Chương 14 NHỮNG KHU VƯỜN THÀNH VATICAN
TƯƠNG TRUYỀN RẰNG những khu vườn Thành Vatican ban đầu được trồng bằng đất do Thánh Helena đưa từ Golgotha về Rome. Bà là mẹ của Hoàng đế Constantine và theo truyện Kitô giáo, bà là người tìm ra cây Thập giá Đích thực. Giờ đây, mười bảy thế kỷ sau, các khu vườn đã biến thành cõi địa đàng tươi đẹp rộng hai trăm ba mươi ngàn mét vuông, lác đác điểm xuyết những tòa nhà tráng lệ, được sử dụng làm văn phòng cho nhiều cơ quan khác nhau của chính quyền Vatican. Thời tiết u ám như tâm trạng của Donati lúc này vậy. Cúi đầu, chắp tay sau lưng, ông vừa rảo bước vừa kể cho Gabriel nghe về một chàng thanh niên nghiêm túc đến từ một thị trấn nhỏ ở Umbria theo lời kêu gọi trở thành linh mục. Chàng gia nhập Dòng chúa Jesus trí thức và nổi loạn, Dòng Tên, trở thành một người ủng hộ nhiệt liệt học thuyết gây tranh cãi được gọi là thần học giải phóng. Vào đầu những năm 1980, trong giai đoạn cao trào của bạo lực và cách mạng ở Mỹ Latinh, chàng được cử đi El Salvador để quản lý một phòng khám và một ngôi trường, và chính tại nơi đó, giữa vùng núi của tỉnh Morazan, chàng đã đánh mất niềm tin vào Chúa.
“Các nhà thần học giải phóng tin rằng công lý trần gian và sự cứu chuộc vĩnh hằng có liên hệ chặt chẽ với nhau, rằng không thể cứu rỗi một linh hồn nếu thân thể mà nó cư ngụ bị ràng buộc bởi xiềng xích của đói nghèo và áp bức. Ở Mỹ Latinh, lối tư duy này khiến chúng tôi bị liệt vào hàng cách mạng cánh tả. Hội đồng quân sự coi chúng tôi cũng như phản động chống chính quyền. Người Ba Lan cũng vậy,” Donati nói thêm. “Nhưng đó lại là một câu chuyện khác.”
Donati dừng bước, như thể phân vân nên đi tiếp hướng nào. Cuối cùng, ông rẽ sang trụ sở chính sơn màu vàng nâu của Đài Phát thanh Vatican, vươn cao bên trên là thứ duy nhất trong thành quốc này làm gai mắt, cái tháp truyền thanh suốt ngày cứ ra rả tin tức và chương trình Giáo hội đến đoàn giáo dân đang ngày càng xao nhãng bởi quá nhiều vấn đề trên khắp hành tinh này.
“Tôi đã làm việc cùng một linh mục tại Morazan,” Donati quay lại câu chuyện, “một linh mục Dòng Tên người Tây Ban Nha tên là Cha José Martinez. Một buổi tối nọ, có người gọi tôi sang làng khác dự một ca sinh nở. Khi tôi quay về, Cha José đã chết. Phần trên hộp sọ ông đã bị cắt ra và não đã biến mất.”
“Cha José bị giết bởi một biệt đội tử thần?”
Donati gật đầu. “Đó là lý do tại sao họ lấy đi bộ não của ông ấy. Nó tượng trưng cho trí thông minh và sự tận tụy của chúng tôi trong công cuộc đấu tranh giành công bằng xã hội, thứ mà chế độ và bọn nhà giàu ủng hộ chúng ghét nhất ở chúng tôi. Khi tôi yêu cầu quân đội điều tra cái chết của Cha José, họ đã cười vào mặt tôi. Sau đó, họ cảnh báo tôi sẽ là người kế tiếp nếu không sớm rời đi.”
“Thế Cha có nghe lời họ không?”
“Tôi hẳn nên rời đi, nhưng cái chết của ông ấy càng làm tôi quyết tâm ở lại hơn để hoàn thành sứ mệnh của tôi. Khoảng sáu tháng sau đó, một lãnh đạo phiến quân đến gặp tôi. Người này biết danh tính của cái gã chịu trách nhiệm cho vụ giết hại Cha José. Tên hắn là Alejandro Calderón. Hắn xuất thân từ một gia đình địa chủ có quan hệ mật thiết với nhóm quân sự cầm quyền. Hắn nuôi một ả tình nhân trong căn hộ ở thị trấn San Miguel. Phe phiến quân đã lập kế hoạch sẽ thủ tiêu hắn vào lần tiếp theo hắn mò đến thăm cô ả.”
“Tại sao họ lại báo trước với Cha?”
“Bởi vì họ muốn tôi chúc phúc cho họ. Lẽ dĩ nhiên tôi từ chối.”
“Nhưng Cha cũng chẳng khuyên họ đừng giết gã.”
“Không,” Donati thừa nhận. “Tôi cũng không cảnh báo cho Calderón biết. Ba ngày sau, người ta phát hiện xác hắn bị treo ngược trên một cột đèn ở quảng trường trung tâm của San Miguel. Trong vòng vài giờ, một biệt đội tử thần khác tức tốc về làng chúng tôi. Có điều lần này, họ tìm tôi. Tôi chạy trốn qua biên giới vào Honduras và ẩn náu trong một ngôi nhà Dòng Tên ở Tegucigalpa. Khi đã có thể đi lại an toàn, tôi trở về Rome, và ngay lập tức người đứng đầu dòng tu của chúng tôi cho triệu tập tôi. Ông hỏi tôi có biết gì về cái chết của Calderón không. Sau đó ông nhắc nhở tôi: là một linh mục Dòng Tên, tôi đã tuyên thệ sẽ tuân phục perinde ac cadaver - nghĩa là chỉ như một thi hài, không có chính kiến của riêng mình. Tôi từ chối trả lời. Sáng hôm sau, tôi thỉnh cầu được từ bỏ lời thề của mình.”
“Cha từ bỏ chức thánh?”
“Tôi không còn lựa chọn nào khác. Tôi đã để mặc một người bị giết chết. Hơn nữa, tôi không còn tin vào Thiên Chúa. Tôi tự nhủ, chắc chắn một đấng Chúa trời công bằng và giàu lòng vị tha sẽ không cho phép một người như Cha José bị giết một cách khủng khiếp như vậy.”
Một nhóm các hồng y trong Giáo triều xuất hiện trên lối vào của Đài Phát thanh Vatican, theo sau là đoàn thầy tế dưới quyền. Donati cau mày và dẫn Gabriel rẽ về phía Tháp Thánh John.
“Tôi có thể hình dung việc từ bỏ chức thánh đại khái cũng giống như rời bỏ một cơ quan tình báo,” Donati lên tiếng sau một lúc. “Họ cố tình đặt ra một quy trình nhiêu khê và lâu lắc, hòng tạo cơ hội cho các linh mục bướng bỉnh có thời gian thay đổi quyết định của mình. Nhưng cuối cùng tôi cũng được quay về Umbria, sống đơn độc trong một ngôi làng gần Monte Cucco. Ngày ngày tôi leo núi, ấp ủ hy vọng gặp được Chúa trên một đỉnh núi nào đấy. Nhưng thay vào đó, tôi đã gặp Veronica.”
“Cô ấy là kiểu phụ nữ có thể khôi phục niềm tin của một người đàn ông vào Chúa.”
“Xét ở một mặt nào đó, cô ấy đã làm được.”
“Thế cô ấy làm gì ở Umbria lúc đó?”
“Cô ấy vừa hoàn thành chương trình tiến sĩ và đang khai quật các tàn tích của một dinh thự La Mã. Chúng tôi tình cờ gặp nhau tại chợ thị trấn, chỉ sau vài ngày ngắn ngủi mà chúng tôi đã quyến luyến không rời.”
“Cha có kể với cô ấy Cha từng là một linh mục không?”
“Tôi đã kể với cô ấy tất cả mọi chuyện, bao gồm chuyện xảy ra ở Salvador. Cô ấy nhận lấy việc chữa lành vết thương của tôi và cho tôi thấy thế giới thực sự bên ngoài - thế giới đã trôi qua đời tôi trong khi tôi nhốt mình trong chủng viện. Chẳng bao lâu, chúng tôi bắt đầu tính chuyện hôn nhân. Veronica sẽ đi dạy. Tôi sẽ làm nhân viên xã hội ủng hộ nhân quyền, chúng tôi đã lên kế hoạch cho mọi thứ.”
“Vậy chuyện gì đã xảy ra?”
“Tôi đã gặp một người tên là Pietro Lucchesi.”
Pietro Lucchesi là tên của Đức Giáo hoàng Paul VII.
“Lúc đó là dạo ngài vừa được bổ nhiệm làm Thượng phụ Venice,” Donati tiếp tục. “Ngài đang tìm thư ký riêng cho mình. Ngài có nghe phong thanh về một cựu linh mục Dòng Tên đang sống ẩn dật ở Umbria. Ngài đến không báo trước và tuyên bố rằng ngài sẽ không đi cho đến khi tôi đồng ý quay lại làm linh mục. Chúng tôi dành một tuần tản bộ cùng nhau trên núi, tranh cãi về Chúa và các bí ẩn của đức tin. Không cần phải nói, Lucchesi đã thắng thế. Báo tin này cho Veronica là điều khó khăn nhất mà tôi từng làm trong đời. Cô ấy là người phụ nữ duy nhất tôi từng yêu, và sẽ mãi mãi yêu.”
“Cha không hối tiếc sao?”
“Người ta thỉnh thoảng sẽ tự hỏi lòng như thế, nhưng không, tôi không hối tiếc. Tôi nghĩ rằng sẽ dễ dàng hơn nếu chúng tôi không bao giờ gặp nhau nữa, nhưng sự đời không như mong muốn.”
“Làm ơn hãy nói với tôi rằng hiện Cha không có quan hệ tình cảm với cô ấy.”
“Tôi giữ nghiêm lời thề của mình,” Donati đáp gọn. “Và cả Veronica cũng vậy. Hai chúng tôi là bạn tốt, thế thôi.”
“Tôi đoán là cô ấy đã kết hôn.”
“Đình đám lắm. Chồng cô ấy là Carlo Marchese. Hắn là một trong những doanh nhân thành đạt nhất ở Ý.” Donati dừng lại và nghiêm túc nhìn Gabriel. “Hắn cũng là lý do Claudia Andreatti bị chết.”
Phía bên kia tường thành vẳng lại tiếng ô tô nổ ngược đanh như tiếng súng. Một đàn quạ nháo nhác trên ngọn cây trước khi nối đuôi nhau bay về phía mái vòm Vương cung thánh đường. Gabriel đưa mắt nhìn chúng trong khi đang sắp xếp các mảnh ghép của câu chuyện mà Cha Donati vừa kể. Ông cảm thấy như thể mình đang lang thang bên dưới bề mặt một bức trang trí bàn thờ rồi tình cờ phát hiện ra một phần hình ảnh bị che giấu dưới những lớp sơn đã phai mờ - nào là một phụ nữ nằm chết trên sàn thánh đường, nào là một tên cướp mộ đang chuộc tội trong một vạc axit, nào là một linh mục sa ngã tìm Thiên Chúa trong vòng tay người tình, ông có nhiều câu hỏi, một ngàn lẻ một câu, nhưng ông không dại gì phá vỡ bầu không khí im lặng mà Donati đã chìm vào. Thế nên, ông sóng bước bên cạnh Đức ông với sự im lặng khắc khổ của một linh mục nghe xưng tội và chờ đợi bạn mình thú nhận mọi lỗi lầm.
“Carlo xuất thân từ dòng dõi Quý tộc Đen,” Donati cho biết, “những gia đình quý tộc La Mã vẫn trung thành với Đức Giáo hoàng sau khi Ý chiếm Lãnh địa của Giáo Hoàng năm 1870. Cha hắn cũng nằm trong nhóm thân tín của Giáo hoàng Pius XII. Ông ta cũng gần gũi với CIA.”
“Gần gũi thế nào?”
“Ông ta có tham gia vào Đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo. Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, ông ta làm việc với CIA. Trước cuộc bầu cử năm 1948, hàng loạt quỹ bí mật trị giá hàng triệu đô-la của CIA đều chảy qua tay của ông ta. Carlo kể họ đã từng đưa cho cha hắn mấy vali nhét đầy tiền mặt ở sảnh Khách sạn Hassler.”
“Nghe có vẻ như Cha và Carlo quen biết nhau khá rõ.”
“Đúng vậy,” Donati đáp. “Giống như cha mình, Carlo là một thành viên uy tín thuộc nhóm chức sắc hỗ trợ giáo hoàng. Hắn cũng phục vụ trong hội đồng giáo dân giám sát Ngân hàng Vatican, nghĩa là hắn nắm rõ vấn đề tài chính của Giáo hội ngang ngửa tôi. Carlo là người không cần phải dừng lại ở bàn Kiểm soát An ninh trước khi vào Điện Tông Tòa. Hắn luôn thích nhắc tôi nhớ rằng hắn sẽ trụ lại Vatican thật lâu sau khi tôi đã ra đi.”
“Ai đã bổ nhiệm tay này vào ngân hàng?”
“Chính tôi.”
“Tại sao?”
“Bởi vì Veronica nhờ tôi làm vậy. Và bởi vì Carlo có vẻ là lựa chọn hoàn hảo cho công việc, một người có mối liên hệ lâu đời với chế độ giáo hoàng và được coi là một trong những doanh nhân trung thực nhất trong một quốc gia có tiếng tham nhũng. Thật không may, sự thật hóa ra không phải như vậy. Carlo Marchese kiểm soát đường dây quốc tế chuyên kinh doanh cổ vật bất hợp pháp. Nhưng đó chỉ là phần nổi của một tảng băng chìm. Hắn là ông hoàng của một đế chế tội phạm toàn cầu có nhúng tay vào tất tần tật từ buôn ma tuý đến hàng giả đến cả vũ khí. Và hắn đang lợi dụng Ngân hàng Vatican để rửa sạch những đồng tiền bất chính của mình.”
“Và Cha, thư ký riêng của Đức Giáo hoàng Paul VII, đã tiếp tay cho hắn có được công việc này.”
“Vô tình do không hay biết,” Donati thốt lên tự vệ. “Nhưng chi tiết cỏn con đó sẽ không quan trọng nếu chuyện này đổ bể thành một vụ bê bối.”
“Cha phát hiện ra sự thật về Carlo từ lúc nào?”
“Mãi cho đến khi tôi yêu cầu một giám tuyển tài năng tiến hành thẩm tra bộ sưu tập cổ vật của Vatican,” Donati đáp. “Đầu tiên cô ấy phát hiện hàng chục hiện vật đã không cánh mà bay khỏi Bảo tàng Vatican. Sau đó, cô phát hiện ra mối liên hệ giữa những tên trộm và quý ông Carlo Marchese.”
“Tại sao cô ấy muốn gặp Cha vào cái đêm cô chết?”
“Cô ấy nói với tôi rằng cô đã có bằng chứng về sự dính líu của Carlo. Sáng hôm sau, cô ấy chết, và tất cả bằng chứng cô thu thập được đều biến mất.” Donati lắc đầu. “Thật ra Carlo có gọi đến văn phòng tôi chiều hôm đó để chia buồn. Hắn còn chút biết điều nên đã không chường mặt đến dự lễ tang.”
“Hắn có những chuyện khác cần quan tâm.”
“Chẳng hạn như?”
“Giết một gã tombarolo tên Roberto Falcone.”
Họ đi ngang qua Tháp Thánh John và hướng đến sân bay trực thăng ở góc phía tây nam của thành quốc. Donati nhìn chăm chú bức tường thành một lúc, như thể đang tìm cách đo đạc chúng, trước khi ngồi xuống một băng ghế ở rìa đường băng. Gabriel cũng ngồi xuống cạnh bạn. Ông điểm qua trong đầu những gì đã thu thập được trong cuộc điều tra của mình. Có một đầu mối nổi bật: cú điện thoại cuối cùng của Claudia Andreatti vào cái đêm cô chết. Nó gọi đến Villa Giulia, gặp vợ của một gã không cần phải dừng lại tại bàn Kiểm soát An ninh trước khi vào Điện Tông Tòa.
“Veronica biết được bao nhiêu sự thật về chồng mình?”
“Nếu anh đang hỏi liệu cô ấy có biết Carlo là một tên tội phạm hay không thì câu trả lời là không. Cô ấy tin rằng chồng mình là hậu duệ của một gia đình La Mã lâu đời, người đã biến khoản thừa kế khiêm tốn của mình thành một doanh nghiệp thành công.”
“Thế tay doanh nhân thành đạt này có biết Cha từng đính hôn với vợ hắn không?”
Donati nghiêm trang lắc đầu.
“Cha chắc chứ?”
“Veronica không bao giờ hé một lời nào với hắn.”
“Thế còn chuyện ở El Salvador?”
“Hắn biết tôi phụng sự ở đó và, giống như hầu hết các tu sĩ Dòng Tên, tôi đã gặp một số rắc rối với biệt đội tử thần và bạn của chúng trong quân đội. Nhưng hắn không hề biết chuyện tôi từng từ bỏ chúc thánh. Thực ra, có rất ít người trong Giáo hội biết về kỳ nghỉ phép chóng vánh của tôi. Mọi ghi chú về vụ việc đều bị xóa sạch trong hồ sơ của tôi sau khi tôi đến làm việc cho Cha Lucchesi ở Venice. Cứ như thể chuyện đó chưa từng xảy ra vậy.”
“Cũng gần như vụ án mạng của Claudia.”
Donati không đáp lời.
“Cha đã nói dối tôi, Luigi.”
“Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa.”*
Tiếng Latin, nghĩa là: Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng. (BT)
“Tôi không cần lời xin lỗi của Cha. Tôi chỉ cần Cha giải thích tại sao lại để tôi điều tra vụ án mạng này khi Cha đã biết được danh tính của kẻ thủ ác.”
“Bởi vì tôi cần biết anh có thể tự mình lần ra đầu dây mối nhợ đến đâu trước khi chuyển sang bước kế tiếp.”
“Và đó là?”
“Tôi muốn anh mang về cho tôi bằng chứng không thể chối cãi rằng Carlo Marchese đang điều khiển một tổ chức tội phạm toàn cầu từ bên trong ngân hàng của tôi. Và sau đó tôi muốn anh tống khứ hắn đi. Trong âm thầm.”
“Vấn đề là,” Gabriel nói, “sau chuyến viếng thăm Villa Giulia, tôi ngờ rằng mình đã đánh mất yếu tố bất ngờ.”
“Tôi cũng nghĩ thế. Thật ra, tôi khá chắc chắn rằng Carlo biết chính xác những chuyện anh đang làm.”
“Sao Cha nghĩ vậy?”
“Bởi vì anh được hắn mời đến tham dự một buổi tiệc thân mật vào tối mai tại lâu đài của hắn. Tôi đã thay mặt anh nhận lời. Nhưng hãy cố gắng tìm một bộ trang phục tươm tất nhé,” Donati nói, cau mày liếc nhìn chiếc áo khoác da và quần jean lem luốc sơn của Gabriel. “Tôi không quan tâm nếu anh lượn lờ khắp dinh thự trong trang phục như thế này, nhưng ngài Quý tộc Đen có khuynh hướng thiên về phong cách trang trọng.”