Chương X

Về việc ruộng nương, Thân đã nhân dịp ngày giỗ mẹ, nói với người bác; ông bằng lòng, nhưng ông chỉ cho bán ít thôi. Ông nói dẫu sao ông cũng còn có quyền, có bổn phận phải trông nom đến các cháu chưa tới tuổi trưởng thành. Ông bảo Thân:

- Hôm nào bán, hãy về quê để tính toán…

Còn chú Hàn, chỉ hứa mua cho một mẫu, vì thời buổi kinh tế, thóc gạo xuống giá, mua ruộng chẳng có lợi gì, nhưng chú mua là mua giúp đấy thôi.

Tuy chú nói vậy, mà từ hôm giỗ mẹ tới nay, thấm thoắt đã gần một tháng, Thân phải lại nhà chú Hàn tới đôi ba lần rồi; chú vẫn đủng đỉnh, nói: "Để hết vụ gặt đã!" Thân sinh ra chán nản và bực lắm, nhưng trong số người làng chỉ có mình chú là giàu, có thể tậu ruộng được, vì vậy Thân vẫn phải cố đợi. Trước kia, khi mới ra ở riêng, Thân mong bán được ruộng ngay để anh lấy tiền làm ăn, buôn bán.

Bây giờ, anh không tính đến buôn bán nữa. Anh chỉ mong có tiền cho hai em làm vốn; bởi Dậu và Mai thường hay nói đến chuyện cô Mùi ở phố trên, chỉ hơn Mai vài tuổi, vào chạc tuổi Dậu.

Mùi được mẹ dọn cho một cửa hàng có đủ các thứ lặt vặt như kim chỉ, sách vở, củi, gạo, và cả tương cà nữa, để tập buôn bán. Vậy mà cửa hàng tạp hóa lúc nào cũng đông khách, ra vào tấp nập.

Ai cũng khen cô ấy đảm đang. "Mà đảm đang thật!" Mai, Dậu thường nói như vậy để tỏ lòng khen ngợi và thèm muốn địa vị của cô ta. Tự nhiên Thân thấy thương các em. Vì với anh, những sự ước muốn của hai em, anh cho khá tầm thường, nông hẹp quá.

Nhưng Mai và Dậu chỉ thích buôn bán. Thân chép miệng, nghĩ: "Như thế cũng tiện."

Anh sẽ được tự do theo đuổi ý chí của anh. Anh tính thầm: "Rồi chẳng bao lâu, các cô ấy đi lấy chồng, mình sẽ nhường lại tất cả gia tài cho các cô ấy làm vốn, còn mình…" Anh mỉm cười, tưởng tượng đến một chương trình hành động say mê, mặc dầu trong lúc đó, ý nghĩ các em sẽ lần lượt đi lấy chồng vẫn lởn vởn trong óc anh. Anh thấy lòng vương buồn, khi nghĩ đến việc để mặc các em phải buôn bán, tần tảo một mình, anh tự trách mình ích kỷ. Khi định mở cửa hàng, anh dùng nhiều tâm trí tính toán, sẽ quảng cáo cách nào, trang hoàng ra sao? Vào độ mẹ mới mất, tự nhiên anh thích tra cứu về thuốc. Anh tự học chữ Nho, sưu tầm rất nhiều sách thuốc.

Mỗi lần Khánh hay Mai kêu rức đầu, đau bụng lại là một dịp để anh bắt mạch, rồi giở sách tìm tòi căn bệnh. Trước những lời giảng giải của anh, Mai và Dậu chỉ "ừ, ừ". Riêng Khánh tỏ ra tin và thích nghe anh nói. Giờ không tính đến buôn bán nữa, anh lại đắm say vào đọc sách. Ngoài sách vở ra, anh không còn thiết gì cả. Lắm hôm, sau buổi làm, anh vừa đi về nhà vừa suy nghĩ tới cuốn sách anh đọc được đêm hôm trước. Nhớ tới đoạn nào hay hay, anh thích chí, cười một mình. Có lần, người quen bắt gặp, nói:

- Quái, độ này Thân nó loạn óc hay sao ấy. Ai lại… Hơ, lắm hôm mình gặp hắn đi ở ngoài đường một mình mà cũng cười cười.

Nhưng lời nói đó, đến tai Dậu, Dậu nhắc lại cho Thân nghe. Thân phá lên cười, nói:

- Họ bảo anh loạn óc, nhưng chính họ mới là bọn người óc loạn đấy!

Dậu không hiểu anh nói vậy là nghĩa thế nào. Cô chỉ thở dài, thấy tính tình Thân khác thường quá, Dậu sinh ra lo lắng. Vì thương anh, Dậu mong cho anh bỏ tính gàn, biết lo dần việc làm ăn.

Nhiều lần, Dậu ngỏ lời khuyên anh, nhưng bao giờ cũng vậy, chỉ nói được vài câu là y như rằng: không Thân nổi cáu thì Dậu cáu. Khánh khác hai chị, hợp với Thân hơn. Thân thường tìm chọn sách, đưa cho Khánh đọc. Có quyển Khánh không hiểu nghĩa thế nào, vì thương yêu anh, Khánh cố đọc đến hai, ba lần, nhưng ý sách vẫn không ghi được vào óc Khánh.

Phần nhiều, Khánh đọc chỉ cốt để khi Thân hỏi đến: "Em đã đọc chưa?" Khánh sung sướng gật đầu và cảm động đến rươm rướm nước mắt.

Khi Thân đặt tay lên đầu Khánh, cô biết là Thân đang vui lòng vì mình, bởi Khánh thấy tay anh run run và giọng cũng run run, hai mắt sáng lên, vui vẻ. Anh lại giảng giải và nói cho Khánh nghe về tư tưởng của cuốn sách. Dần dần, Khánh mang máng hiểu được ít nhiều. Nhưng Khánh lại buồn vì thấy hai chị không giống mình và anh. Khánh thương hai chị lắm. Khánh cũng không hiểu tại sao lại thương.

Một lần, Khánh ngỏ ý ấy với Thân thì anh thở dài, gương mặt gợn vẻ nghĩ ngợi. Thế rồi hôm sau, anh mượn ở đâu về được mấy cuốn sách khác, bảo Dậu và Mai đọc. Dậu nể anh, cầm lấy, nhưng chẳng buồn ngó tới. Còn Mai, vừa ngáp vừa giở qua loa một vài trang, rồi gập sách lại, đặt lên bàn, nói với Dậu:

- Sách nói những cái quái gì ấy, xem chẳng hiểu. Thế mà anh ấy cũng đọc miệt mài được.

Dậu không trả lời, ngay lúc bấy giờ, hai chị em đều có ý cảm phục anh, tuy chẳng nói ra.