PHƯỢNG VÀ GÀ -
VƯƠNG THU XÁ ĐI LÒNG VÒNG KHẮP huyện để giảng giải, truyền thụ trình tự và nghi thức “sớm thỉnh thị”, “tối báo cáo”, đã được hoan nghênh nhiệt liệt. Những nơi hắn đến không nơi nào là không phèng trống, đốt pháo đón đưa. Tinh thần biến thành vật chất, vật chất biến thành tinh thần, không ngày nào là không chè rượu, tiệc tùng, cả đời hắn, chưa bao giờ được tọng nhiều gà vịt thịt cá đến thế. Nước trơn mỡ nhờn, thức ăn béo bổ, hắn thực đã được nếm vị ngọt bùi kiểu học tập và vận dụng linh hoạt chính sách kèm thêm gà sống cá tươi. Chả thế mà trong tục ngữ có câu: “Ăn gà kêu, ăn cá giãy”. Trong khi đi giảng dạy truyền kinh, hắn cũng bám thật sát phong trào phê phán, lên án, tố cáo tội trạng của bọn xét lại phản cách mạng đang cầm quyền trong toàn huyện mà tên đầu sỏ là Dương Dân Cao và bí thư công xã là Lý Quốc Hương. Khi đó Lý Quốc Hương đang “gặp nạn” đang chịu sự giáo dục phê phán của quần chúng cách mạng. Chủ nhân ngôi nhà sàn, đã lật mặt, phản nhau, khiến cho nữ bí thư nghiến răng kèn kẹt, hối hận rằng mình mờ mắt, phí công, bồi dưỡng ra một thằng chó đểu. Lý Quốc Hương tự xỉ vả mình: “Đáng kiếp! Bê đá nện vào chân mình”, “Chính mày đã chọn nó làm rễ, giới thiệu nó vào đảng, đề bạt nó làm bí thư đại đội sản xuất, lại còn định tiến thêm một bước, bồi dưỡng nó thành cán bộ nhà nước, thậm chí lại có tình cảm quá thân mật với thằng cha độc thân chẳng hơn mình bao nhiêu tuổi ấy... Thật đúng là yêu chó, chó liếm mặt! Hắn không những chỉ vong ân bội nghĩa, mà lại còn lấy oán trả ân, qua sông dỡ cầu, nhân lúc người ta gặp nạn, hắn đã đi khắp nơi tố cáo mình và cả ông cậu mình nữa. Vương Thu Xá đúng là một con rắn, một con rắn vừa chui vào tổ ngủ đông”.
Khi ấy trong những người cán bộ bị ra rìa đang bị thẩm tra, có lưu truyền một câu ca dao như thế này:
Phượng hoàng đứng lẫn với gà
Lông đuôi, cánh, rụng, thành ra thấp hèn
Bao giờ lông mọc đủ lên
Phượng lại là phượng, gà nguyên là gà.
Câu ca dao ấy Lý Quốc Hương luôn lẩm nhẩm trong miệng, ghi nhớ ở trong đầu, nó đã đem lại sức mạnh và niềm tin cho chị ta. Khoảng chừng mất một năm, bài ca dao ấy quả đã ứng nghiệm với Lý Quốc Hương. Ban cải cách huyện được thành lập, Dương Dân Cao được làm phó chủ nhiệm ban cải cách huyện, còn Lý Quốc Hương có chân trong ban thường vụ, đồng thời kiêm nhiệm luôn chức chủ nhiệm ban cải cách công xã. Bộ lông đẹp đẽ trên mình con phượng hoàng đã mọc đủ, khôi phục được ngôi vương trong các loài chim trên rừng.
Vương Thu Xá thì sao đây? Xin lỗi, những vết bùn nhơ trên ống chân còn chưa rửa sạch, không đủ sức để trở thành cán bộ chuyên đi giảng dạy ngồi ô tô nhà nước, lĩnh lương nhà nước, ăn gạo nhà nước. Anh ta “vào cầu son” được một vài năm mùi hương của một loài hoa đánh thức mùi hương của trăm loại hoa. Trong toàn huyện, khắp các công xã, các đội sản xuất, khắp các hang cùng ngõ hẻm đều tiến hành rầm rộ phong trào “sớm thỉnh thị”, “tối báo cáo” của “ba trung thành” và đã xuất hiện những tay xung kích mới. Khi họ đọc các “lời thề” toàn dùng tiếng phổ thông, không kèm giọng địa phương vào đấy, cái tư thế vung cao cuốn sách quý bìa đỏ lên, đẹp hơn tư thế của hắn nhiều, họ còn biết làm những bài biểu diễn thể thao về ngữ lục, biết nhảy múa, xếp chữ trung. Nếu tính kỹ ra, anh ta là người lính xung kích đầu tiên trong việc truyền thụ những nghi thức sùng bái, và khi kết thúc sứ mạng lịch sử của mình, cũng thấy có phần yếu kém. Vì thế, trong con mắt của cán bộ và quần chúng cách mạng nói chung, không còn là của quý, của hiếm như hồi trước kia nữa. Chẳng bao lâu sau, khi cấp trên kêu gọi “ba kết hợp”, đại biểu của quần chúng trong các ban lãnh đạo, đều phải thực hiện “ba không thoát ly”, nên trả về đơn vị cũ đốc thúc sản xuất, nắm cách mạng. Hắn ta cũng trở về thị trấn Phù Dung, giữ chức chủ nhiệm ban cải cách đại đội sản xuất của thị trấn. Thành ra, anh ta lại là cấp dưới của Lý Quốc Hương. Phượng lại là phượng, gà nguyên là gà.
Con người thường sợ uống bát thuốc hối hận. Đấy là thứ quả đắng trong cuộc sống. Lý Quốc Hương đã phải ân hận vì đã bồi dưỡng chủ nhân ngôi nhà sàn một năm về trước. Một năm sau, chủ nhân ngôi nhà sàn lại phải đau khô hối hận vì đã phê phán công khai Lý Quốc Hương ở một số nơi. Điều đó chẳng trách ai được, trong gió mưa, mưa gió của các phong trào, đảo đi lật lại, khiến cho thần dân bách tính cũng phải chạy theo tình thế mà lật giở chiếc bánh chính trị của mình... Đã có lúc Vương Thu Xá ân hận rằng, sao mình không cắn đứt được cái đầu lưỡi của mình đi! Và không biết đã bao lần, tay mình đã vả vào cái miệng mình:
- Đồ ngu xuẩn! Đồ thối thây! Đồ tiểu nhân đắc chí! Thịt chó không đặt lên bàn thờ được! Ai là người cho mày làm rễ, ai là người cho mày vào Đảng, ai là người cho mày đi tham quan thỉnh kinh tận phương Bắc? Người ta nuôi một con chó, nó còn biết vẫy đuôi, còn mày, mày lại cắn lại chủ, cắn lại ân nhân...
Vương Thu Xá suy nghĩ một cách đau đớn, khổ sở, và hiểu ra điều đó trong niềm hổ thẹn. Từ nay về sau giả như có tiến bộ về chính trị, đòi sổng có được nâng cao, dứt khoát phải gần gụi Lý Quốc Hương, dựa vào Dương Dân Cao. Đó là bảo bối, là cấp nào dựa vào cấp ấy, cấp nào quản lý cấp ấy. Đầu óc hắn không phải là bằng gỗ, tuy có phải uống liều thuốc hối hận đắng ngắt, nhưng so với những kẻ đầu óc cứng như đá hoa cương, không chịu hối cải, còn tốt hơn nhiều.
Lại nói, Lý Quốc Hương ở trên gác cửa hàng của hợp tác xã cung tiêu trong thị trấn Phù Dung, đó là một chỗ ở yên tĩnh. Nhà có hai gian, gian ngoài vừa làm việc vừa tiếp khách, ở đó kê một chiếc bàn làm việc, một chiếc ghế tựa bằng mây, mấy chiếc ghế đẩu. Trên tường treo ảnh lãnh tụ, dán những tờ ngữ lục trích dẫn viết chữ kim nhũ, trên nền giấy đỏ và toàn văn “ba bài cần đọc”, còn có cả tủ sách quý, bài vị chữ trung cùng với một máy điện thoại. Toàn bộ gian phòng lấy màu đỏ làm chủ, biểu thị tính người và phong độ của chủ nhân. Còn phòng ngủ bên trong, không tiện kể ở đây. Chúng ta không phải là lũ chíp hồng vệ binh ngây thơ, hiếu kỳ, xông vào lục lọi những chỗ riêng tư của người đàn bà độc thân ba mươi mấy tuổi, như vậy sao đành lòng được. Gian phòng ấy, cứ đến sáu giờ chiều, khi cửa hàng ở tầng dưới đóng cửa, và nhân viên hợp tác xã đã về hết ở khu nhà ngủ phía sân sau, thì yên tĩnh đến mức ma quỷ có thể vật chết người được.
Vương Thu Xá bắt đầu tìm đến “phòng ngủ của chủ nhiệm” để báo cáo và thỉnh thị công tác, và lần nào cũng đều dừng lại ngay trước cửa, vuốt vuốt tóc, hắng lại giọng và run run rẩy rẩy. Lý Quốc Hương không muốn tiếp anh ta ở chỗ riêng tư, nên chưa lần nào anh ta được bước chân vào nhà. Anh ta cũng không nản, và tin tưởng rằng nếu mình thành tâm, thế nào rồi cũng có một ngày làm cho chủ nhiệm mềm lòng. Có vững chãi như lô cốt cũng bị lật đổ.
Hôm đó, anh ta nhè nhẹ gõ cửa:
- Lý chủ nhiệm, Lý bí thư...
Không biết Lý Quốc Hương đang cười cợt với ai trong phòng:
- Ai đó?
- Tôi, tôi... Vương Thu Xá.
Giọng hắn hơi lúng búng và có họng hình như khô đi.
- Có việc gì thế?
Giọng Lý Quốc Hương đang từ chỗ dịu dàng bỗng trở thành lạnh lùng khô khốc!
- Tôi có chút việc... - Hắn đáp.
- Việc để khi khác. Tôi đang bận nghiên cứu tài liệu. Không rỗi!
Vương Thu Xá nuốt hận trở về ngôi nhà sàn của mình, chẳng buồn ăn uống gì nữa. May mà hắn cũng là “người cầm lái” của cái đại đội sản xuất này. Ngày nào cũng từ sáng đến tối, nào cán bộ đại đội đến tìm hắn để thỉnh thị, báo cáo công tác, nào các xã viên đến phản ảnh tình hình các loại. Rồi những “chỉ thị mới nhất”, “những văn kiện quan trọng” từ trên đưa xuống cũng nhiều, nên chẳng đến nỗi quá buồn. Vào một buổi chiều sau đó mấy ngày, hắn cố ý trang điểm lại mình, ra hiệu cắt tóc của thị trấn cắt tóc cạo râu, cạo mặt. Mặc ra ngoài chiếc áo sơ mi trắng là chiếc “vét pha lon” và chiếc quần mới được giặt bằng nước gội đầu, đôi giầy vẫn là đôi giầy da lợn nhãn hiệu công nông, bốn mùa không thay đổi. Chờ cho đến khi mọi gia đình ở thị trấn vào bữa ăn tối, và ánh đèn đã lấp lóa bên các khung cửa sổ, hắn mới đi về phía căn gác của hợp tác xã cung tiêu, chuyến đi này hắn đã quyết rằng, nếu không diện kiến được với chủ nhiệm Lý, nói được những lời cần phải nói, hắn nhất định không chịu quay trở về ngôi nhà sàn.
Có quỷ thần mới hiểu tại sao rằng khi hắn theo lối của ngách bên bức tường cao của hợp tác xã cung tiêu vào bên trong, mà tim hắn lại đập thình thình, lén lén lút lút cứ y như người đang định làm một việc gì đó mất mặt với thiên hạ. May sao, hắn không gặp một ai cả. Hắn dừng lại trước cửa “phòng ngủ” của chủ nhiệm một lát, rồi mới giơ tay lên gõ gõ cửa:
- Lý chủ nhiệm, Lý bí thư...
Tiếng trong phòng vang ra rất dịu dàng:
- Ai đấy? Xin mời vào!
Vương Thu Xá đẩy cửa bước vào nhà. Lý Quốc Hương đang ngồi ăn một con gà hầm:
- À anh? Có việc gì vậy? Hình như gần đây anh có đến mấy lần, phải không? Có việc gì thì nói đi. Chiều hôm nay lắm khách quá, toàn những người như ở vùng hạn hán đến, nên đã uống hết cả ba bình nước lọc.
Lý Quốc Hương chỉ lướt qua hắn một cái rồi lại quay ra tập trung mọi chú ý vào con gà hầm. Nhưng cái nhìn lướt ấy đã để lại cho Vương Thu Xá một ấn tượng thật sâu, hắn cảm thấy hết sức rõ ràng rằng đó là cái nhìn của người chủ nhiệm từ trên cao nhìn xuống, với cặp mắt đầy lạnh lùng, chế giễu mà vẫn không làm mất đi sự thoải mái đầy hạ cố của một cán bộ cấp trên đối với thuộc hạ của mình.
- Thưa Lý chủ nhiệm, tôi... tôi muốn báo cáo và kiểm thảo về tư tưởng của mình với lãnh đạo...
Trong những giờ phút then chốt, đầu lưỡi của Vương Thu Xá bỗng mất vẻ linh hoạt đi một chút và trở thành lắp bắp.
- Kiểm thảo Báo cáo về tư tưởng? Anh là một mũi nhọn xung kích nổi tiếng toàn huyện, đi giảng dạy ở khắp nơi, rất tốt kia mà!
Lý Quốc Hương tỏ vẻ hơi ngạc nhiên, nhìn lại Vương Thu Xá một cái. Niềm oán hận tích lũy từ lâu bỗng như một dòng nước ớt, lập tức tràn ngập trong tim, không kìm nén nổi nữa, nên bật ra đầy ắp những đắng cay:
- Anh bí thư Vương, anh chả nên nhún nhường, và quá đề cao tôi lên như thế làm gì. Tục ngữ có câu: Rồng mạnh cũng không đánh nổi lũ rắn độc địa phương. Tôi chỉ lo rằng làm một người cán bộ công xã như tôi, có muốn nịnh bợ các anh cũng nịnh bợ không được ấy chứ! Số phận chiếc mũ bằng sa đen, nho nhỏ trên đầu tôi đây, vẫn còn nằm trong tay các anh, lúc nào có lệnh bỏ xuống mới bỏ được!
- Thưa Lý chủ nhiệm! Thưa Lý bí thư!... Chị cứ chế giễu tôi đi, mắng mỏ tôi đi, tôi còn mặt mũi nào mà dàn mặt mọi người, đặc biệt là dàn mặt chị... Tôi là một thằng súc sinh, mới mở mày mở mặt được dăm ngày đã quên mất ân nhân...
Đầu của Vương Thu Xá gục xuống, giống như một bông lúa chín già, hắn tự khom mình, kéo một chiếc ghế đẩu ngồi xuống hai đầu gối khép lại với nhau, hai tay úp trên đầu gối, ngồi ngay ngắn, khép nép.
- Đã thế, anh còn đến đây tìm tôi làm gì? Như vậy là không biết tự trọng, tự ái.
Khi ấy hình như Lý Quốc Hương nẩy ra sự tò mò, vừa nghiêng mặt gặm cái đùi gà, vừa hỏi với vẻ đầy khoan dung. Là một người lãnh đạo, chị ta quen thói buộc những người trước mặt mình phải khúm núm, hạ mình.
Vương Thu Xá chưa biết nông sâu thế nào, nên thử thăm dò, và chú ý xem những biểu hiện trên mặt chị ta ra sao:
- Tôi, tôi... văn hóa thấp, trình độ kém, nhìn tình thế thiếu sáng suốt... mà chỉ biết hô khẩu hiệu theo người ta, như một con khiếu học nói nhưng lại không được.
Lý Quốc Hương lại nhìn hắn. Bà nữ chủ nhiệm chợt nhận ra rằng tối hôm nay, diện mạo, quần áo anh ta cũng gọi là ưa nhìn, không đến nỗi đáng ghét:
- Anh muốn nói gì thì nói đi. Từ xưa tới nay, tôi vẫn cho rằng người nói không có tội, cứ ấp úng mãi như thế làm gì.
- Tôi xin nhận tội trước chủ nhiệm, tôi là một thằng súc sinh, một thằng súc sinh vong ân phụ nghĩa! Tôi có lỗi với chủ nhiệm, có lỗi với bí thư Dương Dân Cao ở huyện... Chính chủ nhiệm và Dương bí thư nâng đỡ tôi, tôi mới được vào Đảng, làm bí thư, được ra một con người... Vậy mà tôi... vậy mà tôi... đi học thói người ta... Khi đi nói chuyện lại thối mồm thối miệng phê phán bí thư Dương và chị chủ nhiệm bởi vì tôi xu thời, theo gió... Bây giờ, không ngày nào là tôi không thấy ân hận, tôi chỉ giận tôi không tự trói được mình để đến nhận sự xử lý của lãnh đạo...
Vương Thu Xá giông như một chỗ đập vỡ, nước trong, nước đục cuồn cuộn chảy. Khi nhắc tới chuyện cũ, những giọt nước mắt nóng hổi chua cay ứa ra, rơi lộp bộp xuống ván sàn.
- Tôi đã phụ lại sự hết lòng dìu dắt của chủ nhiệm, tôi thật có lỗi với thượng cấp. Lần vấp ngã này của tôi, thật quá nặng nề. Bây giờ, tôi chỉ nghĩ làm sao mà nhận được tội, chuộc được tội với chị và với bí thư Dương Dân Cao. Tôi thật muốn tự tay mình vả vào miệng mình một nghìn vả...
Lý Quốc Hương ngồi nghe, ban đầu chỉ hơi cau mày lại rồi sau đó nét mặt trở thành buồn rười rượi. Sự khóc lóc đau khổ của Vương Thu Xá, hình như đã làm rung động sợi thần kinh đơn côi, buồn tẻ nào đó tận trong đáy tâm hồn chị ta, đã đánh thức dậy những tình cảm êm ấm, ngọt ngào... làm nét mặt chị ta trở nên ủ rũ. Lấy khăn lau mỡ nhầy nhụa trên đôi tay, ngả người trên ghế tựa mây với vẻ yếu đuối, bất lực. Tâm tư chị ta rối loạn... Nhưng sự rối loạn chỉ xảy ra trong mấy giây đồng hồ, chị ta lại ngồi ngay ngắn lại trên ghế, giương đôi mày, đầy vẻ lạnh nhạt, khinh bỉ, nhìn thẳng vào Vương Thu Xá:
- Đó là chuyện đã qua, đã qua thì cho nó qua đi. Anh là người có trí nhớ, chứ tôi có một số việc chẳng còn nhớ được hết... và cũng chẳng để ý đến nó làm gì. Dăm câu chửi, đôi câu phê phán, đối với tôi là giáo dục là giúp đỡ. Phần anh, cứ nhắc đi nhắc lại mãi chuyện ấy, rồi lại bảo là kiểm thảo, là nhận lỗi, nhưng tôi đâu có buộc anh phải làm như vậy. Anh uống hay không uống cái thứ thuốc gọi là hối hận ấy, tôi chẳng thấy thích thú gì...
- Thưa Lý chủ nhiệm, tôi rất thành khẩn thực lòng... Tôi hiểu chị là một người rất tốt bụng, biết tha thứ.
Vương Thu Xá chú ý rằng, nữ chủ nhiệm vẫn lên giọng quan cách, còn cách biệt với hắn hàng ngàn dặm, nên tim hắn đập thình thịch, hai tay toát mồ hôi lạnh, vì đau khổ và thất vọng. Nhưng hắn không chịu dừng lại ở đây, và thấy khó mà lui bước. Hắn nhất thiết phải nói ra được một điều gì đó có tính hấp dẫn, cho nữ chủ nhiệm thấy rằng, mình vẫn còn một chút giá trị sử dụng nào đó. Trong giờ phút ấy, trái lại, đầu óc hắn lại vô cùng tỉnh táo. Hắn chợt nhớ tới, trước đây ít hôm, hắn được nghe người ta nói, thư ký đội sản xuất Lê Mãn Canh, cùng với cán bộ bị đánh đổ hồi “bốn thanh tra” Cốc Yến Sơn, giữa đêm hôm khuya khoắt tụ vạ làm thịt chó, uống đến say mềm người, và nói toàn những câu phản động, “Đại Binh phương Bắc”, còn đứng giữa phố trời tuyết mà lớn tiếng chửi đổng... Đúng rồi, cần phải bẩm “vấn đề” này lên. Nếu không trong những năm tháng như thế này, mình không tố cáo họ, họ cũng tố cáo mình:
- Thưa Lý chủ nhiệm, nhân đây, tôi muốn phản ánh với chủ nhiệm một xu thế mới của thị trấn chúng ta.
- Xu thế mới? Xu thế mới cái gì?
Quả nhiên, vừa nghe nói, Lý Quốc Hương vội xoay người, ngoảnh mặt lại, đôi mắt sáng ngời lên.
- Tần Thư Điền, cái tên phần tử loại 5 này, gần đây lại thiếu thành khẩn. - Lời nói ưa sự quanh co chứ không thích sự thẳng băng, Vương Thu Xá cố ý đi đường vòng cho những lời bẩm báo của mình - Đại đội sản xuất ra lệnh cho chúng sáng sáng phải đến nhận tội, tối tối phải đến hối lỗi, vậy mà bao giờ hắn cũng đến chậm hơn bà con bần nông và trung nông lớp dưới! Bây giờ có đến tám mươi phần trăm số người trong đại đội sản xuất tham gia tập bài thể dục chữ trung và nhảy múa điệu chữ trung. Chỉ có mấy lão già, bà già ngoan cố là không chịu tập tành, nhảy múa. Họ thà chịu vái lạy trước hình tượng huy hoàng, chứ...
- Thôi anh đừng có nói đông nói tây lung tung nữa đi. Lũ phần tử loại 5 là những con hổ chết, rắn chết. Vấn đề là ở chỗ những con hổ sống, rắn sống kia cơ.
Lý Quốc Hương nheo mắt lại, chăm chú nhìn Vương Thu Xá. Cái nhìn sắc lạnh ấy, làm Vương Thu Xá thấy run run trong bụng, lạnh toát người. Lý Quốc Hương đột nhiên thấy hứng khởi, quyết định quăng ra một miếng mồi, để nhử cái con “thu xà”, rắn mùa thu này:
- Là một cán bộ cách mạng, con mắt không thể dính vào những thành phần đã được quy định, được đội ngũ, điều quan trọng nhất là phải dính con mắt vào những kẻ lấp lửng, chưa được đội mũ, lộn sòng vào trong quần chúng... Mấy nhân vật trước đây của thị trấn, như bọn Cốc Yến Sơn có hành động gì mới không hả?
Vương Thu Xá bất chợt giật mình, có thể là nữ chủ nhiệm đã nắm được tài liệu về việc bọn Cốc Yến Sơn, Lê Mãn Canh đánh chén thịt chó, chửi đổng rồi cũng nên, nếu mình báo cáo lại, nó có đáng giá một đồng xu thối không? Hắn nghiến răng lại, cố kiết đánh liều, đem những điều mình đã biết về “Đại Binh phương Bắc” cùng với người tiền nhiệm bí thư đổng giả đêm ấy, rồi thêm mắm thêm muối vào, nói ra hết. Hắn còn nói thêm rằng ngay cái chức thư ký đại đội sản xuất mà Lê Mãn Canh được tiếp tục đảm nhiệm là điều không thích hợp.
- Nào anh Vương! Anh ngồi với tôi sang chiếc bàn tròn này, tôi tiếp anh, uống một chén rượu! - Đúng là vượt ra ngoài tưởng tượng của Vương Thu Xá, Lý Quốc Hương tỏ ra vô cùng thích thú với những lời trình báo của hắn, lập tức coi trọng anh ta hơn trước nhiều, chị ta quay người lại phía tủ, lấy từ trong tủ ra một chai rượu, hai chiếc cốc thủy tinh, một đĩa lạc chao dầu, nói tiếp: - Anh đừng tưởng rằng chỉ đàn ông các anh mới biết uống rượu, nào nào, tôi với anh thi, xem ai đỏ mặt trước.
Đối với sự “đột biến” này, quả có làm cho Vương Thu Xá thấy choáng váng và bối rối giật mình vì sự ưu ái ấy. Hắn lập tức tiếp lấy chai rượu từ tay Lý Quốc Hương, ồng ộc, ồng ộc rót đầy rượu vào hai cốc thủy tinh, rồi mới nghiêng người ngồi xuống bên mép chiếc bàn tròn, kính cẩn nhìn nữ chủ nhiệm bằng đôi mắt đăm đăm không chớp.
- Nào! Chúng ta cùng cạn cốc này!
Lý Quốc Hương rất thành thạo, nâng cốc rượu lên cao ngang mày, và nhìn Vương Thu Xá từ bên dưới đáy cốc. Chủ nhiệm ngôi nhà sàn cũng nâng cốc lên, cũng nhìn đáp lại Lý Quốc Hương qua đường đáy cốc. Sau đó hai chiếc cốc chạm nhau, rồi cùng uống cạn một cách khoan khoái.
- Này, anh ăn chiếc đùi gà này. Răng anh khỏe, gặm sạch đi.
Để bầy tỏ lòng tin cẩn và thân thiết, Lý Quốc Hương gắp chiếc đùi gà mình đang gặm dở, cho Vương Thu Xá. Vương Thu Xá khom người, đưa cả hai tay ra nhận lấy.
Nữ chủ nhiệm khoan khoái và thưởng thức cái kiểu gặm xương gà một cách ngấu nghiến của Vương Thu Xá vừa hỏi:
- Ở thị trấn còn có động tĩnh và manh mối gì khác không?
- Ở thị trấn ta, tuy là cái miếu nhỏ nhưng ma quỷ lại nhiều. Đặc biệt là trong mấy năm mở rộng dân chủ gần đây, cả tôm tép lẫn cá chép, cá mương đều ngóc đầu lên hết, chắc chị chủ nhiệm chưa biết, chứ cái năm bắt “Tiểu Đặng Thác” ấy, tay trưởng trạm thuế bị thải hồi về nhà, đến nay còn kiện cáo lung tung ở cả tỉnh lẫn địa phương, đòi phải sửa sai cho hắn. - Vương Thu Xá vừa hạ giọng thấp xuống nói, vừa liếc nhìn ra cửa.
Lý Quốc Hương sắc mặt lạnh lùng, giơ một ngón tay ra:
- Đấy mới là một: Tên trưởng trạm thuế xuất thân từ gia đình quan lại phong kiến, bị lật đổ hồi “bốn thanh tra” đòi sửa sai.
- Phố Đá Xanh thành lập một binh đoàn tạo phản, rồi lập doanh trại... Nghe nói, chính chủ nhiệm hợp tác xã cung tiêu bí mật cầm đầu, họ còn định mời Cốc Yến Sơn ra làm cố vấn, nhưng Cốc Yến Sơn suốt ngày bét nhè, chẳng thấy hứng thú gì.
- Đó là hai: tình hình mới, binh đoàn tạo phản, chủ mưu là chủ nhiệm hợp tác xã cung tiêu, Cốc Yến Sơn chè rượu bét nhè chẳng thấy thích thú gì.
Lý Quốc Hương đã lấy cuốn sổ ghi chép luôn giữ bên người, ghi chép lại tất cả.
- Một cậu ở xưởng xay xát...
- Sao?
-... Nhìn trộm bà vợ ông kế toán hợp tác xã tín dụng!
- Hừ hừ! Bố tiên sư anh rắm thối! Ai bảo anh báo cáo cái chuyện khỉ đó!
Lý Quốc Hương ngả người ra phía sau như né tránh, mặt bỗng đỏ bừng lên, và tóc cũng rối bù.
- Không, không, ấy là: Một cậu ở xưởng xay xát nhìn trộm bà vợ ông kế toán hợp tác xã tín dụng, thấy có một lá đơn của ông ta tố cáo những tội trạng của chính chủ nhiệm lên trên huyện đấy ạ...
- Ờ ờ, đấy là điểm thứ ba. Chuyện mới đấy, chuyện mới đấy.
Lý Quốc Hương không thay đổi sắc diện nói tiếp:
- Đấy anh xem xem, một người cán bộ lãnh đạo, nếu không đi đường lối quần chúng, không có thêm những cặp mắt, những đôi tai, thì khó mà đối phó được với tình hình... Anh còn nắm được những tình hình nào khác nữa, nói hết ra đi, để lãnh đạo trù tính, giải quyết.
- Tạm thời như thế đã.
Đến đây Vương Thu Xá đã ăn nói được trơn tru hơn, uống rượu, gắp thức nhắm cũng tự nhiên hơn, không còn lập cập, run rẩy, khép nép, khúm núm như lúc đầu nữa. Hình như anh ta đã chiếm được một vị trí ngang hàng trước mặt nữ chủ nhiệm rồi.
Nữ chủ nhiệm bỗng nhiên nghiêm sắc mặt, mày chau, mắt trợn, nghiêm giọng quát:
- Vương Thu Xá...
Vương Thu Xá giật thót người, đôi chân run rẩy cầm cập, vội vã đứng dậy, ngay lập tức trỏ lại vẻ sợ sệt, co ro cúm rúm:
- Thưa chủ nhiệm... tôi... tôi...
- Ngồi xuống, ngồi xuống... Anh không có gì sai cả, không có gì sai phạm cả.
Lý Quốc Hương rời khỏi chiếc ghế tựa mây, đi đi lại lại bên cạnh Vương Thu Xá, như đang suy nghĩ một quyết sách trọng yếu:
- Tôi sẽ xử lý từng tên một. Những dân binh cốt cán, cơ sở của anh có bao nhiêu khẩu súng?
Vương Thu Xá vò đầu, và cảm thấy sự việc nghiêm trọng.
- Một trung đội vũ trang.
Lý Quốc Hương lại hỏi:
- Anh nắm chắc được trung đội này chứ?
- Đó là cái chắc. Tôi còn là bí thư chi bộ đại đội!
Vừa nói Vương Thu Xá vừa vỗ tay lên ngực mình.
- Tốt! Không thể để bọn xấu cướp trắng đi được. Từ nay về sau, nếu không có lệnh của tôi, không người nào được phép hành động gì hết!
- Tôi xin lấy cái đầu tôi ra bảo đảm. Tôi chỉ chịu trách nhiệm trước một mình chủ nhiệm, và nghe sự chỉ huy của một mình chủ nhiệm mà thôi.
- Ngồi xuống, ngồi xuống đi, chúng ta cũng chưa đến nỗi phải gấp gáp lắm đâu.
Đôi tay của Lý Quốc Hương ấn lên trên đôi vai của Vương Thu Xá. Vương Thu Xá vâng lời ngồi xuống. Anh ta bất chợt cảm thấy bối rối trước bàn tay vô cùng mềm mại và mịn màng của nữ chủ nhiệm. Lý Quốc Hương nói:
- Quyền lực ở trong tay chúng ta, nên chúng ta phải đấu mưu trước, (nguyên văn: đấu văn). Chỉ có những người trong tay không có quyền hành gì, mới nghĩ tới chuyện đấu võ. Cái ý đó của tôi, anh có hiểu không? Động dao, động súng là hạ sách, vạn bất đắc dĩ mới phải dùng... Còn Lê Mãn Canh chúng ta phải lôi kéo bằng được và nắm cho chặt, cho nên hãy cứ để nó làm thư ký đội, dưới sự điều khiển của anh. Nhiệm vụ trung tâm của cách mạng hiện nay là ngăn chặn không cho bọn Cốc Yến Sơn ngóc đầu dậy, nắm lại quyền hành trong thị trấn, chúng sẽ điều hòa giai cấp, thi hành sản xuất thuần túy, giở những trò tình người, tính người ra... Ý của tôi, anh hiểu chứ?
Đối với lòng can đảm cùng sự hiểu biết và những kiến giải của Lý Quốc Hương, Vương Thu Xá chỉ còn biết kính phục sát đất và gật đầu lia lịa như chim gõ kiến.
Lý Quốc Hương quay trở lại ngồi xuống chiếc ghế bành mây đối diện với chiếc bàn tròn. Hai tay đặt trên thành ghế, mắt đăm đắm nhìn vị chủ nhân ngôi nhà sàn không chớp, như có đo phần chuếnh choáng:
- Chúng ta nói thực lòng thực dạ với nhau, anh Vương ạ, sự hối cải của anh, sự bộc lộ của anh, làm tôi rất vui lòng. Từ nay về sau ta không nhắc lại nữa nhé. Tục ngữ có câu: Một mảnh giậu cần ba chiếc cọc, một hảo hán cần ba người bạn. Tôi không phải là hảo hán, nhưng tôi cần phải có mấy người đắc lực trong tay. Bây giờ tôi thử thách anh, nhưng tôi không hứa trước điều gì, chỉ cần anh vượt qua được những thử thách này, và trong hoàn cảnh thích đáng nào đấy, tôi sẽ đề xuất với chủ nhiệm ban cách mạng huyện, Dương Dân Cao, xem xem có thể để anh thoát ly sản xuất, làm phó chủ nhiệm ban cách mạng công xã được không...
Thật đúng là một tiếng sấm mùa xuân. Vương Thu Xá run hết cả người lên. Mẹ ơi! Đừng bao giờ để lỡ mất cơ hội này, đừng bao giờ để lỡ mối duyên trời cho, nó sẽ quyết định cả số phận của nửa cuối cuộc đời này. Để tỏ rõ lòng quyết tâm của mình, hắn đứng dậy, và quỳ phịch xuống trước mặt Lý Quốc Hương:
- Thưa Lý chủ nhiệm, thưa Lý chủ nhiệm! Tôi... tôi từ nay về sau, tôi xin một lòng một dạ vì chủ nhiệm... dù rằng người ta có bảo tôi là một con... tôi vẫn một mực trung thành...
Lúc đầu, Lý Quốc Hương cũng hơi lấy làm kinh ngạc, nhưng ngay sau đấy chị ta mỉm cười vừa đắc ý, vừa cảm động, và trong giọng nói không tránh khỏi một chút õng ẹo ngất ngây:
- Đứng lên, đứng lên! Chớ có quá đáng thế, anh là một người cán bộ, làm sao lại mềm yếu thế, để người ta trông thấy thì...
Vương Thu Xá không đứng dậy mà chỉ ngửa mặt lên. Mặt hắn loang lổ nhoèn nước mắt trông giống như một con mèo đốm. Nữ chủ nhiệm xúc động, không kìm nén nổi mình, nên đã cúi xuống xoa xoa đầu tóc hắn:
- Đứng lên nào, đứng lên. Một người đàn ông... Mới cắt tóc đấy à? Toàn mùi xà phòng thơm. Sao mà mặt anh nóng thế? Tối nay tôi cũng hơi chuếnh choáng đấy. Ngày tháng còn dài, thôi anh cũng về nhà đi...
Vương Thu Xá đứng dậy, giương đôi mắt si mê, đăm đăm nhìn nữ chủ nhiệm, không muốn về, giống như người đang chờ đợi một tín hiệu hoặc một mệnh lệnh gì đó.