BÀ CLOCHETTE
Thật là kì lạ khi những kỷ niệm cũ cứ ám ảnh tôi mãi mà không có cách nào xoá nhoà được!
Kỉ niệm mà tôi muốn nói đã có từ lâu, từ rất lâu, nhưng tôi không hiểu tại sao nó vẫn hiện ra rất sống động, rất dai dẳng trong trí nhớ tôi. Tôi đã chứng kiến nhiều câu chuyện bi thảm hoặc gớm guốc nhưng chúng vẫn không đậm nét bằng bộ mặt của bà Clochette hiện ra ngay trước mắt tôi chỉ trong ngày hôm ấy, tuy ngày xưa, từ ngày tôi mới mười hoặc mười hai tuổi, tôi đã biết bà.
Đó là một bà thợ khâu và, cứ vào thứ ba hàng tuần, đến để vá quần áo cho gia đình tôi. Cha mẹ tôi sống trong một lâu đài ở vùng nông thôn. Đây là một lâu đài to, nóc nhọn, xung quanh có đến bốn hoặc năm trang trại.
Ngôi làng, một ngôi làng lớn, một thị trấn, dài hàng trăm mét, ở giữa có một Nhà thờ. Nhà thờ xây bằng mạch màu đỏ nhưng đã bị đen nhẻm do thời gian.
Vậy là cứ vào ngày thứ ba hàng tuần, khoảng từ sáu tờ rưỡi đến bảy giờ, bà Clochette tới nhà, lên thang gác, vào kho đồ khăn vải để may vá.
Đấy là một người đàn bà cao lớn, gầy gò, râu mọc lưa thưa khắp mặt, lông mày rậm và dài, màu xám, quăn tít, trông như bộ ria đặt nhầm chỗ.
Bà Clochette bị thọt chân, bà đi khập khiễng; không phải khập khiễng như mọi người thọt khác, mà khập khiễng như một con tàu thả neo. Khi đặt chiếc chân lành xuống thì bà như lấy thăng bằng để vượt một con sóng cao, rồi lại nhào xuống mất hút trong vực thẳm, bà chúi đầu xuống đất. Cuộc đi giống như một trận bão khi bà cùng đung đưa một lúc, và trên đầu bà lúc nào cũng đội một chiếc mũ vải lớn màu trắng mà những dải lụa bay trên lưng phấp phới về phía chân trời, từ hướng Bắc xuống hướng Nam, rồi lại từ hướng Nam lên hướng Bắc theo mỗi cử động của bà.
Tôi rất mến bà Clochette. Vừa thức giấc là tôi đã chạy ngay lên nhà kho, đã thấy bà đang ngồi khâu vá, một chiếc lò sưởi nhỏ đặt phía dưới chân. Thấy tôi, bà chuyển lò sưởi lại gần tôi để tránh cho tôi khỏi bị sổ mũi trong căn phòng sát mái nhà lạnh lẽo này.
- Cái đó sẽ chuyển máu lên cuốn họng. Bà nói.
Bà kể chuyện cổ tích cho tôi nghe trong khi bà vẫn khâu trên vải, đưa kim rất nhanh bằng những ngón tay dài và khoằm khoằm của mình; bà đeo cặp kính mắt dày vì thị lực bà đã kém do tuổi tác. Bà còn kể cho tôi nghe những câu chuyện xảy ra trong thị trấn, chuyện một con bò xổng chuồng mà hôm sau người ta thấy nó đứng bên cối xay của ông Prosper Malet, hoặc chuyện một quả trứng gà tìm thấy trên gác chuông Nhà thờ mà người ta không biết con vật ấy lên đây đẻ vào lúc nào, hoặc chuyện con chó nhà Jean Pilat đã tìm được chiếc quần đùi của chủ trong nhà một tên kẻ trộm cách đấy mười dặm để tha về. Bà kể cho tôi những câu chuyện rất hồn nhiên nhưng chúng đã trở thành không thể nào quên được, trở thành nhà bài thơ hùng vĩ, đầy bí mật trong trí óc tôi; và những chuyện kể thông minh do các nhà thơ sáng tạo mà mẹ tôi kể vào buổi tối cũng không thú vị, sâu xa và gây ấn tượng mạnh như câu chuyện của người phụ nữ nông thôn này.
Ngày thứ ba hôm ấy, tôi để cả buổi sáng để nghe bà Clochette kể chuyện. Buổi chiều tôi cùng với người giúp việc vào rừng Hallets, gần trang trại Noirpre để nhặt hạt dẻ. Tôi nhớ rất rõ như câu chuyện mới xảy ra vào ngày hôm qua.
Khi trở về, lên nhà kho, tôi thấy bà thợ khâu và đang nằm trên sàn, hai tay duỗi dài, một tay cầm kim còn tay kia là chiếc áo của tôi. Một chân còn mang chiếc tất xanh, chân kia, dưới gầm thế. Cặp kính rơi ra phía xa.
Tôi kêu thét lên. Mọi người chạy tới; và sau đó một vài phút, người ta nói rằng bà Clochette đã qua đời.
Tôi không biết nói gì, sự cảm động sâu sắc, ghê gớm đã đè nặng lên trái tim con trẻ của tôi. Tôi xuống dưới nhà, nấp sau chiếc ghế bành thấp mà khóc. Tôi cứ ngồi như vậy rất lâu vì trời đã tối. Bất chợt có nhiều người vào phòng với một cây đèn. Tôi nghe thấy cha tôi và mẹ tôi nói chuyện với ông thày thuốc, tôi nhận ra tiếng ông. Người ta đã tìm ông để nghe ông giải thích nguyên nhân của cái chết. Ông nói nhưng tôi không hiểu. Sau đó người ta mang rượu nhẹ và bánh quy tới.
Ông vẫn nói và phần sau này của câu chuyện đã khắc sâu vào tâm hồn tôi cho đến khi chết! Tôi cho rằng mình có thể thuật lại đúng những điều ông thày thuốc đã nói:
- A! Người đàn bà khốn khổ. Đây là con bệnh đầu tiên trong nghề của tôi. Bà ta bị gãy chân đúng vào cái ngày tôi được cử về đây, tôi không có thời gian để rửa tay và phải lên xe ngay vì đây là một trường hợp rất nghiêm trọng, rất nghiêm trọng.
“Năm ấy người bị nạn mười bảy tuổi, là một cô gái xinh đẹp, rất xinh đẹp. Người ta có thể tin được không? Còn về nguyên nhân của việc gãy chân thì không bao giờ tôi nói; ngoài tôi còn một người nữa, nhưng người ấy đã đi xa ngay sau vụ tai nạn.
“Bây giờ bà ấy đã qua đời, tôi thấy có thể kể lại được. Vào thời ấy ở Thị trấn có một thày giáo phụ giảng mới được chuyển đến. Đấy là một người đẹp trai. Mọi cô gái đều chạy theo anh ta, nhưng anh không dám quan hệ vì sợ ông Hiệu trưởng cấp trên của anh, ông Grabu.
“Ông Grabu thường thuê mượn cô Hortense xinh đẹp làm thợ khâu, sau vụ tai nạn người ta gọi là Clochette, người vừa qua đời chiều nay ở nhà ông bà. Thày giáo phụ giảng đem lòng yêu mến cô thợ khâu, cuối cùng họ đã hẹn gặp nhau trên kho đồ cũ của trường học.
“Cuối ngày cô gái làm như trở về nhà mình, nhưng thay vì xuống cầu thang ra khỏi nhà ông Grabu thì cô tại leo cầu thang vào kho đồ cũ để đợi người yêu. Chàng trai cũng lên trên đó ngay lập tức. Khi hai người bắt đầu trò chuyện thì cánh cửa nhà kho bật mở, ông Hiệu trưởng xuất hiện.
“- Sigisbert! Anh làm gì ở đây?
“Cảm thấy có thể bị bắt quả tang hoảng hốt, anh trả lời:
“- Tôi lên đây để nghỉ một lát trên nệm rơm, thưa ông Grabu.
“Nhà kho rất rộng và tối om. Sigisbert đẩy cô gái về phía sau rồi thì thào: “Ẩn nấp đi! Nếu không tôi có thể bị mất việc làm! Ẩn nấp đi”!
“Ông Hiệu trưởng nghe thấy tiếng thầm thì bèn hỏi:
“- Có một mình anh ở trên này thôi, phải không?
“- Vâng thưa ông Grabu.
“- Nhưng tôi nghe thấy tiếng anh kia mà?
“- Tôi xin thề, thưa ông Grabu.
“- Đó là tôi muốn hỏi cho biết thôi - ông già nói trước khi khoá trái cánh cửa nhà kho.
“Và chàng trai, là người hèn nhát như chúng ta thường thấy cáu kỉnh nhắc lại: “Nhưng cô hãy ẩn nấp đi, không được để người khác nhìn thấy. Nếu không tôi có thể nhịn đói suốt đời. Cô sẽ làm hỏng sự nghiệp của tôi... ẩn nấp đi!”.
“Người ta lại nghe thấy tiếng chìa khóa mở cánh cửa nhà kho.
“Hortense chạy ra cửa sổ nhỏ nhìn xuống đường rồi nói nhỏ:
“- Khi ông ấy đi thì anh sẽ quay lại đón tôi.
“Và cô nhảy xuống.
“Ông Grabu ngạc nhiên khi không thấy ai đi xuống
“Mười lăm phút sau Sigisbert đến nhà tôi và kể lại câu chuyện. Cô gái vẫn ngồi dưới chân tường không thể đứng lên được sau khi nhảy từ hai tầng lầu xuống đất. Tôi cùng anh ta đi tìm cô. Trời mưa nặng hạt. Tôi mang cô gái khốn khổ về nhà.
Cô bị gãy xương chân phải ở ba đoạn. Cô không kêu khóc mà chỉ nói một câu: “Tôi đã bị trừng phạt! Tôi đã bị trừng phạt!”
“Tôi cho người gọi cha mẹ cô tới và nói một cỗ xe đang chạy bị đổ trước cửa nhà tôi làm cô gái bị thương.
“Người ta tin tôi, và cảnh sát mất một tháng ròng để truy tìm cỗ xe ấy nhưng không kết quả.
“Đấy! Tôi nói người con gái ấy là một nữ anh hùng, là một trong những người có cử chỉ anh hùng đẹp nhất.
“Đây cũng là mối tình duy nhất của bà ta. Bà chết trong lúc còn trinh tiết. Đây là người chết vì nghĩa, một tâm hồn cao cả một tinh thần cao thượng tuyệt vời! Và nếu không khâm phục bà thì tôi đã không kể lại câu chuyện mà tôi đã không kể cho ai nghe trong suốt cuộc đời mình. Ông bà hiểu chứ? Ông thày thuốc ngừng lời.
Mẹ tôi khóc. Cha tôi nói một vài câu gì đó tôi không nghe rõ. Rồi mọi người ra khỏi phòng. Tôi quì xuống trước chiếc ghế và khóc nức nở. Sau đó tôi nghe thấy tiếng những bước chân nặng nề ở cầu thang.
Người ta mang xác bà Clochette đi.