4. Tạo ra lời nói dối hoàn hảo
“Sự thật chắc gì đẹp, lời đẹp chắc gì thật.”
Lão Tử
⚝ ✽ ⚝
Con người nói dối bao nhiêu lần mỗi ngày? Hai lần? Hai trăm lần? Không có đáp án chính xác ngoài việc tất cả chúng ta đều dựng chuyện, ở những mức độ khác nhau. Những người càng muốn gây ấn tượng với người khác thì càng ít muốn phơi bày (toàn bộ) sự thật. Chỉ những người không có gì để chứng minh cho bạn bè, đồng nghiệp và bản thân họ mới thường cảm thấy chả việc gì phải nói dối. Nhưng ai có thể thành thật tuyên bố về mình như thế? Dù gì thì bạn thỉnh thoảng cũng nói dối, vậy tại sao không hoàn thiện nghệ thuật này? Đây là các mẹo và thủ thuật cho hai loại nói dối chính: hoàn toàn thất thiệt và một nửa sự thật.
Tạo ra lời nói dối hoàn hảo. Phần 1: Thất thiệt
Một số lời nói dối đã bị lật tẩy, một số khác vẫn chưa. Kết quả chỉ phụ thuộc vào việc bạn là người nói dối giỏi đến đâu. Đây là hai điều quan trọng nhất cần quan tâm:
Yếu tố thứ nhất: Sự hòa hợp giữa ngôn ngữ hình thể được và ngữ điệu
Sự thiếu nhất quán giữa ngôn ngữ hình thể, giọng nói và nội dung là một dấu hiệu cho thấy ai đó đang gian dối. Chúng ta thường kiểm soát lời nói tốt hơn cảm xúc, nhưng chính cảm xúc là thứ được thể hiện bằng ngôn ngữ hình thể và giọng điệu của chúng ta. Đây là lý do tại sao chúng ta tin tưởng vào ngôn ngữ hình thể và ngữ điệu hơn là nội dung thực sự của lời nói.
Nếu ai đó bồn chồn không yên hoặc giọng nói trở nên run rẩy, nếu họ liên tục nhìn sang chỗ khác trong khi nói, mặc dù họ vẫn cố duy trì giao tiếp bằng mắt, nói cách khác, nếu khi nói dối mà không tự kiểm soát được ngữ điệu và hình thể như lúc bình thường thì sẽ thu hút sự nghi ngờ.
Trước khi hỏi bị cáo một vấn đề trọng điểm, trước tiên, các chuyên gia thẩm vấn sẽ xác định cái gọi là đường cơ sở (hành vi bình thường hoặc ngôn ngữ cơ thể tiêu chuẩn) của một nghi phạm. Chớp mắt thường xuyên hoặc giao tiếp bằng mắt quá mức có thể chỉ là những thói quen thường ngày kể cả khi họ nói với sự thật. Vì vậy, trước tiên người thẩm vấn sẽ hỏi nghi phạm họ tên, địa chỉ, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân,... Khi người thẩm vấn đã xác định được ngôn ngữ hình thể tiêu chuẩn của nghi phạm là như thế nào, họ sẽ bắt đầu hỏi những câu hỏi quan trọng: Bạn đã ở đâu đêm đó? Bạn có bằng chứng ngoại phạm không? Và họ sẽ chú ý nếu phản ứng cơ thể của nghi phạm lệch khỏi đường cơ sở – đó là một dấu hiệu mạnh mẽ của một lời nói dối (các tín hiệu căng thẳng phổ biến bao gồm thở gấp, đỏ mặt, cắn môi, nao núng, xoa đùi hoặc vặn mình, di chuyển bàn chân, cứng người, nhìn chằm chằm, nói giọng the thé và vội vàng trả lời). Càng nhiều tín hiệu hình thể mà nghi phạm phát ra thì càng có nhiều khả năng họ đang nói dối.
Kẻ lừa đảo hoàn hảo sẽ nhận thức đầy đủ về đường cơ sở của mình, và khi họ nói dối, họ sẽ không cho phép mình đi chệch hướng. Thật không may, còn một chi tiết nữa có thể làm cả những kẻ nói dối giỏi nhất cũng phải bó tay tại chỗ: cái gọi là các biểu thức vi mô, hầu như không thể kiểm soát, không tự nguyện, là những phản ứng thoáng qua trên khuôn mặt, chỉ trong tích tắc và thường là không thể che giấu. Với sự trợ giúp của camera quay chậm, các chuyên gia ngôn ngữ hình thể sẽ vạch trần những kẻ nói dối với mức độ chính xác khá cao khi xem lại bản ghi video. Nhưng đừng lo lắng. Hầu hết mọi người hoàn toàn không nhận thấy các biểu thức vi mô và còn chẳng biết chúng tồn tại, vì vậy, chỉ cần ngôn ngữ cơ thể bình thường, không sai lệch khỏi đường cơ sở cá nhân thì chiêu này của bạn sẽ thành công. Hai chuyên gia thế giới về ngôn ngữ cơ thể, Paul Ekman và Maureen O’Sullivan, đã ra mắt Dự án phù thủy (Wizards Project) nghiên cứu cách mọi người có thể dễ dàng phát hiện ra những kẻ nói dối. Từ 20.000 người được kiểm tra cho đến nay, chỉ có 50 người (0,25%) là có thể phát hiện ra lời nói dối từ các biểu thức vi mô và các manh mối tương tự. [*]
Yếu tố thứ hai: Chuẩn bị kỹ lưỡng
Nếu bạn muốn trở thành một kẻ nói dối hoàn hảo – một thử thách khó nuốt ngay cả với những người thông minh nhất và những máy phát hiện nói dối có kinh nghiệm nhất – thì hãy ghi lại mười mẹo hàng đầu sau:
1. Điều đầu tiên, đừng ngần ngại khi trả lời, nếu không người khác sẽ đánh hơi thấy mùi gian dối.
2. Đừng lộ ra quá nhiều chi tiết nếu không bị hỏi. Kẻ dối trá có xu hướng nói rất nhiều để tránh bị hỏi lại. Vì vậy, chỉ đi vào chi tiết nếu bạn được hỏi.
3. Đừng phản ứng quá cảm tính. Những người trung thực có thể hoàn toàn thoải mái. Cảm xúc tiêu cực là dấu hiệu của căng thẳng và dẫn đến nghi ngờ.
4. Chuẩn bị tinh thần để kể lại toàn bộ câu chuyện của mình. Điều này sẽ đảm bảo rằng bạn thực sự có thể kiểm soát tình hình.
5. Luôn sử dụng các đại từ ngôi thứ nhất như “tôi”, “của tôi”,... những kẻ dối trá thích ẩn sau ngôn ngữ phi cá nhân, vì trong vô thức họ muốn tách mình ra khỏi những tuyên bố của chính mình.
6. Trả lời trực diện, những kẻ nói dối thường không để cập trực tiếp đến câu hỏi được hỏi, thay vào đó sẽ mấp mé bên ngoài.
7. Tránh những từ như “trung thực”, “thẳng thắn” và những thứ tương tự. Chỉ những kẻ nói dối mới thấy cần thuyết phục mọi người bằng những lời sáo rỗng trắng trợn này.
8. Ghi nhớ chính xác những gì bạn đã nói với một người cụ thể. Họ có thể hỏi bạn lần nữa vào ba tuần sau. Và nếu với mỗi người khác nhau bạn lại kể một phiên bản hơi khác câu chuyện gốc, hãy nhớ chính xác ai đã nghe phiên bản nào. Nếu trí nhớ của bạn không tốt, hãy ghi lại.
9. Dùng câu ngắn. Cấu trúc câu phức tạp có thể là một manh mối cho thấy bạn đã chuẩn bị câu chuyện của mình và học thuộc lòng.
10. Và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng: hãy tập dượt thành tiếng lời nói dối của bạn và đảm bảo rằng bạn sẽ nói như cách hàng ngày vẫn nói, bằng giọng nói bình thường (hãy nhờ từ khóa “đường cơ sở”). Nói cách khác, hãy kiểm tra ngôn ngữ cơ thể và giọng điệu của mình khi thực hành. Và như vậy là nhiệm vụ đã hoàn thành.
⚝ ✽ ⚝
Tạo ra lời nói dối hoàn hảo. Phần 2: Một nửa sự thật
Một nửa sự thật là thứ xảo quyệt vô cùng. Chúng có ba dạng khác nhau. Một lời nói có thể nửa đúng nửa sai (phiên bản 1). Hoặc nó có thể hoàn toàn đúng, nhưng một phần thông tin liên quan được giấu đi khỏi “nạn nhân” - cho họ một bức tranh không toàn cảnh để thao túng họ (phiên bản 2). Hoặc bạn có thể sử dụng các thuật ngữ nước đôi có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau và bẻ cong chúng theo ý bạn (phiên bản 3). Dưới đây là một số ví dụ.
Một nửa sự thật phiên bản 1: Nửa thật nửa giả
Hãy lấy một ví dụ quen thuộc trong thế giới thực. Hãy tưởng tượng rằng một người phụ nữ tên là Emily đã lừa dối chồng. Bình thường cô ấy đi làm về khoảng bảy giờ tối. Nhưng vào ngày thứ Năm đặc biệt căng thẳng này (Emily có một dự án để hoàn thành và dành cả ngày để làm việc đó) cô ấy về nhà lúc mười giờ tối. Tuy nhiên, cô ấy thực ra đã rời công việc lúc năm giờ rưỡi chiều để đi gặp người tình Matthew rồi mới về nhà. Robert, người chồng chung thủy của cô ấy hỏi tại sao lại về muộn như vậy. Cô ấy trả lời, “Có rất nhiều thứ phải làm xong trong hôm nay. Em phải hoàn thành một dự án và chỉ vừa xong kịp giờ. Em đã cố hết sức có thể anh ạ!” Đúng là Emily còn một dự án phải hoàn thành. Nhưng đó là một lời nói dối rõ ràng khi bảo rằng cô đã làm mãi đến mười giờ tối. Ở đây, sự thật và dối trá đan xen vào nhau. Nó đủ hợp lý đối với Robert cả tin, nếu giờ giấc làm việc của Emily luôn thất thường tùy thuộc vào khối lượng công việc và không phải lúc nào cô cũng gọi điện thông báo cho anh biết khi nào mình tan làm.
Một nửa sự thật phiên bản 2: Nửa thật nửa giấu
Lựa chọn thứ hai thậm chí còn xảo quyệt hơn. Ở đây, chúng ta chỉ nói sự thật và không có gì ngoài sự thật. Chúng ta không nói dối. Ít nhất là không nói dối lộ liễu. Nhưng một phần quan trọng của thông tin sẽ bị giấu đi. Trong tình huống này, Emily trả lời câu hỏi của chồng về lý do về nhà muộn như sau: “Hôm nay có nhiều việc phải làm ở văn phòng. Chúng em phải hoàn thành một dự án và nó tốn hết cả ngày.” Bí quyết ở đây là cô ấy thực sự làm việc suốt giờ hành chính. Dự án thực sự mất “cả ngày” (nghĩa là cả ngày làm việc cho đến năm giờ rưỡi chiều). Mọi lời nói ra đều đúng. Chỉ là Emily đã lấp lửng một nửa còn lại, một nửa chứa đựng bí mật của câu chuyện.
Một nửa sự thật phiên bản 3: Nửa thật nửa nước đôi
Tiếp tục với câu chuyện về Emily của chúng ta. Cô ấy có thể nói kiểu nước đôi nào để ngăn chồng phát hiện vụ ngoại tình? Nó có thể đơn giản như sau: “Hôm nay ở công ty nhiều việc lắm, chúng em có một dự án phải hoàn thành, và em đã vê ngay khi có thể.” Chồng cô ấy sẽ hiểu rằng cô ấy sẽ về nhà “từ công ty”, chứ không phải từ nhà người yêu mình. Và cô ấy vẫn có thể hiên ngang ngẩng cao đầu vì cô ấy đã nói thật. Một số người lên án những kẻ nói dối nhưng lại bỏ qua cho những người ưa nói nước đôi.
Lưu ý: Việc lựa chọn từ ngữ một cách cẩn thận có thể làm tăng uy tín của bạn một cách đáng kể.
Điều gì xảy ra nếu bạn không muốn dùng thủ thuật để lôi kéo mọi người theo mình, nhưng sẽ làm điều đó bằng cách cưỡng ép? Lật trang kế để tìm hiểu nhé!