Chương 52 NHỮNG SUY NGHĨ VỤN VẶT, CHƯA HOÀN CHỈNH, LẶP LẠI
B. C. nhận thấy rằng khi cô thiền định có những suy nghĩ nhất định cứ lặp lại không ngừng. Cô nghĩ rằng mình đã xem xét chúng, như chúng tôi đề nghị. Nhưng dù làm thế chúng vẫn cứ quay trở lại một cách dai dẳng lạ thường. Những suy nghĩ đó rất vụn vặt nhưng cô không thể giũ sạch chúng ra khỏi đầu.
Sự tự nhận thức tuôn chảy vào các hồ thiền định sâu thẳm và bao la. Mỗi suy nghĩ-cảm xúc, dù tầm thường thế nào đi nữa, cũng đều có một ý nghĩa và chừng nào cô còn chưa khám phá nó, nó sẽ còn tiếp tục tự lặp lại. Những suy nghĩ vụn vặt có thể xuất phát từ mối quan tâm, thói quen hoặc sự lười biếng. Nếu bắt nguồn từ mối quan tâm, thì chúng phải được theo dõi, đánh giá lại, nhờ đó chúng sẽ không thu hút tâm trí nữa. Nếu chúng khởi nguồn từ thói quen, thì cô phải xem xét nguyên nhân của thói quen – tức sự thiếu suy nghĩ – trong tất cả những biểu hiện phức tạp của nó, từ đó sẽ đánh thức suy nghĩ. Nếu chúng xuất phát từ sự lười biếng, thì cô phải nhận thức được sự lười biếng. Lười biếng mà không nhận thức được thì đích thực là lười biếng, nhưng nhận ra sự lười biếng là khởi nguồn của hoạt động.
B. C. nói rằng khi tôi đề xuất những khả năng này trong các buổi nói chuyện, cô đã sốt sắng xem xét những suy nghĩ vụn vặt nói trên để xem chúng thuộc về loại nào. Nhưng dù đã dành thời gian cho các suy nghĩ này, chúng vẫn luôn quay lại và khiến cô bị phân tâm rất nhiều.
B. C. cho tôi biết cô có ba đứa con nhỏ – một gia đình Mỹ tiêu biểu. Gần đây, cô quan tâm tới đời sống tâm linh và đã tham dự một số buổi nói chuyện của tôi. Cô muốn đi sâu hơn vào những ý niệm này và đang cố gắng thiền định đều đặn, dù gặp những khó khăn lớn. Cô có vẻ lanh lợi và thông minh.
Ngoài ra, có thể hãy còn một lý do khác về những suy nghĩ lặp đi lặp lại. Có phải cô đã không chú ý rằng một suy nghĩ, một hành động đã trọn vẹn, đã hoàn tất thì không lưu lại trong ký ức – nó bị quên lãng, bị gạt qua một bên; nhưng một suy nghĩ hoặc hành động không trọn vẹn, chưa hoàn tất thì sẽ khắc sâu vào ký ức? Chẳng hạn, một bức thư đã hoàn thành nhanh chóng bị quên đi, song bức thư đang dang dở sẽ khiến bạn phát cáu, trở thành một sự nhắc nhở không ngừng. Một tác phẩm dang dở sẽ quấy rầy tâm thức; còn suy nghĩ thì sẽ lặp đi lặp lại cho tới khi được hoàn tất. Các suy nghĩ, mối quan hệ, hành động chưa hoàn tất sẽ tiếp tục tác động như sự nhắc nhở khó chịu cho tới khi chúng được hoàn thành. Tâm thức bị khép kín sẽ chất chứa những tư tưởng chưa hoàn tất này và chúng sẽ tiếp tục ám ảnh cho tới khi được hoàn thành, cho tới khi sự khép kín bị phá vỡ.
“Đúng vậy”, cô nói. Cô đã chú ý điều này và cố gắng hoàn tất những tư duy và hành động dang dở đó. Nhưng làm thế nào người ta có thể hoàn thành một mối quan hệ hay một hành động nằm trong quá khứ, đã bị phá hỏng, bị hiểu lầm, bị rối loạn?
Thương xót và oán hận – vốn rất giống nhau, đều nuôi dưỡng và tạo sức mạnh cho bản ngã, khuyến khích sự lệ thuộc vào thời gian – phải bị gạt bỏ trước nhất, bởi vì chúng ngăn cản sự gạn lọc. Ý hướng là cái có tầm quan trọng tối cao. Mặc dù mối quan hệ hay hành động của bạn nằm trong quá khứ, nhưng điều quan trọng là thái độ hiện tại của bạn và mục đích hướng về chúng. Hiện tại sẽ quét sạch quá khứ và những gì làm nên hiện tại nằm trong tay bạn. Quá khứ phải được hiểu thông qua hiện tại.