Chương 20 DANH XƯNG LÀ GÌ, CÁI THỰC HỮU LÀ GÌ?

B. đến từ nơi xa, trong trạng thái vỡ mộng, rất cô đơn và khốn khổ. Trước đó, anh đã tham gia nhiều loại hoạt động cải cách xã hội, đã thuộc về nhiều nhóm tôn giáo khác nhau, tham gia chính trường và cố gắng kiếm tiền bằng hết sức mình. Anh cảm thấy lạc lối và không biết bắt đầu lại từ đâu. Chiến tranh không cuốn B. theo, nên anh rất mừng vì được giải thoát khỏi việc giết chóc. Anh thấy công việc của mình chán ngắt và thiên hạ thì đầy tham vọng, nhẫn tâm và chỉ nghĩ đến chính họ, nhóm của họ, hoặc ý thức hệ của họ. Điều đó khiến họ trở nên hung bạo và cố chấp. Anh sẽ bắt đầu từ đâu và bằng điều gì đây? Anh muốn làm gì đó mới mẻ, sáng tạo.

Chúng tôi đã nói về các cuộc cải cách xã hội – những cải cách chỉ để đòi hỏi thêm những cải cách khác nữa. Mặc dù các cuộc cải cách là cần thiết và tốt đẹp, nhưng chúng không chạm tới gốc rễ của vấn đề, đến các nguyên nhân sâu xa. Do đó, những cuộc bạo loạn và những cơn khủng hoảng, dù hứa hẹn những thay đổi lớn, luôn kết thúc trong sự đàn áp và đổ máu kinh hoàng. Trong tư tưởng tôn giáo và các nhóm tôn giáo lại có tồn tại chủ nghĩa cực đoan, sự tuân theo mù quáng, chủ nghĩa lãng mạn và sự sùng tín từng bước một. Chúng tôi đã thảo luận những vấn đề này từ các quan điểm khác nhau.

Để sáng tạo thật sự và lâu dài, người ta phải bắt đầu với chính mình. Bởi vì thế giới là chính ta, và khi không hiểu biết về bản thân, thì sáng tạo chỉ mang lại xung đột, cạnh tranh và sự nhẫn tâm đặc trưng của nền văn minh. Nhờ tự biết mình, các quá trình tự phong kín sẽ được khám phá; sự khám phá này mang tính giải thoát và sáng tạo, bởi vì cái được khám phá ra là chân lý, và chân lý sẽ giúp người ta tự do. Việc khám phá này sẽ bị ngăn cản khi có sự đồng nhất hóa. Nhờ tự nhận thức, những nguyên nhân của sự đồng nhất hóa, sự giới hạn, sẽ được phát hiện ra. Tự nhận thức vô cùng khó khăn – tự nhận thức mà không phán xét, không đồng nhất hóa bằng giáo điều, tín ngưỡng, chủng tộc,… Nhưng do đa phần chúng ta đều được định danh, phán xét, chọn lựa, nên chúng ta phải nhận thức được về những phán xét, những sự đồng nhất hóa, về việc đưa ra các danh xưng – ngôn từ đi trước, còn dữ kiện, hay thực tại thì theo sau. Khi nhận thức được về chúng, chúng ta bắt đầu hiểu nguyên nhân gây ra chúng và thông qua việc nhận thức không ngừng, nguyên nhân đó được tiêu trừ. Nhờ tự biết mình, những giới hạn của việc chúng ta tự khép kín được khám phá, và phát hiện này không chỉ mang tính khám phá, mà còn mang tính giải phóng và sáng tạo nữa.

Thật khó để nhận thức được như thế, nhưng nếu bạn bắt đầu viết ra tất cả tư tưởng và cảm nhận, phản ứng và hành động của mình, bạn sẽ bắt đầu nhận thức được về tình trạng của mình. Dĩ nhiên, bạn sẽ không có thời gian để viết ra tất cả tư tưởng và cảm nhận của bản thân. Nhưng nếu mỗi ngày đều viết ra hoặc tóm tắt với sự quan tâm, bạn sẽ thấy rằng vô thức của mình sẽ tự động ghi nhận trong khi bạn đang chú tâm vào những vấn đề khác. Do đó, khi bạn có thời gian viết ra một lần nữa, các hành động và phản ứng của bạn sẽ được nhớ lại. Điều này giúp nhận thức rõ cái gì là danh xưng bên ngoài, tức từ ngữ, và cái gì là thực hữu, hay cái có thật – đâu là sự đồng nhất hóa bằng giáo điều, tín ngưỡng, niềm tin và vì vậy cả sự phán xét nữa, và đâu là cái hiện hữu. Việc này sẽ mang lại sự trung thực lớn lao về tư duy và sự tập trung tinh nhạy, hăm hở, một điều thiết yếu cho việc khám phá cái thực hữu. Sự tập trung này hoàn toàn khác với sự tập trung bị ép buộc, vốn đã trở thành một vấn đề về thói quen, dẫn tới sự lười biếng của tính tự mãn và hài lòng. Sự tập trung này sẽ trợ giúp trong việc đưa vào ý thức những nội dung của vô thức, các động cơ, các yếu tố hão huyền, những suy nghĩ tiềm ẩn, và những sự đồng nhất hóa, nhờ vậy mà chấm dứt việc tự khép kín hay khao khát sự độc nhất. Chính sự khao khát này với những bó buộc và hạn chế của nó đã ràng buộc, làm cho suy nghĩ-cảm xúc trở nên tầm thường, nhỏ hẹp, lệ thuộc và mang tính chiếm hữu. Những hàng rào này ngăn cản sự sáng tạo thật sự. Chính những câu thúc tự gây ra này đã ngăn trở việc nhận thức rõ những gì không được tạo ra.

Giải thoát suy nghĩ-cảm xúc khỏi những câu thúc ấy là khởi đầu của thiền định. Vấn đề không phải là thời gian, mà là sự hiểu biết một cách tỉnh táo, kiên nhẫn và chân thành đối với những đợt sóng thèm muốn. Rồi từ đây, sự tự biết mình và trí tuệ tối thượng xuất hiện.