Chương 23 TẠI GIAO LỘ CUỘC ĐỜI

Trong tâm trạng có phần bị kích động và bối rối, H. tìm đến, giải thích rằng anh đang đối mặt với việc phải chọn lựa giữa hai hoặc ba hành động. Anh đã đến giao lộ cuộc đời và không biết phải đi theo con đường nào. H. có thể kết hôn, đi theo sự thôi thúc của nghệ thuật mà anh đã trau dồi nhiều năm nay, hoặc anh có thể đi tới nơi nào đó, để tĩnh tâm, nghiên cứu và thiền định. Anh nên làm gì đây? Đâu là hướng đi đúng cho H. và anh nên chọn giải pháp nào?

Sau khi trao đổi thêm, H. nhanh chóng nhận ra rằng chẳng ai có thể chọn thay anh hoặc giúp anh đưa ra quyết định. Giả sử có ai đó thuyết phục anh đi theo bất cứ hướng đi cụ thể nào, thì điều đó không chỉ gạt bỏ trách nhiệm của anh, mà còn có thể khiến anh hối tiếc sau này, trong cảm giác rằng điều anh được thuyết phục lựa chọn đã dẫn anh đến tình trạng thiếu viên mãn,… Do đó, anh phải nhận ra tầm quan trọng của việc này đối với chính mình.

Tại sao H. phải đặt chính mình vào vị trí lựa chọn? Có phải đó là vấn đề của sự lựa chọn không? Chọn lựa nghĩa là gì? Là để chọn lọc, để phân biệt giữa các khả năng khác nhau. Đâu là động cơ, sự thôi thúc khiến bạn quyết định chọn cái này và từ chối cái kia? Đó là thành kiến, xu hướng, kinh nghiệm của bạn, sự tác động của môi trường,… Tức là, sự chọn lựa phụ thuộc vào cái thích và không thích của bạn, vào sự thỏa mãn, vào lợi ích và lợi nhuận, vào mong muốn tột cùng hoặc dễ thay đổi của bạn,… Sự xung đột giữa chọn lựa và mong muốn này có dẫn tới sự thấu hiểu, sự nhận thức rõ ràng và không thiên lệch không? Trong quá trình phân biệt này, chẳng phải tình trạng lộn xộn và xung đột về việc chọn lựa sẽ luôn tồn tại sao? Bởi, chẳng phải trong chọn lựa luôn có một cái đối lập, một ý thức đối ngẫu sao? Liệu có thể nhận ra điều gì là đúng trong trạng thái xung đột, hỗn loạn, và đối kháng không? Phải chăng sự mâu thuẫn của chọn lựa phải ngừng lại để có nhận thức rõ ràng, để thấu hiểu? Chẳng phải sự chọn lựa vẫn nằm trong giới hạn tự khép kín của thèm muốn và do đó không bao giờ có thể trở thành phương tiện để giải thoát cảm xúc-suy nghĩ hay sao? Ở chiều hướng ngược lại, chẳng phải nó sẽ củng cố tính ngoan cố, ý muốn khao khát, sự đồng nhất hóa cái “tôi” và cái “của tôi”, dẫn tới sự cô lập và loại trừ, tới nỗi đau khổ và phiền não, tới ảo tưởng và sự vô minh vốn dĩ khởi lên từ nó hay sao?

Khi xem xét thấu đáo, suy nghĩ kỹ càng những gì liên quan đến việc chọn lựa, khi nhận thức được quá trình của nó, thì tình trạng lộn xộn và bất định của sự thèm muốn, với những ý muốn hay sự chọn lựa mang tính xung đột và đối kháng của nó, sẽ được hiểu rõ và tiêu trừ. Sự hiểu biết này là thiền định, bởi vì không có tư duy đúng, thì mâu thuẫn giữa những trạng thái đối lập sẽ tiếp tục.