IV
Xoay dừng xe trước quán phở, ngoái lại nói với vợ:
- Em vào ăn đi, anh chờ.
- Thôi, em còn no, chả thiết gì ăn uống cả.
- Đừng sĩ. Ăn là ăn cho con chứ không phải cho mình đâu mà ngại...
Vợ Xoay miễn cưỡng vác cái bụng lè lè lên hè phố. Cô chợt cảm thấy buồn nôn. Bây giờ mà quay lại từ chối, hẳn mặt anh ấy sẽ cau lại, sẽ nổi khùng lên! Đã nhiều lần anh ấy nổi khùng lên với cô như thế, chỉ vì Sương không chịu ăn theo chế độ bồi dưỡng riêng, mà anh dành cho. Sương cúi mặt bước vào quán phở, nhìn chồng. Xoay hất hàm, ý bảo vợ cứ vào ăn tự nhiên, rồi anh đạp xe xuôi xuống ngã ba, chống xe trên hè phố, đứng đợi.
Quán phở này lúc nào cũng đông người. Sương vì có thai nên được ưu tiên, không phải xếp hàng. Quán tư nhân cũng có cái kiểu ưu tiên tự nhiên ấy. Cô mua bát phở một trăm đồng. Giá mà cũng số tiền này đi chợ, mua được hơn lạng thịt, cô nghĩ. Hơn thế, vợ chồng xì xụp với nhau có vui vẻ không? Nhưng mà thịt là thịt, phở là phở, hai thứ khác nhau, so sánh thành ra ngớ ngẩn. Lý sự của Xoay là thế và Sương không bao giờ cãi lại được ý muốn của chồng. Cô vừa bưng bát phở về chỗ, bỗng nhận ra ngay trước mặt, một con chó béc ghê to đang khúm núm đặt hai chân trước lên bàn ăn một bát phở. Chủ của con chó là một chàng trai trẻ, mặc quần áo bò rất mốt. Anh ta thêm vào bát phở những miếng quẩy bóng nhẫy. Con chó ngoáy tít đuôi, mắt len lét nhìn chủ vẻ nịnh bợ rất thú vật. Nhiều người nhìn con chó và chủ của nó như nhìn một vật lạ. Nhưng chàng trai trẻ thì ngược lại, gần như không chú ý tới ai. Đột nhiên anh ta đứng lên, móc ngón tay vào túi quần bò chật cứng, lấy thêm tiền, gọi cô phục vụ:
- Cho thêm năm chục thịt tái và hai quả trứng lòng đào!
Cái đuôi con chó vẫy nhẹ, khoan khoái. Thịt và trứng rất nhanh được đưa đến, đổ vào bát cho con chó. Nó xộc mõm vào xốc những miếng thịt và trứng một cách thành thạo. Sương cảm thấy tởm lợm, không nuốt thêm được nữa. Và cơn buồn nôn dồn ứ lên. Cô vội vã nhét cái khăn mùi xoa vào miệng, gượng đứng dậy. Một vài người khách cũng đứng lên vẻ khó chịu. Ra tới cửa quán, Sương nghe có tiếng người chửi đổng:
- Mẹ nó. Chó ăn chung với người mà coi được.
Chàng trai trẻ, chủ của con chó đứng lên, nhìn người khách một cách khinh bỉ. Rồi hắn lại ngồi xuống vuốt lưng con vật, nói với nó:
- Đồng tiền là bình đẳng hết! Mày có nghén, tao cho mày ăn bồi dưỡng bằng tiền của tao. Chỉ có loại ngu mới ghen với chó!
Ông khách kia đã ra tới cửa, bỗng đùng đùng quay lại, sấn sổ vào chàng trai trẻ:
- Đ.mẹ mày, quân mất dạy! Mày bảo ai ghen với chó?
Nhưng ngay sau đó, con chó đã chồm lên, nhe hàm răng trắng nhởn, nhìn ông khách, gừ gừ dữ tợn. Còn chủ của nó vẫn ngồi bình thản, điếu thuốc đầu lọc trên môi hắn nhấp nháy. Ông khách lùi lại nhìn hắn hằn học. Rồi ông lại chửi tục. Khách trong quán và ngoài quán nhốn nháo xúm lại quanh ông phụ họa. Con chó và chủ của nó dắt nhau ra cửa.
Sương ngồi nôn phía trước cống nước bẩn, thấy chiếc xe đạp của chồng đang tiến lại gần. Cô gượng đứng lên nhìn Xoay, níu lấy ngang lưng anh, hổn hển:
- Đã bảo người ta không muốn ăn, cứ ép...
- Em buồn cười nhỉ.
- Buồn cười gì? Không bằng con chó!
- Này, nói năng kiểu gì thế?
- Anh có đạp nhanh lên không? Lần sau em không thèm ăn chỗ quán ấy nữa.
Xoay khom người đạp xe, nói:
- Phở quán này ngon, lại rẻ hơn những chỗ khác.
Sương áp má vào lưng chồng, không nói gì. Cô không muốn để chồng biết chuyện con chó nhà giàu có thai được bồi dưỡng phở vừa rồi. Anh ấy mà biết, chắc lại cũng nổi cơn hâm lên, chửi càn chả hay ho gì.
Bỗng ngay phía bên kia đường, cái xe cúp đỏ rì rì chạy, bên cạnh là con béc ghê, chủ của nó lạng lạng xe đùa giỡn khiến Sương cảm thấy hoa mắt. Cô níu chặt lưng chồng, nghe rõ tiếng xích khô dầu nghiến trèo trẹo.
***
Vợ chồng Xoay về tới nhà thì nghe tiếng ồn ào phía bên phòng anh Khoái. Mấy cái xe máy dựng tràn cả Sang phía cửa nhà Xoay. Sương mệt mỏi, cảm thấy ớn lạnh khi cái mùi nồng nồng của men rượu và chua chua của thịt, lại thêm tiếng ồn lúc rộ lên, lúc im thít. Rồi lại bài hát muôn thuở từ cái cát sét cà khổ rè rè, thỉnh thoảng rồ lên. Xoay lúi húi xuống bếp nấu cơm. ánh điện phía sau cánh cửa sổ nhà Khoái hắt sáng một vệt dài trước cửa căn bếp chưa che hết của Xoay. Chắc anh Khoái lại câu trộm được điện ưu tiên phía cơ quan bên kia tường. Xoay nghĩ. Anh ngồi bó gối nhìn bếp dầu xanh lét, reo phần phật và lắng nghe câu chuyện đang ồn ã bên nhà Khoái. Nghĩ cũng kỳ lạ thật, quanh năm suốt tháng, anh Khoái ba hoa xích đế những gì mà lúc nào cũng có người đem rượu thịt tới nhậu, cốt để được nghe anh nói. Mà toàn khách giàu có. Chắc lúc này Khoái đang ngồi xếp bằng, tay cầm ly rượu. Tiếng anh oang oang:
- Tôi nói cho các ông biết, các cụ có câu: "Nhân sinh lại địa thì, vị tiếu nhi tiên khốc", nghĩa là con người ta vừa sinh ra là đã khóc. Đời là bể khổ mà. Đố ai thấy đứa trẻ nào sinh ra lại cười! ấy thế. Tiền tài, địa vị, danh vọng ư? Vô nghĩa tất! Cái chết nó sòng phẳng lắm, sòng phẳng tới mức, dù là ông vua hay thằng dân đen, thì rồi cũng phải chịu chung một cõi mịt mùng. Đúng không? Một cõi mịt mùng... Cho nên ăn ở cho có tình có nghĩa, có thủy có chung, khi đến cõi còn có người rỏ nước mắt, hay ít nhất cũng được bạn bè thở dài mà rằng: Thế là ông ấy mất rồi... - Anh hạ giọng - Cứ mỗi bận đi đám ma về, ta lại cảm thấy sự tranh chấp, đánh đấm, ganh đua thật vớ vẩn, thật vô nghĩa, thật ngu đần...
Rồi bỗng anh ho khan, nói cao giọng:
- Mấy anh em chúng tôi ở đây với nhau tình nghĩa lắm. Bên cạnh phòng đây, vợ chồng thằng Xoay, hôm nọ có bà chị nuôi cũ của Trạm về chơi, bọn bên Xưởng không tiếp. Vợ chồng nó tiếp. Việc tưởng nhỏ, nhưng nghĩ đi, nghĩ lại, thấm thía tình đời lắm. Thời buổi bây giờ ai chả khó khăn. Giúp nhau lúc bị nạn mới là tình sâu nghĩa nặng chứ. Hồi ở chiến trường, tôi đã được bà má vùng sâu nuôi dưới hầm, tôi biết. Lắm lúc mình không chịu thấu cảnh ngột ngạt, chỉ muốn ngoi lên. Mình không biết rằng sự ngột ngạt dưới hầm sâu làm sao bằng sự ngột ngạt của má trên nhà...
Hình như anh Khoái bắt đầu khóc. Câu chuyện ấy của anh Khoái gần như Xoay đã thuộc lòng. Cứ tới đoạn ấy thế nào anh cũng ngắt và dùng khăn lau nước mắt...
- Sau giải phóng, mình về thăm má... Nhưng má không còn. Má hy sinh trước ngày toàn miền Nam giải phóng vài ngày...
Xoay vươn vai đứng dậy. Anh cảm thấy buồn chán đến bã bời. Mấy năm nay vợ chồng anh đèo nhau đi gõ cửa khắp các cơ quan, xin một chỗ làm. Đi đâu cũng được nghe chuyện ân tình. Về tới nhà lại được nghe bài hát "ân tình" của anh Khoái, và nghe anh triết lý với khách của anh về sự ân tình... Mấy năm nay chuyển ngành ra ngoài, anh Khoái không viết nữa. Văn chương chữ nghĩa là thứ phù phiếm - có lần anh nói với Xoay - Có thực mới vực được đạo. Mình ra ngoài dân sự, cũng phải giấu cái nghề viết đi. Làm anh cán bộ tổ chức mà lòi cái đuôi nghệ sĩ ra, có ngày đem vạ vào thân...
- Sao thế? - Xoay ngây ngô hỏi.
- Lạnh lùng là bản tính của nghề tổ chức - Khoái giải thích - còn động tí xúc động là bản tính của nghệ sĩ. Mà các ông lãnh đạo thì lúc nào cũng phải nhớ: Tổ chức, tổ chức và tổ chức. Tổ chức không có nghĩa là gì khác ngoài việc nắm người. Người ấy có thuộc về tổ chức không? Có. Thế thì đơn giản lắm. Còn không ấy à? Không thì cần giải quyết. Nói chung là rất mệt mỏi. Bởi vì, tổ chức không hoàn toàn thuộc về tổ chức. Mà tổ chức chỉ thuộc về một vài người...
- Thế mà thấy anh sống nghệ sĩ hơn nghệ sĩ... - Xoay bỗng buông một câu.
Khoái cười:
- Tấn trò đời luôn diễn ra ngoài kỷ cương mà các nhà quản lý học tự cho mình là thống soái. Tớ ấy à? Tớ nghĩ rằng con người là diễn viên trên sân khấu của cuộc đời. Anh nào nhập vai giỏi thì anh ấy thắng. Đối với vợ thì phải lừa và nịnh. Đối với con thì tuyệt đối nghiêm khắc. Đối với cấp trên thì giống như với vợ, mà cấp dưới thì lại giống như với con...
- Còn với chiến hữu? - Xoay hỏi.
- Với chiến hữu thì phải biết mình, biết người.
- Bác lợi khẩu quá.
Khoái thích chí, bốc đồng:
- Phải có vài cái lưỡi bỏ trong tủ lạnh mới sống được với đời chú mày ạ...
Lần nói chuyện ấy về nghĩ, Xoay cứ cảm thấy rờn rợn. Nhưng dù sao Khoái cũng cởi mở và chân tình, ít nhất là với anh. Và cũng sau cái lần trò chuyện ấy vài hôm, Khoái chủ động gặp Xoay:
- Này, xin việc cho cô ấy đến đâu rồi?
- Chưa đâu vào đâu cả, anh ạ.
- Chỗ anh em mình với nhau, tôi hỏi thật. Chú ngại không muốn nhờ tôi là vì sao?
Xoay lúng túng:
- Chả vì sao cả... Chỉ ngại phiền anh.
- Vớ vẩn! Đưa cái đơn, cái lý lịch đây!
Xoay mừng rỡ lấy hồ sơ đưa cho Khoái. Anh hy vọng được Khoái giúp đỡ thì thế nào cũng xong. Nhưng vợ Xoay lại lạnh lùng nói với chồng:
- Nói thế mà anh cũng tin.
Xoay trừng lại vợ:
- Em không nên lúc nào cũng nghĩ xấu về người khác.
- Anh đã thấy anh ấy giúp được ai việc gì bao giờ?
- Dễ người ta phải báo công với em?...
Cho tới bây giờ việc ấy coi như đã quên đi rồi. Ngồi chờ cơm chín, nghe chuyện ân tình phía bên kia tường Xoay chợt thấy rùng mình. Anh không nghĩ là Khoái lừa anh. Có thể vì một lẽ nào đó Khoái không giúp được, nên đành im lặng...
Xoay lấy mớ rau muống ra nhặt với một tâm trạng mệt mỏi, chán chường. Đã lâu lắm rồi, anh không cầm tới cây bút. Thậm chí nghĩ tới việc ngồi vào bàn cũng không có. Thế nhưng, những đêm thức trắng, chong chong nhớ tới đồng đội của mình, từng cuộc đời, từng cái chết hiện lên, sự thôi thúc bên trong lại đẩy anh chồm dậy. Nhưng khi ngồi trước bàn, trước trang giấy, đầu Xoay lại rỗng không. Anh mắm môi vò nát tờ giấy âm thầm chui vào màn như một kẻ cam chịu. Không ổn định đời sống gia dình thì không thể ngồi vào bàn mà viết được. ý nghĩ ấy lại trỗi dậy. Giờ đây Sương đã có thai, công việc làm coi như là không còn hy vọng. Đi tới đâu người ta cũng mở văn bản về cơ chế ra cho anh xem. ở đâu cũng kêu giảm biên chế, không có chỉ tiêu...
Xoay bước lên nhà. Sương đã ngủ. Tiếng xe máy trước cửa gầm lên một lúc rồi giảm dần.
Khách nhà anh Khoái đã về rồi.
***
Mới sáng sớm Luân đã gọi Xoay và Hà sang uống nước. Vợ Luân vội vã đặt thằng cu con lên ghế phía trước xe rồi nhờ anh đặt chồng sổ cao lên phía sau, buộc lại. Đã thành lệ, sáng nào đi làm Vân cũng đèo con tới nhà trẻ, tạt qua nhà bố mẹ trả sổ. Chiều đón con, lên nhà nhận tiền công, nhận giấy, tối lúi húi đóng. Cái vòng quay tất bật nhưng ổn định ấy đã tạo nên một cuộc sống khá tươm tất. Mấy tháng nay thấy nhà Xoay vất vả, Luân cứ nơm nớp lo, nơm nớp chờ đợi một điều gì đấy sẽ xảy ra đối với bạn. Ngày nào cũng thấy Xoay đạp xe đi, hớt hơ hớt hải, mà vợ Xoay thì lại nằm không, không có việc gì làm. Luân bảo vợ, nói với gia đình dành ít việc cho Xoay và Sương làm thêm. Dạo này giáp tết, hàng nhiều, bố mẹ Vân phải thuê thêm người làm, việc cho vợ chồng Xoay nhận về gia công, không có gì khó khăn. Thế nhưng lại còn Hà. Vợ Hà mới chuyển từ quê ra, cũng lại "Ngồi chơi xơi nước". Cái đầu bù vì bệnh nấm tóc của Hà càng xù ra như con sâu róm. Bạn bè với nhau, đồng nghiệp với nhau, lúc khó khăn, san sẻ cho nhau được chút nào hay chút ấy. Nghĩ vậy nên sáng nay Luân mới gọi hai người sang, nói với hai bạn những ý định ấy của mình. Hà cầm điếu cày, bật lửa, nghiêng cổ rít xòe xòe. Điếu khô nước, nhìn Hà hút sao mà cực nhọc! Xoay mân mê chén nước nóng trong tay, nhìn vợ Luân kiễng chân trên xe, buộc lại khăn cổ cho con, anh buột thốt:
- Không ngờ Vân lại đảm đang nhỉ.
Vân mỉm cười nói:
- Lấy cần cù bù thông minh anh ạ.
Luân cảm thấy khó vào đề. Hôm trước đã gợi ý chuyện đóng sổ thuê cho Xoay rồi, nhưng nó lại sửng cồ lên. Rằng tao phải đi làm thuê cho nhà vợ mày à? Mà cái thằng gàn này, nói được cho nó hiểu đâu phải dễ? Chính vợ chồng Luân cũng làm thuê đây, thì đã sao? Mà gọi thế nào chả được? Luân chợt đỏ mặt khi nhớ tới vẻ cau có đột ngột của Xoay hôm nào. Nhưng mà kệ nó. Cuộc sống sẽ không nể vì những kẻ sĩ diện hão như nó mãi đâu. Luân rót thêm nước vào ấm, hắng giọng nói:
- Hôm qua Vân đã nói với các cụ trên nhà xin sổ về đây đóng thêm... Tao nói chúng mày đừng giận. Tao có ý định rủ chúng mày cùng làm với vợ chồng tao. Đừng có nghĩ lôi thôi, mệt lắm.
Xoay ngồi im, không hiểu sao bỗng anh nhớ hôm trước ngày cưới vợ Luân, hai đứa hí húi xếp căn phòng khá rộng, bố vợ Luân dành cho con gái và con rể. Xoay năng nổ dọn dẹp, nhưng trong lòng cứ khắc khoải lo. Không hiểu rồi thằng Luân của anh sẽ sống thế nào với một gia đình, không gọi là giàu có, nhưng cũng kha khá, lúc nào cũng tất bật làm ăn, giữa Hà Nội này? Nhìn những chồng giấy, những chồng sổ sách, cái bàn xén giấy, Xoay cứ hình dung rồi đây Luân sẽ là lao động chính. Và nhất là, nó sẽ sinh hoạt, làm việc thế nào với một hoàn cảnh khác hẳn thế này? Lo là lo vậy, nhưng Xoay không dám nói ra, sợ bạn buồn. Hình như Luân cũng cảm được bạn mình đang nghĩ gì. Lúc hai đứa đạp xe về, Xoay rủ Luân vào quán cà phê ngồi nhấm nháp. Luân nói với bạn.
- Mình hai bàn tay trắng, cưới vợ, nhiều lúc nghĩ cũng buồn, cũng lo. Nhưng may các cụ bên nhà Vân rất thông cảm cho lính tráng.
- Còn các em cô ấy? - Xoay hỏi.
- Anh em kiến giả nhất phận. Mình ở đây cũng là ở tạm một thời gian thôi. Xoay ngồi im lặng, cũng giống như hôm nay Xoay đang ngồi chăm chăm nhìn lọ hoa thược dược trên bàn.
Hà gãi đầu sồn sột, nói:
- Ông anh tao đã lo hết phần thủ thục rồi. Tuần sau, thu sẽ đi làm, khỏi lo. Còn thằng Xoay, sao mày cứ ngồi như cóc thế?
Xoay dụi mẩu thuốc lá vào gạt tàn, nói:
- Để tao bàn với Sương đã.
- Bàn cái gì? - Hà cướp lời bạn - Mày là thằng chồng, việc có tí tẹo cũng bàn với tính, ế người lắm.
Luân nói:
- ừ thì cũng phải bàn. Nhưng cái chính là mày có đồng ý không?
Xoay ngửng lên:
- Đồng ý.
- Vậy để tao nói với Sương cho.
Luân toan đứng dậy, nhưng Xoay giữ lại.
- Thôi được, mày để tao. Có gì chiều chúng tao lên nhà vợ mày ngay nhé.
- Chiều tao bận, không đưa mày lên được.
- Chả cần. Các cụ biết vợ chồng tao rồi. Có xa lạ gì đâu mà phải nhiêu khê.
***
Chiều hôm đó Xoay đèo vợ lên nhà vợ Luân. Nghe có việc làm Sương tươi tỉnh hẳn. Cô láu táu kể chuyện hồi còn làm thủ thư ở học viện C, cô đã từng đóng sách, đã từng xén giấy, bồi bìa, lồng sổ. Cái mặc cảm của người nằm không chờ việc, mới đầu rất nặng nề đối với Sương. Sương không nghĩ được rằng, cô lại phải chờ việc lâu thế. Chả gì Sương cũng đã có ba năm phục vụ trong quân đội, rồi mới đi học, rồi mới yêu Xoay. Xoay hấp dẫn cô không phải sự hào hoa phóng túng bên ngoài; mà chính là sự thật thà đến ngớ ngẩn, buồn cười của anh. Mới gặp nhau trong tiệc cưới của Luân, anh đã vồn vã chào mời cô, rồi cuối buổi đề nghị được đưa cô về, cứ làm như quen nhau lâu rồi. Sương đỏ mặt từ chối. Không ngờ Xoay lại nhờ cô dâu Vân nói giúp. Vân nháy mắt bảo Sương đừng có phụ lòng tốt của người ta. Và Sương miễn cưỡng đồng ý. Vừa ra khỏi cổng nhà Vân, Xoay đã nhảy lên xe, bắt Sương phải chạy theo một đoạn mới nhảy lên được poóc-ba-ga. Có lẽ đó là lần đầu tiên Sương mạnh dạn tách đám bạn bè ồn ã của mình, nhảy lên sau xe một chàng lính. Vừa tới ngã ba đường, anh chàng đã vội rẽ ngoặt, làm Sương giật mình nhảy xuống, guốc rơi mỗi nơi mỗi chiếc. Xoay chống xe chờ, không quay lại, không tỏ ý ân hận gì khiến cô tức đến nghẹt thở. Trong cái nỗi tức giận ấy, cô cảm giác như mình bị xúc phạm một cách thô bạo. Khi Sương nhặt được guốc, tới bên, thì Xoay lại đạp xe, bắt cô phải chạy theo lần nữa. Cô chạy được vài bước lại bị trẹo chân. Sương ngồi thụp xuống, nước mắt giàn giụa.
Xoay vội đạp xe quay lại.
- Thôi anh về trước đi - Sương nghiêm giọng - Em chờ mấy đứa bạn em...
- ấy xin lỗi bạn...
- Thôi anh về đi, cám ơn anh
- Ơ... Cơ mà sao?
Im lặng. Hai người đi bộ. Một dắt xe, một tấp tểnh đi trên hè phố. Cũng đoạn đường này, chỗ Sương đánh rơi guốc đây rồi. ấy vậy mà bây giờ Sương đã mang thai với anh ta, ngồi sau xe anh ta, đi ngược lại con đường cũ... Bỗng Sương cười rúc rích. Xoay không hiểu, quay lại hỏi.
- Em cười gì vậy?
- Cười cái anh nhà quê cà tẩm.
- Ai nhà quê.
- Còn ai nữa? Làm người ta ngã mà cứ như không.
Xoay tủm tỉm cười, lý sự:
- ở ta ai cũng dính chút nhà quê. Từ ông giáo sư tới gã khờ. Gạo quê, hoa quả quê, tôm cá quê, thì ai cũng thích, nhưng cứ có cái gì đấy không vừa ý là "đồ nhà quê". Đồ nhà quê được như chúng anh ấy à, hiếm đấy...
Hai người đã tới cái cổng tò vò nhìn hun hút vào trong sân nhà vợ Luân. Xoay chống chân hãm xe cho vợ xuống. Hai người cùng bước lên bậc cổng rồi tự nhiên đi thẳng vào.
Mẹ vợ Luân đang nhặt rau bên vòi nước góc sân, thấy Xoay tới, bà đon đả mời vào nhà. Hai người cảm thấy yên tâm.
- Kể cũng đã lâu lâu anh chị mới lại nhà chúng tôi chơi nhỉ? - mẹ vợ Luân nói.
- Dạ thưa bác, chúng cháu cũng bận quá ạ - Xoay lễ phép nói.
- ấy chết. Mời anh chị cứ đi cả dép vào. Bố vợ Luân đang ngồi trên phản gỗ phía trong, bên cạnh là điếu thuốc lào, ấm chén. Hình như ông đang cầm quyển sổ tính toán gì đó. Thấy có khách, ông bỏ kính xuống:
- A, cậu Xoay đấy à, ông reo lên. Mời cậu vào chơi xơi nước.
Vợ chồng Xoay ngồi sát vào nhau. Bà mẹ vợ Luân lấy phích nước, súc ấm pha trà, niềm nở:
- Thế nào? Nghe em nó nói anh chị cũng còn vất vả lắm?
- Dạ thưa, kể thì lúc đầu cũng còn nhiều khó khăn bác ạ.
- Hồi tôi với ông cháu lấy nhau, cũng hai bàn tay trắng. Sông có khúc, người có lúc, phải không ạ.
- Dạ đúng thế, thưa hai bác.
Rồi Xoay cầm chén nước lễ phép "mời hai bác". Anh nói ngay ý định của mình:
- Dạ hôm qua cháu nghe Vân nói nhà bác có một số mặt hàng gia công, hôm nay chúng cháu đến, trước hết là thăm hai bác. Sau nữa cũng nói thật là mong được hai bác dành cho ít việc.
- Ôi dào? Làm ăn bây giờ khó khăn lắm cô cậu ạ, mẹ vợ Luân bỗng rất nhanh chuyển giọng - Hàng thì có đấy, nhưng cũng thất thường lắm.
Bố vợ Luân vừa rít xong hơi thuốc lào, bỏ xe điếu, nhả khói, tiếp:
- Chả giấu gì cậu, mấy tháng nay thuế cao quá, chúng tôi chỉ lấy công làm lãi. Làm là làm cầm chừng vậy thôi. Hợp đồng với hợp tác xã, gọi là cho có việc, ai chứ với cô cậu chúng tôi chả tiếc. Nhưng thực tình có làm thêm cũng chả kiếm được là bao. Tôi cứ nói trước thế để giữ chữ tín, giữ cái tình được bền lâu...
Xoay cảm thấy mặt nóng ran. Vợ Xoay bấm chồng. Anh liếc nhanh những súc giấy và những chồng sổ chất cao, chợt mỉm cười nói:
- Là chúng cháu cũng đến nói trước với hai bác...
Đúng lúc ấy có mấy người khách tới nhận hàng. Mẹ vợ Luân vội ra đón. Bà chỉ cho họ đống giấy đã xén, và canh chừng cho họ đếm, khuân ra xích lô. Nhìn bà lúc này đã khác hẳn, không còn cái vẻ gần gũi như khi mới tới. Bà cầm quyển sổ ông vừa đưa, chỉ chỗ cho người khách xem lại và ký nhận, rồi quay sang Xoay:
- Thế nào cô cậu có nhận hàng luôn thể thì tôi đếm cho. Thực tình, tôi phải bớt của khách lại... Còn giá cả, quy cách, chắc em nó đã nói.
Xoay đứng dậy, lễ phép:
- Dạ thưa hai bác, hay là để khi nào có hàng nhiều chúng cháu sẽ phiền hai bác...
Mẹ vợ Luân ngồi xuống phản:
- Đây là tùy cô cậu chúng tôi không dám ép.
Vợ chồng Xoay xin phép chủ nhà ra về. Cả hai người cùng im lặng giắt xe ra ngõ với một không khí u ám, chán chường...
- Lẽ ra anh đừng đưa em đi thì hơn - Vợ Xoay ngồi lên xe, trách chồng.
Xoay không buồn nói lại. Anh cặm cụi đạp xe, được một lúc chợt ngửng lên. Đường phố người đạp xe dày đặc, giống như một cuộc xuống đường ào ạt. Xoay tặc lưỡi, cảm thấy tưng tức ở ngực. Hà Nội giờ đây bỗng trở nên ngột ngạt đối với anh. Người ta đông thế kia, mà nhìn ai cũng hớt hải, như đang cố dấn lên phía trước. Hơn nhau một tí, rồi lại cố lách lên nữa. ở đâu cũng thấy sự chen lấn đến kinh người. Hôm trước trời rét, đi xin việc cho Sương, bị người ta từ chối, về khuya, đường phố vắng hoe, anh cảm thấy Hà Nội xa lạ, mênh mông thế nào ấy. Bao nhiêu biệt thự, bao nhiêu tầng nhà, những cơ quan nối tiếp cơ quan, vậy mà xin mãi, đi đến mòn lốp xe vẫn không kiếm được cho vợ cái chỗ làm. Có nghề nghiệp, có hộ khẩu hẳn hoi, lại đã qua lính, có bằng đại học, còn thiếu gì nữa? Cái cảm giác cô độc, lạc lõng giữa lòng đường hôm ấy cũng dâng lên ngực Xoay nghẹn thở. Còn hôm nay, thấy người ta đông quá, cảm giác hoang mang chợt tràn ngập trong trí não anh. Thế này thì quả là khó thật. Liệu trong số những người cùng đạp xe tất tưởi trên đường này, có ai cũng đang miên man những ý nghĩ u uất và bất lực như Xoay?... Bỗng Sương níu chặt lưng chồng. Anh chống chân hãm xe:
- Gì thế?
- Em nhớ ra rồi - Sương hổn hển - Anh chờ em một tẹo.
- Đi đâu?
- Em vào chị Khải, bạn chị Hằng con bác em trong này.
- Làm gì?
- Mấy hôm trước chị Hằng dẫn em tới. Nhà chị Khải làm giò chả.
- Em định vào mua giò chả à? - Xoay hỏi với cái giọng mỉa.
- Không. Chị Khải bảo em khi nào buồn, muốn làm thêm thì tới cùng làm với chị.
Đó là điều chưa bao giờ Xoay nghĩ đến. Anh dựng xe bên gốc cây trên hè, vào quán nước mua điếu thuốc quấn, đứng hút chờ vợ.
Sương lút cút lách vào trong ngõ. Một lúc sau quay ra, mặt tươi hơn hớn, vẫy Xoay:
- Anh Xoay ơi, vào đây một tí!
Xoay miễn cưỡng dắt xe vào.
Đó là căn phòng chưa đầy mười mét vuông, xộc lên mùi thịt tươi và mùi gia vị. Vợ Xoay nhanh nhảu giới thiệu chồng với chủ nhà:
- Anh Xoay em.
Hai vợ chồng chủ nhà đang cặm cụi gói giò nghe Sương giới thiệu cùng ngửng lên. Anh chồng kéo cái ghế mời Xoay ngồi tạm. Anh vừa làm vừa nói:
- Nghe cô Hằng nói nhiều về chú mà nay mới được gặp. Cô Sương là cô ấy kín lắm, hôm cưới cũng chả cho anh chị biết đến ăn kẹo.
Sương ngồi xuống bên chị vợ, cười bả lả:
- Chúng em đến để xin việc anh chị đấy.
Anh chồng nhìn Xoay cười:
- Chú hút thuốc uống nước đi.
- Dạ mặc em.
- Cô chú là trí thức, thiết gì việc này?
Sương cầm cái giò mới gói xong, nhắp trên tay, nói:
- Thật đấy anh Trường ạ. Em ở nhà, ngồi không, chán đến tận mang tai rồi.
Chị vợ lên tiếng:
- Viết ra tiền như chú, em cứ nằm khểnh ở nhà mà đọc sách, mà lo nội trợ, chán nản cái nỗi gì?
- Em nói nghiêm chỉnh, chị tưởng em đùa đấy
- Tôi cũng nói nghiêm chỉnh.
Trong khoảnh khắc bốn người cùng nhìn nhau. Anh chủ nhà nói:
- Nếu cô chú không chê bẩn thì tới đây, giúp anh chị một tay.
Xoay nháy vợ. Sương đứng dậy nói:
- Thôi chúng em về đây. Mai em tới nhé.
Chị chủ tiễn vợ chồng Xoay ra tận đường, dúi vào tay Sương khoanh giò.
- Cô cầm về ăn cho vui, mai lại đây làm với chị. Sao chú có vẻ ít nói nhỉ.
Xoay chợt lúng túng.