Thư tháng tư gửi Em
Tôi đã viết cho em một lá thư vào đầu tháng 3 khi mùa Xuân đang tưng bừng nở rộ trên mọi ngõ ngách. Tôi đã cầm bút lại và nhớ đến em cũng trong tâm trạng bàng hoàng, rung động như những chồi non đang từ từ nẩy lộc ngoài kia. Tôi đã cám ơn tháng 3 trở lại trong tôi và cho tôi những xúc động nhất thời để nhớ đến em. Tôi đã hy vọng ở quê nhà em vẫn có tháng 3, vẫn còn một mùa xuân của riêng em để đi nốt đoạn đường dài chứ đừng bỏ lửng.
Và lá thư tháng 4 gởi em lại đúng vào ngày mà tôi rời bỏ quê hương cách đây 19 năm. Tôi không còn nhớ lại nhiều những giây phút chia ly đó. Có lẽ nó đã thành một nỗi đau trong thảng thốt, đau đó, đau mãi, mà cũng hình như không còn phân biệt được là đã nguôi ngoai, còn nhớ hay đã quên. Hay đã thành một cơn đau trầm kha để rồi vẫn cùng một cảm giác thảng thốt khi nhớ đến?
Ở quê nhà em có nhớ đến ngày này như tôi?
Sau 19 năm em có còn nhớ hay em đã quen dần (tôi nói quen chứ không nói quên) và không còn so sánh? Ở nơi này tôi so sánh từng thời khắc, từng thứ nhỏ li ti. So sánh để tiếc nuối cũng có mà so sánh để chấp nhận cuộc sống 7 ngày một tuần, vùn vụt như tên bắn, chưa kịp nhìn lại đã phải vươn mình chạy tiếp.
Khoảng cách giữa tôi và em càng ngày càng xa theo thời gian và theo tuổi tác. Nếu gặp lại chắc khoảng cách còn nhiều hơn nữa vì tôi đang sống trong một thời đại và không gian khác với em nhiều lắm. Tôi đã không còn có thể ngồi suy tư và mơ những giấc mơ như em dạo nào. Tôi không còn khe hở nào để mà suy tư, mà giả dụ có một lúc nào được riêng tư thì tôi vẫn không cho phép trí óc mình làm chuyện đó. Tôi đã đổi thay theo với thời gian và theo với cuộc sống. Em có thế không? Ta sẽ thành xa lạ và nhớ về con người lúc thanh xuân của mình cũng xa lạ đến độ hững hờ. Thái độ của tôi có thể hững hờ, còn em? Em nhớ đến tuổi xuân đã qua như thế nào? Có oán ghét vì những ngày tháng lúc chưa đổi đời đẹp đẽ quá, trái ngược quá, và nhớ chỉ để làm thêm buồn giận không? Hay em sợ những ngày tháng thần tiên xa xưa sẽ bị hoen ố vì những ưu phiền hiện tại khi nhớ đến?
Cũng cơn gió lạnh của đầu Xuân nơi em sống, vẫn những hoa đào ửng hồng trong gió sớm, vẫn những hàng thông cao vút rì rào trong gió, mảnh trời trong xanh của riêng em, vẫn quả tim quen thuộc, nhưng ánh mắt em đã đổi thay. Đổi thay đến độ như em đã nói: “Những thứ đẹp đẽ đó không làm cho cuộc sống em khá hơn thì có nghĩa gì đâu?”. Nếu cho đó là những nét đẹp để xoa dịu cuộc sống, để tâm hồn có chút bình an thì không gian đó, thời gian đó và vạn vật đó cũng có một ý nghĩa gì chứ em? Và tôi vẫn nghĩ mình có thể tìm thấy ý nghĩa trong mọi sự và ở khắp mọi nơi nếu mình chịu tìm kiếm hay hãy rộng lượng khoác cho nó những ý nghĩa để thấy ngay trong hiện tại những giây phút này quý báu chứ không cần chờ đến mười năm nữa nhìn lại mới thấy quý trọng, em nghĩ sao? Cuộc đời luôn luôn có thể bắt đầu bằng bất cứ lúc nào nếu em chịu thay đổi cái nhìn. Em nhìn đây là khởi đầu để rồi tiến tới thay vì chỉ thấy đây là lúc cận kề chung cuộc và chịu thua. Tôi đang ở trong cái vòng lẩn quẩn đó vì nhìn đâu cũng chỉ là khởi đầu và chưa đi đến đâu cả, nhưng ít nhất tôi không dừng bược. Mong rằng những ý nghĩ vụn vặt của tôi mang lại cho em được nụ cười, không phải là nụ cười gượng đâu nhé.
Và mới đây niềm nhớ về em đột nhiên đến với tôi qua một ngẫu nhiên, tuy sự ngẫu nhiên này không thể so sánh với hình ảnh em nhưng nó là một sự liên tưởng về nơi chốn em đang ở. Tôi nhắc đến nơi chốn em đang ở như một nơi nào xa lạ lắm, mà có lẽ thế. Đã 19 năm qua, em nhỉ?
Cách đây ít hôm, tình cờ tôi trông thấy tờ Vietnam Economic Times (Thời báo kinh tế Việt Nam) số 1, phát hành ngày 15 tháng 3 năm 1994, xuất bản tại Việt Nam, luân lưu qua bên này theo chân những người mới đến. Tôi nhìn bìa tờ báo và ý nghĩ đầu tiên đến với tôi là: Người cộng sản Việt Nam đã thua cuộc. Không những đã thua mà còn thua một cách ê chề. Và điều khôi hài hơn nữa là kẻ thua cuộc lại đem sự đầu hàng đó lên để mà vinh danh, để mà phô trương một cách ngu muội. Hình ảnh một người tài xế xích lô mặc quần áo bộ đội CS mặt hớn hở đạp xe thuê cho một phụ nữ Hoa Kỳ trẻ đẹp, trí thức, hiện đại với chiếc cặp da, với chiếc điện thoại cầm tay, với thế ngồi ung dung. Đằng sau là người bộ đội còng lưng phục dịch “kẻ thù cũ”. Bao nhiêu năm trước người cộng sản VN đã tốn bao bút mực để bài xích, để chửi rủa người khổng lồ Hoa Kỳ, để ngạo nghễ cho rằng người Mỹ đã thua cuộc tại Việt Nam. Mười chín năm sau, người cộng sản VN ngạo nghễ đưa “kẻ thù cũ” lên hàng thượng khách và trải thảm đỏ rước “kẻ thù cũ” trở lại. Ai là kẻ bại trận hở em? Không phải em, không phải tôi, mà là những người đã phá nát quê hương mình.
Tôi nhìn đi nhìn lại bức ảnh trên bìa báo và thấy thương hại cho người tài xế xích lô trong bộ quần áo bộ đội mầu xanh lá đậm, chỉ thiếu vài ba chiếc huy chương lấp lánh trên áo là đủ bộ. Khuôn mặt người tài xế xích lô trẻ, xanh như mầu áo thoáng chút hãnh diện vì đã được lên hình cùng với người đàn bà văn minh của chế độ tư bản. Những khuôn mặt trẻ như thế đã từng trốn chui trốn nhủi ở núi rừng Bắc Việt hay trên đường vào Nam. Đó là thế hệ trẻ “oai hùng” của miền Bắc nay đã “đổi đời”! Và người đàn bà trẻ đẹp da mặt hồng lên trước cái nắng chói chang chễm chệ để “anh bộ đội” phục dịch. Nhìn như thế để thấy rằng dưới ánh mặt trời lồng lộng của một ngày miền Nam, người cộng sản đã thua trận và đã thúc tay để con người tư bản ngồi lên sự thất bại ê chề mà người cộng sản đang gánh chịu.
Những người cộng sản VN đã tự nhận là kẻ chiến thắng nhưng dưới nhận xét hạn hẹp của tôi họ là kẻ chiến bại. Chiến bại vì đã làm băng hoại cả một thế hệ và đưa đất nước đến chỗ tồi tệ, đi lùi lại mọi tiến trình của nhân loại. Người cộng sản VN đã đẩy hàng bao nhiêu người Việt ra hải ngoại. Rồi đây lớp hạt giống gieo nơi xứ người, hít thở không khí tự do sẽ đơm bông kết trái thành một thế hệ mới, hữu dụng cho đất nước. Nơi đây người Việt vẫn quý trọng, nuôi dưỡng tinh thần Việt. Vậy ai là kẻ thua trận nếu không phải là người cộng sản Việt Nam?
Những ý nghĩ này như một sự hồi sinh trong tôi. Và tháng tư năm nay đối với tôi không còn như những tháng tư của 19 năm trước.
Không lẽ sau bao nhiêu lâu bằn bặt không thư từ, lá thư tháng tư của tôi gởi đến cho em chỉ toàn những lời hằn học về một chế độ đang tàn lụi em nhỉ? Làm sao được, quay lại nhìn, tôi chỉ nhìn thấy toàn những u buồn. Và tôi cảm thương cho em, cảm thương cho những thế hệ tiếp nối em. Những khuôn mặt trẻ thơ đó khi đến tuổi biết suy nghĩ sẽ tự hỏi: “Tại sao tôi không ra đời trước đây 20, 30 chục năm để biết đến một quê hương khác, hoặc tại sao tôi không ra đời trên một xứ sở nào đó?”. Những đứa bé tuổi lớn hơn người, trí óc chỉ hạn hẹp trong lòng bàn tay nhỏ bé kiếm kế sinh nhai ngày qua ngày, nhưng ai cấm chúng mơ những giấc mơ giàu sang, những giấc mơ làm người anh hùng giải phóng xứ sở, những giấc mơ lãng du, những giấc mơ và những giấc mộng to nhỏ. Ở nơi này, nơi xứ sở tự do no ấm mà người ta vẫn mơ những giấc mộng to nhỏ. Có phải chúng ta cùng gặp nhau ở đó không em nhỉ?
Tôi nhớ đến một đoạn trong bức thư em gửi cho tôi đã lâu về một ngày nắng ấm ở miền núi cao, một ngày mùa hè ngắn ngủi ở cùng đồi núi, em đã nâng niu đem phơi chiếc áo của ngày cũ dưới ánh mặt trời để khỏi bị ẩm mốc. Em không dám giặt nhiều sợ hỏng chiếc áo của ngày huy hoàng cũ. Mùi cây cỏ, nắng ấm của núi đồi đã thổi bay những ẩm mốc của thời gian. Em kể với tôi ánh mặt trời lấp lánh trên những chiếc khuy đồng nho nhỏ sáng như những ngọn đèn hoa đăng, sáng như những ngày hội hè xa xưa và đã thắp sáng trong em một vài giây phút sung sướng tưởng như em đang sống lại ngày cũ.
Chiếc áo đã đánh thức tâm hồn nhỏ bé yếu đuối của em, chiếc áo đã như những cành củi ngo dùng châm bếp ngày nào đang cố hun lên một vài ngọn lửa chập chờn. Tội nghiệp em nhỏ! Tôi muốn chia xẻ với em giây phút hạnh phúc đó. Tôi chỉ biết nói với em rằng bao giờ ngày cũ cũng đẹp nhất, không phải chỉ trong hoàn cảnh em hiện tại em mới thấy điều đó mà ngay chính bản thân tôi hiện tại dù đang được hít thở không khí tự do, đời sống vật chất đầy đủ tôi vẫn thấy những ngày xưa cũ là đẹp đẽ không giây phút nào sánh bằng. Tôi kém thua em một điểm: tôi không biết giữ gìn chiếc áo cũ và đem hong trước nắng một ngày đẹp trời như em đang làm. Tôi đã bỏ quên chiếc áo cũ ở đâu đó hay đã đem cho ai, hay chiếc áo đã thất lạc nơi đâu do sự bất cẩn hay không gìn giữ của tôi. Tôi thua kém và mất mát hơn em nhiều lắm.
Em cứ giữ gìn chiếc áo hộ tôi một khi nơi em ở vẫn còn một vài ngày nắng ấm, vẫn còn nắng lung linh trên từng chiếc khuy đồng nhỏ bé để thắp sáng lại cho em, dùm tôi, những ngày tươi đẹp cũ.