Chương XIV

Sáng hôm nay, mặc dầu trời rét như cắt, Dậu cũng phải dậy từ mờ đất, để theo bác hai Hậu, đáp chuyến xe lửa sớm về chợ Bằng buôn gạo ra bán. Mai cũng dậy giúp chị sửa soạn. Khi Dậu đi khỏi, Mai đóng cửa xong, trèo lên giường nằm ngủ lại bên cạnh Khánh.

Nhưng cô không ngủ được nữa. Nhớ lại hôm qua, lúc Mai đang ở trong bếp nấu cơm, tình cờ ngửng nhìn lên, Mai thấy bọn học trò đang ở ngoài hiên gác, ngấp nghé nhìn trộm mình. Mặc dầu không thấy kỹ, nhưng Mai cũng biết trong bọn họ không có Khang, dù lúc đó Khang đã đến rồi.

Nghe tiếng họ cười khúc-khích, và những giọng bỡn cợt nhau, Mai đoán rằng họ đang ám chỉ mình. Mai thành tức giận vì những cử chỉ nghịch ngợm của bọn học trò, nhưng lại thinh-thích khi nghĩ và biết mình đẹp. Hơi nóng ở bếp lửa và cái thẹn sung sướng của một người con gái dậy thì, biết có đám con trai đang để ý tới mình, làm hai má Mai ửng hồng, và làm nổi bật nước da trắng mịn của cô lên, hai mắt long lanh sáng. Tuy không nhìn vào gương, nhưng Mai chắc lúc ấy mình đẹp lắm.

Cô nhớ đã có nhiều người khen da cô trắng như trứng gà bóc, người xinh xắn như con búp bê. Có điều, khiến Mai nghĩ ngợi, không biết Khang có nghĩ gì đến cô trong lúc các bạn anh ra ngó trộm cô không. "Hay Khang còn mải nói chuyện với Hạnh?" Ý nghĩ này làm Mai buồn vô hạn.

Nhưng mãi sau cô mới rõ lúc ấy Hạnh chưa tới, vì khi ra hàng, Mai mới gặp Hạnh đi vào.

Vậy khi đấy Khang làm gì? Cái cử chỉ khác thường của Khang, không a dua với các bạn để trêu Mai, làm Mai vui vui. Cô linh cảm, hình như Khang không lãnh đạm với cô quá như bề ngoài của anh.

Từ độ Mai, Dậu dọn đến đây, đám học trò trên gác rất xôn xao để ý đến hai cô, nhất là Mai. Nhiều câu họ chế diễu nhau có liên can tới chị em cô, Mai đã vô tình nghe lỏm được.

Nhưng chỉ có Khang là không để ý, và gần như không biết có Mai ở đây. Tính anh chàng, Mai đoán cũng lém lỉnh lắm, vì Mai thường nghe tiếng cười ròn rã của anh ta từ trên gác vọng xuống. Nét mặt Khang ngầm chứa nhiều vẻ nghịch ngợm, quyến rũ.

Nhưng sao anh ta lại thản nhiên đối với Mai. Mai không hề thấy Khang tỏ một cử chỉ trêu Mai như các bạn anh. Điều này làm Mai nghĩ ngợi. Nhưng giá Khang cũng cùng với các bạn trêu Mai thì chắc Mai khổ sở lắm. Đã nhiều lần Mai phải băn khoăn tự hỏi về thái độ của Khang, chẳng bao giờ để ý tới cô cả.

Cô chỉ là một người con gái nhà nghèo. Mai nghĩ đến Hạnh. Mai thấy rõ, Hạnh xứng đáng với Khang hơn, bởi Hạnh con nhà giàu, xinh đẹp, lại đang cùng học với Khang. Một nỗi đau khổ mới lạ nẩy sinh trong lòng Mai. Mai thấy mình ở một đời sống xa với Khang quá. Mai chợt nhớ tới mẹ.

Giá mẹ còn sống! Mai vội nhắm nghiền hai mắt lại, miệng mấp máy gọi khẽ: "Đẻ ơi!"...

Trời mỗi lúc một sáng dần, Mai vì bận buôn bán, và cũng có tâm sự riêng nên ít khi cô nghĩ đến Khánh và Thân. Ngày ngày, trừ hai bữa ăn, Thân lại đi biền biệt. Mai, Dậu đã quen với cái tính mà hai cô cho là gàn dở của Thân, nên chẳng nói gì nhiều.

Còn Khánh, mỗi ngày mỗi khác tính tình hai chị và hợp với anh Thân hơn.

Mấy anh em vẫn sống bên nhau một nhà, và tối nào Mai cũng ngủ chung với Dậu và Khánh, nhưng sao Mai lại cảm thấy như đã xa cách Khánh lâu ngày lắm. Dù hàng ngày cô vẫn sai Khánh làm các việc vặt, và hay mắng Khánh vì tội lười, trốn việc. Lúc này, tình thương yêu Khánh lại trở nên đằm thắm trong lòng cô, Mai thấy hối hận như có lỗi gì với Khánh. Cô yên lặng kéo lại chăn đắp cho Khánh, rồi một mình trở dậy dọn hàng.

Mai cắm cúi dọn hàng xong, cô đứng nhìn lại một lượt suốt tất cả cái cửa hàng mình. Cái tủ kính mỏng kê sau tấm ghế ngựa, trong bày toàn kim chỉ, sách vở và cả vàng, hương, lặt vặt nữa.

Bên ngoài tấm ghế ngựa, kê năm, sáu chum nước mắm liền sát nhau. Phía mặt hàng, ở ngoài đường, có một chiếc ghế gỗ dài, trên bày mấy thúng gạo nếp, gạo tẻ, đậu xanh, đậu đen…

Dưới gầm ghế, xếp đầy những bó củi đóm để bán lẻ. Trên tường lại dán mấy bức tranh quảng cáo của các hãng rượu Nam Hương, Vân Hương, Văn Điển...

Tuy hàng ít, nhưng Mai và Dậu khéo bày nên trông cũng vui mắt, rõ ra một cửa hàng tạp hóa kha khá. Mai đi ra, kéo lui thúng gạo nếp cho thẳng hàng với thúng đậu xanh. Ngắm thúng đậu, Mai nhớ lại buổi mới dọn hàng, cô và Dậu cãi nhau một trận to chỉ vì ý mỗi người một khác.

Dậu thích bày riêng đậu xanh, đậu đen về một bên, gạo nếp, gạo tẻ về một bên. Mai lại thích bày kèm thúng gạo tẻ, đến thúng đậu xanh, thúng gạo nếp, xong đến thúng đậu đen.

Dậu nhất định cho là lăng nhăng, như thế không gọn. Mai cũng nhất định bảo phải bày như ý Mai mới đẹp, thành không ai chịu ai; hễ Dậu bày xong, Mai lại vùng vằng ra bày lại. Dậu không chịu cho Mai bày khác. Hai chị em dằng co một thúng gạo, Mai cào vào tay Dậu sước cả da, Dậu phải vội buông tay ra làm thúng gạo đổ tung tóe. Bấy giờ cả hai cùng tiếc chỗ gạo vãi nhưng không ai chịu hốt. Dậu ngồi một chỗ bưng mặt khóc. Mai cũng vừa khóc vừa nói.

Khánh chẳng dám bênh chị nào, và thương cả hai chị. Đến khi thấy tay Dậu bị Mai cào sước da, Thân quay ra mắng một mình Mai.

Anh gọi Mai là con "ác mó". Lúc cào tay chị, thật tình Mai không cố tâm, và không ngờ Dậu bị đau. Sau nghe thấy Thân nói Dậu bị rướm máu, Mai mới thấy lo sợ và thương chị. Vì vậy cô im bặt, không khóc nữa, chốc một lại liếc nhìn Dậu.

Thân với Khánh phải hì hụi quét hốt chỗ gạo đổ.

Chiều hôm đó, chờ lúc Dậu ở trong bếp, Mai tự bày lại mấy thúng gạo theo ý của Dậu. Lát sau, Dậu trở ra, tuy Mai đã nguôi giận nhưng vẫn cố làm ra mặt lạnh lùng, và vẫn liếc nhìn trộm chị. Mai thấy Dậu tủm tỉm cười khi nhìn thấy mấy thúng gạo, tự nhiên Mai cũng mỉm cười. Nhưng cả hai đều cố giữ nét mặt lầm lỳ, không cho nhau biết đã hết giận.

Sáng hôm sau, Dậu dậy sớm dọn hàng. Lúc Mai trở ra đã thấy gọn gàng cả. Nhìn đến những thúng gạo và đậu, Mai thấy Dậu lại bày theo ý thích của Mai. Mai nhìn Dậu thì cũng gặp Dậu nhìn Mai, tự nhiên hai chị em cùng cười đến chảy nước mắt. Thế là hai chị em lại hòa thuận. Từ đó, hễ cứ Dậu bày hàng, lại bày theo cách của Mai, và Mai bày hàng thì theo cách của Dậu. Cho mãi đến bây giờ, như thế đã thành cái lệ. Chỉ trừ bao giờ Mai có chuyện giận nhau với Dậu, cô lại đùng đùng chạy ra để lại những thúng hàng theo ý mình.

Bày hàng xong, Mai trở lại chỗ phản ngồi, giở đồ len ra đan thuê. Độ này, Mai và Dậu nhận cả đan áo thuê. Hai chị em nhờ Thân vẽ cho tấm bảng nhỏ bằng bìa dầy, treo ở trước cửa, đề: "Có nhận đan thuê.", thành ra lúc nào mấy chị em cũng có việc làm.

Lúc ấy, Khánh và Thân cũng đã dậy. Khánh ra ngồi bên chị và ngạc nhiên hàng đã dọn xong cả, không thấy Mai gọi sai mình ầm ỹ như mọi sáng.

Thân loay hoay xếp cái ghế vải và chăn màn cất đi, cái ghế mà tối nào anh cũng phải lục đục kê ra nằm ngủ. Dọn giường xong, Thân vội vã đi rửa mặt, thay quần áo đi làm.

Còn lại hai chị em, Khánh hỏi:

- Chị Dậu đâu chị?

- Chị ấy đi chợ Bằng, đã nói từ hôm qua, Khánh không nhớ sao mà còn hỏi?

Khánh ngồi xích lại với Mai rồi nói:

- Chị Mai ạ, hôm qua em đang chơi ở nhà cái Ty, em thấy chị Dậu đi đâu về. Có cả anh Hoan và cô Tần… Em tránh không cho ba người trông thấy, họ dừng lại ở đầu phố, vừa cười, vừa nói. Một lát, rồi cô Tần và anh Hoan đi, chị Dậu mới về nhà. Em hỏi chị ấy đi đâu về, chị ấy quát lên với em:

"Đi đâu kệ tôi, hỏi làm gì?"

Mai nghe Khánh kể, lộ vẻ tức. Cô nói với Khánh:

- Chỉ tại cái cô Tần, để rồi hôm nào chị đến, chị nói thẳng vào mặt cho mà xem.

Khánh nói thêm:

- Độ này chị ấy cứ đánh phấn luôn.

Mai nhìn Khánh, không đáp, lòng thấy vương vướng như Khánh nói mình. Bởi mấy hôm nay Mai thường lén đánh phấn hồng, nhưng đánh rất ít, và đánh xong lại xấu hổ chùi đi nên không ai biết.

Còn Khánh, mỗi lúc thấy Dậu trang điểm, Khánh cảm thấy bây giờ chị Dậu không còn nghĩ đến Khánh, hay anh Thân, chị Mai nữa. Bỗng nhiên Khánh lo sợ, tức tối, Khánh thường tìm cách ngăn cản chị, lại hay lục lọi xem Dậu có cái gì mới sắm thì mách với anh Thân và chị Mai, thí dụ như thỏi son, hộp phấn, hay lọ dầu bôi tóc.

Lại có lúc thấy Dậu mặc áo mới hay vuốt ve mái tóc khi sắp sửa đi đâu, Khánh cũng nói này, nói nọ.

Vì vậy Dậu ghét Khánh. Có lần bị cả Mai, cả Khánh cùng về hùa với nhau để nói mình, Dậu chỉ còn biết ngồi khóc. Lúc ấy, Khánh tự thấy mình đành hanh và hối lỗi. Nhưng hễ trông thấy chị trang điểm hay sắp đi chơi thì Khánh lại tức tối không chịu được. Còn Mai, độ này có vẻ người lớn hơn, mỗi khi thấy Dậu trang điểm, cô không còn nói nữa.

Trái lại, một đôi khi Mai còn bàn chuyện với Dậu về thứ phấn nào thơm, cái hàng gì đẹp và ước ao bao giờ có tiền sẽ mua. Dậu cũng đem khoe với Mai hộp sáp môi cô mới mua, và bàn tính cố để dành tiền mua thứ này, thứ khác. Nhưng Mai vẫn ghét Hoan.

Linh tính báo cho cô biết rằng chị cô yêu Hoan là nhầm, nên Mai thường mắng Hoan trước mặt Dậu. Dậu không biết nói sao, chỉ đỏ mặt rồi khóc. Những người ở gần thấy Mai và Khánh hay nói, còn Dậu ít cãi lại, chỉ biết khóc, nghĩ Dậu hiền.

Còn Mai, Khánh thì lanh chanh, hay bắt nạt chị.

- Thôi, Khánh lấy len ra tập đan đi!

Nghe chị nói, Khánh đứng lên, lấy len, rồi ngồi xuống đan. Bà cụ Lang cũng ra ngồi kế bên phản, hai tay vòng qua đầu gối, miệng ngậm miếng trầu.

Cụ Lang, người gầy, hai con mắt sâu hoắm có rử lèm nhèm nhưng rất tinh, cái gì dù chỉ nhìn thoáng qua là cụ đã hiểu rõ. Giọng nói cứ xin xít và cụ nói luôn mồm, hết chuyện nhà đến chuyện người.

Cụ thuộc mẫu người, ai mới trông thấy, cũng bảo ngay là cay nghiệt. Cụ nhìn Mai đan rồi nói:

- Để mai kia, tôi bảo mẹ giáo nó đi mua len, nhờ cô đan cho cậu Ký Tư nhà tôi chiếc áo nhé.

Mai đáp:

- Vâng cụ cứ mua rồi cháu đan giùm.

- Nhưng không biết nên mua màu gì nhỉ?

- Thưa cụ, ông Tư cháu thường ở nhà quê luôn, cháu nghĩ cụ cứ mua màu nâu hay màu ghi thì hợp.

- Úi chào, tiếng là ở nhà quê thật đấy, nhưng trước cậu ấy học ở ngoài này. Giờ vẫn ăn vận theo lối tỉnh, chứ chẳng chịu lúi xùi đâu. Cô chưa biết mặt nhỉ, cậu ấy vẫn thường đi về luôn đấy, chắc độ này cũng sắp ra đây. Cũng mặc tây, diện đáo để. Ấy, hai mươi bốn tuổi đầu rồi, bảo hỏi vợ đâu cũng chê. Nhà quê thì chê nhà quê, tỉnh thành lại sợ tân thời. Cái tính, cái nết khó chiều… Chứ có ế đâu!

Cụ vừa nói vừa nhìn Mai. Mai cảm thấy ngường ngượng, nhưng cũng cố làm ra vẻ như thường.

Độ này cụ Lang thường ra hàng luôn và cứ hay nhắc nhở đến cậu Ký Tư của cụ. Nào tính cậu hiền lành, giá có vợ, ắt chiều đáo để. Nào là cậu làm ký ga chính ngạch, lương mỗi tháng ba chục, chẳng nghiện gì. Thuốc lá không, rượu không, chỉ có hút thuốc lào. Nào anh em thường rủ đi chơi bời mà không đi…

Cụ lại cố tỏ cho Mai, Dậu thấy mình là người mẹ chồng dễ dãi bằng cách cụ tỏ tình thương bà giáo hiền lành. Cụ để cho muốn ăn thì ăn, muốn làm thì làm. Mẹ chồng, con dâu chẳng to tiếng bao giờ. Có bận Mai nói với bà giáo Mậu rằng: "Cụ thương bà lắm đấy, cả ngày cụ chỉ khen bà hiền."

Bà giáo Mậu chỉ cười lặng lẽ.

Có người dắt xe đạp vào cửa hàng. Mai ngẩng nhìn, tự nhiên tim cô đập mạnh khi nhận ra người ấy là Khang. Khang cúi chào cụ Lang rồi nhìn Mai, khẽ gật, làm Mai mất cả tự nhiên. Cô đưa tay lên vuốt mái tóc, rồi lại cúi xuống đan. Thấy không phải giờ học mà Khang tới, cụ Lang hỏi:

- Kìa cậu, có việc gì thế?

Khang đáp:

- Thưa cụ, con để quên quyển sách, thành ra phải đến lấy, vì bữa nay con học đến.

Nói xong, Khang lên thẳng trên gác; một lát, trở xuống. Bà cụ Lang vừa vào nhà trong. Cửa hàng lúc ấy chỉ có Mai và Khánh. Khang đã đi qua một bước, song anh ngừng lại, quay nói với Mai:

- Cô... Cho tôi mua tập giấy viết...

Khác hẳn mọi khi, thường có một vài người trong bọn học trò trên gác xuống mua giấy, thuốc lá, hoặc diêm, Mai bán rất nhanh nhẹn, tự nhiên, trả lời họ vui vẻ, bạo dạn; lần này thấy Khang hỏi mua giấy, Mai ngượng nghịu đứng dậy mở tủ, lúng túng mãi mới lấy được tập giấy đưa cho Khang. Lúc Khang trả tiền, Mai chợt thấy Khang nhìn mình khác thường.

- Thưa, đan một cái áo cộc tay, hết bao nhiêu len?

Mai luống cuống hỏi vọng vào nhà trong:

- Chị Dậu ơi, áo len cộc tay ba cuộn đủ đấy nhỉ?

Khánh nhìn Mai lạ lùng:

- Ơ, chị Dậu đi chợ kia mà!

Mặt Mai đỏ ửng, cô cười chữa thẹn, rồi ấp úng trả lời Khang:

- Thưa... ông ba cuộn ạ!

Khang không bỏ sót một cử chỉ của Mai, anh nói:

- Thế cô đan giúp tôi một chiếc, cô làm ơn mua hộ cả len nữa, tôi không quen mua.

Từ buổi ấy, họ thành quen nhau.

Ngày ngày Khang thường đến trước giờ học để nói chuyện với Mai, Mai không còn e lệ như mấy hôm đầu nữa. Trước mặt Khang, cô nói cười luôn miệng.

Sự sung sướng biểu lộ rõ ràng quá khiến nhiều khi Dậu phải chú ý. Có nhiều lần Khang gặp anh Thân, nhưng Thân không tỏ vẻ gì khó chịu khi phải nói chuyện với Khang.

Trái lại, anh còn nói nhiều, bàn cãi về vấn đề này, về vấn đề nọ rất hăng hái. Những lúc ấy, Mai vui nhất, lòng cô rộn ràng, mắt sáng rỡ, nhìn anh mình và Khang nói chuyện. Lúc Khang về rồi, Thân thường mỉm cười, nói:

- Anh chàng hiểu biết kể cũng đã khá, nhưng vẫn còn non lắm. Giai cấp tư bản ấy mà.

Dậu vẫn biết chuyện Mai yêu Khang. Dậu không ngăn cản tình yêu ấy. Vì chính Dậu cũng mến Khang. Khang tỏ ra là một học sinh vui vẻ, hoạt động, nói chuyện rất vui. Nhưng cũng vì thế mà Dậu lại buồn. Khang khác hẳn Hoan. Dậu cũng biết chắc Khang hơn Hoan, nhưng Dậu cũng không hiểu tại sao lại hơn. Đối với Hoan, Dậu càng yêu tha thiết.

Cô không từ chối được một cuộc hẹn hò của Hoan bao giờ, nhưng Dậu cũng tự thấy yêu như thế nó thế nào ấy. Bao lời Thân và Mai nói về Hoan, Dậu nhận thấy chẳng những không sai mà còn rất đúng.

Tuy vậy, nghĩ đến Bảng, cái anh chàng mặc quần áo lôi thôi nhàu nát ấy, Dậu vẫn không ưa được.

Đã hẹn trước, hôm nay Dậu sửa soạn để đi chơi với Hoan và Tần. Hoan mời hai người đến một tiệm cà phê ở phố Cửa Đông. Lúc gần đến phố đó, tình cờ Dậu gặp Bảng cùng với một người nữa đang đi ngược trở lại phía Dậu. Lúc đi ngang qua mặt Dậu, Bảng vẫn thản nhiên cười, nói chuyện với người bạn, nhưng Dậu cũng kịp nhận thấy Bảng lướt nhìn mình như có vẻ khinh bỉ. Dậu có cảm giác rằng Bảng đã thấy rõ từ cái áo cô đương mặc, kiểu tóc cô chải, cho đến lượt phấn mỏng trên mặt cô.

Cả đến sự vui vẻ của cô lúc đi bên Hoan nữa. Cảm giác đó khiến Dậu vừa tức, vừa thẹn, mặt đỏ gay. Từ lúc đó, Dậu mất cả vui, cô thấy ngượng vì cái áo của cô mới quá, màu lại hơi rợ.

Nhìn sang Hoan, đột nhiên Dậu thấy khó chịu về cái vẻ công tử bột của anh chàng.

Giữa lúc ấy, Tần cất tiếng cười vì một chuyện gì không rõ, càng làm tăng cái khó chịu của Dậu. Dậu thấy như khinh-khinh Hoan, Tần và cả chính mình nữa. Tuy vậy, nghĩ đến cái nhìn của Bảng, Dậu tức đến ứa nước mắt và ghét Bảng quá.

Ngồi trong tiệm nước, Hoan bàn với Tần và Dậu định ngày nhờ người hỏi Dậu. Nghe tin đó, Dậu không thấy sung sướng như trước kia cô tưởng, mà lòng chỉ băn khoăn đến gần như khổ sở. Cô nghĩ đến cái tin mới nghe phong thanh gần đây, Hoan đã có một người vợ ở nhà quê. Dậu đem việc ấy hỏi Hoan, Hoan cười và chối. Dậu cũng dễ dãi tin ngay.

Sao lúc này, tự nhiên Dậu thấy không tin Hoan. Dậu nghĩ rất có thể Hoan đã có vợ ở nhà quê. Nhìn nét mặt Hoan lúc đó, không hiểu sao Dậu nhớ lại câu Mai vẫn bảo Hoan là "đồ xỏ lá". Lại câu Thân nói với Dậu độ nào: "Cô định lấy thằng Hoan phải không? Này tôi bảo, nó sẽ không lấy cô đâu!"

Ừ, có thể Thân nói đúng, và Mai nói cũng đúng. Bởi Hoan chưa có vợ thì chưa chắc đã lấy mình. Và đã có vợ mà còn lừa định lấy mình thì thật là "xỏ lá".

Nhưng nhớ tới cái cười khinh bỉ của Bảng vừa rồi, Dậu nghĩ: "Nếu mình là vợ Hoan rồi, liệu Bảng gặp mình đi với chồng mình, có còn dám cười như vậy nữa hay thôi?" Từ bao lâu nay, câu nói của Thân đã phạm đến lòng tự ái của Dậu. Nghĩ đến lúc nào, Dậu lại tức Thân lúc ấy, dù rằng cô thấy anh cô có vẻ nói đúng.

Lúc ấy, Dậu nghĩ đến tức anh, tức Mai, tức Bảng và tức cả mình nữa. Mấy người ấy đã khinh bỉ tình yêu của cô với Hoan. "Đã thế thì cứ lấy Hoan."

Dậu nghĩ vậy và nhận lời.

Tối hôm ấy, Dậu ngập ngừng kể với Thân và Mai về ý định của Hoan muốn cưới cô. Dậu nói dứt lời, Thân cười nhạt hỏi:

- Cô định lấy lẽ thằng ấy sao?

Dậu giật mình, nhìn Thân, lộ vẻ lo lắng.

Thân nói tiếp:

- Trước kia, tôi bảo thằng Hoan nó không lấy cô vì tôi tưởng nó chưa vợ. Nhưng bây giờ nó định lấy cô, tôi cũng chẳng lạ gì, vì nó đã có vợ ở nhà quê.

Dậu choáng người. cái tin này cô biết trước; nhưng cô lại tưởng Thân không biết, nay chính Thân lại nói ra. Dậu thấy đau đớn nhiều hơn lần đầu tiên cô được tin ấy. Cô định hỏi Thân xem làm sao anh biết và có chắc không, nhưng lời cô cứ nghẹn ở cổ, nước mắt chảy ràn rụa trên má. Thân lại nói:

- Có người nói với tôi, nó có vợ ở nhà quê, tôi đến hỏi cụ Tư, vì tôi biết cụ là người tốt, chắc chẳng nỡ nói dối. Cụ ấy bảo rằng nó có vợ từ lâu rồi, do bố mẹ cưới, người ta đã có một đứa con với nó, nhưng không có hôn thú; giờ nó bỏ cả hai mẹ con người ta. Đấy, tâm địa nó rõ ràng thế đấy. Chẳng phải lời nói đoán nữa. Giờ cô có lấy nó thì cứ lấy. May ra với cô, nó cũng lấy được vài ba năm, rồi có bỏ mới bỏ.

Thân dứt lời. Dậu đưa mắt nhìn anh.

Không lúc nào Dậu oán ghét anh đến thế:

"Đã thế thì cứ lấy Hoan xem sao."

Trước kia Thân bảo:

"Nó chẳng lấy cô đâu!" Bây giờ, thấy Hoan định lấy thật, thì lại bảo: "May ra với cô, chắc nó cũng lấy được vài ba năm, rồi có bỏ mới bỏ."

Nghĩ vậy, Dậu vừa khóc, vừa bảo anh:

- Tôi cứ lấy.

Thân dịu lời nói:

- Cô đã định lấy, tôi dù có muốn cản cũng không cản được. Tôi khuyên cô không nghe…, tùy cô…

Những câu sau Thân nói nhỏ dần...

Dậu vì tức anh nên không để ý thấy giọng Thân khàn khàn như khóc.

Mai nói:

- Lấy thì lấy người tử tế, cái "đồ xỏ lá" thế mà…

Mai chưa hết lời, Dậu đã nói như mắng:

- Kệ tôi, đừng có cái giọng bà cụ non. Khôn hồn hãy liệu lấy xác.

Thân bảo Mai:

- Thôi Mai, đời cô ấy, cô ấy chẳng biết giữ thì mình giữ hộ sao được. Thôi kệ.

Dậu càng cho là Thân về hùa với Mai để hắt hủi cô. Cô tấm tức khóc, càng muốn làm trái ý Thân và Mai. Cô nhất định cứ lấy Hoan.

Chẳng bao lâu, Hoan nhờ người đến nói với ông bác Dậu, hỏi Dậu. Theo lời mối, ông bác biết Dậu cũng đã bằng lòng Hoan, nên ông vui vẻ nhận lời ngay. Thấy Hoan, một công chức chính ngạch, lương cao, ông cho rằng Dậu lấy được Hoan là một điều may mắn cho cô. Ông gọi Thân tới để nói chuyện và bàn tính về việc ăn hỏi.

Thân cau có, nói anh không bằng lòng, nhưng nếu Dậu bằng lòng thì anh cũng không cấm. Tuy vậy, anh không có ý kiến gì về việc cưới hỏi cả.

Rồi anh đem việc Hoan đã có vợ con, nói cho ông bác nghe. Ông bác bảo:

- Tài trai có năm, ba vợ là thường, huống hồ nó mới có một vợ, mà đã bỏ rồi. Con Dậu có lấy thằng Hoan thì nó vẫn là vợ cả, chứ có gì mà phải lo.

Thân trả lời:

- Thưa bác, tính lang chạ như thế, rồi vài năm sau, nó lại bỏ em Dậu cháu, nó lấy người khác làm vợ cả thì cũng được chứ gì ạ?

Ông bác gắt:

- Nói như anh thực gàn. Bây giờ nó có lấy con Dậu, phải có treo, có cưới, có giấy giá thú hẳn hoi, chứ bỏ thế nào được.

- Thưa bác, cháu nghĩ vợ chồng lấy nhau cốt ở tấm lòng thành thực thương yêu nhau. Nếu không, ít lâu sau nó chán ghét em cháu thì hôn thú mà làm gì.

- Sao lại không làm gì? Nó làm trai, nó ăn chơi thì cứ ăn chơi. Mình có hôn thú với nó thì đến già cũng vẫn là vợ nó chứ sao?

Thân biết có nói nhiều với bác cũng chẳng ích gì, nên anh lặng yên nhưng rất khó chịu.

Ông bác bàn với Thân định cho ăn hỏi ở nhà quê. Bấy giờ đã cuối tháng Một, nhà trai xin đến tháng Chạp thì đưa lễ vật.