II

Khoái đang nằm chờ điện để nấu cơm, chợt nghe tiếng kình kịch nặng nề nơi góc phòng. Anh nhổm dậy nghe ngóng. Rõ là tiếng ai đó đang đục tường, đào đất hay làm gì đó đại loại như vậy. Khoái rón rén ra phòng ngoài, khẽ bật chốt cửa, đứng nghe. Đúng là tiếng động phát ra từ nhà thằng Xoay. Mấy hôm nay trở rét, Khoái đóng cửa im ỉm ở nhà. Khoái ở nhà, lại chỉ thấy có mỗi mình anh lủi thủi. Không có cô em gái nào tới chơi, đó là sự lạ đối với nhiều con mắt hay dòm ngó của khu nhà này. Nhưng bây giờ thì có, Khoái thích chí mỉm cười. Bây giờ trong phòng anh đang có một cô gái bị nạn, nằm ngủ ngon lành trong chăn. Khoái không thấy có hứng thú gì trong cái việc "ấy" cả. Lúc nãy đi chơi về, qua cổng công viên, thấy có cô gái xin "ngồi nhờ xe". Thì Khoái giúp. Anh hỏi cô ta về đâu cô ta lại bảo: "Em không biết". "Thế thì về nhà anh, anh chỉ có một mình" - "Vâng ạ... " Rồi cô ta tâm sự: "Em đi Tuyên về, bị mất hết, lại không có người quen ở Hà Nội, đành phải lang thang, may mà gặp anh..." Khoái vẫn im lặng đạp xe. Còn cô gái níu lấy người Khoái: "Sáng mai anh cho em ra ga sớm, để em đi Nam Định..." - "Được tôi sẽ giúp cô".

Khoái chợt quay đầu khi nghe cánh của nhà Xoay bật mở, và Xoay, tay cầm xà beng, tay cầm điếu thuốc, nói:

- Anh Khoái, em đục tường phía sau, định làm bếp. Nhưng tường xây bậy bạ quá, vừa mới phóng xà beng đã lở cả mảng.

Khoái chắp tay ra sau, lặng lẽ bước vào nhà Xoay quan sát với vẻ mặt quan trọng. Vợ Xoay vốn không ưa gì Khoái, nhưng trong tình thế này, cô phải giữ vẻ bình thường. Thấy Khoái sang với nét mặt lạnh lùng, cô vội tìm bao thuốc trong túi áo chồng đem ra mời. Khoái cầm bao thuốc, rút một điếu, "xì" một tiếng:

- Loạn? Các cô các cậu định làm loạn ở đây à?

Vợ Xoay bị bất ngờ. Cô không nghĩ rằng, người làm to chuyện lại là ông láng giềng "bất đắc dĩ" này. Sương lo lắng nhìn chồng. Nhưng Xoay đã lỉnh đi lâu rồi. "Khốn nạn" - Sương nghĩ - "anh tưởng anh tốt đẹp lắm đấy à?." Cô cầm đèn ra phòng ngoài. Giọng Khoái trở nên nghiêm trọng hơn:

- Đây là hiện tượng phá hoại doanh trại Quân đội, ăn cắp tài sản xã hội chủ nghĩa! Yêu cầu các cô các cậu lập biên bản. Thật, không còn biết coi ai ra gì nữa!

Vợ Xoay run lên vì tức hơn vì sợ. Bao nhiêu ấm ức bị dồn nén giờ đây bùng lên trong ngực cô. Ngày nào cũng thấy anh ta rượu chè, trai gái, ngày nào cũng nói ân tình với đạo đức. Đạo đức của nhà anh chỉ là sự tráo trở. Được! Ngay bây giờ cô cũng có thể yêu cầu anh ta lập biên bản vì chứa gái trong nhà...

Nghĩ thì nghĩ thế, nhưng cô lại nói:

- Em đã bảo nhà em rồi, nhưng anh ấy đâu có nghe. Cứ vừa nghĩ ra cái gì là đùng đùng làm bằng được.

- Nhưng cô là vợ, cô phải biết san bớt cái khó cho chồng - Khoái hạ giọng - Chỗ anh em láng giềng với nhau, tôi xin nói thật. Cô là cô đơn giản lắm đấy nhé.

- Em chả biết làm thế nào. Suốt ngày chỉ thấy các ông túm tụm trà lá, toàn nói những điều to tát, cao xa. Động mó vào việc gì là y như rằng hỏng việc ý.

Khoái tranh luận:

- Cao xa là thế nào? Cao xa mà phải chờ tới tận khuya để có điện mà nấu cơm à? Cao xa mà phải đục tường gánh nước ban đêm à? Sống không bằng con gián, lúc nào cũng nhông nhông như chó mà cô bảo cao xa? Tôi nói thật, cô cũng phải biết lo toan một tí, cũng phải vận động lên, chứ cứ ngủ, cứ lẩn thẩn ra vào ở nhà, nó mụ đi, nguy lắm đó.

Từ ngày về ở đây, chưa ai nói với Sương những lời nặng nề thế. Cô đỏ mặt cắn môi chui vào màn, trùm chăn. Không thể nói thêm điều gì với anh ta được. Cô cảm thấy ứ nghẹn ở nơi họng.

- Đem rượu ra đây - tiếng Khoái gọi Xoay - Thời buổi bây giờ không ai làm không cho ai đâu.

Và thế là hai người lụi hụi đánh vữa, xây cửa. Chỉ hơn tiếng đồng hồ là xong. Khoái phủi tay, nói:

- Coi như mày làm "cách mạng nhà cửa" đầu tiên ở khu nhà này. Không có rượu thì sang đây, tao đãi.

Xoay vừa bước vào nhà Khoái, chợt nghe có tiếng ngáy khe khẽ phía phòng trong, anh rụt chân lại, Khoái cười:

- Cứ vào. Đàn ông, sống như chúng mày nhạt nhẽo bỏ mẹ.

- Thôi cám ơn bác - Xoay nói.

Và Xoay ý tứ kéo cánh cửa phòng Khoái lại. Một luồng gió táp vào mặt anh. Điện bừng sáng.

Sáng sớm hôm sau, Xoay gọi Luân và Hà sang uống nước, khoe "chiến công" mà anh mới lập được. Luân vừa bước vào nhà, nhìn thấy cái cửa thông ra phía sau, anh hoảng hốt kéo cánh cửa trước lại. Cái gì cũng phải có chừng mực chứ! Mới hôm nọ gánh trộm gạch, vôi vữa, vậy mà hôm nay nó đã đục thông tường! Luân cảm thấy có điều gì đó rất nghiêm trọng sắp xảy ra. Mới trưa hôm qua, mọi người đi vắng, chỉ có Luân ở nhà, mấy ông đâu như trên phòng doanh trại xuống cho người đo đạc, ngắm nghía từng dãy nhà, từng vạt đất, rồi lặng lẽ bỏ đi. ấy vậy mà chiều đến, Luân thông báo tình hình, Xoay cứ bình chân như vại. Thậm chí Xoay còn nhận định: "Nghe nói người ta sắp chuyển khu này thành khu nhà tập thể". Còn Hà thì vừa gãi đầu vừa nói: "Ông Ron nói với tôi, người ta sắp có quyết định đưa hết các hộ gia đình đi đâu đó. Còn chỗ này là của cơ quan!". Luân cũng tin như vậy. Tin là tin thế, nhưng Luân không nói. Anh bần thần đứng nhìn chỗ tường vừa được đục. Rồi lại nhìn Hà. Cái anh chàng Hà sâu róm này, lúc nào cũng gãi đầu mù mịt rồi lại nhăn nhó than buồn. Buồn chán cũng phải nén lại, lo mà thu xếp, chứ cứ kêu lên mà nó hết cho ngay đấy à? Nhưng "thu xếp" theo kiểu anh chàng Xoay này cũng không ổn, chỉ gây căng thẳng cho người khác... Xoay vỗ vai Luân:

- Lại sợ à? Có gì tao chịu trách nhiệm.

Luân đỏ mặt không nói gì. Hà luồn tay vào tóc, nói:

- Được. Mày làm trước, rồi đến tao.

- Thế việc chuyển mẹ con nó ra đến đâu rồi - Luân hỏi Hà.

- Tuần tới vợ tao ra, nhục như chó!

- ấy chết, nghe nói ông anh mày là tổ chức trên Bộ kia mà?

- Thì ông ấy lo cho chứ mình thì biết cái con tườu gì, Hà nhăn mặt gãi đầu - Xin về Sở, rồi đổi chỉ tiêu gì đó cho một thằng con ông cháu cha mới ra trường...

Ba người ngồi im, bất giác cùng nhìn cái cửa mới thông

ra sau.

- Vợ tao sẽ ra trước - Hà nói - Cứ ra rồi giấy tờ sẽ ra sau, ông anh tao bảo thế. Để chúng nó khỏi bảo mình là hộ độc thân.

Luân nói với hai người:

- Làm gì thì lặng lẽ mà làm. Chúng mày cứ bô bô lên, hết tuyên bố này tới tuyên bố khác, tao thấy ớn lắm.

- Không bàn tính, không bô bô thì rồi sự việc vẫn cứ diễn ra như nó phải diễn ra. ít hôm nữa chị Mão mà về, liệu chúng ta có đấu tranh cho chị ấy được một phòng không? - Xoay hỏi Luân.

Luân tuyên bố:

- Ai chứ chị Mão thì chúng ta phải có trách nhiệm.

Hà nói theo:

- Cấm thằng nào được im mồm đấy! Cần thì chúng mình làm kiến nghị lên trên.

Bỗng Hà đứng dậy, tới bên giá sách lèo tèo của Xoay cầm một quyển, ném xuống bàn:

- Sách mày mới in đấy à?

Xoay lúng túng:

- Thì đã viết rồi cũng phải in.

Luân cầm quyển sách lên, ngắm nghía, rồi nói:

- Mày phải tặng chúng tao chứ.

Hà buông thõng:

- Cuối cùng rồi cũng về với cát bụi. Sách viết ra, phải tặng người ta mới biết anh có sách thì viết làm gì?

Bỗng nét mặt ba người đàn ông cùng ngờ nghệch hẳn ra. Câu nói của Hà giống như một lời cảnh báo. Mỗi người cũng đã có hai ba đầu sách, cũng được gọi là nhà văn, đi khắp các chiến trường, đi khắp mọi miền Tổ quốc. Lại cũng đã được học đại học, còn đòi hỏi gì nữa? Cứ như nhà anh Ron, học hết lớp bốn, vào bộ đội làm công vụ cho cái thủ trưởng, đi đứng nghiêm trang, làm việc cần mẫn, chuyên tâm, tin tưởng vào cấp trên tuyệt đối. Đã là cấp trên mà nói, thì phải đúng, phải nghe, nó đã thành ra cái nếp, cái nghiệp, xem ra lại có vẻ yên phận. Nghị quyết thì đã có trên ra rồi nhé, cứ thế mà thực hiện. Công việc thì có trên phân công rồi nhé, cứ thế mà chấp hành. Cái gì cũng trên lo, thủ trường bảo, chẳng có gì phải suy nghĩ. Nhưng đến khi, đánh đùng một cái, cả loạt các thủ trưởng nghỉ hưu, rồi đến cả anh ta cũng bị nhắc nhở, đến lúc ấy mới đâm lúng túng. Nhưng rồi người ta cũng lại xếp việc được cho cái anh chỉ biết có chấp hành. Lúc nào những anh chỉ biết có chấp hành cũng được trọng dụng. Công bằng mà nói, sống được như anh Ron cũng là đáng nể lắm chứ? Cái kho của Trạm còn vài thứ trong lúc xập xí xập ngầu, tranh tối tranh sáng, của công mà giao cho Ron, coi như không còn phải lo gì nữa. Thế nhưng cuộc sống vẫn cứ vận động, ngoài ý muốn của từng người. Cái kho của Ron dần dần mòn cạn, cạn tới mức chính anh ta cũng phải sững sờ! Cuối cùng Ron trở nên người thất nghiệp, với quân hàm trung úy chuyên nghiệp. Hơn hai chục năm quân ngũ, tuổi về hưu chưa tới, mà tuổi để phát triển theo cơ chế mới thì không còn. Lại nữa, chẳng có chuyên môn nghề ngỗng gì. Thủ kho với lại công vụ làm gì có trường đào tạo. Khi người ta cần thì anh có nghề, khi hết cần, anh phải chờ chuyển sang việc khác. Ai chứ anh Ron, chẳng có việc khác nào thích hợp hơn, đành phải sống vật vờ, chờ chính sách! Đến không còn kho mà giữ, không còn thủ trưởng để phục vụ, mà bản tính của anh Ron không hề thay đổi. Vẫn cứ áo quần nghiêm chỉnh, thắt lưng thít chặt như buộc ếch, đi lại nghiêm trang, nét mặt quan trọng. Mỗi tuần người ta vẫn thấy anh lên cơ quan Bộ tổng hoặc Tổng cục chơi một vài lần, nghe ngóng tin tức, rồi về khu nhà này truyền đạt. Tin tức nào cũng có, cũng thạo...

Hà gãi đầu đứng dậy, nói bâng quơ:

- Chúng ta sống như một lũ thất nghiệp. Chỉ những kẻ thất nghiệp mới quay ra cầm bút.

Xoay chỉ trích lại bạn:

- Mày nói ai? Chính mày đang làm lái xe, tiền tiêu vung vít, không biết giữ, lại nổi cơn hâm lên, viết với chả lách, bây giờ khổ, còn than vãn gì nữa?

Luân dàn hòa:

- Thôi các bố. Chúng mình phải coi như viết văn cũng là một cái nghề. Hay dở tùy thuộc vào tài năng. Nhưng viết được gì thì cứ viết.

- Nói thế là nói bậy! - Hà bỗng nổi khùng - Đã gọi là nghề thì phải sống được bằng nghề chứ.

Hà cầm quyển sách lên, lật trang cuối, quay sang Xoay hỏi:

- Hai trăm trang, mày được bao nhiêu tiền?

- Sáu ngàn - Xoay thật thà - Nhưng tao tạm ứng trước ba ngàn, mua sách một ngàn...

- Không bằng một phần ba công thợ mộc. Thế mà cũng gọi là nghề, lại còn vỗ ngực là sáng tạo!

Câu chuyện không ngờ lại chuyển sang hướng ấy khiến ba người cùng sững sờ. Bao giờ Luân cũng chịu thua các bạn. Cái thằng Hà, nói thì nói thế, nhưng nó vẫn viết đều đều. Mà những truyện của nó lại hiền, lại đèm đẹp, thật khó mà hiểu được...

- Chả hiểu chúng mày thế nào.

Luân nói rồi đứng lên, lặng lẽ về nhà. Hà cũng bước ra theo. Những chén nước uống dở ngổn ngang trên bàn và những vệt vôi lấm tấm khắp nền nhà, tạo nên không khí buồn chán nặng nề. Bất giác Xoay cầm cán chổi đi ra...