ra mắt Pénélope. Cuộc trùng phùng hết sức là khó nhọc vì Pénélope vốn đa nghi và cẩn thận phải khó khăn mãi mới nhận ra Ulysse.
Sự có nội phản, Ulysse phải rút ra ở tạm một ngôi nhà giữa cánh đồng, tại đó Ulysse gặp cha già là Laërte. Sáng hôm sau bọn âm mưu thoán nghịch kéo tới tính giết chết Ulysse, nhưng nhờ thần nhân bảo vệ Ulysse toàn thắng, trở lại ngôi báu.
Ulysse kéo dài những năm hạnh phúc ở Ithaque. Một bữa Télégone, một người con của Ulysse có với nữ thần Circé (xcm sự tích Circé) do mẹ sai đi kiếm Ulysse. Télégone không biết xứ Ithaque nên khi đổ bộ tưởng là một xứ nào khác nên cùng với đồng bọn cướp phá. Hay tin, Ulysse cùng với Télémaque chạy tới đánh đuổi. Trong cuộc giao chiến Ulysse bị Télégone đâm một ngọn thương. Ngọn thương này đặc biệt là mũi nhọn làm bằng một cái xương con cá đuối. Ulysse chết vì vết thương đó. Lời thần nhân đã đoan quyết không sai, vì Ulysse bị chết vừa do biển cả vừa do bàn tay con trai mình.
Về cuộc phiêu lưu của con Ulysse là Télémaque, xem sự tích Circé.
Lược dẫn nội dung bộ Enéide
Cuộc thất thủ thành Troie được mô tả trong truyện này qua lời Enée kể lại với hoàng hậu Didon xứ Carthage.
Enée được mẹ là nữ thần Vénus khuyên nên rời khỏi thành Troie sớm muộn sẽ bị tàn phá. Enée giong thuyền phiêu lưu trên mặt biển tới bảy năm trời mong kiếm được một xứ sở mới như lời thần nhân đã dạy. Enée vừa đi ngang vùng duyên hải đảo Sicile, nhưng luôn luôn bị nữ thần Junon theo dõi để tìm cách trừ tuyệt con người mà một nhà tiên tri đã nói rằng sau này sẽ đứng ra gây dựng một dân tộc hùng cường trên những tàn phá của Carthage. Carthage lại chính là thành phố được nữ thần Junon phù trợ. Một cơn bão tố do Junon gây nên xô đẩy thuyền của Enée trôi giạt vào bờ biển xứ Libye. Thấy Junon không ngớt đeo theo trừng phạt Enée, Vénus nối nóng ra sức giúp Enée cưỡng lại ý muốn của Junon. Vénus liền dẫn dụ Enée tới ngay xứ Carthage. Giang sơn này do Didon, từ Phénicie tới, sau khi chồng là Sichée bị Pygmalion sát hại. Nhân trốn chạy kẻ bạo ngược, Didon lập nên thành phổ Carthage và trị vì tại đó. Khi thuyền của Enée ghé tới, Didon được biết tình cảnh lao đao của Enée nên trạnh nghĩ đến hoàn cảnh của mình hồi nào nên nhủ lòng thương xót tiếp đãi ân cần. Didon mời Enée ngồi ăn cùng bàn với mình và yêu cầu Enée kể lại cho nghe cuộc công hãm thành Troie kết thúc ra sao. Trong khi Enée kể chuyện, Didon chăm chú ngó trong mắt Enée, lắng tai nghe và tay thì vuốt ve thằng nhỏ Iule (tức Ascagne) con của Enée đặt ngồi trên đùi mình. Sự thật thằng nhỏ đó không phải là Ascagne mà chính là Cupidon do Vénus đánh tráo cho ngồi đó.
Enée kể cho Didon nghe đêm thành Troie thất thủ. Đánh mãi vẫn không hạ được thành trì của Priam, đoàn quân viễn chinh Hy lạp theo mưu kế do Calchas bày ra giả đò rút lui. Trước khi đó vẫn theo mưu kế của Calchas họ đã chế tạo được một con ngựa gỗ khổng lồ, bên trong có giấu một số binh sĩ. Các chiến thuyền ra khơi rồi lẫn trốn trong các hốc đá ở ven biển gần đó. Dân chúng trong thành Troie tưởng rằng quân Hy Lạp đã rút khỏi thật vì bãi biển vắng teo không còn một bóng người. Ban đầu còn ngờ vực, lần lần đánh bạo mở cửa thành ra xem, sau dân chúng tràn ra bãi biển đông nghẹt. Mãi sau dân chúng mới tìm ra được một người Hy Lạp tên là Sinon. Người này van vỉ với dân thành Troie cưu mang cho vì hắn bị quân Hy Lạp dùng làm vật hi sinh dâng cúng các thần linh để cho đoàn chiến thuyền của họ vượt biển trở về được bình yên. Hỏi Sinon về con ngựa khổng lồ, đứng sừng sững dưới chân thành một cách thật là bí mật, Sinon cho biết đó là món lễ vật đặc biệt dâng cúng nữ thần Minerve để xin nữ thần nguôi cơn giận vì Ulysse và Diomède đã một lần thừa cơ đột nhập giữa thành phố Troie đánh cắp pho tượng của nữ thần mang về. Quân Hy Lạp hi vọng một khi đã cướp được pho tượng coi như bùa hộ mệnh của thành Troie, họ sẽ cả thắng quân của Priam. Sinon lại nói thêm rằng sở dĩ người Hy Lạp chế tạo con ngựa gỗ to lớn như vậy vì sợ dân chúng thành Troie sẽ lấy những lễ vật của người Hy Lạp dâng cho nữ thần Minerve làm của mình và đem vô trong thành. Con ngựa gỗ to lớn như vậy dân chúng thành Troie sẽ không thể đem lọt vô thành được. Nghe những lời nói đó của Sinon, dân chúng thành Troie lại càng hứng thú với ý định đem con ngựa của người Hy Lạp vào trong thành để cho họ tự ý dâng cúng nữ thần Minerve. Laocoon, con trai của Priam và tu sĩ thủ tự ngôi đền thờ thần Apollon hết sức cản ngăn không được. Laocoon lấy mũi giáo phóng mạnh vào mình con ngựa, bên trong nghe như có tiếng binh khí va chạm, nhưng dân chúng thành Troie đang cơn mù quáng nhất định không nghe. Hơn nữa, trong khi Laocoon cùng hai con trai đang làm lễ lại bàn thờ chợt có hai con rắn từ ngoài biển vào bò tới quấn chết cả ba cha con. Điềm đó càng khiến cho dân chúng thành Troie tin rằng Laocoon bị trừng phạt vì tội từ chối không đem con ngựa gỗ khổng lồ của người Hy Lạp dâng cúng thần Minerve vào trong thành. Kết cuộc họ phá hẳn một phía tường thành mời đem lọt con ngựa vô bên trong thành.
Đêm hôm đó, khi Sinon trông thấy từ ngoài biển một hiệu lệnh bằng lửa nên biết rằng quân Hy Lạp đã sẵn sàng ào tới tấn công liền leo lên mở cửa cho các binh sĩ ẩn trốn trong bụng con ngựa chui ra. Đám binh sĩ này dùng thừng êm ả từ trên bụng ngựa tuột xuống và do Ulysse khôn ngoan dẫn đầu lan tràn ra khắp phố phường. Thành Troie bị quân Hy Lạp nhất tề trong ứng ngoài hiệp nên thất thủ trong chốc lát. Đồng thời các thần nhân cũng ra sức giúp cho quân Hy Lạp. Vua già Priam bị Pyrrhus hạ sát trước bàn thờ thần vương Jupiter, cả thành phố chìm trong ngọn lửa. Bóng ma của Hector hiện lên bảo Enée mau mau đem các tượng thần thổ công của thành phố trốn chạy. Enée còn dụ dự muốn ở lại để trả thù cho các tử sĩ thành Troie, nhưng Vénus hiện ra buộc Enée phải lập tức trốn đi. Trên vai cõng Anchise, hai tay mang mấy bức tượng thổ thần, cùng với đứa con trai còn nhỏ là Iule và vợ là Créuse xông pha đám lửa cháy trốn đi ra khỏi thành Troie. Trong cơn thành phố náo loạn, Enée lạc mất Créuse. Enée quay trở lại tìm vợ, nhưng bóng ma của Créuse chợt hiện lên báo cho Enée biết đừng tìm kiếm nữa vì Enée sẽ gặp một hoàn cảnh may mắn hơn nhiều trên bờ sông Tibre, tại đó thần linh đã để dành sẵn cho Enée một ngai vàng và một người vợ quý tộc.
Enée tập họp một số bạn đồng hành ở chân núi Ida, đóng được một đoàn hai chục chiếc thuyền rồi cùng ra khơi. Đầu tiên họ ghé miền duyên hải xứ Thrace lập được một thành phố nhưng một bữa Enée nghe có tiếng nói quen thuộc từ dưới mồ Polydore vang lên cho biết là không nên lưu luyến lâu ở đất này. Enée lập tức ra đi. Tới Delos nhà tiên tri không thể chỉ định rõ nơi nào thần nhân đã định sẵn cho Enée lập nghiệp. Anchise không hiểu ý nghĩa lời tiên tri, lại cho rằng đúng là đảo Crète. Enée cũng nghe lời cha tới đảo Crète thành lập một thành phố. Nhưng chẳng bao lâu một trận dịch tễ làm cho Enée hoảng sợ phải bỏ đi. Các thần linh thổ công thành Troie, Enée mang đi theo lại nhắn nhủ Enée nên quay thuyền về hướng Ý Đại Lợi. Enée nghe theo nhưng thuyền luôn luôn bị sóng lớn vùi dập, mãi sau mới tới đảo Sicile. Tại đây Anchise chết, Enée cảm thấy như từ nay sẽ mất hẳn nguồn an ủi độc nhất trước những nguy cơ cùng những chuyện không mai của mình. Enée lại giong buồm ra khơi lần nữa. Lần này Enée trôi giạt tới bờ biển xứ Carthage.
Nghe Enée kể mọi chuyện, Didon ngày càng cảm thấy yêu mê con người đã trải qua bao nhiêu phiêu lưu. Didon liền kiếm hết cách để cầm giữ Enée, với hi vọng sẽ được Enée để mắt tới. Mối tình của Didon khiến cho bà vua xứ Carthage không khác những đàn bà tầm thường cũng mất ăn mất ngủ như những người yêu mà chưa được yêu lại. Didon say mê đến nỗi sao lãng cả công việc cai trị. Didon may cho Enée những quần áo kiểu cách như của đàn bà người Đông Phương hay bận, và không ngớt tìm cách mua chuộc lòng Enée. Thiếu chút nữa Enée đã làm cho Didon toại nguyện, nếu thần vương Jupiter không cho nữ thần Mercure tới nhắc cho Enée biết sứ mạng của Enée không phải ở đó mà ở phía Ý Đại Lợi. Enée vội vã vâng lời, bỏ Didon lại đó. Cuộc ra đi vội vã khiến cho Didon đau đớn và căm giận. Didon sai chất một đống củi khô rồi đứng trên đó nổi lửa đốt. Khi lửa cháy cao, Didon dùng dao nhọn đâm cổ chết trong khi không hết lời nguyền rủa Enée và cầu xin thần nhân trừng trị kẻ bội bạc cùng con cái, dòng dõi của Enée. Sau này Hannibal sẽ trả thù cho Didon, nếu quả lời khấn nguyện của Didon có linh ứng.
Sau hết Enée đưa thuyền tới đúng nơi đã định, sau một chuyến lạc đường, vì sóng dữ trôi giạt tới đảo Sicile một lần nữa. Đổ bộ lại Cumes, Enée đi kiếm Sibylle để được dẫn xuống Âm cung. Tại đó Enée được Anchise cho biết rõ số mệnh của mình và của con cháu về sau. Enée lại đi ngược lên tới sông Tibre, ở đây nhờ mấy lời tiên tri linh ứng chỉ rõ cho Enée biết đúng là nơi mà Định Mệnh đã dành cho mình. Latinus, trị vì tại xứ này đón tiếp Enée rất long trọng và gả con gái Lavinie cho nữa. Được tin Enée cưới con gái Latinus, Turnus, vua xứ Rutule, mà hoàng hậu Amata vợ của Latinus đã từng có dịp hứa sẽ gả Lavinie cho nếu Turnus tỏ ra xứng đáng, nổi giận kết tập các vương quốc nhỏ ở quanh vùng lại kéo tới đòi trừng trị kẻ lạ mặt. Enée cũng tìm được các bạn hữu quen thuộc của cha mình hồi xưa như Evandre, vua xứ Pallantée. Hồi xưa khi Anchise theo Priam tới thăm xứ Arcadie được Evandre hậu đãi hết sức. Các thần nhân cũng có góp phần trong trận chiến tranh này. Junon giúp sức cho phe Rutule còn Vulcain thì được Vénus sở cậy rèn binh khí cho Enée. Sau nhiều trận giao tranh lừng lẫy, hai bên quyết định đấu tay đôi. Từ trên Thiên Cung các thần nhân đứng xem trận đấu. Jupiter cho Junon biết là Định Mệnh đã an bài, Turnus sẽ phải chết dưới ngọn giáo của con trai Anchise. Quả thật, Enée thủ thắng và làm lễ cưới Lavinie.
Enée liền đem các thần linh thổ công của thành phố Troie an vị thờ tại đất Ý, rồi lập ra thành phố Lavinium để ghi nhớ người vợ mới. Thành phố này là nơi khởi thủy của người Romain sau sẽ gây dựng được một đế quốc giàu thịnh vậy. Lập thành phố Lavinium xong được bốn năm thì quân Rulule lại kéo tới trả thù. Enée bị chết trong trận này và dường như bị chết đuối tại sông Numicius, khi đó Enée mới có ba mươi tám tuổi. Nhưng truyền thuyết khác thì cho rằng Vénus thấy nhiệm vụ của Enée đã hết nên đem về Thiên Cung mặc dầu sự phản đối của Junon. Dân Romain lập đền thờ và tôn sùng Enesee như vị thần linh thủy tổ của họ và mệnh danh là Jupiter Indigèle, có ý phân biệt vị thần linh họ coi như gốc gác tại đó với các thần linh khác du nhập từ ngoại quốc tới.
Con trai Enée là Ascagne nối ngôi lập ra thành Albe, sau trở nên thủ đô La Mã vậy.