CHƯƠNG 11

Khoảng hai tuần sau, khi Newland Archer đang ngồi lơ đãng trong phòng làm việc riêng ở văn phòng luật sư “Lamson và Low” của ông Letterblair thì được ông chủ hãng mời đến.

Ông lão Letterblair, cố vấn pháp luật chính của ba thế hệ giới thượng lưu New York, đang ngự sau chiếc bàn gỗ gụ của ông trong sự bối rối rõ rệt. Khi ông vuốt ve bộ tóc mai dài trắng được tỉa tỉ mỉ và luồn tay qua mớ tóc xám ít ỏi phía trên đôi lông mày nhô cao, nhân viên cấp dưới của ông đã trộm nghĩ rằng trông ông rất giống viên thầy thuốc gia đình bị làm phiền bởi một bệnh nhân có những triệu chứng không chẩn đoán được.

- Ngài thân mến - ông luôn gọi Archer là “ngài” - Tôi đã cho mời Ngài đến vì một vấn đề nhỏ. Một vấn đề mà, trong lúc này, tôi không tiện đề cập với ngài Skipworth hay ngài Redwood.

Người mà ông đang nói đến là những nhân viên cấp cao hơn trong hãng. Vì như trong các hãng luật đã có chỗ đứng khác ở New York, các thành viên từ lâu đã gọi tên nhau bằng tước danh đó. Chẳng hạn như cháu trai của ông, theo chức danh trong hãng, cũng sẽ được ông gọi là ngài Letterblair. Ông cau mày dựa vào ghế.

- Vì những nguyên nhân gia đình - ông tiếp tục. Archer nhìn lên.

- Gia đình Mingott, - ông Letterblair nói với một nụ cười giải thích và gật đầu - bà Manson Mingott đã mời tôi đến ngày hôm qua. Cháu gái bà là nữ Bá tước Olenska muốn yêu cầu chồng cô ấy ly dị. Một số giấy tờ đã nằm trong tay tôi - ông ngừng và gõ gõ lên bàn. - Vì quan hệ thông gia tương lai của ngài với gia đình này tôi muốn hỏi ý ngài… để xem xét vụ này với ngài… trước khi đi xa hơn.

Archer cảm thấy máu dồn lên thái dương. Anh đã gặp nữ Bá tước Olenska chỉ một lần khi đến thăm nhà cô, và lần ở rạp hát, trong lô nhà Mingott. Trong suốt khoảng thời gian này, cô đã trở thành một hình ảnh mờ nhạt hơn, lùi xa khỏi cận cảnh vì May Welland đã chiếm lại vị trí đúng đắn của cô trong anh. Anh chưa hề nghe nói về việc ly dị của cô ta kể từ lần Janey buột miệng nhắc đến nó, và đã gạt đi như thể một chuyện ngồi lê đôi mách không có căn cứ. Với anh và mẹ anh, việc ly dị gần như là một điều xấu xa, nên anh thấy phiền khi ông Letterblair (chắc chắn bị cụ bà Catherine Mingott xúi giục) rõ ràng đã có kế hoạch lôi anh vào vụ này. Xét cho cùng, có quá nhiều người đàn ông nhà Mingott để giải quyết những việc thế này, trong khi anh thậm chí còn chưa phải là rể nhà họ.

Anh đợi cấp trên của mình tiếp tục. Ông Letterblair mở khóa một ngăn kéo và lấy ra một gói nhỏ.

- Nếu ngài xem qua những giấy tờ này… Archer cau mày:

- Tôi xin Ngài đấy, vì mối quan hệ tương lai của chúng ta, tôi mong Ngài sẽ hỏi ý Ngài Skipworth hay Ngài Redwood.

Ông Letterblair có vẻ ngạc nhiên và hơi khó chịu. Việc cấp dưới từ chối một đề nghị như thế này là không bình thường.

Ông gật đầu.

- Tôi tôn trọng sự đắn đo của Ngài, thưa Ngài. Nhưng trong vụ này tôi tin Ngài sẽ làm theo tôi bảo vì những lý do tế nhị. Quả thực, đề nghị này không phải của tôi, mà của bà Manson Mingott và con trai bà. Tôi đã gặp Lovell Mingott, và cả ông Welland nữa. Họ đều nói tên Ngài.

Archer cảm thấy càng thêm bực bội. Anh đã dần buông trôi những sự kiện của hai tuần trước, và để khuôn mặt xinh đẹp cùng vẻ rạng rỡ của May xóa đi áp lực từ sự phiền hà của những đòi hỏi từ nhà Mingott. Nhưng mệnh lệnh này của cụ bà Mingott khơi lên trong anh một cảm giác rằng những người trong thị tộc này đang nghĩ họ có quyền đòi hỏi ở một cậu con rể tương lai; và anh bực mình với vai trò đó.

- Những người cậu của cô ấy phải giải quyết chuyện này - anh nói.

- Họ đã làm thế. Chuyện này đã được gia đình xem xét. Họ phản đối ý kiến của nữ Bá tước, nhưng cô ấy rất kiên quyết, và khăng khăng đòi một quan điểm theo pháp luật.

Chàng trai trẻ im lặng. Anh chưa mở cái gói trong tay.

- Cô ấy muốn kết hôn lần nữa à?

- Tôi nghĩ câu hỏi này đã được đưa ra, nhưng cô ấy đã chối.

- Rồi…

- Ngài sẽ giúp tôi chứ, ngài Archer, bằng việc trước hết hãy ngó qua những giấy tờ này? Sau đó, khi chúng ta bàn luận về vụ này, tôi sẽ cho ngài hay ý kiến của tôi.

Archer miễn cưỡng nhận những tài liệu không mong đợi. Từ lần gặp cuối cùng của hai người, anh đã gần như vô tình gắn mình với những sự việc hướng anh đến cái gánh nặng liên quan tới Madame Olenska. Giờ phút chỉ riêng anh và cô bên ánh sáng lò sưởi đã kéo họ vào một mối thân tình thoáng qua, mà may mắn thay nó bị phá vỡ bởi sự xâm phạm của Công tước St Austrey cùng bà Lemuel Struthers và sự chào đón vui vẻ của nữ Bá tước với họ. Hai ngày sau, Archer đã chứng kiến màn hài kịch về việc phục hồi lại địa vị của cô nhờ sự chiếu cố của nhà Van der Luyden. Và anh đã tự nhủ, với một vị chua chát, rằng người phụ nữ này đã biết cách cảm ơn những quý ông lớn tuổi đầy quyền lực vì một bó hoa, thì không cần đến sự an ủi riêng tư hay sự bênh vực công khai của một chàng thanh niên ít hiểu biết. Nhìn vào vấn đề từ phương diện này, anh thấy hoàn cảnh của mình trở nên đơn giản hơn và những đức tính gia đình mờ nhạt đã được phục hồi một cách đáng ngạc nhiên. Anh không thể hình dung ra May Welland, dù trong bất cứ tình huống khẩn cấp nào, bộc lộ những khó khăn riêng tư của cô và tiêu phí sự tự tin của mình với những người đàn ông xa lạ. Và anh chưa bao giờ thấy cô tuyệt vời hơn trong tuần lễ tiếp theo. Thậm chí anh đã chịu thua mong muốn của cô về một cuộc đính hôn kéo dài, vì cô đã tìm thấy một câu trả lời bác bỏ được những lời bào chữa cho sự vội vã của anh.

- Em biết đấy, thực ra bố mẹ em luôn chiều theo ý em từ khi em còn nhỏ - anh tranh cãi, và cô đã trả lời anh với một cái nhìn trong trẻo nhất:

- Vâng, và chính điều đó làm em thấy khó mà từ chối yêu cầu cuối cùng của họ dành cho em như là dành cho một cô con gái nhỏ.

Đó là giọng điệu quen thuộc của New York, và đó là kiểu trả lời anh sẽ luôn biết chắc vợ mình sẽ chọn. Nếu ai đó thường xuyên hít thở không khí ở New York, người ta sẽ nhận thấy đôi khi những thứ trong trẻo bỗng trở nên ngột ngạt.

Những giấy tờ anh đã đọc xong thực sự không cho anh biết nhiều, nhưng chúng đẩy anh vào một bầu không khí khiến anh thấy ngột ngạt và lúng túng. Chúng chủ yếu là những lá thư trao đổi giữa các cố vấn pháp luật của Bá tước Olenski với một hãng luật của Pháp mà nữ Bá tước đã thuê để yêu cầu giải quyết trường hợp tài chính của cô. Cũng có một lá thư ngắn từ Bá tước gửi cho vợ. Sau khi đọc nó, Archer đứng dậy, nhét đống giấy tờ trở vào phong bì, và vào lại văn phòng của ông Letterblair.

- Đây là những lá thư, thưa ngài. Nếu ngài muốn tôi sẽ đến gặp Madame Olenska - anh nói trong một giọng gượng gạo.

- Cảm ơn… cảm ơn, ngài Archer. Hãy đến ăn tối với tôi hôm nay nếu ngài rảnh, và chúng ta sẽ bàn về vấn đề này nếu như ngài muốn ghé thăm thân chủ của chúng ta ngày mai.

Newland Archer lại đi thẳng về nhà chiều hôm đó. Đó là một buổi tối mùa đông trong trẻo, một mảnh trăng non thơ ngây treo trên những nóc nhà. Anh mong muốn lấp kín tâm hồn mình bằng ánh sáng tinh khiết ấy. Archer không nói lời nào với ai cho đến khi anh và ông Letterblair ngồi riêng với nhau trong phòng sau bữa tối. Anh không thể quyết định khác được: anh phải đích thân gặp Madame Olenska còn hơn là để những bí mật của cô phơi trần trước những cặp mắt khác. Một làn sóng to lớn của lòng trắc ẩn đã quét đi sự thờ ơ và thiếu kiên nhẫn của anh. Cô hiện ra trước anh như một nhân vật trơ trọi và đáng thương, cần được che chở bằng bất cứ giá nào khỏi những vết thương sắp tới do sự liều lĩnh điên rồ cố chống lại định mệnh của chính mình.

Anh nhớ lại điều mà cô đã kể cho anh về những yêu cầu bà Welland đã đặt ra để tha thứ cho bất cứ điều gì “xấu xa” trong lai lịch của cô. Và anh cau mày trước ý nghĩ rằng có lẽ chính thái độ này đã giữ cho không khí của New York được trong lành. “Rốt cục chẳng phải chúng ta chỉ là những kẻ đạo đức giả thôi sao?”, anh tự nhủ, bối rối vì phải cố gắng làm hài hòa sự cân bằng giữa nỗi chán ghét thói hèn hạ của con người và niềm tiếc nuối về sự yếu đuối của con người.

Lần đầu tiên anh hiểu những nguyên tắc của mình đã thật đơn giản đến mức nào. Anh được coi là một chàng trai không sợ mạo hiểm. Anh biết rằng chuyện tình bí mật của anh và phu nhân Thorley Rushworth ngốc nghếch tội nghiệp không quá kín đáo để tạo cho anh cảm giác phiêu lưu thích hợp. Nhưng phu nhân Rushworth là “kiểu người đó”: bản tính ngốc nghếch, rỗng tuếch, lén lút, hơn nữa bà ta bị cuốn hút bởi cảm giác bí mật và liều lĩnh của chuyện tình phiêu lưu hơn là sự quyến rũ và những phẩm chất mà anh sở hữu. Khi phát hiện ra sự thật, tim anh gần như tan nát, nhưng giờ nó có vẻ là một kinh nghiệm. Chuyện tình đó, nói tóm lại, là kiểu mà hầu hết thanh niên ở tuổi anh đều trải qua và thoát khỏi nó với một lương tâm bình thản, và một đức tin điềm tĩnh để có thể phân biệt rõ ràng giữa người phụ nữ họ yêu và kính trọng với những người mà họ thích và thương hại. Trong vấn đề này, họ được khuyến khích hết thế hệ này tới thế hệ khác bởi những người mẹ, những người cô, và những người phụ nữ lớn tuổi khác trong gia đình, những người đều nghĩ giống bà Archer rằng: khi “những chuyện này xảy ra”, rõ ràng đó là sự ngốc nghếch của đàn ông, nhưng vì lý do này khác luôn là tội lỗi của phụ nữ. Tất cả những quý bà lớn tuổi mà Archer biết đều coi bất cứ phụ nữ nào có tình yêu khinh suất như thế là kẻ vô lương tâm và xảo quyệt, chỉ những người đàn ông đầu óc đơn giản mới bất lực trước nanh vuốt của họ. Điều duy nhất cần làm là thuyết phục anh ta, càng sớm càng tốt, lấy một cô gái tử tế, và tin rằng cô gái ấy có thể chăm sóc cho anh ta.

Archer bắt đầu đoán, có lẽ trong những cộng đồng châu Âu cổ kính phức tạp, vấn đề tình yêu không đơn giản và không dễ phân loại bằng. Những xã hội giàu có, nhàn rỗi, thích chưng diện chắc là sinh ra nhiều trường hợp như thế hơn. Thậm chí, có thể còn có trường hợp một người phụ nữ bản tính nhạy cảm và sống tách biệt, dưới sự ép buộc của hoàn cảnh trong tình trạng hoàn toàn cô đơn và không có khả năng tự vệ, bị kéo vào một mối ràng buộc không thể bào chữa theo những tiêu chuẩn xã hội.

Khi về đến nhà, anh viết một dòng cho nữ Bá tước Olenska, hỏi mấy giờ ngày mai cô có thể tiếp anh, và nhờ một cậu bế đưa thư gửi nó đi. Ngay sau đó, anh nhận được một lời nhắn do cậu bé mang về, đại ý rằng cô sẽ đi Skuytercliff vào sáng hôm sau để ở cùng nhà Van der Luyden đến tận Chủ nhật, nhưng anh có thể gặp riêng cô sau bữa tối hôm đó. Lời nhắn được ghi trong nửa tờ giấy khá nham nhở, mà không đề ngày hay địa chỉ, nhưng chữ viết cô mạnh mẽ mà uyển chuyển. Anh thấy thú vị về kế hoạch nghỉ cuối tuần của cô trong sự tĩnh mịch trang nghiêm ở Skuytercliff, nhưng ngay sau đó lại cảm thấy rằng đó chính là nơi cô sẽ cảm thấy sự lạnh lẽo của những tâm hồn sẵn sàng quay ngoắt đi một cách khắc nghiệt trước điều “xấu xa”.

Anh có mặt ở nhà ông Letterblair đúng bảy giờ, và thấy hài lòng vì đã viện cớ xin cáo biệt sớm sau bữa tối. Anh đã đưa ra ý kiến riêng từ việc xem xét những giấy tờ được giao phó cho mình, và anh đặc biệt không muốn thảo luận vấn đề này với cấp trên. Ông Letterblair là một người góa vợ, và hai người họ ăn tối cùng nhau. Họ ăn thong thả nhiều món ăn, trong một căn phòng tồi tàn, tối tăm treo những bản in đã nhuốm vàng của các bức tranh Cái chết của Chatham (The Death of Chatham)[56] và Lễ đăng quang của Napoleon (The Coronation of Napoleon)[57]. Trên tủ búp-phê, giữa những ngăn đựng dao Sheraton hình ống là một bình đựng rượu Haut Brion và một chai rượu vang đỏ Lanning lâu năm khác (món quà của một thân chủ), đây là chai rượu mà Tom Lanning lưu manh đã bán rẻ một hay hai năm trước khi ông ta chết một cách bí ẩn ở San Francisco. Cái chết của ông ta là một sự kiện ít mang lại nhục nhã cho gia đình hơn là việc ông ta bán hầm rượu.

Sau món súp hàu nhẹ là món cá trích và dưa chuột, tiếp đó là gà tây non nướng với bánh ngô rán, rồi đến món vịt với nước quả lý chua nấu đông và nước xốt ma-don-ne cần tây. Ông Letterblair, người thường ăn trưa với sandwich và trà, ăn tối một cách thong thả và chăm chú, ông đòi hỏi vị khách của mình phải làm đúng như thế. Cuối cùng, khi những nghi lễ kết thúc bữa tối đã được hoàn thành, vải trải bàn được dọn đi, xì gà được đốt lên. Ông Letterblair dựa lưng vào ghế, đẩy chai rượu vang đỏ về phía tây, hướng tấm lưng về phía lò sưởi than sau ông một cách dễ chịu, rồi nói:

- Theo như tôi nghĩ thì cả gia đình đều chống lại việc ly dị.

Archer ngay lập tức cảm thấy muốn tranh cãi.

- Nhưng thưa Ngài, nếu từng có một vụ…

- Ồ… có ích gì nào? Cô ấy ở đây… ông ta ở đó, Đại Tây Dương ở giữa họ. Cô ấy sẽ không bao giờ lấy được thêm một đồng đô la nào hơn những gì ông ta tình nguyện trả lại. Việc giải quyết cuộc hôn nhân ngoại đạo chết tiệt ấy đã coi trọng chuyện đó quá nhiều. Khi mọi thứ kết thúc, Olenski đã hành động một cách hào phóng, lẽ ra ông ta có thể đuổi cô ấy đi mà không mất một đồng xu.

Chàng trai trẻ đã biết điều này và im lặng.

- Dù sao tôi hiểu - ông Letterblair tiếp tục - rằng cô ấy không coi tiền bạc là quan trọng. Do đó, như gia đình cô đã nói, sao không sống yên thân một mình?

Khi đến ngôi nhà này một tiếng trước, Archer đã hoàn toàn đồng ý với quan điểm của ông Letterblair. Nhưng khi nói chuyện với ông già ích kỷ, no đủ và cực kỳ thờ ơ này anh bỗng thấy nó trở thành giọng nói đạo đức giả của một xã hội hoàn toàn mê mải trong việc tự mình chặn đứng sự xấu xa.

- Tôi nghĩ chính cô ấy mới là người quyết định.

- Hừm… ngài đã cân nhắc những hậu quả nếu cô ấy quyết định ly hôn chưa?

- Ý ngài muốn nói đến những đe dọa trong thư của chồng cô ấy à? Nó có trọng lượng bao nhiêu? Nó không hơn gì lời buộc tội mơ hồ của một kẻ đê tiện đang giận dữ.

- Đúng, nhưng nó có thể gây ra vài tin đồn xấu xa nếu ông ta thực sự muốn chống lại vụ kiện.

- Xấu xa! - Archer thốt lên.

Ông Letterblair nhìn vào anh, đôi lông mày nhíu lại, và chàng thanh niên biết rằng sẽ vô ích khi cố gắng giải thích những gì mình đang nghĩ. Anh cúi đầu ưng thuận trong khi cấp trên của anh tiếp tục:

- Ly hôn luôn luôn là việc xấu xa.

- Ngài đồng ý với tôi chứ? - ông Letterblair lại tiếp tục, sau một lúc im lặng chờ đợi.

- Đương nhiên! - Archer nói.

- Vậy thì tôi có thể tin tưởng vào Ngài, nhà Mingott có thể tin tưởng vào Ngài, để dùng sự ảnh hưởng của Ngài chống lại ý định đó?

Archer do dự.

- Tôi không thể hứa cho đến khi tôi gặp nữ Bá tước Olenska - cuối cùng anh nói.

- Ngài Archer, tôi không hiểu Ngài. Ngài có muốn kết thông gia với một gia đình mà đang có một vụ kiện ly hôn treo lơ lửng trên đầu không?

- Tôi không nghĩ điều đó có liên quan gì đến vụ này. Ông Letterblair bỏ ly vang đỏ xuống và nhìn chằm chằm vào người đồng nghiệp trẻ tuổi một cách thận trọng và lo âu.

Archer hiểu rằng anh đang phải đối mặt với nguy cơ bị mất quyền ủy thác, và do vài lý do mơ hồ anh không thích viễn cảnh ấy. Vì việc này đã đổ xuống đầu anh nên anh không có ý định từ bỏ nó, và để đề phòng khả năng ấy, anh thấy rằng mình phải có sự cam đoan lại với ông già nhạt nhẽo nhưng là lương tâm pháp luật của nhà Mingott này.

- Thưa Ngài, Ngài phải biết rằng tôi sẽ không hứa gì cả cho đến khi tôi báo cáo đầy đủ lại cho Ngài, ý tôi là tôi sẽ không đưa ra một ý kiến nào cho đến khi tôi nghe Madame Olenska nói.

Ông Letterblair gật đầu đồng ý với một sự thận trọng quá mức đúng với truyền thống tốt nhất của New York, và chàng thanh niên, liếc nhìn đồng hồ, xin một cái hẹn và rời đi.