Chương 17

Cứ tự nhiên như ở nhà cậu, Ernest nhé, muốn lấy gì thì lấy, Binđinh nói qua cánh cửa.

– Cảm ơn cậu, Anphôn.

Gơrebê khoan khoái nằm dài trong bồn tắm. Bộ quân phục của anh vắt trên ghế, chỉ còn là một di vật xám xì, xanh lè và đầy vết bẩn. Trên mắc áo, bộ comlê thường phục mà Rôitơ đã mượn đang đợi anh, hứa hẹn một sự biến hình.

Phòng tắm của Binđinh rộng, lát bằng đá xanh và sứ với những thiết bị mạ kền bóng loáng – một thiên đường so với những vòi nước nồng nồng ở trại. Xà phòng từ Paris gửi về, khăn mặt xếp thành chồng trắng tinh còn nước nóng thì dùng thỏa thích. Còn cả một chai nước thơm[75] gồm những hạt màu tía, xinh xắn.

Gơrebê thả mình theo cảm giác đê mê dìu dịu tràn vào người anh thành từng đợt ấm áp và khoan khoái. Anh biết rằng những khoái lạc đơn giản nhất, là những khoái lạc làm người ta ít thất vọng nhất đó là hơi ấm, là nước, là một mái nhà, là bánh mì, là cảm giác yên tâm và tin tưởng ở chính bản thân mình. Anh giơ tay đẩy chiếc ghế có bộ quân phục ra và đổ một nắm muối vào tay rồi từ từ rắc quanh mình. Như một nắm xa hoa và bình yên, như tấm khăn bàn trắng muối ở tiệm Giécmannia, rượu và những đĩa thức ăn nhỏ mà anh đã cùng nếm với Elizabeth.

Anh lau người và mặc quần áo, không vội vã. Bên bộ quân phục bằng dạ, dày, bộ comle thường phục sao mỏng và nhẹ thế. Xong xuôi tất cả, vì không phải đeo chiếc thắt lưng to bản và vũ khí, kéo lê đôi bốt, anh có cảm giác như chỉ mặc sơ mi và quần đùi. Đứng trước gương, anh không nhân ra mình nữa. Một chàng trai lớn quá mau đang ngạc nhiên nhìn anh.

– Trông cậu giống một thanh niên mới chịu lễ thánh thể lần đầu, Anphôn nói. Không còn chất lính nữa. Có chuyện gì thế? Lấy vợ à?

– Phải. Gơrebê ngạc nhiên hỏi. Trông biết à?

Anphôn phá lên cười.

– Vì trông cậu không còn giống con chó đói đi tìm mẩu xương mà không thấy nữa.Cậu lấy vợ thật à?

– Thật chứ.

– Trời đất ơi! Cậu đã suy nghĩ kỹ chưa?

– Chưa.

Binđinh nhìn Gơrebê, không hiểu.

– Đã lâu, mình không có thì giờ để suy nghĩ về bất cứ điều gì, Gơrebê nói.

Anphôn cười khẩy. Rồi hắn ngẩng đầu lên, hít hơi ầm ĩ.

– Hả? – Hắn lại hít nữa – Mùi ở người cậu đấy à? Chắc cậu dùng muối thơm hả? Cậu pha vào nước ư? Người cậu ngửi như mùi hai mươi con điếm vậy?

Gơrebê đưa tay lên mũi.

– Tớ không ngửi thấy gì cả.

– Cậu không thấy gì, nhưng tớ thấy! Thứ đó kín đáo lắm, đầu tiên không thấy mùi gì, bỗng nhiên cậu hóa thành một lãng hoa. Người ta mang từ Paris về cho tớ đấy. Chúng ta sẽ trị cái tai vạ này bằng rượu cô nhắc vậy.

– Chúc cậu khỏe, Ernest! Cậu lấy vợ à? Tớ có lời mừng cho cậu! Còn tớ, tớ sống độc thân. Tớ có quen người vợ tương lai của cậu không?

– Không.

Gơrebê uống cạn ly. Anh bực mình vì đã để lộ điều bí mật của mình. Binđinh làm anh bị bất ngờ.

– Thêm một ly nữa nào, Ernest. Không phải ngày nào người ta cũng lấy vợ.

Binđinh đặt cốc xuống. Hắn có vẻ cảm động.

– Cậu nên nhớ rằng nếu cậu cần bất cứ cái gì, lúc nào cậu cũng có thể tin vào tớ được.

– Tớ còn cần gì nữa? Lấy vợ đơn giản lắm mà.

– Đối với cậu thì đúng thế. Cậu là binh sĩ, cậu có đủ giấy tờ cần thiết.

– Đây là một đám cưới trong chiến tranh, tất cả những thủ tục đều được đơn giản hóa.

– Vợ cậu có thể cần những giấy tờ thông thường chẳng hạn. Nhưng thôi, cậu thử xem lại đi. Nếu công việc kéo dài, ta có thể giúp nhau một tay. Tớ cũng khá quen ở sở Ghextapô.

– Sở Ghextapô à? Họ để ý gì đến đám cưới trong thời chiến? Việc ấy có dính dáng gì đến họ đâu?

Anphôn cười với vẻ trịch thượng.

– Ernest, không có việc gì lọt khỏi mắt sở Ghextapô đâu. Cậu là binh sĩ, nên điều đó không quan trọng lắm. Nhưng cậu đừng lo. Cậu không có ý định lấy một con Do Thái hay một kẻ thù của tổ quốc chứ. Nhưng chắc chắn thế nào cũng có một cuộc điều tra nhỏ. Tất nhiên là hình thức đơn giản thôi.

Gơrebê không trả lời. Anh thấy lo ghê gớm. Một cuộc điều tra nhất định sẽ để lộ ra việc bố Elizabeth ở trại tập trung. Anh không nghĩ đến điều ấy.

– Có chắc như cậu nói không, Anphôn?

Binđinh lại rót đầy cốc.

– Chắc chứ, đại khái thì như thế đấy. Nhưng cậu không phải lo. Cậu không định làm bẩn thứ máu aryen của cậu với hạng người hạ đẳng hay với một kẻ thù của đất nước chứ? Hắn cười gắn – Không việc gì đâu! Cậu chỉ vội hưởng thú vợ chồng chứ gì?

– Phải.

– Nào, mừng cậu! Cách đây chưa lâu ở đây tớ có giới thiệu cậu vài người ở Sở Ghextapô. Nếu công việc có dây dưa, họ sẽ lo cho. Thật là những thằng quỷ sứ giỏi ghê gớm, nhất là cha Ridơ, thằng cha gầy đeo kính.

Gơrebê nhìn một lúc lâu đôi giày da của mình. Ngay sáng nay Elizabeth ra tòa thị chính xin giấy tờ. Anh đã dục cô đi để cô khỏi lần chần. Anh nghĩ mình làm một điều hay. Cho tới nay người ta vẫn để có yên thân, nhưng làm cho các nhà chức trách chú ý tới cô thì thật là điên. Phải chăng trong trường hợp nguy hiểm, giả vờ chết là một quy luật đã có từ lâu rồi? Một viên chức nào cũng có thể tống cô vào trại tập trung với lý do bố cô là phạm nhân. Anh thấy tay anh toát mồ hôi. Và nếu người ta đi lấy tài liệu về cô thì sao? Như hỏi mụ Lidơ rất là yêu nước chẳng hạn.

Anh đứng dậy.

– Có điều gì thế, Ernest? Binđinh hỏi anh. Cậu chưa uống cạn ly mà! Hạnh phúc làm người ta đãng trí thật.

Hắn cười rất to vì câu nói đùa ấy. Gơrebê bỗng nhìn hắn với cặp mắt khác.Vài phút trước, anh chỉ thấy hắn là một bạn học cũ, có nhiều thiện ý và hơi say sưa về những thành công dễ dãi trong nghề nghiệp, bất chợt hắn đã trở thành đại diện cho một sức mạnh mù quáng và ghê gớm.

– Chúc cậu khỏe, Ernest! Uống một tợp đi nào. Cô-nhắc hiệu Napoleon đấy.

Gơrebê đặt cốc xuống.

– Anphôn này, cậu có thể giúp tớ một việc này không? Anh hỏi. Cậu cho tớ hai ký đường trong chỗ đường của cậu nhé. Gói làm hai gói riêng.

– Được. Nhưng để làm gì? Cậu thấy cuộc đời cậu vẫn chưa đủ ngọt à?

– Để mua chuộc một người.

– Mua chuộc à? Không cần phải thế. Ernest. Đe dọa tốt hơn nhiều. Dễ hơn và có hiệu quả hơn. Nếu cậu muốn, tớ sẽ làm việc ấy cho.

– Trường hợp này thì không được. Thật ra đây cũng không phải là việc mua chuộc. Đây là để đền ơn một người tớ đã nhờ vả.

– Tùy cậu. Nhưng cậu sẽ tổ chức cưới ở nhà tớ chứ. Anphôn là người làm chứng tốt nhất cho cô dâu chú rể đấy.

Mười lăm phút trước, Gơrebê sẽ kiếm ngay một lý do nào để từ chối. Bây giờ anh không dám.

– Tớ không muốn bày vẽ, anh nói lí nhí.

– Cậu cứ trông vào tớ! Tối nay cậu ngủ đấy nhé! Chắc cậu không mặc lại binh phục để trở về trại phải không? Tớ sẽ đưa cậu một cái chìa khóa. Cậu muốn về lúc nào thì về.

Gơrebê ngập ngừng một lát rồi nói.

– Được.

Binđinh cười tươi tỉnh.

– Thế mới là biết điều chứ! Chúng ta sẽ có một buổi tối để nói chuyện với nhau. Cậu sang đây tớ chỉ phòng đó cho.

Hắn thu nhặt đồ quân phục của Gơrebê. Hắn nhìn thấy mấy chiếc huân chương của anh.

– Cậu còn phải kể cho tớ nghe cậu làm thế nào để gặt hái được những cái này, chắc cậu làm được khá nhiều việc ở ngoài ấy nhỉ?

Gơrebê ngước mắt lên.Anh bất chợt thấy cái vẻ hiếu kỳ một cách độc ác đã từng hiện lên trên mặt hắn ngày Henni say rượu khoe những kỷ niệm của đội SD của nó.

– Chẳng có gì đáng kể cả, anh nói. Chúng nó cứ tự nhiên đến theo thời gian.

* * *

Một lát sau, mụ Lidơ mới nhận ra Gơrebê trong bộ thường phục.

– Anh đấy à? Chắc anh cũng biết là cô Elizabeth không có nhà vào giờ này.

– Vâng, tôi biết.

– Thế sao, anh còn đến?

Mụ nhìn anh với con mắt soi mói. Trên chiếc tạp-dề màu nâu của mụ, lóng lánh một chiếc trâm có hình thập ngoặc. Mụ cầm trong tay cái chổi như cầm cây giáo.

– Tôi mang một gói quà đến cho cô Crudơ, Gơrebê nói. Nhờ bà làm ơn để giúp vào phòng cô ta.

Mụ ngần ngừ một chút rồi cầm gói đồ.

– Tôi còn một gói nữa, Gơrebê nói tiếp. Cô Crudơ có kể cho tôi nghe về lòng hy sinh của bà đối với lợi ích chung. Đây là một cân đường mà tôi không biết dùng làm gì. Tôi biết bà có một cháu nhỏ, tôi muốn hỏi xem cái này có vừa ý bà không?

Mụ Lidơ nghiêm ngay mặt lại.

– Chúng tôi không cần đến hàng chợ đen. Chúng tôi tự hào là những thứ quốc trưởng cấp cho đã đủ đối với chúng tôi.

– Cả cháu bé cũng vậy?

– Con tôi cũng thế.

– Đó là đức tính ngay thẳng và lòng yêu nước, Gơrebê nói, nếu tất cả mọi người đều như bà thì các chiến sĩ ngoài mặt trận sẽ hết lòng chiến đấu hơn. Nhưng đường này không phải là hàng chợ đen. Nó ở trong gói quà mà đức quốc trưởng cấp cho những người được về phép để họ có thể cho gia đình cùng hưởng. Bố mẹ tôi đã mất rồi. Như vậy bà có thể nhận không e ngại gì.

Nét mặt mụ Lidơ có dịu đi đôi chút.

– Anh ở mặt trận về?

– Vâng.

– Mặt trận Nga?

– Vâng..

– Chồng tôi cũng chiến đấu ở Nga.

Gơrebê bỗng làm ra vẻ chú ý hơn.

– Ông nhà ta ở khu vực nào?

– Ở quân đoàn thuộc khu trung tâm.

– Nhờ Trời, lúc này ông đang được nghỉ.

– Được nghỉ à? Không nghỉ ngơi gì hết. Quân đoàn khu trung tâm đang tấn công mạnh, mà chồng tôi lại chiến đấu ở tuyến thứ nhất.

Gơrebê nghĩ, ở tuyến thứ nhất. Cứ làm như có tuyến thứ nhất vậy. Anh định giảng cho mụ Lidơ biết những bài diễn văn chính thức và những khẩu hiệu yêu nước che đậy những gì. Nhưng anh kìm lại được.

– Mong rằng ông nhà sẽ được nghỉ phép một ngày gần đây, anh nói.

– Ông ấy sẽ về phép khi nào đến lượt. Chúng tôi không đòi hỏi một đặc quyền nào cả.

Gơrebê thấy nóng mắt.

– Tôi cũng không lợi dụng một đặc quyền nào cả, anh rấm rẳn nói, trái lại! Tôi đã đợi kỳ phép này trong hai năm.

– Suốt cả thời gian đó, anh ở ngoài mặt trận?

– Suốt cả thời gian ấy, trừ lúc bị thương.

Gơrebê nhìn mụ thần nanh đỏ mỏ cuồng tín này. Anh nghĩ, mình cần gì phải phân bua với con mụ này nhỉ. Mình bắn cả số đạn trong khẩu súng lục vào người mụ là hơn cả, cũng như chồng mụ chắc là phải ở trong đội SD và đã bắn những người nông dân Nga để tạo ra khoảng không gian sinh tồn cho dân tộc Đức.

Con gái mụ Lidơ bước ra khỏi căn phòng có kê bàn làm việc. Đó là một đứa con gái mảnh khảnh, tóc màu nhạt.

– Sao hôm nay anh lại mặc thường phục, mụ Lidơ hỏi.

– Vì quân phục mang đi nhuộm.

– À ra thế. Tôi cứ tưởng…

Gơrebê không biết mụ tưởng gì. Chợt anh thấy mụ nhe cả hàm răng ra cười và anh hơi sờ sợ.

– Tốt lắm, mụ nói. Tôi sẽ cho con gái tôi chỗ đường này.

Mụ đem hai gói đường cất đi và Gơrebê để ý thấy mụ so sánh xem hai gói nặng nhẹ ra sao. Anh chắc rằng anh vừa quay đi mụ sẽ mở ngay gói đường của Elidabét ra. Nhưng anh cũng muốn thế. Mụ sẽ ngạc nhiên vì thấy chỉ có đường.

– Rất tốt, xin chào bà.

– Hitle muôn năm!

Mụ nghiêm khắc nhìn Gơrebê.

– Hitle muôn năm, Gơrebê nói.

Anh đi ra. Ngoài phố, anh gặp viên trưởng khối khu vực này, một người bé nhỏ, mặc quân phục đội SA, đi bốt bóng nhoáng, ngực ưỡn ra như gà trên cái bụng tròn xoe. Gơrebê đứng lại ngay. Anh nghĩ, thằng cha kỳ quặc này có thể gây nguy hiểm lúc nào không biết đấy.

– Hôm nay trời đẹp nhỉ, anh nói.

Anh rút ở trong túi ra một gói thuốc lá và đưa cho hắn một điếu. Viên trưởng khối lầu bầu cảm ơn và nói.

– Giải ngũ à? Hắn nhìn bộ thường phục của Gơrebê và hỏi.

Gơrebê lắc đầu. Anh tự hỏi không biết anh có nên nói một câu gì về Elidabét không; nhưng rồi anh không làm gì. Tốt hơn là đừng để cô bị chú ý.

– Một tuần nữa, tôi lại đi đây. Đây là lần thứ tư.

Thằng cha lãnh đạm gật đầu. Hắn lấy điếu thuốc trong mồm ra, ngắm nghía với vẻ khinh bỉ và nhổ vài sợi thuốc.

– Không ngon à? Gơrebê hỏi.

– Có, có chứ, viên trưởng khối trả lời, chúng tôi hay hút xì gà hơn.

– Bây giờ thì xì gà ngoại hiếm lắm.

– Có thế thật.

– Tôi có một người bạn thân có thể có vài hộp. Lần sau, có dịp tôi sẽ hỏi xin hắn vài điếu. Xì gà rất ngon.

– Xì gà ngoại à?

– Chắc thế. Tôi không biết mấy. Điếu nào cũng có một cái vòng.

– Cái vòng không có nghĩa lý gì. Bất cứ thứ hàng tồi nào cũng có thể có vòng được.

– Anh bạn tôi là đại úy ở đội SA. Anh ta mà hút xì gà tồi thì cũng lạ.

– Đại úy đội SA?

– Phải. Tên là Anphôn Binđinh.

– Anh quen Binđinh?

– Bạn tốt nhất của tôi đấy, bạn học cũ. Tôi vừa ở nhà anh ta ra xong. Anh ta ở đội SS với Ridơ. Chúng tôi cùng học với nhau.

Viên trưởng khối nhìn Gơrebê. Anh hiểu cái nhìn của hắn; hắn tự hỏi không biết tại sao bác sĩ Cơrudơ quen những người như thế mà lại phải vào trại tập trung.

– Có nhiều sự hiểu lầm lắm. Gơrebê nói vẻ dửng dưng. Việc ấy sẽ giải quyết rất nhanh thôi. Tôi biết có nhiều người sẽ phải ngạc nhiên. Không bao giờ nên phán đoán hấp tấp, phải không?

– Không bao giờ nên thế. Viên trưởng khối nói với vẻ tin tưởng.

Gơrebê xem đồng hồ.

– Thôi, tôi đi đây. Tôi sẽ nhớ chuyện xì gà.

Anh lại tiếp tục đi. Anh nghĩ, trong việc đi mua chuộc khởi sự được như thế là tốt rồi. Nhưng mối lo âu lại trở lại ngay. Có lẽ anh đã sai lầm. Anh chợt nhận thấy những mưu kế của anh có vẻ ngây thơ quá. Có lẽ nên giả vờ chết là hơn. Anh dừng lại và nhìn bộ com lê của mình. Cái bộ thường phục chết tiệt này. Chính nó phải chịu trách nhiệm về mọi việc. Anh muốn trốn khỏi sự gò bó của kỷ luật nhà binh để được cảm thấy mình là người tự do, và bây giờ anh lại phải lao vào cái thế giới đầy sợ hãi và bấp bênh của người dân.

Anh tự hỏi không biết nên làm gì. Không thể nào gặp được Elidabét trước buổi tối nay. Anh tự trách mình đã hấp tấp giục cô ta đi xin giấy tờ ngay. Anh nghĩ, mình che chở cho cô ta đấy. Hôm qua mình có ý định cưới cô ta để che chở cho cô, bây giờ điều đó lại chỉ làm cô ta gặp nguy hiểm.

– Anh giở trò đùa gì thế này? Một giọng nói bực tức quát bên anh. Bây giờ anh lại nhạo báng quân đội phải không?

Gơrebê nhìn viên đại úy người nhỏ bé vừa xuất hiện trước mũi anh mà không hiểu. Sau anh nhớ rằng anh đã quên là mình đang mặc thường phục lại đi chào hắn theo kiểu nhà binh. Hắn tưởng anh chế giễu hắn.

– Đây là một sự nhầm lẫn, anh xin lỗi hắn, tôi không có ý định làm thế.

– Anh không phải là lính mà anh đùa ngu ngốc thế phải không?

Nhìn kỹ viên đại úy, Gơrebê nhớ ra là anh đã có chuyện với hắn, một buổi tối, khi anh đi với Elidabét, ngay trước cửa nhà.

– Lẽ ra một thằng phất phơ như anh phải chui xuống đất cho đỡ nhục hơn là có hành động kỳ cục như thế này, viên đại úy hét.

– Ông cũng nên đi về cái tủ kính của ông thì hơn, ông sắp bị cảm lạnh rồi đấy, Gơrebê cười và đáp lại.

Viên đại úy đỏ bừng mặt.

– Tôi sẽ cho bắt anh lại, đem anh xử bắn!Hắn ấp úng nói.

– Ông cũng biết rõ là ông không có quyền làm điều ấy chứ, và bây giờ thì ông cút đi cho được việc, Gơrebê nói.

– Tôi sẽ… tôi sẽ…

Nhưng bỗng nhiên viên đại úy ngừng giữa câu nói. Lỗ mũi nở to, mặt nhăn lại vẻ ghê tởm, hắn lại gần Gơrebê.

– À, tôi hiểu rồi, hắn reo lên. Vì thế mà anh không mặc quân phục chứ gì! Đồ đĩ đực! Sao khốn nạn thế. Lại còn xức nước hoa nữa. Đi ngay đi, đồ đĩ!

Hắn nhổ nước bọt, vuốt bộ ria đỏ hoe, và rảo bước đi sau khi liếc nhìn Gơrebê với vẻ khinh bỉ. Gơrebê đưa tay lên mũi ngửi rồi nghĩ, tác dụng của thứ muối thơm đây. Bây giờ thì anh thấy cái mùi dìu dịu và dai dẳng ấy rối. Đồ đĩ? nghĩ thế kể cũng khá đấy. Cái sợ làm biến đổi con người thế đấy. Mụ Lidơ, viên trưởng khối, không biết mình có gan làm những gì nữa.

Anh đứng trước tòa nhà của Sở Ghextapô. Tên lính gác vừa đi bách bộ trước cửa vừa ngáp. Nhiều sĩ quan SS trẻ tươi cười đi ra. Rồi Gơrebê thấy một người đàn ông đứng tuổi rụt rè đi tới. Ông ta đứng lại, lấy ở trong túi ra một tờ giấy, và sợ hãi ngước mắt nhìn các cửa sổ của tòa nhà. Ông ta trông lên trời một lần cuối cùng và đi lại gần tên lính gác. Tên SS thờ ơ xem tờ giấy gọi và để ông già đi vào.

Đến lượt Gơrebê trông lên các cửa sổ của tòa nhà. Cái sợ lại xâm chiếm anh, nặng nề hơn, ngột ngạt hơn trước. Anh đã biết cả một hệ thống sợ hãi, những nỗi sợ hãi mãnh liệt, những nỗi sợ thầm kín, những nỗi sợ làm tắt thở, làm tê liệt gân cốt, và cả nỗi sợ to lớn cùng cực của con người trước cái chết; nhưng cái sợ anh cảm thấy lúc này khác hẳn với tất cả những nỗi sợ khác, đó là cái sợ thấp hèn, là một sự đe dọa không rõ rệt, là một sự bóp nghẹt nhầy nhụa, như một chất nhớt vô hình và có sức hòa tan, là cái sợ của sự bất lực và tuyệt vọng, là cái sợ làm hư hại con người do những nguy hiểm mà những người khác phải chịu đựng gây ra, khi những người khác ấy là những con tin vô tội hay bị hành hạ mà không chống đỡ được, là nỗi sợ trước sự chuyên chế trước bạo lực, trước một sự vô nhân đạo có hệ thống. Nỗi sợ hãi to lớn của thời đại chúng ta.

Anh quay mặt đi, muốn nôn ọe. Anh chợt nghĩ, Hiếcsưlan, Hiếcsưlan đã biết cái sợ này rồi đây. Hiếcsưlan đã tự nguyện tòng quân mong che chở cho gia đình, lại tham gia mọi nhiệm vụ nguy hiểm, hy vọng có được một tấm huân chương hòng cứu cha y thoát khỏi cảnh địa ngục của trại tập trung. Hiếcsưlan mà anh đã hứa sẽ đến gặp bố mẹ y.

Anh đứng lại. Anh để địa chỉ của y đâu rồi? Bỗng nhiên anh cảm thấy không thể trì hoãn dù là vài giờ đồng hồ cuộc đi thăm này được, hình như việc đó có liên quan đến số phận của Elidabét vậy, và tất cả mọi việc đều phụ thuộc vào nó. Thật là ngây thơ nhưng lòng tin vào những cuộc gặp gỡ đặc biệt cũng là những thói quen ngoài mặt trận. Anh lục tất cả các túi của anh. Cuối cùng anh tìm thấy trong quyển sổ quân nhân, mẩu giấy vuông mà Hiếcsưlan đã đưa cho anh.

Ngôi nhà chật hẹp có ba tầng gác. Anh lên tầng thứ ba và bấm chuông. Anh phải bấm chuông tới hai lần nữa rồi cửa mới rụt rè mở. Mặt một người đàn bà tái nhợt hiện ra.

– Tôi muốn nói chuyện với bà Hiếcsưlan.

– Chính tôi đây ạ.

Người đàn bà đăm đăm nhìn anh với đôi mắt to, ủ rũ.

– Tôi ở cùng đại đội với con trai bà, Gơrebê nói.

Bà ta vẫn tiếp tục nhìn anh. Đó là sự chờ đợi với vẻ cảnh giác của con thú dữ sẵn sàng chạy trốn hay chiến đấu.

– Anh ấy có nhờ tôi chuyển lời nói với bà là anh ấy vẫn nhớ bà, Gơrebê nói. Tôi về nghỉ phép ở đây vì thế nên tôi mặc thường phục.

Cửa mở hẳn ra.

– Vâng, xin mời ông vào, ông…

– Gơrebê, Ernect Gơrebê.

Người đàn bà đi trước anh vào căn phòng chính. Bà ta đi nhẹ nhàng, không một tiếng động. Một chiếc ghế dài chiếm một góc phòng. Một cái chăn phủ kín chiếc ghế, góc trên của chăn vắt lên lưng ghế. Gơrebê định ngồi xuống ghế đó, nhưng bà Hiếcsưlan đã ngăn lại và đưa một ghế tựa tới.

– Ông ngồi thế này hơn, bà ta nói. Chúng tôi chỉ có gian phòng này. Chúng tôi ngủ trên ghế dài.

Gơrebê ngồi xuống ghế. Gian phòng sạch sẽ và đồ đạc bầy biện trông có vẻ khá giả. Phía trên chiếc ghế dài và trên tường trước mặt, có treo vài bức tranh.

– Cách đây mười lăm hôm, tôi còn ở với con bà, Gơrebê bắt đầu nói.

Bà Hiếcsưlan vẫn đứng. Mắt bà vẫn chăm chú nhìn anh vẻ hơi dữ. Hai tay bà run lẩy bẩy.

– Có lẽ ông muốn…Tôi có thể…Ông có dùng gì không ạ?

Gơrebê thấy rất khát.

– Xin cảm ơn bà, anh nói, nếu tiện xin bà cho một cốc nước lạnh.

– Vâng, nhất định là có chứ. Bà ta trông chung quanh – Tôi chạy vào bếp lấy, ông đợi cho một lát, tôi ra ngay.

Bà ta đi ra, đến cửa, bà ta quay lại một lần cuối. Gơrebê nghĩ, bà ta làm sao vậy? Anh đã quen với thái độ ngờ vực của mọi người, nhưng thái độ của người đàn bà này vượt xa tất cả những điều mà cho đến hôm nay anh đã thấy.

Anh đứng dậy và ngắm các bức tranh treo trên tường. Đó là những bức họa sao lại. Bức vẽ một cây hạt dẻ đang nở hoa, một bức khác là tranh bản diện của một người phụ nữ thành phố Phơlorăngxơ[76]. Trên chiếc ghế dài có treo một bức tranh khắc bằng cường toan. Anh đến gần để xem cho rõ. Đúng lúc ấy, chân anh va phải một vật gì mềm đặt dưới chiếc ghế dài và phủ chăn lên trên. Anh cúi xuống xem có đánh đổ gì không và nhấc mép chăn lên. Anh thấy hai cái hộp dài bằng bìa cứng che kín khoảng cách giữa gầm ghế dài và sàn nhà. Một cái hộp chân anh đụng phải, đã bị xê dịch. Anh để nó lại như cũ, nhưng anh đã có đủ thời gian thấy được một bàn tay đàn bà, giữa hai cái hộp. Có ai nằm dưới chiếc ghế, tay để dọc thân người. Gơrebê thả chăn xuống và trở về ghế ngồi.

Bà Hiếcsưlan mang một cái khay trên đặt một ly rượu đỏ và hai khoanh bánh mì ở trong bếp đi ra.

Gơrebê uống một ngụm. Rượu ngọt và sánh.

– Anh ấy rất khỏe, anh nói. Khi tôi đi, đại đội đang nghỉ. Anh ấy được anh em rất mến.

– Nó vẫn khỏe à? Bà Hiếcsưlan hỏi như người mất hồn.

– Ở mặt trận được như thế là tốt lắm đấy. Nhưng tôi thấy cuộc sống ở đây cũng nguy hiểm gần như ở ngoài ấy.

Anh đợi một lát. Bà Hiếcsưlan không hỏi anh những câu hỏi thông thường về vấn để ăn uống, điều kiện sinh hoạt và những nguy hiểm của mặt trận. Gơrebê tự nhủ, chắc bà ta sợ vì có người nấp ở đây.

– Thôi, tôi đến cho bà biết tin như thế thôi, anh đứng dậy chấm dứt câu chuyện. Anh ấy là bạn thân của tôi. Bà có muốn gửi gì cho anh, thư hay quà chẳng hạn? Khoảng một tuần lễ nữa, tôi lại đi đây.

– Không có gì, bà Hiếcsưlan đưa anh ra và nói lí nhí.

Gơrebê kinh ngạc nhìn bà. Anh tưởng bà không tin và anh rút sổ quân nhân ra.

– Bà xem giấy tờ tôi đây, tôi tạm mặc thường phục thôi mà.

Bà ta đưa tay như để gạt quyển sổ nhưng rồi không đụng đến nó.

– Nó đã chết rồi, bà ta nói khẽ qua hơi thở.

– Chết à?

Bà ta gật đầu.

– Thật khó tin, trước khi về tôi còn nói chuyện với anh mà.

– Chết rồi, bà ta nhắc lại. Tôi được tin cách đây bốn ngày.

Bà lắc đầu khi thấy Gơrebê định hỏi thêm.

– Thôi tôi xin lỗi ông, ông tha thứ cho. Cảm ơn ông đã đến thăm, tôi không thể nào chịu được nữa. Thư của nó cứ tiếp tục được gửi về. Hôm nay còn nhận được. Thôi, cảm ơn ông…

Cửa đã đóng lại. Gơrebê xuống thang gác. Anh cố nhớ lại những kỷ niệm về Hiếcsưlan. Gần như anh không biết gì về y cả kể cả họ của y. Anh nghĩ đến những gói thuốc mà y đã cho anh trước khi anh đi. Lại một luyến tiếc trong số trăm ngàn nỗi luyến tiếc khác. Cuộc đời ngắn ngủi của Hiếcsưlan thật là đau khổ! Bà mẹ y bây giờ một mình một bóng, phải dấu diếm đứa con sau, có lẽ với chồng sau và tỷ lệ số lượng máu do thái đã vạch trước cho nó con đường vào trại tập trung. Anh bỗng thấy hoang mang và ngần ngừ đứng ở đầu cầu thang mờ tối. Anh nghĩ, một đứa bé vô tội mà phải dấu diếm như thế thì Elidabét sẽ còn bị đe dọa đến thế nào.

Anh đến xưởng trước khi các nữ công nhân ra về. Không trông thấy Elidabét trong số những người ra đầu tiên, anh cho rằng Elidabét đã bị bắt rồi. Nhưng sau anh lại nhìn thấy cô. Nom anh mặc thường phục, cô có vẻ ngạc nhiên.

– Trông anh sao trẻ thế! Cô cười và nói.

– Anh không thấy trẻ chút nào. Anh có cảm giác đã già đến một trăm tuổi rồi.

– Có gì lạ không? Anh bị gọi về trước thời hạn à?

– Không, không đâu, tất cả mọi việc đều tốt.

– Anh cảm thấy già vì mặc thường phục à?

– Anh không biết nhưng hình như bộ quần áo chết tiệt này đã gây cho anh đủ các thứ phiền phức trên đời. Em đã làm gì về giấy tờ chưa?

– Xong xuôi cả rồi, cô tươi tỉnh đáp, em còn tranh thủ được cả lúc nghỉ trưa. Tất cả các đơn đã làm xong.

– Tất cả à? Gơrebê nói với vẻ buồn phiền. Như vậy là muộn quá rồi!

Elidabét ngạc nhiên nhìn anh.

– Muộn là thế nào?

– Chẳng sao. Tự nhiên anh thấy sợ. Việc chúng ta làm có lẽ là một sai lầm. Nó có thể có hại cho em.

– Hại cho em. Tại sao?

Gơrebê ngập ngừng.

– Anh nghe nói là sở Ghextapô vẫn thường hay điều tra. Có lẽ không nên động đậy là tốt hơn cả.

Elidabét đứng lại.

– Người ta còn nói gì với anh nữa?

– Không nói gì, anh thấy sợ, chỉ có thể thôi.

– Anh cho rằng người ta có thể bắt em vì em muốn làm lễ cưới à?

– Không phải thế.

– Thế thì sao? Anh cho rằng chúng nó có thể phát hiện ra là bố em ở trại tập trung à?

– Cũng không phải thế, em cũng thấy là họ đã biết rồi. Anh nghĩ rằng cẩn thận hơn cả là đừng để người ta chú ý đến em. Sở Ghextapô có những phản ứng không sao lường trước được. Chỉ cần gặp một thằng viên chức nào khó tính thôi. Em cũng biết là không thể trông cậy vào pháp luật hay vào lẽ phải với chúng.

Elidabét im lặng một lát và hỏi.

– Thế thì làm gì bây giờ?

– Anh đã nghĩ suốt ngày hôm qua. Anh cho rằng không làm gì được. Nếu chúng ta hủy bỏ đơn, chúng ta lại càng bị chú ý hơn.

Elidabét gật đầu và nhìn anh với một vẻ lạ lùng.

– Hay ta cứ thử xem sao!

– Muộn quá rồi, Elidabét ạ. Chỉ còn cách là cứ đánh liều mà đợi thôi.

Họ tiếp tục đi. Xưởng may dựng trên một bãi nhỏ trông rất dễ thấy. Gơrebê chú ý quan sát nó.

– Nhà máy của em chưa bị ném bom à?

– Chưa.

– Trông nó lộ liễu quá, lại dễ nhận ra.

– Chỗ em có hầm rộng lắm.

– Có chắc chắn không?

– Hình như cũng đủ chắc.

Gơrebê ngước mắt lên. Elidabét đi bên anh và không nhìn anh.

– Elidabét, em phải hiểu anh nhé, anh không có gì phải lo cho anh cả, chỉ vì em mà anh sợ đấy.

– Anh không cần phải lo cho em.

– Em không sợ à?

– Em đã có đủ các mối lo có thể có và có thể nghĩ ra được. Em không còn đủ sức tưởng tượng để nghĩ ra những mối lo mới.

– Anh thì lại có đấy, Gơrebê nói, khi người ta yêu ai, người ta tìm ra tất cả các mối lo mới mà trước kia người ta không hề nghĩ đến.

Elidabét quay sang anh mỉm cười, hớn hở. Anh trông cô và cười theo.

– Anh chưa quên điều anh nói với em hôm trước, anh nói. Em có tin rằng, muốn biết mình có yêu hay không thì lúc nào cũng phải sợ không?

– Em không biết nhưng mới đầu chắc nó cũng có thể giúp ta được đôi chút.

– Cái bộ quần áo chết tiệt này! Ngày mai anh sẽ lại mặc quân phục vậy. Thế mà anh lại mong ước số phận của những người dân.

Elidabét bật cười.

– Bộ quần áo đáng ghét thật! Chính nó phải chịu trách nhiệm về tất cả à?

– Không, anh thấy nhẹ nhõm và nói. Đó trước hết là do anh bắt đầu thấy mình đang sống, vì thế mà anh sợ. Suốt ngày hôm nay, anh thấy sợ ghê gớm. Bây giờ thì khá hơn. Và thật ra thì chẳng có gì mới cả. Thật lạ lùng là sao chẳng có gì mà cũng sợ nhỉ?

– Nhờ Trời, tình yêu cũng như vậy đó! Elidabét nói.

Gơrebê trông cô đi bên anh, thanh thoát và nhẹ nhàng. Anh nghĩ, sao cô ta thay đổi nhiều thế? Trước kia, cô sợ và anh làm cô yên lòng. Bây giờ thì trái lại.

Họ đi qua quảng trường Ađôn Hitle. Hoàng hôn nhuộm hồng cả khoảng trời nhà thờ.

– Lại có gì cháy kia? Elidabét hỏi.

– Không có gì đâu. Mặt trời lặn đấy thôi.

– Mặt trời lặn à. Không ai nghĩ đến việc ấy nữa.

Hoàng hôn tô hồng phố xá và người đi đường. Những khuôn mặt và những bàn tay đều hiện ra với màu đỏ kỳ lạ. Gơrebê nhìn mọi người bằng đôi mắt mới. Mỗi người là một sinh mệnh, có số phận riêng. Khi người ta không có gì cả thì lên án người khác và tỏ ra mình mạnh sao dễ thế. Khi đã có cái gì rồi thì thế giới lại thay đổi. Tất cả đều trở thành vừa dễ hơn lại vừa khó, đôi lúc như không sao chịu đựng nổi cuộc đời và thế là tất cả lại bắt đầu. Lòng can đảm có một ý nghĩa khác, có nhiệm vụ quan trọng hơn, nhân đạo hơn. Anh thở mạnh. Anh có cảm giác là đã trở về hầm trú ẩn của mình sau khi đã hoàn thành một nhiệm vụ nguy hiểm trên đất địch… Mối nguy hiểm vẫn còn đó nhưng người ta có một thời gian để nghỉ ngơi.

– Kỳ quái thật, chắc hẳn là mùa xuân rồi, Elidabét nói. Em thấy như phảng phất có một mùi hoa viôlét, ở cái phố bị phá hoại vắng vẻ này.

[75] Nước thơm có chất muối để xức vào da sau khi tắm và cạo mặt, có tính chất sát trùng.

[76] Một thành phố ở Ý, thủ đô xứ Toossean, nổi tiếng trên thế giới về những lâu đài dinh thự, thư viện, về trường phái hội họa và điêu khắc của các nghệ sỹ ở đó ( trường phái Florentin)