TIẾNG NÓI CỦA LÝ TRÍ 5

"Geralt! Này! Cậu có ở đó không?"

Gã ngẩng đầu lên khỏi những trang thô ráp, ố vàng trong cuốn Lịch sử thế giới của Roderick de Novembre, một tác phẩm thú vị dù gây nhiều tranh cãi mà gã đã nghiên cứu từ ngày hôm trước.

"Vâng, tôi đây. Có chuyện gì vậy, Nenneke? Bà cần tôi à?"

"Cậu có khách."

"Lại nữa à? Lần này là ai thế? Đích thân công tước Hereward đến à?"

"Không. Lần này là Dandelion, anh bạn nhà cậu. Cái thằng cha lười biếng, ăn bám và vô dụng đó, cái tay tu sĩ nghệ thuật, ngôi sao sáng chói của dân ca và thơ tình. Như thường lệ, cậu ta đang hớn ha hớn hở với tiếng tăm của mình, mũi phổng căng như một cái bàng quang lợn và người nồng nặc mùi bia. Cậu có muốn gặp cậu ta không?"

"Tất nhiên. Dù gì thì anh ta cũng là bạn của tôi mà."

Nenneke trở nên cáu kỉnh, nhún vai. "Ta không tài nào hiểu nổi cái tình bạn đó. Cậu ta đối lập hoàn toàn với cậu."

"Những người đối lập thu hút nhau mà."

"Hiển nhiên rồi. Kia, cậu ta đang đến đấy." Bà dứ đầu chỉ. "Nhà thơ trứ danh của cậu."

"Anh ta thực sự là một nhà thơ trứ danh đấy, Nenneke. Hẳn bà sẽ không tuyên bố mình chưa từng nghe những bài dân ca của anh ta bao giờ."

"Ta đã nghe chúng." Nữ tu sĩ nhăn mặt. "Phải, ta nghe rồi. Chà, ta không am hiểu về đề tài này, nhưng có lẽ khả năng chuyển từ ngôn từ trữ tình cảm động sang lời tục tĩu một cách nhuẫn nhuyễn như vậy cũng là cả một tài năng. Thôi bỏ đi. Lượng thứ cho ta nhé, nhưng ta sẽ không bầu bạn với các cậu đâu. Ta không có hứng với mớ thơ thẩn hay những trò đùa thô tục của cậu ta."

Một tràng cười cùng tiếng đàn vang lên trong hành lang và đứng ở đó, trên ngưỡng cửa của thư viện, là Dandelion trong bộ áo chẽn màu tử đinh hương với cổ tay áo ren, mũ đội lệch. Anh thi sĩ hát rong cúi đầu một cách đầy cường điệu khi nhìn thấy Nenneke, chiếc lông diệc ghim trên mũ anh quét xuống sàn nhà.

"Tôi xin gửi lòng kính trọng sâu sắc nhất của mình cho người, hỡi đức mẹ đáng kính," anh rền giọng theo một kiểu đầy ngớ ngẩn. "Xin được ngợi ca Melitele vĩ đại và các nữ tu sĩ của người, những suối nguồn đức hạnh và trí tuệ..."

"Đừng nói chuyện nhảm nhí nữa," Nenneke khịt mũi. "Và đừng gọi ta là mẹ. Chỉ nghĩ đến chuyện cậu có thể là con trai của ta khiến ta hãi hùng tột cùng."

Bà quay gót bỏ đi, chiếc áo choàng dài kêu sột soạt. Dandelion nhại bà, làm một động tác chào chế nhạo.

"Bà ta vẫn không thay đổi một chút nào," anh vui vẻ nói. "Bà ta vẫn không thể chịu được một trò đùa. Bà ta tức giận vì khi đến đây, tôi có tán chuyện một chút với người gác cổng, một cô gái tóc vàng xinh đẹp với hàng mi dài và tóc thắt bím như trinh nữ, dài đến tận cặp mông nhỏ xinh, không véo thì quả là cái tội. Thế nên tôi đã làm vậy và Nenneke, khi ấy vừa mới đến... Ôi, thôi kệ đi. Chào anh, Geralt."

"Chào anh, Dandelion. Làm thế nào mà anh biết tôi đang ở đây thế?"

Chàng thi sĩ đứng thẳng người lên và kéo quần. "Tôi đã ở Wyzim," anh nói. "Tôi đã nghe kể về con quỷ nữ, và anh đã bị thương. Tôi đoán nơi anh sẽ đến để dưỡng sức. Như tôi thấy thì bây giờ anh đã khỏe rồi, phải thế không?"

"Anh thấy đúng rồi, nhưng hãy thử giải thích điều đó với Nenneke mà xem. Ngồi đi, cùng nói chuyện nào."

Dandelion ngồi và liếc cuốn sách nằm trên bục giảng. "Lịch sử hả?" anh mỉm cười nói. "Roderick de Novembre? Tôi đã đọc ông ta rồi. Lịch sử đứng thứ hai trong danh sách các môn học yêu thích của tôi hồi tôi còn ở học viện tại Oxenfurt."

"Môn nào đứng thứ nhất?"

"Địa lý," chàng thi sĩ nghiêm túc nói. "Tập bản đồ lớn và dễ giấu một hũ vodka đằng sau nó hơn."

Geralt cười khan, đứng dậy, lấy cuốn Những Bí ẩn về Ma thuật và Giả kim thuật của Lunin và Tyrss ra khỏi kệ và kéo một chiếc bình bụng tròn bọc rơm từ đằng sau cuốn sách cồng kềnh ra ngoài ánh sáng.

"Ố ồ." Anh nhà thơ vui lên rõ rệt. "Vậy là các thư viện vẫn còn chứa đựng trí tuệ và nguồn cảm hứng. Ôôôi! Tôi ưng đấy! Mận phải không? Vâng, đây đúng là thuật giả kim. Đây là một hòn đá phù thủy rất đáng nghiên cứu. Uống mừng sức khỏe của anh nào, người anh em. Ôôôôi, nó mạnh như bệnh dịch ấy!"

"Điều gì đưa anh đến nơi này thế?" Geralt đón lấy hũ rượu từ chàng thi sĩ, nhấp một ngụm và bắt đầu ho, đưa tay chạm lên cổ mình. "Anh đang đi đâu vậy?"

"Không đâu cả. Thế tức là, tôi có thể đến nơi anh đang đi. Tôi có thể bầu bạn với anh. Anh có ý định ở đây lâu không?"

"Không lâu đâu. Công tước địa phương đã bày tỏ rằng tôi không được hoan nghênh."

"Hereward?" Dandelion biết hết tất cả các vị vua, hoàng tử, lãnh chúa và lãnh chúa phong kiến từ Jaruga cho đến Dãy Rồng. "Anh đừng có quan tâm làm quái gì. Lão chẳng đời nào dám gây sự với Nenneke đâu, hoặc Melitele. Người dân sẽ đốt rụi lâu đài của lão ngay."

"Tôi không muốn có bất kỳ rắc rối nào cả. Và dù sao thì tôi cũng đã ngồi lì ở đây quá lâu rồi. Tôi đang đi về phía Nam, Dandelion. Rất xa phía Nam. Tôi sẽ không tìm được bất kỳ công việc nào ở đây hết. Nền văn minh. Ở đây người ta cần thuật sĩ để làm cái quái gì? Khi tôi hỏi han xem có việc nào làm không, họ nhìn tôi như thể tôi là một kẻ quái dị."

"Anh đang nói gì vậy? Nền văn minh nào? Một tuần trước tôi có băng qua sông Buina và đã nghe đủ thứ chuyện trên đường đi. Có vẻ ở đây có hà bá, bách túc trùng, tạp quái, cự long bay, đủ mọi thứ rác rưởi trên đời. Anh đáng lẽ phải ngập đầu ngập cổ trong công việc mới đúng."

"Chà, mấy câu chuyện đó tôi cũng đã nghe kể. Phân nửa trong số đó là bịa đặt hoặc phóng đại. Không, Dandelion. Thế giới đang thay đổi. Một thứ gì đó đang trên đường đến hồi kết."

Chàng thi sĩ tu một ngụm rượu dài, nheo mắt lại và thở dài thườn thượt. "Anh lại đang than khóc cho số phận thuật sĩ hẩm hiu của mình nữa đấy à? Và lại còn nói chuyện triết lý nữa? Tôi nhận thấy anh đã chịu ảnh hưởng tai hại từ các thứ sách vở không phù hợp mất rồi, bởi vì cả cái lão khọm Roderick de Novembre kia cũng nhận ra thế giới đang thay đổi. Tình cờ thì tính thay đổi của thế giới là luận điểm duy nhất trong cái chuyên luận này mà ta có thể đồng tình. Nhưng nó không đột phá đến mức anh phải quẳng nó vào mặt tôi và ra vẻ một nhà tư tưởng vĩ đại đâu - chưa kể cái kiểu ấy còn chẳng phù hợp với anh chút nào hết."

Thay vì trả lời, Geralt nhấp một ngụm từ hũ rượu.

"Vâng, vâng," Dandelion lại thở dài. "Thế giới đang thay đổi, mặt trời lặn và chỗ vodka đang trên đường đến hồi kết. Theo ý anh thì còn điều gì nữa đang trên đường đến hồi kết đây? Anh đã nhắc đến dăm ba cái kết thúc nào đó, hỡi anh triết gia ạ!"

"Tôi sẽ cho anh một vài ví dụ," Geralt nói sau một thoáng im lặng, "tất cả đều xảy ra trong vòng hai tháng đổ lại, tại bờ bên này của Buina. Một ngày nọ, tôi đang cưỡi ngựa đi thì thấy gì nào? Một cây cầu. Và ngồi dưới cây cầu đó là một con quỷ khổng lồ và bắt tất cả mọi người qua đường trả tiền cho mình. Những người từ chối sẽ bị què một chân, đôi khi là cả hai. Thế là tôi đến gặp ủy viên: 'Ông sẽ trả tôi bao nhiêu để xử lý con quỷ khổng lồ đó?' Ông là rất ngạc nhiên. 'Anh nói gì vậy?' ông ta hỏi. 'Ai sẽ sửa chữa cây cầu nếu con quỷ khổng lồ không có ở đó? Nó thường xuyên nai lưng ra sửa cầu, làm rất tử tế, chất lượng thượng hạng. Trả phí cho nó sẽ rẻ hơn.' Thế là tôi đi tiếp, và tôi thấy gì? Một con rồng đuôi chẻ. Không lớn lắm, khoảng bốn thước từ chót mũi đến đầu đuôi. Nó lúc ấy đang bay, quắp theo một con cừu trong móng. Tôi đến làng. 'Mọi người sẽ trả tôi bao nhiêu,' tôi hỏi, 'để xử lý con rồng đuôi chẻ?' Mấy người nông dân khuỵu gối xuống. 'Đừng!' Họ hét lên. 'Đó là con rồng cưng của con gái út nhà nam tước chúng tôi. Chỉ cần một cái vảy rụng khỏi lưng nó thôi là nam tước sẽ đốt cháy làng và lột da chúng tôi ngay!' Tôi đi tiếp, và tôi ngày càng đói hơn. Tôi hỏi han khắp nơi tìm việc. Quả đúng là có việc thật, nhưng là việc gì đây? Đi bắt một tinh linh nước cho người này, một thần nữ cho người kia, một mộc thần nữ cho người nọ... Họ đã mất trí hẳn rồi - làng mạc nhan nhản phụ nữ nhưng họ lại cứ muốn nhân quái. Có người khác yêu cầu tôi giết một con trùng cánh dài và mang một khúc xương từ bàn tay của nó đến cho anh ta, bởi vì khi nghiền nát và đổ vào xúp, nó sẽ chữa được chứng bất lực..."

"Vớ vẩn đấy," Dandelion ngắt lời. "Tôi đã thử trò đó rồi. Nó không tăng cường bất cứ thứ gì cả và còn làm cho xúp có vị tất cũ. Nhưng nếu mọi người tin vào điều đó và sẵn sàng chi trả..."

"Tôi sẽ không giết trùng cánh dài. Hay bất kỳ sinh vật vô hại nào khác."

"Thế thì anh sẽ chết đói. Trừ phi anh đổi nghề."

"Đổi sang gì?"

"Gì chẳng được. Trở thành một tu sĩ. Với ba cái lương tâm, đạo đức, hiểu biết về lòng người và đủ thứ khác của anh, anh sẽ không tệ khoản này đâu. Việc anh không tin vào bất kỳ vị thần thánh nào sẽ chẳng phải vấn đề - tôi cũng chẳng quen nhiều ông tu sĩ có đức tin đâu. Hãy trở thành một tu sĩ và ngừng cảm thấy thương hại bản thân đi."

"Tôi không cảm thấy thương hại bản thân. Tôi đang nêu ra sự thật."

Dandelion bắt tréo chân và chăm chú săm soi chiếc đế mòn vẹt của mình. "Geralt ạ, anh gọi cho tôi nhớ đến một lão đánh cá già, lúc cuối đời tự nhiên phát hiện ra rằng cá có mùi tanh và gió biển khiến xương mình nhức nhối. Hãy kiên định. Nói chuyện và hối hận sẽ không đưa anh đến đâu. Nếu thấy rằng nhu cầu đối với thơ đã không còn nữa, tôi sẽ treo đàn và trở thành một người làm vườn. Tôi sẽ trồng hoa hồng."

"Vớ vẩn. Anh làm gì đủ sức từ bỏ nó."

"Chà," chàng thi sĩ đồng ý, vẫn nhìn chằm chằm vào đế giày mình, "có lẽ không. Nhưng nghề nghiệp của chúng ta có phần khác nhau. Nhu cầu đối với thơ ca và tiếng gảy của dây đàn sẽ không bao giờ suy giảm. Nghề của anh thảm hơn. Xét cho cùng, đám thuật sĩ các anh tự làm mình mất việc, chậm rãi thôi, nhưng chẳng lệch đi đâu cả. Anh càng làm việc một cách tử tế và tận tâm, thì càng có ít công việc dành cho anh. Xét cho cùng, mục tiêu của các anh là một thế giới không có quái vật, một thế giới hòa bình và an toàn. Một thế giới nơi không còn cần đến các thuật sĩ nữa. Thật là một nghịch lý, phải không?"

"Quả vậy."

"Trước đây, khi kỳ lân còn tồn tại, có một lượng khá đông các cô gái giữ gìn tiết hạnh để còn săn được chúng. Anh có nhớ không? Và những người bắt chuột bằng cách thổi tiêu nữa? Mọi người đều tranh giành nhau sử dụng dịch vụ của họ. Nhưng họ đã bị kết liễu bởi cánh giả kim thuật và mớ chất độc hữu hiệu, rồi sau đó là bởi đám chồn được thuần hóa. Mấy con thú nhỏ đó rẻ hơn, đẹp hơn và không nốc quá nhiều bia. Nhận ra nét tương đồng không?"

"Tôi có."

"Thế nên hãy áp dụng kinh nghiệm của người khác. Sau khi bị mất việc, các trinh nữ kỳ lân lập tức bỏ cái ngàn vàng. Một số còn trở nên trứ danh khắp bốn bể nhờ kỹ thuật và lòng nhiệt thành của mình, do họ muốn bù đắp cho những năm tháng hy sinh. Đám bắt chuột thì... Chà, tốt nhất anh đừng nên bắt chước họ, bởi vì mấy gã đàn ông trong đám ấy trở nên rượu chè bê tha. Vâng, bây giờ có vẻ như đã đến lượt các thuật sĩ. Anh đang đọc Roderick de Novembre đúng không? Theo như những gì tôi nhớ, trong đó có đề cập đến các thuật sĩ, đến những người đầu tiên bắt đầu làm việc cách đây khoảng ba trăm năm. Trong cái thời nông dân thường đi gặt vụ mùa theo các nhóm có vũ trang, khi làng mạc được bao trong ba lớp cọc rào, khi các đoàn thương lái trông chẳng khác nào cuộc diễu binh của quân đội chính quy, và máy bắn đá nạp sẵn đạn đứng cả đêm lẫn ngày trên bức lũy của mấy thị trấn khi ấy hãy còn ít ỏi. Bởi vì chính chúng ta, những con người, mới là những kẻ xâm nhập vào đây. Vùng đất này từng được cai trị bởi rồng, nhân diện sư, điểu sư và thuồng luồng hai đầu, ma cà rồng và ma sói, quỷ nữ, quỷ lầy, tạp quái và cự long bay. Và mảnh đất này đã buộc phải bị tước đoạt khỏi tay chúng từng chút một, mọi thung lũng, mọi con đèo, mọi cánh rừng và mọi đồng cỏ. Và chúng ta đáng lẽ đã không làm nổi điều đó nếu không có sự giúp đỡ vô giá của cánh thuật sĩ. Nhưng cái thời đó đã trôi qua rồi, Geralt, trôi qua vĩnh viễn. Viên nam tước sẽ không cho phép một con rồng đuôi chẻ bị giết bởi vì đó là sinh vật chi rồng cuối cùng còn sót lại trong phạm vi một ngàn dặm, và nó cũng không còn khơi dậy sự sợ hãi nữa, thay vào đó là lòng trắc ẩn cùng sự hoài niệm đối với một thời xưa xa vắng. Con quỷ khổng lồ dưới gầm cầu sống tử tế với thiên hạ. Nó không phải một con quái vật được sử dụng để dọa trẻ con. Nó là một di tích và một điểm hút khách của địa phương - lại còn hữu ích nữa. Còn tạp quái, nhân diện sư và thuồng luồng hai đầu ư? Chúng sống trong những khu rừng nguyên sinh và những ngọn núi không thể tiếp cận..."

"Vậy là tôi đã đúng. Một thứ gì đó đang đến hồi kết. Cho dù ta có muốn hay không, một thứ gì đó đang đến hồi kết."

"Tôi không thích anh lảm nhảm những lời vô vị tầm thường. Tôi không thích biểu cảm của anh khi anh làm điều đó. Chuyện gì đang xảy đến với anh vậy? Tôi không nhận ra anh nữa rồi, Geralt. Ôi, tổ mả nó nữa, hãy đi về phương Nam càng sớm càng tốt, đến những miền hoang dã kia đi. Ngay sau khi anh hạ gục một vài con quái vật, cảm giác chán nản của anh sẽ biến mất. Và theo lời đồn thì có một lượng lớn quái vật ở đằng đó. Người ta bảo rằng khi một bà cụ đã chán sống, bà ta sẽ đi một mình vào rừng nhặt củi, không mang theo vũ khí gì cả. Hậu quả trăm lần như một. Anh nên đi và ở hẳn tại đó luôn đi."

"Có lẽ tôi nên thế. Nhưng tôi sẽ không đi đâu."

"Tại sao? Thuật sĩ sẽ dễ kiếm tiền ở đó hơn mà."

"Kiếm tiền dễ hơn." Geralt nhấp một ngụm từ hũ rượu. "Nhưng tiêu chúng lại khó hơn. Và trên hết, họ ăn lúa mạch trân châu và hạt kê, còn bia có vị như nước tiểu, đàn bà con gái thì không tắm gội và muỗi sẽ đốt ta sưng người."

Dandelion lớn tiếng cười và tựa đầu vào giá sách, đè lên những tập sách bìa da.

"Kê và muỗi! Điều đó khiến tôi nhớ lại chuyến thám hiểm rìa mép thế giới đầu tiên của chúng ta," anh nói. "Anh có nhớ không? Chúng ta đã gặp nhau tại buổi lễ ở Gulet và anh thuyết phục tôi..."

"Anh mới là người thuyết phục tôi! Anh phải cho ngựa cong giò chở mình chạy trốn khỏi Gulet vì cô gái mà anh làm cho dính bầu dưới bục nhạc công có bốn người anh cường tráng. Họ lùng sục anh khắp thị trấn, đe dọa sẽ thiến anh và trét hắc ín cùng mùn cưa kín người anh. Đó là lý do anh hồi ấy bám dính lấy tôi."

"Và anh sướng như lên tiên khi có bạn đồng hành. Tính đến lúc đó, anh chỉ có con ngựa của mình để bầu bạn. Nhưng anh nói đúng; sự tình đúng như anh nói đấy. Tôi quả thật phải biến mất một thời gian, và Thung lũng Hoa xem chừng phù hợp với mục dích của tôi. Xét cho cùng, nó được cho là rìa mép của thế giới có người sinh sống, tiền đồn cuối cùng của nền văn minh, điểm xa nhất trên đường biên của hai thế giới... Nhớ chứ?"

"Tôi nhớ."