Chương 4

ÔNG BIỂU HÃM TAY «GA» LẠI, ngừng dưới cây bàng mọc bên mé nước. Tuy chỗ hai người ngồi chỉ cách chúng tôi hơn trăm thước nhưng vì những rặng cây mọc không ngay hàng thẳng lối nên không thể nhìn thấy nhau. Gió hiu hắt và bóng mát rợp một khoảng đất rộng. Bà Hảo xuống xe ngồi bệt trên đám cỏ dưới gốc cây trong khi ông Biểu tìm chỗ dựng chiếc xe Sachs.

Bà Hảo nhặt chiếc lá bàng đỏ, to bằng chiếc quạt mo phe phẩy trước mặt và lượm vài ba hòn sỏi ném xuống mặt nước tạo thành những vòng tròn lan rộng.

Buổi sáng nầy, bà Hảo có thể cảm thấy niềm vui bao quanh và tôi mong bà nhìn cây cỏ, cảnh vật chung quanh như khoác vẻ đầm ấm thân mật.

Suốt hai mươi năm bên cạnh ông chồng, sinh thú héo dần. Bà chỉ tìm thấy hạnh phúc ngọt ngào được hai tháng đầu và hạnh phúc đó vụt chết một cách đột ngột làm bà tê điếng. Mãi đến bây giờ, bà vẫn phải kéo dài cuộc sống che đậy, đắp điếm bên cạnh ông chồng dở tỉnh dở điên. Bà thường tâm sự với tôi về đời sống vợ chồng:

– Cô lấy chồng chỉ vui được ba tháng, rồi buồn ba năm và khô kéo một đời.

Chúng tôi chỉ biết lặng thinh nhìn đôi mắt ướt rượt của bà.

Bà tiếp:

– Cô tin rằng hôn nhân là một cuộc xổ số, các em à.

Một hôm, trước mặt Đức và tôi, bà bùi ngùi:

– Mấy người bạn cô bây giờ đã có ít nhất là vài đứa con và có người đã được năm ba mụn cháu rồi.

Đức ngắt lời bà Hảo:

– Thưa cô, dầu cô không con, còn có tụi em đây chi?

Bà Hảo cảm động vuốt lưng Đức:

– Cô cũng nghĩ vậy.

Rồi bà phá lên cười như mỉa mai lẫn cay đắng. Tôi vụt nghĩ rằng bà Hảo đang khóc trong niềm bất hạnh kéo dài. Quả thực bà thương mến chúng tôi, và chúng tôi coi bà như một bà mẹ vừa trẻ, vừa vui tính. Đôi khi chơi với chúng tôi, bà quên mất tuổi già. Ảo tưởng trẻ trung trong những giờ ở trường giúp bà tạm quên nỗi buồn bực và bà ngại trở về nhà nằm thườn thượt trên đi-văng, nghe những lời rủa xả bâng quơ của ông Chánh, ngại nhìn ông rách rưới như một kẻ hành khất nhởn nhơ quanh nhà và bà sợ đôi mắt có nhiều gân máu của ông như mắt một con quái vật.

Ngoài giờ nói chuyện trước đám đông, ông Chánh lủi thủi làm việc quanh nhà, lặng lẽ âm thầm không buồn nói với ai. Có nhiều khi, bạn của bà Hảo đến chơi, ông ngã đầu chào rất sâu, rồi bỏ đi vào phòng riêng. Bà có nhiều tiền, ruộng vườn cò bay thẳng cánh. Đời sống vật chất quá đầy đủ không làm cho bà cảm thấy niềm phấn khởi nào.

Bà xin đi dạy học để giết thì giờ nhàn rỗi, để tìm lại không khí trẻ trung, để trốn vài tiếng đồng hồ mỗi ngày cái ngôi nhà quạnh hiu như một ngôi nhà mồ và để khuất mắt ông chồng lúc thì ồn ào như một cái loa phóng thanh, lúc thì lại câm nín thai thủi như một bóng ma.

Bà chạy trốn những hình ảnh đó và thèm khát những nụ cười hồn nhiên, những câu bông đùa tinh nghịch, những cuộc vui tập thể và những khoảng trời rộng, cây cỏ ruộng đồng. Những màu sắc tươi sáng ngoạn mục của thiên nhiên có thể làm trẻ lại tâm hồn cằn cỗi của bà.

Ông Biểu đã mang đến cho bà niềm vui rộng lớn, làm sống lại thời bà còn là học sinh trường Áo Tím.

Trời bỗng dịu nắng. Những miếng ruộng nước phản chiếu màu mây bầm tím, như những miếng đá. Tôi hết buồn ngủ, và mặt Kim cũng bớt úa xào.

Chúng tôi nắm tay nhau đi dài theo con rạch. Bỗng có tiếng ngâm thơ khe khẽ:

Say đắm nhưng lòng vẫn quạnh hiu

Đó là số kiếp của tình yêu…

Giọng ngâm vang lên rồi tuột xuống thấp, tản mác theo tiếng rì rào của gió luồn trong lá làm hai mi mắt tôi nặng cơn buồn ngủ, chợt tôi cố giương mắt tìm về chỗ phát ra tiếng ngâm thì phân nửa nét mặt ẩn hiện sau gốc cây sung già với chiếc mũi cao dài và màu da bánh mật, con mắt gã nhắm lại say sưa. Kim vỗ vai tôi thì thầm:

– Hơi ngâm tuy ngắn, nhưng giọng nghe thảm.

Tôi bước một khoảng dài ghé đầu nhìn, vụt kêu lên:

– À, té ra anh Nam.

Nghe kêu đến tên mình, Nam mở choàng mắt thò đầu khỏi gốc cây cười ngượng ngùng. Tôi bạo dạn tiếp:

– Có kém gì Quách Đàm đâu.

Nam nhếch mép, để lộ hai hàm răng trắng đều, đáp:

– Vậy hả chị? Tuổi trẻ đôi lúc cũng trở thành nghệ sĩ bất ngờ chớ.

Kim đứng nép bên tôi, có vẻ lúng túng khi anh Nam hỏi đến:

– Nghe đồn chị Kim có làm thơ đăng nhật báo.

Tôi ôm vai Kim trêu:

– Làm thơ xong, phải nhờ anh Nam ngâm mới tuyệt. Nhất định tôi sẽ là thính giả số một, xin dành phần trước nghe anh chị?

Kim đỏ mặt quờ quạng bứt chiếc lá vò nát trong tay.

Nam học Đệ tứ B là người được bầu làm trưởng lớp. Vóc người anh mảnh khảnh, cao lêu nghêu. Anh đạo mạo, ra vẻ đàn anh, nhưng anh vẫn không dấu nổi sự tinh nghịch ngấm ngầm ở đôi mắt hơi xếch nhiều tròng đen.

Thằng Quan tặng cho anh cái ngạo danh là Nam Giò. Bên lớp Đệ tứ A, chúng tôi có một chị Trưởng lớp cao chưa cô nào trong lớp bì nổi nên tục gọi là Ngọc Cao Cẳng, và chúng tôi chẳng ngần ngại cáp đôi hai anh chị cao nhất trường đó.

Mỗi lần tôi kêu ngạo danh của Ngọc là nàng đỏ mặt và hờn dỗi lướt qua đôi mắt. Ngọc và chúng tôi đều quên một điều là cặp giò dài là một ưu điểm cho sự gợi cảm của phụ nữ. Chỉ tiếc là Ngọc không được đầy đặn và hồng hào.

Nam thì vẫn thản nhiên chấp nhận lũ bạn tinh quái. Thái độ không phản đối của anh không làm cho chúng bạn chọc già. Nhưng đối với Ngọc thì bọn nó càng được mợn chọc phá kinh khủng.

Đức vuốt vai Ngọc căn dặn:

– Bao giờ lấy thằng Nam Giò nhớ đưa về Bến Tre mà ở. Bến Tre là xứ trồng dừa. Hai người về đó thì hợp tình hợp cảnh quá, có chỗ làm ăn. Mỗi ngày đi bẻ dừa mướn mà khỏi phải leo trèo chi cả, chỉ đứng ở dưới gốc là bẻ được dừa rồi.

Tôi cảm mến thái độ trầm tĩnh của Nam và cảm thấy ở anh một cái gì khó hiểu nhưng không kém thơ mộng, Anh thường sang lớp tôi chơi với bọn con trai. Anh có thái độ người lớn, vững chãi, tự tin đối với bọn con gái. Anh an ủi Ngọc:

– Chị cứ lờ đi là tụi nó không nói nữa.

Ngày nào tôi không nhìn thấy anh Nam đi phất phơ trên hành lang hoặc qua lớp tán gẫu với bọn thằng Tín, tôi cảm thấy dường như có một sự trống vắng dàn trải trong tâm hồn tôi.

Tôi thích nhìn anh hùng hồn điều khiển cả trường đồng ca bản Quốc Thiều vào buổi chào cờ và hạ cờ. Tôi thích ngắm anh với nét mặt tư lự trên bậc tam cấp dưới bóng điệp và khe khẽ ngâm những bài thơ tiền chiến. Giọng anh rên siết, bùi ngùi như xô giạt vào lòng tôi từng con sóng dịu dàng đằm thắm. Tôi cảm thấy lo ngại vẩn vơ trước những cặp mắt nhìn Nam như muốn độc chiếm anh từ những đứa nhu mì e ấp như Kim đến những nàng có chút máu du côn, gàn dở như Đức, Sáo.

Chẳng ai bảo ai, chúng tôi ngầm đồng ý với nhau rằng Nam là linh hồn của hai lớp đệ Tứ, là cái móc nối liền giữa hai lớp chúng tôi. Mỗi đứa con gái muốn chiếm anh một cách. Và sự lãnh đạm của anh đã giúp bọn con gái nầy đỡ chống đối nhau. Anh được lòng hết tất cả những người cảm mến anh. Anh có trí nhớ tuyệt xảo về tánh tình của mỗi cô bạn gái như ông thầy thuốc Bắc nhớ từng vị thuốc trong các hộc tủ. Sở thích mỗi cô anh đã xếp vào một ngăn tủ và khi đối diện họ, anh kéo cái ngăn tủ đó ra không lẫn lộn chút nào. Bà Hảo thường vỗ vai khen anh:

– Em là type người đi với bụt mặc áo cà-sa, đi với ma mặc áo giấy. Hèn chi thằng nầy có số đào hoa.

Quan chen vô:

– Thưa cô, nó vô duyên nên cao nhòng nhòng mà không có ai thương. Cái tuổi của nó đáng lẽ ở nhà quê là hai ba vợ, năm bảy con rồi.

Nước dâng lên liếm mé bờ. Cơn mệt đã tan theo gió sông. Chúng tôi chờ ông Biểu và bà Hảo tới rồi tiếp tục đi. Thằng Tín sốt ruột đạp xe chạy ngược lại phia sau tìm kiếm. Chúng tôi nghĩ rằng chiếc xe tới tuổi dưỡng lão của ông Biểu đã nằm vạ dọc đường. Hơn nửa giờ rồi, bóng dáng hai người vẫn mù mịt và chúng tôi cảm thấy cuộc hành trình đã nhạt lần đi vẻ hào hứng của nó. Chúng tôi hướng mắt chờ đợi thằng Tín trở lại.

Đàn trâu với màu da đen mốc từ bên cánh đồng đối diện chúng tôi lũ lượt băng qua đường. Chúng nhảy ùm xuống mé nước ngâm thân thể. Những cặp sừng nhọn hoắt nhô lên mặt nước và tiếng thở phì phò sôi lên. Vũng nước đục ngầu. Chúng tôi vây quanh đàn trâu và nhặt vài ba viên đá sỏi nhỏ ném trên lưng nó, trong khi chờ thằng Tín và ông Biểu. Có tiếng reo lên:

– Kìa, thằng tiểu yêu nó cong lưng đạp gió ngược trở về đó. Thôi chúng ta sửa soạn đi là vừa.

Tín đã đến trước chúng tôi, quăng đại chiếc xe trên bãi cỏ, với hai mắt mở tròn và hổn hển thở.

Thằng Quan hỏi dồn:

– Gặp ổng bả không?

Tín lăn ra cỏ cười sằng sặc. Chúng tôi bu quanh nó chờ đợi

Nó khoe:

– Nè, bà con ơi, tui thấy chuyện nầy ngộ lắm.

Tín muốn khêu gợi lòng hiếu kỳ. Cả bọn sốt ruột hỏi:

– Cái gì vậy Tín?

Tín làm ra vẻ ngập ngừng:

– Tui vừa đi tới thì thấy ổng bả đang «mùi» dưới gốc bàng gần mé nước.

Thằng Quan lắc vai Tín:

– Ông bả mùi cách nào?

Tín họp báo ngay:

– Tui bèn nép xe vào gốc cây và rình thấy ổng đang cài mấy cái bông bìm bìm trên tóc bả và bả ngã người trong lòng ổng. Cả hai đều quay lưng lại phía tui đứng núp đó.

Thằng Quan khoái chí tiếp:

– Chỉ có vậy thôi sao mậy? Cách mùi đó có vẻ cải lương cổ điển quá.

– Rồi ổng cúi xuống mặt bả…

Cả bọn định rủ nhau mò lại coi tiếp. Quan khoát tay cản:

– Thôi đừng làm bẽ mặt ổng bả. Rán chờ một chút xong «pha» đó thì ổng bả tới chớ gì.

Tín reo lên:

– «Pha» gì đó Quan? Chắc mầy giàu tưởng tượng vậy hãy kể cho anh em nghe chút chơi.

Bọn con gái rã vòng vây Tín, tìm chỗ ngồi. Nam rầy:

– Tụi bây nghịch vừa vừa chớ.

Nam nhìn chúng tôi mỉm cười. Đôi mắt anh không dấu được nét rạng rỡ tinh quái. Những câu hỏi về hai ông bà và những hình ảnh Tín vừa kể nhảy múa trong đầu tôi.

Kim lôi tôi ngồi xuống, anh Nam ngả lưng trên gốc cây sung, hai tay khoanh trước ngực im lặng nhìn ra sông.

☆

Chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình và lần nầy, ông Biểu dẫn đầu. Để chúng tôi khỏi bị ngộp thở vì khói của chiếc Sachs như sa mù dầy đặc buổi sáng nên ông Biểu cho xe chạy hết tốc lực.

Mặt trời đã lên tận đỉnh đầu. Mồ hôi làm ướt cả áo, cơn mệt ngấm vào từng tế bào. Mấy đứa con trai còn dai sức, và để cho quên cơn mệt, chúng tôi hè nhau hát những bản hùng ca. Tiếng hát ngoi lên, rần rộ, hối hả. Những chiếc lưng khom sát tay lái và những bắp thịt đùi cuồn cuộn nổi lên. Hai bàn chân đạp gấp rút vẹt gió và gió lôi những mái tóc ngược ra sau. Bà Hảo vẫy chúng tôi chỉ vào khu vườn sầm uất trước mặt cách chúng tôi khoảng năm trăm thước. Tiếng gọi của bà Hảo lạc loài giữa tiếng động cơ và tiếng gió rào rạt từ những cành cây hai bên vệ đường.

Ông Biểu quay lại hét lớn:

– Sắp tới nhà thầy tồi, rán lên mấy em gái.

Bọn con trai hí hửng đạp rút qua mặt chiếc Sachs, buông thỏng tay lái để diễn tả sự khoái trá. Lũ con gái lục đục theo sau. Chúng tôi đã xuống xe, ùa vào một khu vườn cam sầm uất. Những cây cam thẳng hàng đều đặn trên những líp đất cao. Giữa hai hàng líp cam dài mút mắt, có xẻ một cái lạch nước sâu, rộng hơn một thước có thể dùng xuồng đi trên ấy được. Thân cây cao hơn đầu người không quá hai tấc đơm vô số trái, kéo những cành nhánh nặng trĩu gầy guộc là sà gần phết đất. Ánh nắng mặt trời như bị cản lại, chỉ có vài giọt nắng yếu ớt rớt dưới gốc cây lu câm như ánh đèn thiếu dầu.

Chúng tôi lũ lượt kéo vào một ngôi nhà vách bổ kho, lợp ngói móc, nằm giữa hai tàn cây vú sữa che rợp từ mái ngói đến chiếc sân đất bóng nhẵn hình chữ nhật có viền chung quanh những khóm hoa đông hầu đỏ thẫm ngoi lên màu lá xanh mọng nước. Dây hoa bò ẻo lả trên nền đất đen nhẵn thín như tráng nhựa. Giữa sân là lối đi cẩn vỏ sò trắng bóng.

Chúng tôi dựng xe bên gốc vú sữa rồi bước vào mái hiên. Bà Hảo lẹ chân giành chiếc võng treo bên mái hiên trong lúc chúng tôi vào tận bên trong ngồi chật nít cả bộ ván gõ kê giữa nhà. Bọn con trai đã rủ nhau chạy tuốt ra mấy vườn cam và không đợi mời, chúng nó thi nhau bẻ những trái cam vàng ối la sà gần mặt đất.

Một người đàn bà trên bốn mươi tuổi trong bộ đồ vải săng-đầm còn mới khoát màn bước ra, nhai trầu nhóc nhách. Bà mỉm cười gật đầu chào tổng quát. Cả bọn con gái đang ngồi đầy trên ván và trên những chiếc ghế đẩu trong nhà, đều đứng dậy cúi đầu thi lễ.

Ông Biểu bước theo sau, tay còn cầm chiếc khăn tay lau những giọt nước còn đọng trên da mặt. Ông đưa bàn tay trái xoè ra khỏi đầu, trấn an chúng tôi, rồi dõng dạc chỉ bà Hảo giới thiệu:

– Mình, đây là bà Hảo, bạn đồng nghiệp của tôi.

Ông quay sang chúng tôi:

– Và đây là cô Biểu.

Chúng tôi lại gật đầu một lần nữa và Đức lẹ miệng xã giao một câu cũ rích:

– Tui con nghe thầy nhắc đến cô luôn mà hôm nay mới hân hạnh được gặp.

Bà Biểu cầm cục thuốc xỉa độn dưới môi chà qua chà lại trên hàm răng đen bóng, chẫm rãi nhổ nước cốt trầu xuống ống nhổ cao quá gối kê bên cạnh bàn uống nước, rồi ôn tồn bắt chuyện bà Hảo:

– Hôm tuần trước, nhà tôi có cho hay sẽ có chị và các em xuống chơi. Tôi mừng được chị và các em chiếu cố đến với vợ chồng chúng tôi mà không ngần ngại đường sá xa xôi…

Bà Hảo vẫn ngồi vắt vẻo trên võng bây giờ mới khệ nệ đứng dậy, hơi lúng túng một lát, rồi đáp:

– Em vẫn hằng ao ước được đi về vườn một chuyến để thay đổi không khí và học cách làm vườn với chị.

Bà Biểu có vẻ chân thành:

– Nếu chị không chê ở vườn buồn thì chị về đây mua đất rồi trồng cây ăn trái như hai vợ chồng chúng tôi đây.

Đức nhìn tôi, đôi mắt tinh quái, nói nhỏ:

– Cô Hảo mà về đây, ông Biểu cho vài mẫu cam đã có huê lợi rồi, khỏi mất công trồng. Quý Phi được ở gần Hoàng Hậu, têm trầu cho Hoàng Hậu ăn.

Bà Hảo nhìn lại chỗ chúng tôi ngồi có vẻ bực mình trước thái độ thì thầm của Đức. Đức cũng không vừa, kê miệng vào tai tôi mấp máy, nhưng không nói gì cả. Con a đầu nầy trịch thượng, tai ác lắm, ưa khai thác những nhược điểm của kẻ khác.

Tôi xô nó ra, sửa lại vẻ mặt trang nghiêm. Bà Biểu nhổ xác trầu và rót hai tách nước mời bà Hảo:

– Chị lại uống chút trà nóng và nhai bậy miếng trầu cho nó vui miệng.

Bà Hảo bước lại ngồi trên bộ ván trước tách trà ướp sen bốc khói nghi ngút. Bà nhìn ông Biểu, đôi mắt xếp nhiều lằn nhăn phía sau đuôi đưa đẩy ướt rượt. Ông Biểu ngả lưng trên chiếc ghế xích đu bằng mây đen bóng ngời màu vỏ lựu già, hai tay để ra ót, lắc lư. Bọn con gái chúng tôi xin phép ra sau nhà rửa mặt. Gian nhà đang rần rộ vụt trống vắng và ba người còn lại chìm giữa yên lặng. Bà Hảo cầm lá trầu ngắt nhẹ phía đuôi và bôi một chút vôi hồng nhạt trên sống lá.

Bà Biểu nhìn bà Hảo, cười hồn nhiên:

– Chị có ăn trầu lần nào chưa?

Bà Hảo cười đượm một chút buồn bã, mệt mỏi:

– Em có ăn một vài lần khi được mời như hôm nay.

Ông Biểu ngồi dậy, đốt điếu thuốc gắn lên môi, chêm vào:

– Không khéo ăn vào say rồi lội vườn té không ai đỡ cho.

Bà Hảo cười lớn:

– Còn lũ học trò nữa chi, chẳng lẽ tụi nó bỏ cô ở lại giữa vườn cho thầy chúng nó hay sao?

Bà Biểu đứng dậy đi vào trong, lúc trở ra, bà mang một chiếc chiếu bông và cái gối vuông hai mặt thêu cườm. Bà trải chiếc chiếu và mời:

– Chị nằm nghỉ một chút rồi theo nhà tôi ra vườn chơi với các em.

Bà Hảo từ chối:

– Em chẳng mệt mỏi gì lắm, vậy xin phép chị cho em ra ngoài ấy dòm chừng chúng nó, tụi nầy nghịch ngợm lắm, không khéo rồi đây, chúng nó làm tan hoang vườn cam hết.

Chúng tôi thi nhau bẻ cam nửa ăn, nửa chọi cá phi lặn hụp dưới rãnh nước. Những con cá to bằng bàn tay xòe màu xanh dương sáng ngời đang nhởn nhơ dưới đáy nước trong như hổ phách.

Đức reo lên:

– Liễu ơi, con cá phi bị thương và cục đất của tao vừa quăng xuống trúng đầu nó.

Tôi chạy nhanh lại, nhìn theo ngón tay của Đức. Một con cá đang lảo đảo mấy vòng rồi chuồn sâu xuống đáy nước. Lũ nó kéo tới xem đông như coi hát thí. Những đứa chưa bao giờ đặt chân về nhà quê, nên thấy cái gì cũng làm lạ. Chúng nó say sưa ngắm đàn cá như nhìn một kỳ quan. Tôi nhìn vào mé nhà sau của ông Biểu. Khói trắng từ các mặt cáo dưới bếp cuồn cuộn tuôn ra. Vài ba người con gái đang lăng xăng chạy từ sàn nước ra và khệ nệ bưng những chiếc rổ to nghi ngút khói. Con Sáo tinh nghịch tiến lại gần quan sát thật kỹ, rồi hớn hở trở lại, báo cáo:

– Tụi mầy ơi, cô Biểu bắt hàng chục con gà đem rửa cẳng khao tụi mình.

Thằng Tín xuýt xoa:

– Bữa nay chúng mình đi ăn đám cưới.

Sáo mân mê một nhánh tóc:

– Mối tình của tuổi mùa xuân thứ hai, hoặc gọi là hồi xuân cũng được, À, thực đơn có gì nhỉ?

Như cao hứng, Kim góp chuyện:

– Chung qui gì cũng vài ba món: xé phay, nấu cháo, cà ri hay ra-gu.

Đức ngắt lời:

– Lạy trời, mong cho bả xào sả ớt. Tao mê ăn món đó lắm. Nó có vẻ mặn mòi, ấm bụng.

Tôi ngồi trên líp cam cạnh mé nước, nhìn bóng mình chìm dưới đáy lạch. Bầy cá phi nghe động, lủi vào đám cỏ hai bên bờ. Cơn mệt mỏi đã rút xuống khi tôi ăn hết mấy trái cam chín cây. Vài ba đứa tìm nơi sạch ngồi đấu láo. Trời đã đứng bóng. Những giọt ánh sáng rớt từ những luống cam đến mặt nước của mấy con lạch như những vết rỗ rơi vào tâm hồn tôi. Tôi dường như khao khát một cái gì lờ mờ lắm. Tôi tưởng tượng hình ảnh ông Biểu cúi xuống hôn môi bà Hảo, theo lời thằng Tín kể ban nãy, tư nhiên một cảm giác ấm ấm chạy lên tận đầu rồi tản mác khắp thân thể tôi như một luồng nước ấm. Để xóa nhanh những ray rứt không đâu, tôi đứng phắt dậy, hòn đất khô nãy giờ trong tay tôi giờ đã nát nghiến. Tôi thẫn thờ bỏ đi dọc theo con rạch xa dần những đám người cười nói trửng giỡn. Tôi đi khuất sau đám cây và tìm một nơi ngồi thoải mái. Lấy chiếc khăn tay màu xám trải bên một gốc cây cam có nhiều trái chín quằn quại, tôi có thể nằm dài ra đó vói tay bẻ được. Tôi có cảm tưởng như mình đang ngồi trong một cái chòi kết bằng lá, lẫn trái. Nỗi lo lắng kiếm sống hằng ngày đã xếp qua một bên những ý nghĩ rối rắm cồn cào. Từ lâu lắm, tôi chưa bao giờ có những lúc nhàn rỗi như hôm nay. Những việc vặt vãnh từ nhà đến những công việc nhà trường chiếm hết giờ gấc, tôi ít khi có dịp ngồi một mình buông thả đầu óc quanh co trong các ý nghĩ vơ vẩn như thói thường của những đứa con gái vừa mới lớn.

Cái giọng khôi hài của thằng Tín lúc bắt gặp ông Biểu và bà Hảo dưới gốc cây bàng ban sáng còn văng vẳng đâu đây:

– Ông kề môi xuống môi bả, bả nhắm mắt lại khi hai bàn tay ổng quấn chặt lấy người bả và bàn tay sơn móng màu vỏ tỏi của bả bấu lấy bả vai ổng.

Thằng Tín lại thêm thắt vài chi tiết do sự tưởng tượng của nó làm chúng tôi cười lớn. Nhưng khi ngồi một mình trong nơi im vắng và bóng mát chiếm gần trọn, chỉ có vài đốm ánh sáng mặt trời lạc loài nơi đây khiến tôi nghĩ ngợi quàng xiêng. Tôi vụt tưởng tượng đến một người con trai nào đó ngồi bên cạnh trong bối cảnh thanh vắng dễ làm môi trường cho hai người khác phái ngất ngây vì tế bào nổi sóng từng đợt. Trong một thoáng nét mặt rám nắng và đôi mắt nghịch ngợm của Nam lướt nhanh qua đầu làm tôi lảo đảo.

Tôi tự nhủ anh Nam lắm đưa mê, mình không thể cạnh tranh với Đức, Sáo… Đủ thứ loại con gái đó vây quanh chàng chặt chịa như một hàng rào sắt. Việc tôi độc chiếm chàng chỉ là một giấc mơ xa vời dù chàng nhiều thiện cảm với tôi đi nữa.

Tôi lắc đầu xua đuổi mọi ý nghĩ đang hành hạ tôi và đưa tay lên bấm cuống một trái cam vừa chín tới bóc ra. Mùi thơm của chất vỏ cay cay. Tôi lấy miếng vỏ lột ra bóp mạnh. Chất nước the bắn tung tóe làm xốn mắt tôi.

– Liễu, làm gì mà ngồi một mình ở đây?

Tôi quay lại và bắt gặp Nam đang ngồi vắt vẻo trên một cành bưởi, tay cầm một tờ tập san cũ.

Tôi vụt mắc cỡ vì cảm thấy những ý nghĩ của mình nãy giờ như bị lột trần và tự nhiên máu dồn nhanh lên trên mặt tôi. Hai vành tai tôi nóng lên.

Tôi lúng túng đáp:

– Tôi định đi thử một vòng cho hết khu vườn nầy nhưng đi đến đây thì không còn muốn tiến thêm nữa, mỏi chân lắm rồi.

Nam tuột xuống rủ rê:

– Bọn mình rán đi thử coi khu vườn nầy ra tận đâu.

Tôi ngập ngừng trong giây lát, không phải vì bị mỏi chân mà chỉ sợ người khác nhìn thấy được tôi đi bên cạnh Nam, nhưng rồi tôi bạo dạn:

– Ừ, thì đi. Tôi đang trốn bọn Đức, Sáo. Tụi nó ồn ào quá làm mình phát điên được.

Nam cười nhẹ:

– Tôi cũng đi trốn bọn thằng Quan. Ở lẩn quẩn bên tụi nó nhiều khi muốn loạn óc.

Chúng tôi đi bên nhau, lặng lẽ như hai cái bóng ngã dài trên líp cam, bỏ lại sau lưng những giọng cười nói, hò hét của chúng bạn. Tôi tưởng chừng mình tan vào bóng mát. Mùi chiên xào lừ trong bếp nhạt dần. Khói bốc lên từ nhà bếp và tản lạc trên không trung êm vắng. Tiếng bằm, chặt trên mấy tấm thớt mất hút. Chúng tôi đi trên những chiếc lá khô xào xạc. Để phá tan sự im lặng bao lấy chúng tôi, Nam quay sang tôi, hỏi:

– Liễu có nhớ hết bài thơ «Lỡ bước sang ngang» của thi sĩ Nguyễn Bính không?

Tôi nhìn anh mỉm cười:

– Tôi chỉ nhờ lam nham vài ba câu thôi. Vả lại, tôi không mấy ưa thơ quá ướt.

Tôi tấn công thêm:

– Anh nhớ bài «Bên kia sông Đuống» của Hoàng Cầm thì ngâm cho mình nghe đi.

Nói xong, tôi vụt ngượng về tiếng xưng hô thân mật vừa thoát ra, nhưng tôi tự trấn an là xưa nay, Nam vẫn gọi tôi bằng Liễu chớ không kèm theo tiếng chị như mọi người. Trong suốt một đời, người con gái phải có một lần bạo dạn đúng lúc chớ.

Nam trỏ chỗ khoảng đất sạch và rủ tôi ngồi xuống đó nghỉ chân. Tôi giành phần chiếm gốc cây rồi ngã người ra nằm dài.

Nam so giọng và điềm nhiên nhìn tôi, rồi cất tiếng ngâm. Giọng ngâm buồn rầu, ngọt như chất mật ong rót ngấm vào lòng tôi từng đợt. Khu vườn im vắng. Một loạt tiếng chim trong trẻo ở bụi gai. Trời trưa đứng bóng. Hơi mát từ mương lạch và đám rau dại mọc ở hai bên mương tỏa rộng. Tôi cảm thấy khung cảnh nơi đây thật êm ả một cách bất ngờ. Nam tựa mình trên gốc cây đối diện tôi.

Bài thơ ngâm được nửa chừng anh vụt mở to nhìn tới trước mặt. Tôi ngạc nhiên và hướng theo đôi mắt anh. Từ bên kia líp cam, cách chỗ chúng tôi ngồi chừng hai mươi thước, trên líp đất có một mái tóc dài quằn quại. Giữa những hàng cây sầm uất, chẳng lẽ có người nằm. Tôi buột miệng:

– Không chừng ma!

Nam lắc đầu, rướn người lên quan sát. Vẫn không thấy rõ, anh mò sang chỗ tôi ngồi nhưng anh vẫn lắc đầu tỏ ý như chưa nhận ra ai. Tôi cúi xuống cầm nhánh cây khô vẽ lên nền đất những hình ảnh rối rắm như ý nghĩ hiện tại đang vây quanh trong đầu tôi. Tôi đoán chắc bà Hảo rủ ông Biểu tiếp tục lại cuộc hành trình cảm giác lúc nãy. Nam cố theo dõi và hai bóng vụt im lìm, lùm cỏ đứng yên. Bất chợt cánh tay anh lòn qua lưng tôi đột ngột và siết mạnh. Tôi ngã người buông xuôi không chống trả. Tiếng nói của Nam thì thầm gấp rút bên tai tôi:

– Liễu!

Tôi bàng hoàng và trước mắt tôi như có lớp sa mù mỏng. Tiếng tim tôi đập rộn ràng như một loạt trống. Tôi ngây ngất, tê dại và từng đợt sóng nóng bỏng chồm lên cao.

Tiếng Quan réo ơi ơi đẩy tôi ngồi phắt dậy như một cái lò xo. Tôi vuốt lại mái tóc, sửa lại chiếc áo mất nếp. Nam thong thả đứng dậy gởi về tôi ánh mắt còn tiếc rẻ, rồi khom xuống lượm tờ báo nằm trên lá khô. Không hẹn, chúng tôi nhìn qua đám cỏ đuôi chồn.

Khóm cỏ có vài chùm hoa màu nâu mịn như nhung có những cây gãy, rủ xuống. Mấy chiếc lá cam khô nhầu nát trên khoảng đất chỗ hai người. Gió bắt đầu di động, lá khô trên cành thi nhau rải rác trên líp đất và nổi trên mặt nước. Thỉnh thoảng lũ cá phi trồi lên khuấy nước và những chiếc vòng nhỏ nở rộng trên mặt lạch và vỡ tan khi chạm phải bờ đất.

Thằng Quan cắm đầu chạy tới. Nam rời khỏi chỗ tôi ngồi và thản nhiên đi về phía nhà bếp. Nam đưa tay vẫy thằng Quan còn cách anh vài líp cam. Hai tay nó bơi trên không nó thở hào hển trách:

– Hai người đi đâu mà cả làng chia nhau đi kiếm? Tôi tưởng chị Liễu té mương chết chìm rồi chớ.

Nó quay lại đấm vào lưng Nam:

– Còn mầy, bị ma dấu cho ăn đất sét phải không?

Chúng tôi cùng cười. Lũ bạn từ những góc vườn túa ra. Đức thị oai:

– Liễu, mầy đi đâu khai thiệt, nếu không thì tao cột mầy ở gốc cam khảo về tội bắt tụi tao chờ cơm bằng cách căn nọc cho ổ kiến vàng đeo vào lưng.

Tôi nhún vai thách thức và thừa biết Đức nửa đùa, nửa đay nghiến về việc tôi bỏ đi riêng với Nam. Tôi cảm thấy lòng tự ái mình được ve vuốt. Tôi muốn báo cho nó biết tôi là kẻ chiến thắng trong cuộc chạy đua và tôi đã đến đích nhanh chóng vẻ vang. Tôi cười nhạt và chợt bắt gặp đôi mắt hờn ghen của nàng. Sẵn dịp, Đức tấn công chớp nhoáng. Nàng vuốt lưng tôi:

– Hai đứa bay dắt tay nhau đi mùi ở đàng đó phải không? Quanh đây im vắng, cảnh vật thơ mộng… Hèn nào bay không bỏ trốn?

Tôi cảm thấy mắc cỡ nhưng không kém vui sướng, và biết đâu từ giây phút nầy, tôi an ổn vì mấy con bạn lúc nào cũng sẵn sàng cạnh tranh mình từng tiếng ho. Huống chi tôi đã phổng tay trên thần tượng của chúng nó. Nhưng tôi cóc cần mọi lời mỉa mai xỉa xói. Tôi muốn cầu cứu Nam bảo vệ an ninh cho tôi nhưng tôi thừa biết cái tài xử sự khéo của Nam với mọi thành phần con gái chung quanh. Anh sẽ không còn hiệu lực nữa. Tôi sẽ là cái bia để cho Đức nhắm vào đó lấy danh nghĩa trêu chọc để nhả nọc đay nghiến. Nhưng tôi cần gì hơn tình yêu của Nam cho tôi một cách đột ngột làm tôi có cảm tưởng mình rơi từ một hành tinh nào đó? Tôi nhảy dù xuống vùng đất êm dịu đến rời rã và tưởng chừng xương thịt mình tan hoang trong niềm hạnh phúc không hẹn.

Đức chẳng tha, kề tai tôi, thì thầm:

– Nó đã làm gì mầy chưa Liễu? Cái thằng Nam tán tận lương tâm thiệt mà.

Tôi cười khinh miệt hỏi gằn:

– Mầy ghen hả? Nếu của mầy thì tao xin huờn lại chớ có sao đâu, mượn đỡ một chút có gì đâu mà hốt hoảng, cuống quýt lên vậy?

Đức bị tấn công bất thần, đỏ mặt nhưng trong chớp mắt nàng lấy lại bình tĩnh cười giả lả:

– Thôi nói giỡn mầy chút chơi. Thằng Nam là cái thá gì? Khối thằng đang đút «đờ măng» mà tao chưa có thì giờ cứu xét, chớ sá gì thằng Nam giò cao lêu nghêu như cây cột đèn đường.

Tôi bỏ đi vào sân nước rửa đôi bàn chân nhớp bụi. Tiếng bằm hối hả trên thớt gỗ, tiếng mỡ reo trong chảo và củ hành bốc thơm nồng làm bao tử tôi cồn cào. Tôi cầm chiếc gáo sọ dừa khoát mặt nước, xúc xối đôi bàn chân mum múp trắng và đôi gót ửng hồng. Theo tướng số, đáng lý tôi phải có một cuộc sống nhàn hạ chớ không phải đầu tắt mặt tối từ thuở nhỏ. Có lẽ mình đã lỗi số. Khi tôi nhìn lên bắt gặp Đức đang hội họp bè bạn. Nàng ngó về phía tôi như cố cho tôi biết là nàng đang bàn tán về tôi, một lối cạnh tranh bất chính. Tôi cảm thấy mình bị thương tổn ít nhiều về những câu khôi hài có dụng ý mỉa mai của Đức. Thú thiệt tôi đầu hàng cái đanh đá của nàng. Tôi né tránh nàng như né tránh một thứ bịnh truyền nhiễm, Nhưng tình thế hiện tại đã lôi tôi đặt vào hàng địch thủ của nàng và chắc chắn tôi không còn an ổn trong cuộc sống mỗi ngày hai buổi ở nhà trường. Nhưng tôi phải tỏ ra mình lì lợm, trịch thượng. Sự câm lặng của mình đôi khi sẽ làm cho địch thủ khó lường được. Tôi nghĩ thái độ phớt lờ sẽ tạo cho người khác có một ảo tưởng tôi là một tay có thủ đoạn.

Tiếng kêu thỏ thẻ từ nhà bếp vọng ra. Tiếng của bà Hảo:

– Liễu, vô cô chỉ cái nầy coi.

Tôi máng chiếc gáo lên cây nọc và đi ngay vào nhà trong lúc bà Hảo múc nước từ trong cái mái dầm. Tôi đến bên bà:

– Thưa, cô kêu em.

Bà trỏ vào lu, tôi nhìn tận đáy. Trái bí đao to bằng bắp vế chìm trong đáy nước, xác bí gần muốn rã. Tôi ngạc nhiên:

– Thưa cô, sao lại bỏ bí vào nước mưa?

Bà Hảo cầm ly nước uống một cách ngon lành, rồi đưa tôi phân nửa còn lại:

– Em uống thử, nước mưa chứa lâu năm có ngâm bí uống vào sẽ mát tỳ mát vị.

Tôi cầm ly nước đưa lên môi. Bà Hảo khom xuống múc thêm một ly nữa. Trong khi bà khom xuống, mắt tôi chạm phải một miếng cỏ đuôi chồn vướng trên tóc bà. Tôi xin phép:

– Cô để em gỡ cọng cỏ trên tóc cô.

Không đợi, bà Hảo phủi nhanh như phi tang một chứng tích.

Tôi nhìn lên nhà trên. Phía trong sân, hai dãy bàn dài đã bày biện đầy chén đũa, ly tách.

Bà Hảo, sau khi uống một hơi cạn ly nước rủ tôi trở ra vườn. Tôi và bà đi song song nhau và tôi cũng nghi bà Hảo cũng bắt gặp Nam và tôi đang tập sự yêu đương bên gốc bưởi.

Ông Biểu đứng giảng giải về nghề làm vườn đến mức độ tuyệt xảo của ông ta. Nụ cười ông toe toét dễ dãi và hai cánh tay gầy guộc trắng lạnh của ông như thừa ra, quều quào. Bầy học trò say sưa theo dõi câu chuyện vườn tược. Tôi đã nhập bọn và bị cuốn hút vào câu chuyện. Ông vịn một cành cam nhỏ sai trái lắc nhè nhẹ có vẻ hài lòng. Chúng tôi xuýt xoa khi cành cây không lớn hơn ngón chân cái bao nhiêu mà phải chịu đựng gần năm mươi trái cam.

Một giọng nói từ sau lưng quen thuộc. Huấn dồn dã hỏi:

– Thưa thầy, chắc thầy thâu nhiều huê lợi lắm?

Ông Biểu cười hả hê:

– Chỉ bán khoảng từ nửa triệu đến một triệu mỗi năm.

Chúng tôi đồng xuýt xoa:

– Sao thầy đi dạy làm gì cho cực?

– Thầy muốn tìm tuổi trẻ nơi các em, chớ tiền lương giáo sư không đủ mua phân bón một công vườn.

Ông tiếp:

– Thầy còn một điều mơ ước nữa là lập một ngôi nhà khách giữa vườn cây, cho bóng đèn giăng mắc từng gốc cây quanh nhà và trong vườn rải rác những cái ghế đá dài bằng cẩm thạch huyết.

Bà Hảo hớn hở tiếp:

– Ông nhớ mời tụi tôi xuống khánh thành ngôi nhà khách và đừng quên mỗi tuần cho bọn nầy về đây, ngồi băng đá để ngắm kiểng vật nghe hôn?

Lập ngồi cạnh ông Biểu, ngước lên nhìn ông với đôi mắt to sâu thoáng rực sáng và nụ cười tinh quái lướt qua vành môi. Lập có nét mặt vừa bi thảm, vừa buồn cười. Hai nét đối nghịch nhau tạo cho chàng sự độc đáo và Lập là một kịch sĩ số một của trường Cao Tiểu. Giọng hát của chàng lúc đau buồn như những lời rên siết ai oán, lúc như xoáy nứt và đổ vỡ bờ tường, Lập đứng trước máy vi âm, trong bộ đồ bà ba bằng vải đen trong đêm hát tất niên hồi năm ngoái, chúng tôi từ dưới khán đài nhìn lên sân khấu trong ánh đèn thuần một màu máu. Lời ca của chàng đẩy chúng tôi từ một nơi đèo heo hút gió, đến những bãi cát trắng chạy dài hút mắt và đến sóng đại dương vỗ rào rạt bất tuyệt. Chúng tôi lạc loài vào những động thiên thai gặp bầy tiên đang giặt lụa bên bờ suối rồi trở về trần thế nghe những nỗi uất hận của đám dân Hời. Lập còn oai phong lẫm liệt trong vai Khắc Chung sang cứu nàng Công chúa Huyền Trân tận Chiêm Quốc và Lập đã biến thành một cụ già râu tóc bạc phơ, lụm cụm run rẩy cầm chiếc gậy quờ quạng đi xin ăn trong vai người hành khất. Từng loạt pháo tay nổ dòn sôi lên như đổ vách rạp để tán thưởng Lập. Lúc đó, trái tim tôi đánh phập phồng.

Lập mỉm cười nhìn thầy Biểu, dặn:

– Thầy nhớ cho con xin một cái băng đá càng xa ngôi nhà khách và ánh sáng đèn điện như mắc cửi càng tốt.

Ông Biểu khôi hài:

– Ù, thầy sẽ dành cho Khắc Chung một băng đá cuối vườn.

Cả bọn cười rộ. Huấn chêm vào:

– Và mầy sẽ đem Huyền Trân đến đó ăn mót của thừa của Chế Mân.

Thằng Tín thích chí vỗ đen đét vào vai Huấn khen:

– Hèn lâu cóc mới mở miệng, tao tưởng mầy không biết nói giỡn chớ!

Huấn ngó tôi cười nửa miệng. Thực ra, Huấn ít khi bông đùa, chàng chỉ tiếp xúc với bạn bè bằng cách rỉ tai từng đứa sau những giờ học. Huấn có hai người anh đi bộ đội chống Pháp và tử trận năm 1946 tại Đồng Tháp Mười. Huấn mồ côi cha mẹ từ lúc được năm tuổi và chàng sống nhờ sự bảo trợ của bà chị lớn có chồng nghèo, con đông. Chàng sống thiếu thốn từ vật chất lẫn tinh thần. Huấn có tài nói khéo, lời nói chàng lôi cuốn người nghe. Chẳng bao lâu, chàng chinh phục gần ba phần tư lớp để nhúng tay vào việc phá hoại chính quyền Pháp. Báo chí, truyền đơn, cờ xí có tinh cách chống thực dân được phổ biến trong phạm vi học đường. Những cuộc bãi khóa xúc tiến khi những yêu sách của học sinh không được đáp ứng nhanh chóng. Những học sinh nào không hưởng ứng sẽ được đãi bằng những trận mưa đá ném tới tấp vào người khi ngày bãi khoá đã ấn định và thông báo trước. Nhà trường không còn biện pháp nào để ngăn chận, phải nhờ chính quyền can thiệp. Những đứa tình nghi bị bắt đem về Ty Công An hỏi thăm sức khỏe vài ba giờ đồng hồ, rồi ông Hiệu Trưởng đến lãnh. Tội nhân trở về trường được gọi lên nghe thêm vài bài công dân giáo dục và những lời hăm dọa lẫn cảnh cáo đưa ra Hội Đồng Kỷ Luật đuổi học.

Huấn mang danh là vua cấm túc, Bọn tôi còn gọi hắn là «yên hùng tí hon» trong lúc nói đùa. Huấn có cái tác nhỏ nhắn, mặc dù hắn lớn tuổi nhất lớp. Những cuộc chơi tập thể tại nhà riêng hoặc nhà của bạn những ngày lễ chỉ mang tính cách giải trí bề ngoài nhưng bên trong là việc phân công làm loạn. Từng cuộn truyền đơn, báo chí, tin tức dấu trong yên xe, đút vào áo lót, nhét dưới đế giày. Trong nhà một cộng tác viên của Huấn chứa đầy tài liệu, hình ảnh, đút nhét trong bồ lúa, ở vách lá, trong ổ gà và những ống tre làm phên vách. Ngoài giờ ở nhà trường Huấn thường lân la nhà bạn bè trò chuyện.

Đề tài của Huấn không ngoài việc phổ biến sâu rộng những tin tức và lôi kéo người nghe nhúng tay vào việc phá hoại chính quyền Pháp, gây hoang mang cho những phần tử lưng chừng, những đứa con của những người làm cho nhà nước Pháp thời bấy giờ. Chàng mở hội lạc quyên, dùng tiền mua giấy mực in truyền đơn, và vải vóc vẽ biểu ngữ. Một số học sinh sau khi đọc những tác phẩm của các nhà văn có khuynh hướng chống Pháp ùn ùn bỏ nhà đi khu theo kháng chiến.

☆

Tiếng động ở nhà bếp thưa dần rồi ngưng hẳn. Khói bếp chỉ còn là một màu xanh lung linh trong biển nắng. Bà Biểu trong chiếc áo lục soạn trắng mát và chiếc quần Mỹ-A đen bóng bước ra chỗ chúng tôi ngồi quanh ông Biểu. Bà nhã nhặn bảo chồng:

– Cơm nước xong xuôi rồi, vây mình mời chị đây và các cháu dùng bữa rồi nghỉ trưa một chút để rồi còn sức về.

Bà Hảo đứng dậy đon đả:

– Chúng em làm phiền chị quá.

Bà Biểu liệng cục thuốc xỉa xuống mương, tươi cười:

– Không mấy thuở chị và các em xuống chơi, dầu có cực đôi chút, tôi cũng thấy vui.

Ông Biểu ra lệnh.

– Vậy chúng ta vô ăn cơm rồi ra bẻ thêm mỗi em một mớ đem về làm quà cho ba má hoặc anh chị em.

Bà Biểu tiếp:

– Các em bẻ chừng nào xách không nổi nữa thì thôi.

Bà Hảo lắc đầu cản:

– Chị đừng cho tụi nó thả cửa như vậy không khéo anh chị mất mấy mẫu cây trái.

Quan làm vẻ quan trọng:

– Cô nói phải, đó, nhứt quỷ, nhì ma, thứ ba là tụi em.

Đức ngắt lời:

– Học trò như tụi bây phải đặt vào hạng nhứt trước ma lẫn quỷ. Tụi bây là bọn cô hồn sống. sống.

Ông Biểu lắc đầu cười dòn nói với vợ:

– Tôi thách chúng nó đứa nào ăn mỗi cây cam một múi thôi mà ăn hết vườn cam của mình, tôi sẽ thường cho một mẫu.

Sáo nói nhỏ vào tai tôi:

– Nghe ông xúi dại ăn vào trúng thực chết liền tại chỗ, còn đâu lãnh được một mẫu cam thường.

Bà Hảo nhìn tổng quát:

– Có em nào tình nguyện thử coi.

Chúng tôi nhìn nhau dò hỏi. Sáo lớn tiếng:

– Thưa cô, thử lần nầy rủi trúng thực mà chết thì tiếng xấu bay tận thiên đình. Chúng em chỉ muốn ăn cam cho bổ phổi, cho nhuận trường để giữ da mặt.

Quan thêm:

– Và xuống âm phủ, không hiểu kẻ mê ăn chết sẽ vô cửa ngục thứ mấy?

Thầy Biểu xua tay rồi vò đầu Quan.

– Dầu có kẻ tình nguyện ăn, thầy cũng xin cản trước khi Diêm Vương bắt. Nói giỡn với mấy em, chớ ăn nội một cây cũng đủ lăn ra chết rồi.

Bà Biểu giuc:

– Thôi, mời chị và mình vào trước cho các em nó vào sau. Ăn cho sớm để đồ ăn nguội mất ngon.

Bà Hảo hô to:

– Các em hãy đi rửa tay xong rồi ráp vô để thím chờ.