Chương 58 TÁI GIÁO DỤC PHỤ HUYNH HỌC SINH

Một thanh niên tên H. S. cho biết anh có hai đứa con và muốn thảo luận về cách nuôi dạy con cái. Anh nói rằng mình hoàn toàn bất mãn với hệ thống giáo dục hiện tại, nhưng nếu có một ngôi trường hiện đại, tốt đẹp thì anh cũng không có khả năng cho các con theo học. Vợ của anh cũng muốn nuôi dạy các con một cách đúng đắn.

Khi rất nhiều trẻ em được dạy dỗ chung với nhau, mức độ giáo dục không thể cao. Trong kiểu giáo dục này, chắc chắn phải có khuynh hướng chuẩn hóa tư tưởng, ý kiến và hành động, điều mà các nhà nước mạnh hơn sẽ đòi hỏi. Công dân trở thành một bánh răng thuần túy trong bộ máy của nhà nước đó, với tất cả hệ quả kinh hoàng của việc đó. Gia đình trở thành một nhân tố lớn hơn trong việc giáo dục trẻ em khi nhà nước và tôn giáo có tổ chức hoạt động song hành với nhau, nhưng gia đình lại không được chuẩn bị để đảm đương trách nhiệm này. Một số bậc phụ huynh có thể làm vậy, nhưng họ không chỉ phải chiến đấu với công luận, truyền thông, báo chí, phim ảnh,… mà còn phải loay hoay với những mối quan hệ của riêng họ. Vì vậy, trẻ em chẳng có mấy cơ hội được giáo dục, trừ phi các bậc phụ huynh cực kỳ có nhận thức và năng lực.

Vậy nên, vấn đề rắc rối không phải là làm sao để nuôi dạy trẻ con, mà là làm thế nào tái giáo dục các bậc phụ huynh. Họ phải tự nguyện lĩnh hội hoặc nhận thức được về mối quan hệ của mình với thế giới, về những tư duy và hành động riêng của họ, nhận thức được họ đã tạo ra một thế giới toàn xung đột, rối loạn và đối kháng bằng tư duy và hành động của mình như thế nào; họ đã sản sinh ra bất hạnh và đau khổ rộng khắp bằng sự thèm khát, ác tâm và vô minh ra sao.

H. S. giải thích rằng anh đang sẵn lòng và thậm chí cố gắng thoát khỏi những thứ ngu xuẩn trong cuộc đời, nhưng vợ anh không sẵn sàng giúp đỡ – “không phải tôi đang than phiền đâu”, anh thêm vào. Anh nói tiếp rằng một người có thể sẵn lòng đi xa, phá vỡ những rào cản của cuộc sống hằng ngày, nhưng các trách nhiệm đã ngăn cản họ thực hiện hành trình dài đó. Anh giải thích rằng vợ anh hẳn cũng sẽ nói giống như anh. Thoát khỏi những móng vuốt bấu chặt của thế giới là việc vô cùng khó khăn, bởi vì bản thân anh vẫn muốn có một số thứ của thế gian này.

Chúng ta đang đi trên một hành trình dài và chúng ta gánh vác những trách nhiệm. Một người có thể đi trước, bỏ rất xa những người khác. Họ chịu trách nhiệm với ai – với người đang đi sau họ hoặc với mục tiêu mà họ đang hướng tới chăng? Nếu họ thật sự có trách nhiệm với sự vĩnh cửu, thì trong cuộc tìm kiếm đó, trên hành trình đó, ranh giới tách biệt của cái “tôi” và cái “của tôi” bắt đầu bị phá vỡ. Có tình thương lớn hơn, hiểu biết nhiều hơn, hòa nhã sâu sắc hơn và tha thứ sâu sắc hơn. Nhưng tồn tại vốn là xung đột, là một nỗi đau cho tới cuối hành trình. Sẽ có sự xuất thần, thoát khỏi dục vọng khi người ta đến đích, đến với sự vô tận.

H. S. hỏi rằng trong lúc đó, anh phải làm gì đây?

Không có “trong lúc đó” đâu. Vợ của anh, việc giáo dục con cái của hai vợ chồng, sinh kế của anh, những suy nghĩ-cảm xúc của riêng anh, tất cả đều là gánh nặng trên hành trình của anh. Anh không thể từ bỏ những điều này, cũng như không thể từ bỏ những suy nghĩ-cảm xúc của mình. Anh phải hiểu chúng, bởi vì chúng là một phần của chính anh. Khi hiểu được chính mình, anh sẽ hiểu chúng. Nếu không tự biết mình thì sẽ không có hiểu biết. Để giáo dục người khác, anh phải giáo dục lại chính mình – một công việc đòi hỏi nỗ lực lớn. Cái vô hạn được khám phá ra nhờ sự tự nhận thức. Còn trong tất cả những thứ khác chỉ có hỗn loạn và sự xung đột. Người ta phải tìm kiếm cái vĩnh cửu, cái phi thời gian trong cái nhất thời, trong thời gian.

Anh nói: “Tôi tới đây nhằm tìm hiểu cách giáo dục các con mình, nhưng ông lại mở ra cho tôi một vấn đề lớn hơn rất nhiều”.

Khi hiểu được vấn đề lớn hơn, vấn đề nhỏ sẽ không còn.