MỘT CHIỀU XUÂN

Jeanne sắp kết hôn với người anh họ là Jacques. Hai người đã quen biết nhau từ thủa nhỏ và tình yêu của họ không mang vẻ trịnh trọng thường thấy ở trên đời. Cả hai đều được dạy dỗ bên nhau và không nghi nhờ gì nữa là họ đã yêu nhau. Cô gái, khá xinh đẹp, có những điệu bộ ngây thơ đối với chàng trai, cô thấy anh dễ mến, hơn nữa, anh là người tốt và mỗi lần gặp anh, cô đều hôn anh một cách chân thành, nhưng không hề có sự run rẩy trên da thịt và tay chân. Chàng trai thì suy nghĩ đơn giản: “Cô ấy rất xinh xắn, cô em họ của ta” và anh nghĩ tới cô với sự động lòng do bản năng của người đàn ông bên một cô gái. Những suy nghĩ của anh cũng không đi xa hơn.

Một hôm, ngẫu nhiên, Jeanne nghe mẹ nói với bà dì (dì Alberte, vì dì Lison sống độc thân): “Tôi tin chắc rằng chúng yêu nhau ngay thôi, cái đó đã thấy rõ. Về phần mình, Jacques là loại chàng rể mà tôi mong muốn”.

Và ngay lập tức Jeanne yêu quí Jacques, người anh họ. Cô đỏ mặt lên khi gặp anh, tay cô run tay lên trong tay anh, cô cụp mắt xuống khi bắt gặp cái nhìn của anh và cô làm ra vẻ kiểu cách khi anh ôm hôn cô; anh chàng biết rõ những cái đó. Anh đã hiểu và, và khi thấy lòng kiêu kì của mình được thoả mãn bởi một tình yêu chân thành, anh ôm chặt lấy cô em họ để nói vào tai cô: “Anh yêu em, anh yêu em!”.

Từ ngày đó hai người chỉ có những lời tán tỉnh, nỉ non với những vẻ yêu đương không chút khó chịu và bối rối nào. Trong phòng khách Jacques ôm hôn người vợ chưa cưới của mình ngay trước mặt ba bà già, ba chị em ruột: mẹ của anh, mẹ của Jeanne và dì Lison. Họ cùng nhau đi dạo, chỉ có hai người, hàng ngày, ở trong rừng trên bờ sông qua những cánh đồng ẩm thấp nơi có hoa và cỏ chen lấn nhau. Và họ đợi ngày thành hôn, không mấy sốt ruột, nhưng trong một tình âu yếm dịu dàng thưởng thức sự khoái cảm của sự vuốt ve ít ý nghĩa, những ngón tay nắm chặt, những cái nhìn say đắm rất lâu trong khi hai tâm hồn của họ đã quyện vào nhau; và đau đớn một cách mơ hồ do sự mong muốn chưa rõ ràng của sự sống chung chăn gối thể hiện khi những cặp môi của họ như còn đang rình rập, chờ đợi, hứa hẹn.

Đôi khi sau khi thưởng thức sự ấm cúng đam mê, sự âu yếm thuần khiết, họ thốt lên những tiếng thở dài mà không hiểu tại sao, những tiếng thở dài vì chờ đợi.

Hai bà mẹ và người em gái, dì Lison, nhìn mối tình mới chớm nở ấy với một sự cảm động vui vẻ. Nhất là dì Lison rất cảm động khi nhìn thấy họ.

Đó là một người đàn bà ít nói, thường ngồi trong góc khuất, làm việc mà không gây ra tiếng động, chỉ xuất hiện trong các bữa ăn. Bà có vẻ tốt bụng nhưng hơi cổ lỗ, cặp mắt hiền dịu và u sầu và là người không đáng kể trong gia đình.

Hai người chị đều là những phụ nữ goá bụa, có địa vị trong xã hội, coi bà em út là không mấy ý nghĩa. Họ đối xử với bà này với tình cảm gia đình không khó chịu, ẩn giấu một sự tốt bụng một sự khinh thường với cô gái già này.

Bà em út tên là Lise, sinh vào cái ngày mà thơ của Beranger phổ biến ở nước Pháp ( [11] ). Khi thấy bà không lập gia đình thì người ta gọi bà là Lison. Bây giờ bà đã là “dì Lison”, một bà già khiêm tốn, ít nói ngay cả với những người trong gia đình, những người yêu bà theo thói quen vì trắc ẩn và khoan dung. Các cháu không bao giờ vào trong phòng bà. Chỉ có bà hầu được vào thôi.. Người ta thường bảo người hầu mời bà ra để trò chuyện. Thật khó lòng để biết bà đàn ngồi chỗ nào trong phòng căn phòng nơi cuộc sống đáng thương của bà đang trôi đi. Bà không có chỗ ngồi cố định.

Khi bà vắng mặt thì người ta không hề nghĩ đến bà, không hề nói gì về bà. Đó là một con người mờ nhạt ngay giữa những người thân yêu của mình, và cái chết nếu xảy ra cũng không để lại một lỗ hổng nào trong gia đình, một trong những con người không đi vào cuộc sống trong thói quen, trong tình yêu đối với những người đang sống bên mình.

Bà bước những bước nhẹ nhàng và lặng lẽ, không va vấp, không gây ra tiếng động, tay của bà như được làm bằng bông khi cầm lấy một vật gì. Khi người ta nói “dì Lison” thì hai tiếng ấy cũng không gây ra một ấn tượng nào với ai cả. Cũng như khi người ta nói “chiếc ấm pha cà-phê” hoặc “chiếc lọ đựng đường”. Con chó cái Loute trong nhà cũng có một nhân cách nhất định; người ta thường vuốt ve nó, gọi nó là “Loute thân yêu của ta, Loute xinh đẹp của ta, Loute nhỏ bé của ta”.

Lễ thành hôn của hai anh em họ sẽ được tổ chức vào cuối tháng năm. Đôi bạn trẻ sống trong mắt nhìn mắt, tay trong tay, suy nghĩ trong suy nghĩ, tim trong tim. Mùa xuân chậm chạp năm ấy cho đến lúc này hãy còn run rẩy dưới lớp băng sáng chói trong đêm tối và sự mát mẻ trong những lớp sương mù buổi sáng. Một vài ngày không khí ấm lên đã đảo lộn chất nhựa cây trong đất, lá cây bắt đầu nảy ra như một phép lạ, lá non và hoa ba đầu toả ra một mùi hương thơm ngát.

Rồi một buổi trưa, mặt trời rạng rỡ làm khô đi đám hơi nước còn lại và làm sáng rực cả cánh đồng. Không khí vui vẻ tràn vào vùng thôn dã, len lỏi vào khắp nơi, vào cây cối, súc vật và con người. Những con chim đực, chim cái vỗ cánh bay lượn, gọi nhau. Jeanne và Jacques đang mong mỏi một hạnh phúc tuyệt vời, nhưng ít nói hơn. Họ đang ngồi trên một chiếc ghế dài trong rừng trước lâu đài, không dám đi xa hơn và đang ngắm đàn thiên nga bơi lội dưới hồ.

Chiều tối đến họ thấy bình tâm hơn, và, sau bữa ăn họ chống khuỷu tay lên bàn để trò chuyện trong khi hai bà mẹ họ chơi bài còn dì Lison thì đan tất giúp đỡ người nghèo trong làng.

Bên kia bờ ao là cánh rừng có những cây to và cao và mặt trăng bỗng xuất hiện trong đám lá cây ấy. Trăng lên cao vượt lên những cành cây vẽ nên một đường quĩ đạo, lấn át ánh sáng của những ngôi sao, trải xuống trái đất một ánh sáng sầu muộn trong óc của những nhà thơ và những kẻ đang yêu.

Trước tiên đôi bạn trẻ ngắm trăng sau đó thích thú trước cảnh êm đềm của ban đêm, trước sự bốc hơi của cây cỏ họ, đi ra bờ ao có nước sáng lấp lánh.

Sau bốn ván bài, hai bà mẹ đã buồn ngủ.

- Phải gọi bọn trẻ về - Một bà nói.

Bà kia đưa mắt nhìn ra ngoài thấy hai bóng người đang đi dạo.

- Cứ mặc chúng nó - Bà nói - Ở ngoài ấy không khí rất tốt. Dì Lison sẽ đợi chúng nó. Được không Lison?

Cô gái già ngước mắt và nói một cách rụt rè:

- Chắc chắn là tôi sẽ đợi chúng Và hai bà chị trở lên phòng của mình, Còn bà Lison thì bỏ đồ đan xuống ghế, đi ra trước cửa sổ nhìn cảnh êm dịu của ban đêm.

Hai người đang yêu đi đi lại lại từ bờ ao đến trước thềm nhà rồi lại từ đây ra bờ ao. Họ nắm chặt lấy tay nhau mà không nói gì thêm nữa như họ mới xuất hiện trên trái đất giống như thơ ca đã mô tả. Bất chợt Jeanne nhìn thấy trong ô cửa sổ bóng của một bà già độc thân hiện lên dưới ánh sáng của ngọn đèn.

- Này anh, dì Lison đang nhìn chúng ta.

Jacques ngẩng đầu.

- Đúng, - anh nói - Dì Lison nhìn chúng ta.

Và họ tiếp tục đi lại và nói chuyện yêu đương nhau.

Nhưng sương mù đã bao phủ cây cối. Họ rùng mình vì lạnh.

- Bây giờ chúng ta về thôi - Cô gái nói.

Và họ quay về.

Khi hai người vào phòng khách thì dì Lison lại tiếp tục đan tất. Bà cúi đầu làm việc và những ngón tay nhỏ nhắn của bà hình như đã rất mệt nhọc.

Jeanne đến bên bà:

- Dì ơi, chúng cháu đi ngủ đây.

Bà già quay mặt lại. Mắt bà đỏ lên như đang khóc.

Jacques và người vợ chưa cưới đã không chú ý. Nhưng chàng trai chợt thấy đôi giày vải của cô gái đẫm nước. Anh lo ngại và hỏi một cách âu yếm.

- Đôi bàn chân bé bỏng và thân yêu của em có bị lạnh không?

Bất chợt hai tay bà Lison run lên đánh rơi len và kim đan; cuộn len lăn trên sàn nhà; và úp mặt vào hai bàn tay, cô gái già khóc nức nở.

Hai người cháu chạy lại; Jeanne quì xuống nắm lấy hai bàn tay bà và hỏi:

- Dì Lison, có chuyện vì vậy? Dì Lison có chuyện vì vậy?

Thế là bà già khốn khổ thân thể run lên vì phiền muộn, trả lời bằng giọng đẫm nước mắt:

- Đó là khi Jacques hỏi cháu “Đôi bàn chân bé bỏng và thân yêu của em có bị lạnh không. Người ta không bao giờ...không bao giờ hỏi dì những câu như vậy!... Không bao giờ!...Không bao giờ!