CHƯƠNG 14

CHƯƠNG 14

Khi ra đến sảnh, Archer tình cờ gặp người bạn là Ned Winsett, người duy nhất trong số những người bạn Janey gọi là “thông minh” của anh và thân với anh hơn mức bình thường một chút trong số những nhân vật vui tính ở câu lạc bộ và quán ăn rẻ tiền.

Lúc ở trong rạp hát, anh đã thấy Winsett ở phía bên kia rạp, và một lần nhìn thấy mắt anh ta quay về phía lô của Beaufort. Hai người đàn ông bắt tay nhau, Winsett mời anh đi uống bia tại một nhà hàng nhỏ của Đức gần đó. Archer đang không có tâm trạng để nói những chuyện mà họ thường nói khi đến những nơi như vậy, anh từ chối với lý do phải làm việc ở nhà, và Winsett nói:

- Ồ, vậy mình có thể cùng giải quyết vấn đề đó không?

Và mình sẽ là một người học nghề siêng năng.

Họ đi dạo cùng nhau, và chẳng mấy chốc Winsett nói ngay:

- Nghe này, điều mình thực sự muốn biết là tên của người phụ nữ kín đáo trong cái lô sang trọng của cậu… với nhà Beaufort, phải không? Người mà ông bạn Lefferts của cậu dường như đã phải lòng.

Không hiểu sao, Archer cảm thấy hơi bực mình. Ned Winsett muốn cái quái quỷ gì ở tên của Ellen Olenska? Và hơn hết, sao anh ta lại ghép nó với tên của Lefferts? Điều đó không giống với Winsett khi biểu lộ sự tò mò như vậy, nhưng sau cùng, Archer nhớ ra anh ta là một phóng viên.

- Mình hy vọng không phải là một cuộc phỏng vấn chứ? - anh cười.

- Ồ, không phải cho tờ báo, chỉ cho bản thân mình thôi.

- Winsett đáp. - Thực ra thì cô ấy là hàng xóm của mình, đó thật là một khu khó chịu cho một người đẹp như thế định cư. Cô ấy đã rất tốt với con trai mình. Khi nó ngã xuống trước nhà cô ấy trong lúc đuổi theo chiếc diều và bị thương, cô ấy đã để đầu trận chạy lao ra, bế nó trong tay, và băng đầu gối cho nó rất khéo léo. Vì cô ấy quá đẹp và dễ thương nên vợ tôi sững sờ đến nỗi quên hỏi tên cô ấy.

Một cảm giác thú vị, ấm áp khẽ len lỏi vào trái tim Archer. Chẳng có gì là đặc biệt trong câu chuyện này, bất cứ người phụ nữ nào cũng sẽ làm thế đứa trẻ nhà hàng xóm. Nhưng anh cảm thấy chỉ có Ellen mới để đầu trần lao tới, bế đứa trẻ trong tay và làm vợ Winsett sững sờ đến mức quên hỏi tên cô.

- Đó là nữ Bá tước Olenska, cháu gái của cụ bà Mingott.

- Ồ, một nữ Bá tước! - Ned Winsett huýt gió. - Ôi, mình không biết là những nữ Bá tước lại hòa thuận với xóm giềng như vậy. Nhà Mingott thì không.

- Họ sẽ, nếu cậu để họ làm thế.

- Ôi…

Đó vẫn là cuộc tranh luận vô tận họ về việc “những người thông minh” thường không thích lui tới với những người lịch sự, và cả hai người đàn ông đều biết rằng thật vô ích khi kéo dài cuộc tranh luận đó.

- Mình tự hỏi - Winsett thốt lên - làm thế nào mà một nữ bá tước lại ngẫu nhiên sống trong khu ổ chuột của bọn mình?

- Vì cô ấy cóc cần quan tâm đến nơi mình sống - hay bất cứ tấm bảng chỉ đường nào trong cái xã hội nhỏ bé của chúng ta - Archer nói, với một niềm tự hào bí mật trong hình dung của anh về cô.

- Hừm… mình cho rằng cô ấy phải ở những nơi lớn hơn.

- người kia giải thích. - Ồ, mình phải rẽ ở đây.

Winsett từ từ đi ngang qua Broadway, Archer đứng nhìn theo và suy ngẫm những lời cuối cùng của anh.

Ned Winsett luôn sắc sảo như thế. Đó là điều thú vị nhất về con người anh ta, và luôn khiến Archer tự hỏi sao anh lại thản nhiên chấp nhận thất bại ở độ tuổi khi mà hầu hết đàn ông vẫn còn đang cố gắng.

Archer biết rằng Winsett đã có vợ con, nhưng anh chưa bao giờ gặp họ. Hai người đàn ông luôn gặp nhau ở Century, hay ở vài nơi mà các phóng viên và người thuộc ngành sân khấu hay lui tới như nhà hàng mà Winsett đã mời Archer đi uống bia. Anh ta cho Archer biết rằng vợ mình là người hay bệnh tật, có thể người phụ nữ tội nghiệp ấy yếu đuối thật, hay có thể ý anh muốn nói là cô ấy thiếu những kỹ năng xã giao hoặc những bộ đồ dạ hội, hay thiếu cả hai thứ đó. Winsett ghét cay ghét đắng những nghi thức xã giao. Còn bản thân Archer - người quen mặc lễ phục vào các buổi tối vì cảm thấy như vậy sạch sẽ và thoải mái hơn - chưa bao giờ để ý rằng sự sạch sẽ và thoải mái đó là hai trong số những thứ đắt tiền nhất đối với một ngân quỹ khiêm tốn nhất. Anh coi quan điểm của Winsett như một phần của điệu bộ “Bohemian” tẻ nhạt điều luôn khiến giới thượng lưu - những người quen thay đổi quần áo mà không cần nói về nó và không mãi lải nhải về số lượng đầy tớ của một người nào đó - cảm thấy đó là một phong cách cá nhân có vẻ đơn giản và ít tự ý thức về mình hơn so với những người khác. Tuy nhiên, anh luôn bị kích thích bởi Win- sett, mỗi khi thấy bộ mặt râu ria gầy còm và đôi mắt u sầu của chàng phóng viên Archer sẽ lôi anh ta ra khỏi góc của mình và đem anh ta đi để nói chuyện dông dài.

Phóng viên không phải nghề mà Winsett có ý định lựa chọn. Anh là một nhà văn thuần tuý, sinh ra không gặp thời trong một thế giới không cần đến văn chương. Vì thế, sau khi xuất bản một cuốn phê bình văn học ngắn gọn và tinh tế, với một trăm hai mươi bản được bán, ba mươi bản bị vứt đi, số còn lại cuối cùng bị huỷ bởi những nhà xuất bản (như trong mỗi hợp đồng) để lấy chỗ cho những thứ có thể tiêu thụ nhiều hơn, anh đã từ bỏ nghề nghiệp thực sự của mình. Winset đã chọn công việc phụ biên tập cho một tuần san phụ nữ, nơi những trang mẫu quần áo và trang sức xen kẽ với những câu chuyện tình New England và các mẩu quảng cáo về những loại rượu nhẹ.

Về chủ đề của tờ Heath-fires (tên tờ báo) anh cảm thấy rất thú vị, nhưng ẩn dưới niềm vui của anh là sự cay đắng khô khan của người đàn ông vẫn còn trẻ đã từng cố gắng và bỏ cuộc. Những cuộc chuyện trò với anh luôn khiến Archer đo được cuộc sống của chính mình, và cảm thấy nó chứa đựng quá ít, nhưng cuộc sống của Winsett, xét cho cùng, còn chứa ít hơn. Mặc dù sở thích về tri thức và những tò mò hiểu biết khiến cuộc nói chuyện của họ luôn phấn chấn, nhưng việc trao đổi quan điểm giữa họ thường vẫn chỉ trong giới hạn của sự ham mê nghiền ngẫm về nghệ thuật.

- Quả là cuộc sống không thích hợp lắm cho cả hai chúng ta” - Winsett từng nói. - Mình chỉ là kẻ thế cùng lực kiệt, chẳng làm gì nổi. Mình chỉ sản xuất ra một thứ hàng, và ở đây không có thị trường dành cho nó, sẽ không có trong thời của mình. Nhưng cậu tự do và giàu có. Sao cậu không nhúng tay vào? Chỉ có một cách để làm điều đó: đi vào con đường chính trị.

Archer ngả đầu ra sau và cười. Người ta thấy ngay được sự khác biệt không thể vượt qua giữa những người đàn ông như Winsett và những người đàn ông khác - những người cùng tầng lớp với Archer. Mọi người trong giới chính trị đều biết rằng, ở Mỹ, “một quý ông không thể làm chính trị”, nhưng vì anh khó có thể nói thế với Winsett, anh trả lời thoái thác:

- Hãy nhìn vào sự nghiệp của một người đàn ông trung thực trong chính trường Mỹ! Họ không cần chúng tôi.

- “Họ” là ai? Tại sao các cậu không tụ họp lại và trở thành “họ”?

Nụ cười vẫn còn trên môi Archer một cách chiếu cố. Thật vô ích khi kéo dài cuộc tranh luận này, mọi người đều biết số phận đáng buồn của một vài quý ông đã đánh liều thanh danh của mình trong hoạt động chính trị của thành phố hay bang ở New York. Thời đó đã qua rồi, đất nước giờ đây đang trong quyền sở hữu của những ông chủ và người di cư, và những người lịch sự phải quay về với thể thao hay văn hóa.

- Văn hóa! Đúng - nếu chúng ta có nó! Nhưng chỉ có nó như một vài miếng vá, đây đó đã tắt lụi dần vì quá thiếu

- Những tàn dư cuối cùng của truyền thống châu Âu mà tổ tiên các cậu mang theo cùng. Nhưng các cậu ở trong một cộng đồng nhỏ đáng thương. Các cậu không có trung tâm, không cạnh tranh, không khán giả. Các cậu như những bức tranh trên tường của một ngôi nhà hoang: “Bức chân dung của một quý ông”. Các cậu sẽ không bao giờ đạt tới bất cứ thứ gì, bất cứ ai trong các cậu, cho đến khi cậu xắn tay áo lên và thọc vào đống bùn nhơ. Điều đó, hay di cư… Chúa ơi! Nếu mình có thể di cư…

Archer thầm nhún vai và chuyển hướng câu chuyện về những quyển sách, thứ mà Winsett, nếu không có gì thay đổi, luôn thích thú. Di cư! Như thể một quý ông có thể rời bỏ đất nước của mình! Người ta không còn làm thế cũng như ai đó có thể xắn tay áo lên và thọc vào đống bùn nhơ. Một quý ông chỉ đơn giản ở nhà và bỏ phiếu trắng. Nhưng bạn không thể khiến một người như Winsett thấy được điều đó. Và đó là lý do những câu lạc bộ văn học hay những nhà hàng nước ngoài ở New York, dù lần chuyển mình đầu tiên khiến nó trông có vẻ giống một ống kính vạn hoa, thì xét cho cùng nó vẫn có vẻ giống một cái lô nho nhỏ, với một kiểu mẫu đơn điệu, hơn là nơi tụ tập của Đại lộ Năm.

Sáng hôm sau, Archer đi kiếm hoa hồng vàng trong thành phố một cách vô ích. Kết quả là anh đến văn phòng muộn, anh hiểu rằng việc anh làm thế cũng chẳng có ý nghĩa gì với ai, đột nhiên anh thấy bực tức với sự phù phiếm phức tạp trong cuộc sống của mình. Sao ngay lúc này anh không ở trên bờ biển tại St Augustine với May Welland? Không có ai bị ảnh hưởng bởi cái cớ đi công tác của anh. Trong những công ty luật kiểu cũ mà ông Letterblair làm chủ như thế này - vốn chủ yếu bận rộn với việc quản lý những bất động sản rộng lớn và những vụ đầu tư dè dặt - luôn có hai hay ba thanh niên giàu có, không có tham vọng nghề nghiệp, vào một số giờ nhất định trong ngày luôn ngồi ở bàn của họ và hoàn thành những nhiệm vụ thông thường, hay chỉ đơn giản là ngồi đọc báo. Dù họ phải có một nghề nghiệp, nhưng sự thật trần trụi của việc kiếm tiền vẫn được coi là không xứng với họ và luật là một thứ nghề được coi là quý phái hơn kinh doanh. Nhưng không ai trong số những thanh niên này mong muốn được tiến bộ thật sự trong nghề nghiệp, hay có bất cứ khát vọng tha thiết nào khác để làm vậy, và trước đó nhiều người trong số họ rõ ràng cũng đã làm như vậy.

Archer rùng mình khi nghĩ rằng cuộc sống và sự nghiệp như thế cũng có thể xảy đến với anh. Chắc chắn là anh có những sở thích và thú vui khác. Anh đã trải qua những kỳ nghỉ ở châu Âu, trò chuyện với “những người thông minh” mà May nói đến, và thường cố “giữ vững tinh thần” khi anh hơi nghiêng về phía Madame Olenska. Nhưng một khi anh kết hôn, chuyện gì sẽ xảy ra với giới hạn chật hẹp của cuộc đời mà những kinh nghiệm thực tế của anh đã tồn tại trong đó? Anh đã thấy những thanh niên khác mơ giấc mơ giống anh, dù có lẽ ít nồng nhiệt hơn, đã dần dần chìm vào thói quen điềm tĩnh và sang trọng của những người nhiều tuổi.

Từ văn phòng, anh nhờ một người đưa tin gửi thư cho Madame Olenska, hỏi rằng anh có thể đến chiều hôm đó không, và mong cô cho anh biết câu trả lời tại câu lạc bộ của anh, nhưng ở câu lạc bộ anh không thấy gì cả, cũng không nhận được lá thư nào ngày hôm sau. Sự im lặng bất ngờ này làm anh xấu hổ hơn là cô đưa ra một cái cớ nào đó. Sáng hôm sau anh thấy một bó hồng vàng rực rỡ đằng sau ô kính cửa sổ ở hàng hoa, anh đã bỏ qua nó. Chỉ đến buổi sáng thứ ba anh mới nhận được một lá thư gửi qua bưu điện từ nữ Bá tước Olenska. Anh ngạc nhiên khi nó đến từ Skuytercliff, nơi mà nhà Van der Luyden đã nhanh chóng lui về ở sau khi đưa Công tước lên tàu hơi nước của ông.

“Tôi đã trốn đi” - người viết bắt đầu một cách cộc lốc (không có phần mở đầu thông thường) - “ngay sau ngày tôi gặp anh ở vở kịch, những người bạn tốt này đã đưa tôi đi. Tôi muốn yên tĩnh và suy nghĩ kỹ về mọi thứ. Anh đã đúng khi nói với tôi rằng họ rất tốt, tôi cảm thấy mình an toàn khi ở đây. Tôi ước gì anh cũng ở đây với chúng tôi”. Cô kết thúc với một dòng “người bạn chân thành của anh” như thông lệ, mà không đả động gì đến ngày cô quay lại.

Giọng điệu trong thư khiến chàng trai ngạc nhiên. Ma- dame Olenska trốn khỏi cái gì và tại sao cô ấy lại thấy cần sự an toàn? Ý nghĩ đầu tiên của anh là vài mối đe doạ từ nước ngoài, rồi anh nghĩ rằng anh không biết phong cách viết thư của cô, và rằng có thể nó chỉ được viết theo kiểu cường điệu hình ảnh. Phụ nữ luôn luôn cường điệu hóa, hơn nữa, cô không hề dùng tiếng Anh dễ dàng, mà cô thường nói như thể cô dịch từ tiếng Pháp sang. Chẳng hạn như “Je mais suis évadeé…”, ngay ở câu mở đầu có lẽ gợi ý là cô chỉ muốn thoát khỏi một vòng thăm đính hôn buồn chán, điều này có vẻ rất đúng, vì anh đánh giá cô là người thất thường, dễ dàng chán ngấy những thú vui trong chốc lát.

Anh thấy thú vị khi nghĩ đến việc nhà Van der Luyden mang cô đến Skuytercliff trong chuyến thăm thứ hai, và lần này trong một khoảng thời gian không giới hạn. Những cánh cửa ở Skuytercliff thường hiếm khi miễn cưỡng mở đón khách và một kỳ nghỉ cuối tuần lạnh lẽo ở đó là đặc ân dành cho số ít người. Nhưng trong chuyến đi cuối cùng tới Paris, Archer đã xem vở kịch thú vị của Labiche, Le Voyage de M. Perrichon[72], và anh nhớ rằng sự gắn bó dai dẳng và không nản lòng của M. Perrichon với chàng thanh niên đã kéo anh ta ra khỏi sông băng. Nhà Van der Luyden đã cứu phu nhân Olenska thoát khỏi một số phận gần như băng giá và dù có nhiều lý do khác khiến họ quan tâm tới cô, Archer biết rằng bên dưới chúng là quyết tâm dai dẳng và lịch thiệp của họ muốn tiếp tục cứu giúp cô.

Anh rõ ràng cảm thấy thất vọng khi biết cô đã đi, và ngay lập tức nhớ ra rằng, chỉ một ngày trước, anh đã từ chối lời mời trải qua kỳ nghỉ ngày Chủ nhật tới với Reggie Chivers tại nhà của họ ở Hudson, cách Skuytercliff vài dặm.

Từ lâu anh đã chán ngấy những bữa tiệc thân mật ồn ã ở Highbank, với việc đi tàu thuỷ dọc biển, đi thuyền chạy trên băng, đi xe trượt tuyết, những cuộc đi bộ lâu trên tuyết, và một hương vị chung của những lời tán tỉnh dịu dàng cùng những câu chuyện cười quen thuộc. Anh vừa nhận được một hộp sách mới từ nhà sách ở London và cảm thấy thích cảnh tượng một Chủ nhật yên tĩnh tại nhà với những chiến lợi phẩm của mình hơn. Nhưng giờ thì anh đến một phòng chờ ở câu lạc bộ, viết một bức điện vội vã, rồi bảo người phục vụ gửi nó ngay lập tức. Anh biết rằng bà Reggie không phản đối việc người khách của mình đột nhiên thay đổi ý định, và rằng luôn có chỗ để dành cho anh trong ngôi nhà sinh động của bà.