Chương 46 DÒNG CHẢY CỦA SỰ TỰ NHẬN THỨC VÀO CÁC HỒ THIỀN ĐỊNH

S. L. giải thích rằng anh từng thuộc về những tổ chức có các hoạt động xưng tội, hay như họ gọi là chia sẻ. Anh đã rời bỏ những tổ chức đó không phải vì điều này mà chỉ vì tính vụn vặt của chúng và những lý do khác nữa. Anh thấy việc xưng tội là hữu ích trong những thời điểm nhất định, nhưng liệu không còn phương tiện nào hữu ích hơn là xưng tội trước một linh mục, một nhóm người hay tới gặp một nhà phân tâm học hay sao? S. L. cảm thấy chắc chắn phải có cách khác, và vì lý do này, anh đã tới gặp tôi để thảo luận cho ra vấn đề.

Người ta phải luôn luôn tỉnh giác không để lãng phí tính linh hoạt rộng mở của tinh thần-cảm xúc vào những mục đích hoang phí. Chúng ta hướng tới người khác để mong được giúp đỡ trong lúc bối rối và phiền não. Nếu không có hiểu biết, thì việc này tất yếu sẽ trở thành sự lệ thuộc, theo cùng là tất cả nỗi đau khổ của sự lệ thuộc ấy. Sự hiểu biết này không đến thông qua người khác mà chỉ có thể đến bằng cách phát triển khả năng tự nhận thức – sự nhận thức mà trong đó mỗi suy nghĩ-cảm xúc đều được phản chiếu như trong một tấm gương. Sự phản chiếu này bị bóp méo khi có sự kết án hay chấp nhận, khi có sự phán xét về vấn đề được lĩnh hội. Việc phán xét như vậy ngăn cản dòng chảy hiểu biết sâu sắc hơn và rộng mở hơn.

Trong sự tự nhận thức không có nhu cầu thú tội, bởi vì tự nhận thức tạo nên tấm gương mà trong đó mọi thứ đều được phản chiếu nguyên vẹn, bởi vì mỗi suy nghĩ-cảm xúc được đẩy lên màn chiếu của sự nhận thức để được quan sát, nghiên cứu và thấu hiểu – như nó vốn dĩ là vậy. Nhưng dòng chảy hiểu biết này bị khước từ khi có thái độ kết án hoặc chấp nhận, phán xét hoặc đồng nhất hóa. Màn chiếu càng được quan sát và hiểu thấu – không phải như là một nhiệm vụ hoặc một việc làm bắt buộc, mà khi nỗi đau khổ và phiền não tạo nên mối quan tâm bất tận rồi đem lại tính kỷ luật cho chính việc quan sát này – thì cường độ nhận thức và sự hiểu biết được tôn lên càng nhiều.

Sự hiểu biết này không lệ thuộc vào bất cứ ai, bất cứ uy quyền bên ngoài hay quyết tâm bên trong nào, mà chỉ dựa trên dòng chảy tự nhận thức không ngừng. Do bị lệ thuộc, tư duy biến thành kẻ nô lệ và tư duy nô lệ có thể bị điều khiển và sử dụng. Từ đó, hệ thống các tổ chức phát triển, mà tư duy thì bắt đầu và kết thúc trong chủ nghĩa tập thể, một chủ nghĩa ngăn cản việc khám phá thực tại sáng tạo.

Nhận biết mỗi tư tưởng, cảm nhận và theo dõi nó đến cùng là điều vô cùng khó khăn. Tâm của chúng ta quay cuồng quá nhanh với quá nhiều tư duy và cảm nhận. Nó bị phân tán và hoang phí. Việc đơn thuần điều khiển tốc độ của tâm thức bằng cách đặt một cơ chế kìm hãm đối với mỗi suy nghĩ – cái được gọi là sự tập trung – sẽ trở thành một sự theo đuổi vô nghĩa, bởi vì khi đó tư duy sẽ lại càng bận bịu hơn với việc thiết lập cơ chế kìm hãm đó, với việc giữ cho tâm thức đừng suy nghĩ lung tung. Nếu làm vậy, bạn không thể đi xa được. Phải hiểu vấn đề này từ gốc rễ – rằng khi áp dụng cơ chế kìm hãm, tư tưởng sẽ ngừng lưu thông, ngừng mang lại sự hiểu biết. Và bởi vì tư tưởng chuyên chú vào việc kiểm soát các suy nghĩ-cảm xúc đang lang thang nên tâm thức sẽ nhanh chóng trở nên mệt mỏi và sự tập trung trở thành một chuỗi những ép buộc, mà trong đó không có bất cứ sự hiểu biết nào. Cần phải nắm rõ điều này.

Để nhận biết từng suy nghĩ-cảm xúc, điều cần thiết là tự tâm thức phải nhận ra rằng muốn suy nghĩ kỹ càng và xem xét thấu đáo mỗi suy nghĩ-cảm xúc, tâm thức phải làm việc với tốc độ ít tán loạn hơn. Bạn có thể theo dấu một thứ gì đó nếu nó chuyển động chậm, nên để nghiên cứu một cỗ máy đang chạy nhanh bạn phải làm cho nó chậm lại. Tương tự, bạn chỉ có thể nghiên cứu và thấu hiểu các suy nghĩ-cảm xúc nếu tâm thức có khả năng hoạt động chậm lại. Khi học được khả năng này, tâm thức có thể tăng lên một tốc lực cao, điều đó giúp tâm của bạn cực kỳ bình tĩnh. Một cái quạt nhiều cánh quạt đang quay với tốc độ cao thì nhìn vào có vẻ như nó chỉ là một cánh liền khối. Khó khăn của chúng ta nằm ở chỗ làm sao cho tâm thức quay chậm lại để theo dõi và hiểu được mỗi suy nghĩ-cảm xúc. Điều gì đã được hiểu một cách sâu sắc và thấu đáo thì sẽ không tự lặp lại.

Hãy viết ra mọi suy nghĩ-cảm xúc, không phải chỉ những suy nghĩ-cảm xúc được chọn ra một cách đặc biệt, tại một khoảnh khắc nhất định và vui vẻ, bởi vì lúc đó tâm thức chỉ suy nghĩ về những gì nó mong muốn. Chẳng hạn, hãy viết ra mọi suy nghĩ-cảm xúc khi bạn thức dậy mỗi sáng, cả những điều tầm thường, ngu ngốc lẫn tốt đẹp. Bạn không thể viết ra mọi thứ khi đang nghĩ đến quá nhiều điều, nhưng hãy viết ra nhiều hết mức có thể, không phải chỉ những suy nghĩ được chọn lựa mà thôi. Bạn phải làm những việc khác, bạn còn phải chú ý tới những chỗ khác. Sau khi cố gắng viết ra nhiều lần, bạn sẽ nhận ra rằng mặc dù phải chú ý vào những thứ khác, song tiềm thức của bạn cũng đang ghi lại những suy nghĩ-cảm xúc nội tại, để khi bạn bắt đầu viết ra lần nữa, các suy nghĩ-cảm xúc ấy sẽ tuôn ra. Hãy đọc lướt những gì bạn đã viết mà không lên án hay bào chữa, chấp nhận, phán xét hay đồng nhất hóa. Đây là điều cực kỳ khó thực hiện. Bạn sẽ thấy rằng, theo bản năng, bạn đang kết án hoặc đang bào chữa và điều đó sẽ ngăn dòng chảy hiểu biết về ý nghĩa sâu xa hơn của những gì bạn viết ra. Đừng viết như thể đó là nhiệm vụ, nếu bạn muốn hiểu, bạn phải nhận ra những gì mình suy nghĩ-cảm xúc; đó là một điều lý thú chứ không phải một nhiệm vụ khó chịu.

Nếu bạn kiên trì viết ra trong một khoảng thời gian nhất định và cố gắng suy nghĩ, xem xét thấu đáo mỗi suy nghĩ-cảm xúc, bạn sẽ thấy rằng mình có thể làm được mà không bị những suy nghĩ-cảm xúc khác kéo tới lấn át. Vì vậy, sự tự nhận thức được thức tỉnh, từ đó sự tự biết mình và tư duy đúng khởi lên. Dĩ nhiên, người ta không cần viết ra nếu họ nhạy cảm, dễ phản ứng và nhận thức được mỗi suy nghĩ-cảm xúc. Chẳng bao lâu bạn sẽ biết được những suy nghĩ-cảm xúc nào cần theo dõi và cái nào không cần theo dõi, những suy nghĩ-cảm xúc nào sẽ nhanh chóng tàn lụi và không trở lại nữa.

Thông qua quá trình tự nhận thức không ngừng này, việc xưng tội trở nên không cần thiết, bởi vì nhận thức hoạt động như một công cụ hiệu chỉnh đầy bao dung và hiểu biết. Việc lệ thuộc vào một người khác cũng là dại dột và không cần thiết. Bạn cũng sẽ nhận thấy một sự ngay thẳng sâu sắc và nhạy cảm hơn sẽ xuất hiện từ quá trình này. Bạn cũng sẽ khám phá ra những dòng suối suy nghĩ-cảm xúc chảy bên trong mình. Chính sự khám phá đó mang lại sự thông suốt và hiểu biết. Nhờ vậy, sự xung đột giữa nhiều tầng lớp của ý thức giảm đi. Trong quá trình này sự tập trung sẽ được mở rộng thay vì bị thu hẹp. Từ tự nhận thức có được tự biết mình và tư duy đúng. Dòng chảy tự nhận thức sẽ tràn vào các hồ thiền định sâu sắc và tĩnh lặng.