Thư tháng bảy gửi Em
Em có mong thư tôi như mong những nối kết thiêng liêng liền lạc mãi mãi trong huyết thống chúng ta không nhỉ? Những ngày tháng dài bất tận bên đó có cho em đôi giây phút hoài mong mà nhớ đến thư tôi không?
Chính tôi cũng không ngờ rằng trong xã hội điên đảo nơi con người chạy theo thời giờ như xứ này mà tôi lại có thể lặng lẽ ngồi viết thư cho em. Tôi bảo là “lặng lẽ” vì nó u tịch lắm em ạ. Nhưng rung động riêng tư, những chua xót lẩn trốn ở đâu đó, chập chờn, và những bùi ngùi rất nhỏ nhoi chỉ có thể trải ra trên những trang thư gửi cho em mà tôi yên tâm là em sẽ hiểu và không cười là tôi ngây ngô (như tôi vẫn thường nghĩ và không dám bầy tỏ điều đó ra).
Những thôi thúc của cuộc sống hàng ngày đã làm tôi không tìm được những giây phút “lặng lẽ để có thể viết thư thăm em. Đó là sự lướt qua của thời gian nhưng ngoái nhìn lại tôi thấy, một lỗ hổng, không, có lẽ đó là sự hụt hơi của một kẻ chạy theo thời gian thì đúng hơn, và tôi thấy tiếc. Bởi vì tôi mất đi rất nhiều riêng tư trong tâm hồn trong chặng đường hụt hơi đó.
Bức thư của một người bạn ở tận xa gửi đến làm tôi nhận ra điều này. Trong thư anh kể đến một giấc mơ đang đi dần vào sự thật: “Một căn nhà xinh xắn ở ngoại ô thành phố Philadelphia như một căn nhà ở Đà Lạt, trên đồi cao nhìn xuống thung lũng (có hoa vàng nở rộ không nhỉ?) rất nên thơ và hoang vắng, thời gian ở đó trôi rất chậm (tôi đoán thế) vì anh để hết thì giờ viết lách”. Tôi mong anh thực hiện được điều đó bởi thế là một hạnh phúc kỳ ảo, mọi trăn trở bên ngoài hầu như chỉ là sương khói.
Tôi cũng muốn bắt chước như thế mà không được em ạ. Điều gì đối với tôi cũng nửa vời. Những ước muốn tưởng là nhỏ nhoi mà không tưởng, những băn khoăn, xót xa thì nghĩ tới em hay những người khác còn ở quê nhà rồi vẫn chỉ là xót xa để mà xót xa chứ chẳng làm nên được điều gì, trò gì cả. Tôi có những trăn trở trong ý nghĩ rất kỳ quặc. kể em nghe nhé? Tôi mới gặp cô H.K., em có bao giờ là học trò của cô ấy không? Đã đến hai mươi mấy năm nay tôi mới gặp lại cô. Cô chẳng khác gì ngày xưa em ạ, vẫn đẹp (không nhu mì nhưng cứng cỏi), vẫn không thay đổi dù sống dưới chế độ cộng sản mười mấy năm. Cô kể cho tôi nghe ở quê nhà hiện nay nhiều gia đình dành dụm vốn liếng nuôi đàn gà, bầy heo để sinh sống (điều này không có gì lạ). Trong nhà có một người đau yếu không lo lắng bằng đàn gà hay bầy heo biếng ăn, ốm đau. Thế ra họ đã biến đổi cả bộ mặt xã hội: con người không có giá trị bằng con vật, con người không đem lại lợi lộc thực tiễn nào cho con người cả. Tôi không ngờ họ lại đẩy người dân đi xuống ở một tốc độ nhanh kinh khủng như vậy. Bên cạnh sự kinh hoàng đó là một xót xa rất tự nhiên khi tôi nghe cô kể tiếp:
Những thực phẩm tốt dành để nuôi gà, heo, còn những gì xấu, hỏng, để người ăn kẻo lỡ heo, gà, lăn cổ ra chết thì cả nhà đói. Họ đang đưa quê hương ta vào thời tiền sử em nhỉ?Trong lúc trên thế giới bao quốc gia hùng cường nghĩ đến chuyện tìm một hành tinh khác sinh sống thì Việt Nam ta lại đang thụt lùi vào thời cổ xưa. Tôi không hiểu. Viết đến đây tôi lại tự trách mình vì em thừa hiểu những điều đó, em đang là nạn nhân trong xã hội đó, tôi quên mất. Tha lỗi cho tôi.
Lẽ ra viết thư cho em tôi phải kể chuyện bên này, những chuyện vui để em “được vui hàm thụ” cho qua ngày mới phải. Còn không tôi phải gửi thư này cho chính tôi thay vì cho em để tự nhìn lại mình, em nghĩ sao? Bên này đường xá thênh thang, cứ rủng rỉnh tiền trong túi là em tự do chạy xe từ đầu nước Mỹ đến cuối nước Mỹ. Ước gì một ngày nào tôi thực hiện được giấc mộng đó trên quê hương mình khi không còn cộng sản. Đi từ Nam ra Bắc hay từ Bắc vào Nam. Đi ngang những địa danh, giẫm lên hồn lịch sử. Lúc đó mới thấy quê hương đậm đà thân yêu.
Em có nghe tin cậu L. mất trong Nam không? Bên này tôi nhận được ảnh đám ma cậu. Những bức ảnh mầu em ạ. Khi nhận được tôi đã ước mong những tấm ảnh này biến thành ảnh đen trắng để những sự tương phản được giảm thiểu phần nào, cũng như để người bên này bớt đau lòng. Tôi chưa bao giờ gặp cậu nhưng tôi được nhìn ảnh cậu lúc còn sống, bảnh bao và không đói rách. Lúc qua đời cậu ở trong một căn chòi rộng hơn phòng giam chút đỉnh, chung quanh là cỏ dại mọc um tùm. Tôi chẳng hiểu nổi lúc cuối đời sao cậu lại tang thương đến thế!
Chiếc hòm đặt giữa cái chòi lợp lá sơ sài như vỏ ngoài của nó. Tôi thầm nghĩ cũng may mà có áo quan. Người dự đám ma đếm trên đầu ngón tay. Họ hàng xa vời chẳng còn mấy ai. Hàng xóm có lẽ còn đông hơn. Tôi thấy ảnh những người hàng xóm cười tươi tắn vì biết được chụp ảnh. Chẳng mấy khi, có phải thế không em? Có hình chú bé gầy đen đủi mặc chiếc quần xộc xệch, áo thung mầu sặc sỡ có in chữ “Virginia is for lovers”. Mầu sắc rực rỡ đó, hàng chữ đó, là một đối chọi mạnh mẽ với những đau thương trong tấm ảnh đưa ma. Mợ L. đầu chít khăn tang mà dưới lại mặc áo mầu, dù chiếc áo cũng chẳng lành lặn lắm. Tôi không chịu nổi em ạ. Có lẽ dưới chế độ mới, manh vải trắng hẳn hiếm hoi? Mầu trắng trinh bạch làm sao lẫn lộn được với những điêu ngoa, xảo trá. Trong xã hội nát bấy hiện tại người ta chọn mầu, mầu gì cũng được miễn là không phải mầu trắng để cho giấu bớt, Mặt mợ L. sưng húp có lẽ vì khóc nhiều trên tấm ảnh mầu là một hình ảnh khó quên.
Ngay cả chú bé và chiếc áo T-shirt với hàng chữ “Virginia is for lovers” vẫn chìm đâu đó trong tâm tưởng tôi và hiện ra với những trăn trở như hiện tại. Có bao giờ chú bé thầm mơ một lần đặt chân đến Virginia, Hoa Kỳ, để được thành những kẻ tình nhân hay để thấy những kẻ yêu nhau trên đất nước tự do này. Mầu xanh tươi nhuận của chiếc áo như một niềm hy vọng chói sáng trong tâm hồn chú bé bên cạnh những tang thương, tiêu điều ở một quê nhà mà ngày xưa xa lắm chẳng giống thế này. Tôi chưa bao giờ gặp cậu nhưng điều đau buồn là những hình ảnh này gắn liền với hình ảnh cậu trong trí nhớ tôi. Đây là một điều thiệt thòi cho cậu hay cho tôi? Có lẽ cho cả hai em nhỉ?
Em thấy không điều gì rồi cũng dẫn dắt ý tưởng tôi trở về bên nhà, để so sánh. Đó thành một thói quen rồi nhưng thế cũng may, nhờ thế mà tôi vẫn còn thấy quê nhà ở đâu đấy, gần mà xa. Hẹn em thư sau. Vẫn gửi tới em những lời chúc tuy quen thuộc nhưng chân thành như em đã từng đọc và tôi khỏi lập lại nữa.