Phần thứ hai - Chương XIII

Khánh bị ốm được ít lâu thì Thân bán được mẫu ruộng cho chú Hàn. Biết Thân cần tiền, nên chú Hàn trả giá rất hạ. Thím Hàn trừ đi năm đồng, tiền thím ứng ra chữa thuốc cho Khánh hồi Khánh bị bệnh lỵ. Còn bảy mươi nhăm đồng, Thân đưa cả cho Mai, Dậu làm vốn buôn bán. Với số vốn ít, hai chị em phải cố gắng mãi mới tìm thuê được một cái cửa hàng nhỏ bé, ở phố Hàng Da, để dọn hàng vặt.

Người đứng trương, tức thuê bao thầu, căn nhà này là ông giáo Mậu, dạy học ở một trường tư. Vợ ông Mậu rất hiền lành, ít nói, cả ngày chỉ quanh quẩn trong bếp, hoặc nằm ngồi chơi với con cái trên cái phản kê ngay dưới chân cầu thang, ở sát với gian cửa hàng của anh em Thân. Khác với cô con dâu, bà cụ Lang, mẹ ông giáo Mậu, lúc nào cũng lăng xăng, hay làm, hay nói. Ấy thế mà xem ý bà cụ lại hợp với bà giáo Mậu lắm. Bà cụ thường chuyện trò, chê cô con dâu cả lăng loàn, hay cãi; chê người con dâu thứ hai hoang tàng. Chỉ có "mẹ giáo nó" là hiền.

Vì vậy mỗi lần ra chơi với ông bà giáo, bà cụ thường lưu lại một vài tháng, rồi mới về ở với người con trai thứ tư, chưa vợ, hiện đang làm ký ga ở Phú Thụy. Còn các con khác, cụ chỉ đến chơi nhưng không ở lại với ai được lâu như với bà giáo Mậu.

Ông Mậu, ngoài giờ dạy ở trường, còn nhận dạy riêng ở nhà. Ông có tất cả bẩy người học trò học tư. Trong số đó, có một người con gái tên là Hạnh, vào trạc tuổi Mai, người nhỏ nhắn, mặt trái soan, đôi mắt to và lồi. Một lần, cụ Lang ra ngoài hàng ngồi chơi với Mai và Dậu, cụ nói hết chuyện nọ sang chuyện kia, rồi lại bình phẩm các học trò của ông giáo.

Cụ bảo, chỉ có cô Hạnh và cậu Khang bao giờ cũng được ông giáo khen là giỏi.

Lúc nói đến gia thế của hai người này, bà cụ làm ra mặt nghiêm trọng, cố tỏ ra ông giáo Mậu cũng có cả những con nhà quyền thế đến học.

Hạnh, con một thương gia lớn; còn Khang, con một ông Tuần phủ. Họ cùng là học sinh trường Gia Long. Ngoài giờ học ở nhà trường, họ đến đây học thêm.

Từ hôm nghe bà cụ Lang nói chuyện về Khang và Hạnh, Mai lại càng tò mò, để ý đến hai người. Mai hay nhìn trộm Hạnh. Nhiều buổi đến gần giờ học hoặc gần giờ về. Mai có bận việc gì ở trong bếp đi nữa, cũng cố tìm cách đùn cho Dậu hoặc Khánh làm thay, cốt chạy ra ngoài trông hàng, ngầm chờ Hạnh đi qua để nhìn. Mai thấy Hạnh bao giờ cũng vào thẳng, có vẻ kiêu hãnh.

Cử chỉ của Hạnh khiến Mai nhớ tới nhiều buổi tan học, Khang và Hạnh cùng ra về.

Chờ họ đi khỏi, Mai ra tận cửa nhìn theo. Thấy Khang dắt xe đạp, Hạnh đi bên Khang, hai người như thân nhau lắm. Lúc họ đi khuất, Mai trở nên cáu kỉnh, hễ ai hỏi đến, Mai cũng trả lời gắt gỏng. Còn không, Mai ngồi thừ người ra, nét mặt tức tối.

Sau một lúc như thế, nếu có Dậu và Khánh ở bên, thế nào Mai cũng nhắc đến một vài kỷ niệm trước kia, mặt Mai dịu lại, giọng nói có vẻ buồn:

- Chị Dậu nhỉ! Trước chúng mình mỗi đứa có một cái áo lụa màu lam giống như áo cô Hạnh mặc hồi chiều, nhưng mẹ cất ở trong tủ; rồi một hôm mẹ lấy ra cho mình mặc đi học. Mẹ bảo để dành mãi, rồi cũng mục, nó phí đi.

Nghe em nói vậy, Dậu thường nhìn nhanh Mai, rồi ngoảnh mặt đi chỗ khác, không trả lời.

Cũng như Mai, Dậu thèm cái đời học sinh của Hạnh; cô nhớ lại hồi sung sướng của chị em cô ngày trước, đã sớm hết trong khi tuổi của họ đáng lẽ còn được hưởng nữa. Có bao giờ Dậu quên được buổi sáng hôm ấy, hai chị em cùng được mẹ gọi vào nhà, đưa cho mỗi người một chiếc áo lụa màu lam, mặc đi học.

Ra ngoài đường, lòng họ phơi phới tưởng như ai cũng phải chú ý đến mình. Từ nhà đến trường, hai chị em hôm nào cũng đi qua bờ hồ Gươm, nước hồ hôm ấy trong mà xanh biếc. Nắng buổi sớm xuyên qua lá cây, chiếu xuống mặt cỏ thành những vùng ánh sáng loang loáng trông đến vui. Lại có những cơn gió mát đưa thoảng mùi nước hồ lẫn mùi lá cây.

Nghĩ đến những cơn gió ngày hôm ấy, Dậu lấy làm lạ hình như mấy năm nay cô không còn thấy những cơn gió mát dễ chịu như hôm đó nữa.

Tiếng Mai thì thầm như nói một mình:

- Họ cứ hay đi đôi với nhau, thế mà không biết ngượng, chị nhỉ?

Dậu hỏi:

- Ai cơ?

- Cái cô Hạnh và cậu Khang học ở trên gác ấy.

Dậu "a!" một tiếng rồi im. Hai tiếng "đi đôi" làm Dậu nhớ lại buổi đi chơi lén với Hoan hôm trước, cô tự ngượng tuy chẳng ai biết.