Chương 25 KHỔ HẠNH VÀ NHỮNG PHƯƠNG CÁCH KHÁC CỦA SỨC MẠNH

Bác sĩ B. nói rằng ông muốn vượt qua ham muốn tình dục để có thể tập trung hơn vào công việc.

Người ta phải thấu hiểu sâu sắc về sức mạnh và các vấn đề rất phức tạp của nó. Từ bỏ ham muốn nhục dục thì khá dễ, nhưng sức mạnh mà nó phóng thích lại gây ra vô số vấn đề. Khước từ một dạng sức mạnh cá nhân để đổi lấy những dạng sức mạnh cá nhân khác thì quả là khinh suất. Việc đó chỉ dẫn tới vô minh và khốn khổ. Do đó, chúng ta phải hiểu rõ sức mạnh ở những dạng khác nhau.

Khổ hạnh, tức là quyết tâm kiêng khem, một sự khước từ có tính toán và kiểm soát, mang lại sức mạnh cá nhân lớn lao. Nhưng dù có ý nghĩa thế nào đi nữa, nó vẫn là sự tự khép kín; dù có thể bao quát thế nào, thì nó vẫn mang tính hạn hẹp và có giới hạn. Sức mạnh như vậy có tính loại trừ, đơn độc, cách biệt, và do đó nó sẽ không mang lại nhận thức về toàn thể, mà không hiểu được điều đó thì sẽ nảy sinh xung đột, phiền não và sự đối kháng. Sự thèm muốn sức mạnh này là một dạng thức bảo đảm an toàn, mà chỉ trong bất an – tức là ngược với sự an toàn – thì mới có hiểu biết.

Trí năng tìm kiếm sức mạnh này thông qua những con đường quanh co – thông qua sự thông minh, tài giỏi, sắc sảo; thông qua sự thống trị của lý trí và tư duy; thông qua các lý thuyết và hệ thống hóa; thông qua danh tiếng về chính trị và xã hội; thông qua các tổ chức tôn giáo và kinh tế. Trí năng tìm kiếm sức mạnh thông qua trí tuệ và sự thống trị mà trí tuệ mang lại. Trí năng thì bao giờ cũng tìm kiếm sự an toàn, một cách công khai hoặc lén lút, và sự an toàn đồng nghĩa với sức mạnh cá nhân. Nó là cái nôi của sự phóng đại cá nhân và triệt tiêu cá nhân. Nó là nguồn cơn của sự tự mâu thuẫn và tất cả vấn đề rắc rối đi kèm. Và các câu trả lời của nó là sản phẩm sáng tạo của riêng nó trong quá trình tìm kiếm sự an toàn, tìm kiếm sức mạnh. Sự tìm kiếm này – lẩn lút, vi tế và ranh ma – tạo ra ngay sau nó những vấn đề phức tạp của con người trong các mối quan hệ, về sự tham lam, đố kỵ, sợ hãi,… Nếu không hiểu về những con đường của sức mạnh, mà đơn thuần kiêng cữ tình dục và các dạng thức sức mạnh khác thì chỉ làm tăng thêm cường độ của những sự thèm muốn tiềm ẩn mà thôi.

Xin nhắc lại, trong cảm xúc, tính đa cảm, chủ nghĩa lãng mạn và trí tưởng tượng có một sức mạnh phi thường. Những thứ này có nhiều dạng thức hoạt động khác nhau – tôn giáo và xã hội, cá thể và tập thể, quốc gia và chủng tộc,… Khi sức mạnh được tập trung ở tình cảm, nó trở nên cực kỳ xấu xa và nguy hiểm, dẫn tới mọi kiểu tai ương và đau khổ.

Cũng như vậy, sự tiết chế, trong khi tìm kiếm sức mạnh và sự an toàn, sẽ trao cho toàn bộ cơ thể sinh vật sức mạnh lớn lao và nhấn mạnh giá trị thuộc về cảm tính.

Tất cả những thứ này đều có vấn đề rắc rối riêng biệt, và các câu trả lời của chúng tất yếu sẽ thiên vị, không đầy đủ và do đó không chính xác.

Giờ đây, khi nhận ra vấn đề phức tạp của sức mạnh, khi không nhận diện và phán xét mà chỉ im lặng quan sát, nhờ đó mà nhận thức theo hướng phủ định, thì mới hiểu và vượt qua được quan hệ nhân quả của sức mạnh. Vì vậy, với việc chọc thủng những hàng rào phòng thủ do trí năng xây dựng, với sự hiểu biết cùng với việc phá hủy các hàng rào này khi chúng khởi lên, tình thương sẽ xuất hiện một cách bất ngờ, không hay biết. Không có yêu thương, sẽ có rất nhiều dạng của sức mạnh kèm theo những xung đột, hỗn loạn và sự đối kháng của chúng mà chúng ta không thể vượt qua được. Trong ngọn lửa của yêu thương, sự thèm muốn sức mạnh phức tạp này sẽ tiêu tán. Tất cả giải pháp và câu trả lời khác đối với vấn đề rắc rối của sức mạnh chỉ làm tăng thêm sự tham lam, sợ hãi và ngu dốt, và không có cách nào thoát khỏi tình trạng hỗn loạn này, trừ con đường hiểu biết và yêu thương.

Hiểu biết này khó khăn và gian nan hơn nhiều so với việc áp đặt kỷ luật cho sức mạnh và sự áp đặt kỷ luật như vậy cuối cùng cũng chỉ là tự khép kín, thu hẹp, giới hạn. Ta chỉ có thể nhận ra cái vô hạn, cái bất khả tri ấy trong yêu thương, chứ không phải trong những vòng rào phòng thủ sâu xa, vi tế của trí năng. Với sự tĩnh lặng của trí năng, khi lý trí đã tự làm mình kiệt sức, trong trạng thái siêu lý trí đó, ta sẽ nhận ra tình thương hóa giải mọi vấn đề này. Lòng yêu thương ấy chính là cái cần được cảm nhận và thấu hiểu.