II

Đúng chiều ba mươi tết, Ron về tới nhà.

Ron không thể hình dung được, khi vừa đặt chân vào cổng, người đầu tiên anh gặp lại là bà Mão. Bà đang đứng chắp hai tay đầu cúi gục trước một bàn thờ nhỏ ngoài sân. Hương khói nghi ngút. Hai đứa con gái nhỏ thấy bố về liền chạy túa ra, đứa níu áo, đứa ôm chân ríu rít. Vợ Ron vội vã bước ra đón chồng, với nét mặt rầu rĩ. Ron cảm thấy rờn rợn trước cảnh nhà lạnh lẽo, chỗ nào cũng có hương khói. Con bé lớn nằm trong giường không dậy được; thấy bố về bỗng òa khóc. Ron vứt vội ba lô trước cửa nhào vào với nó. "Thơm ơi, bố về với con đây". Tiếng gọi ấy ứ lại trong họng anh. Bàn tay con bé chới với, rồi nắm chặt bàn tay bố. Nước mắt nó tràn má. Ron cũng không kìm được hai giọt nước mắt nở to. Anh vội vã đưa tay quyệt ngang mặt, run run hỏi:

- Con mong bố lắm à?

- Bố có mua gì cho chị em con không? - Con bé hỏi yếu ớt.

- Có. Bố có mua.

Vợ Ron xách cái ba lô vào đặt giữa nhà. Ron nâng con gái dậy, quay ra nói với vợ:

- Mẹ Thơm lấy quà ra chia cho con đi.

Bà Mão đã cúng xong cũng bước vào. Vợ Ron đem cái áo len tới cho bé Thơm. Nét mặt con bé bừng sáng. Hai đứa em chạy tới bên giường chị, tíu tít:

- Bố ưu tiên cho chị đấy, chị Thơm nhỉ.

- ứ, bố mua cho cả em cơ.

Đúng là Ron chỉ đủ tiền mua mỗi cái áo len cho con lớn. Còn hai đứa bé, anh mua áo vải ka ki bộ đội hai gói kẹo bi, một gói bánh vừng vòng và hai chục bóng bay.

- Bố là bộ đội... Thế là nhiều rồi con ạ.

Vợ Ron nói xong câu ấy chợt quay nhìn chồng lo ngại. Chị rất sợ Ron nổi cáu, nhất là ngày tư ngày tết. Nếu như những lần trước chị nói thế, chắc thế nào Ron cũng lại trừng mắt, rồi hàng lô những lý lẽ tuôn ra. Nào giấy rách phải giữ lấy lề, con người ta phải biết có danh dự làm trọng. Nhà cao cửa rộng như mấy thằng cha giám đốc ở Xí nghiệp cô, không phải là của tham ô móc ngoặc thì lấy phân trâu mà xây à? Rối anh lại lên giọng: tôi ở mãi trên Trung ương, trên cơ quan Bộ tổng với lại Tổng Cục, lãnh đạo toàn quân, không có cái đồ rác rưởi, lừa bịp ấy. Dễ mà được vào làm ở những cơ quan quan trọng bậc nhất nước. Vân vân... Nhưng lần này... lần này thậm chí Ron còn không cảm thấy trong câu nói của vợ có ý móc máy gì anh. Ron đứng dậy mặc áo mới cho con, rồi quay sang bà Mão:

- Chị còn nhớ đường lên đây à?

Bà Mão lúng túng nhìn Ron, rồi lại nhìn vợ anh. Cái nhìn như dò xét...

- Cậu không muốn cho chị lên thăm mẹ con cháu à?

Ron bỗng cảm thấy máu nóng chạy rần rần khắp cơ thể. Nhà chị thật vớ vẩn, người ta thu xếp cho chỗ ở đường hoàng, tết nhất còn mò đi lang bạt kỳ hồ, cúng với chả bái, mình không biết thương cho thân mình, lại cứ đi cầu xin mãi tận đẩu đâu. Giời Phật mà nhìn thấy khắp được mọi nơi, mọi chỗ, có mà bọn lừa đảo ăn gio, ăn cám cho chị ngồi lên ngai vàng? Thời buổi khó khăn bây giờ, cứ bám nhằng nhằng nhau thế này, rồi ra cả lũ mặt xanh nanh vàng, khóc dở, mếu dở...

- Được, Ron nói - Chị cứ ở đây. Nhưng tôi cấm chị lôi kéo nhà tôi vào con đường cúng bái, chùa chiền.

Bà Mão run run đứng dậy. Vợ Ron nắm tay bà kéo xuống bếp. Hai đứa nhỏ leo hẳn lên giường chị ngồi, phồng má thổi bóng bay.

- Tết này nhà mình vui nhất chị Thơm nhỉ.

- Ừ, có bố về, có bác Mão về, mai chị em mình đi xem đu.

- Bố cho hết chị em mình ngồi lên xe đi xem chị nhỉ.

- Ừ!

Ron hỏi các con:

- Xe nào mà chở hết được cả nhà thế?

- Cái xe ba gác, mẹ mượn về chở củi...

Ron quay mặt đi, giấu nỗi buồn thoáng phủ lên khuôn mặt hốc hác của mình. Ron đứng tựa cửa, nhìn bát hương ngoài bàn thờ nghi ngút khói, anh toan ra xô đổ hết cả, nhưng rồi không hiểu sao lại thọc tay túi quần lững thững bước ra cổng. Chiều ba mươi tết đường nông trường vắng hoe. Thấp thoáng những mái nhà trên sườn đồi tỏa khói, và bắt đầu mưa bụi. Ron xòe tay ngước nhìn lên bầu trời xám xịt.

- Bố Thơm về tắm, em nấu nước lá hương nhu rồi đấy.

Ron quay gót, bước những bước khỏe khoắn lên thềm nhà. Tiếng giầy của anh nện rộn rã, tạo nên cái không khí vui vẻ của ngày sum họp. Các con anh cũng ríu rít mỗi đứa một việc quanh mẹ, quanh bác Mão, hết lên nhà lại xuống bếp.

Trời vừa tối, bữa ăn tất niên được dọn ra, có lòng lợn tiết canh, có cá rán, thịt gà luộc, thịt đông và hai cái bánh chưng tiêu chuẩn của Ron đem về, đặc biệt, vợ Ron mời bà Mão một chén rượu. Bà Mão lắc đầu. Vợ Ron đặt chai rượu mơ trước mặt chồng. Ron cũng lắc đầu. Chỉ có mình anh uống. Lâu lắm rồi Ron chưa ăn thịt. Cũng lâu lắm rồi Ron chưa uống rượu. Hôm nay về nhà, ngày tư ngày tết, chưa biết mẹ Thơm kiếm đâu ra mà thịnh soạn thế. Chả nên hỏi lúc này. Cứ chén cái đã. Vợ nó làm ra, nó tằn tiện để được hưởng chút vui sum họp, hỏi lúc này đâm mất vui đi. Với lại Ron cũng có ngượng. Bao nhiêu tiền Ron âm thầm tiêu vào xổ số hết, cho nên mới phải cắm đầu mà ăn. Hỏi han làm gì cho rách việc. Có lẽ đây là lần đầu tiên trong đời Ron chỉ ăn mà chả thiết nghĩ gì, chả thiết tính toán... Vợ Ron gắp thịt cho chồng, gắp cho bà Mão, gắp cho các con. Còn đến lượt chị, chị và miếng cơm rõ to rồi mới đặt bát xuống. Có được người như vợ Ron đâu phải chuyện dễ. Giữa chừng bữa ăn, uống ba chén rượu, Ron rung đùi nhìn vợ, nhìn con, lòng cảm thấy phấn khích tự hào. Anh bế con bé lớn vào lòng vuốt ve, âu yếm nó. Mười ba mười bốn tuổi rồi mà nó teo tóp, bé nhỏ như đứa lên bảy lên tám. Riêng có khuôn mặt con bé cứ sáng như gương, lúc nào cũng hong hóng chờ bố về và chờ những ngón tay sần sùi của bố vuốt tóc, vuốt má. Thế bây giờ bố bế con gái bố đây. Con ăn cái đùi gà nhá. Hay con ăn thìa tiết canh? ừ thì con thích cái gì bố gắp cho, bố chả ép. Ron lại uống. Hôm nay mà có say Ron cũng chả ngại. Ron đã có vợ, có con, có cái tổ ấm để mà trú ngụ. Có lẽ đây cũng là lần đầu Ron cảm thấy gia đình là tổ ấm, là nơi che chở cho mình. Chứ còn xưa nay đã bao giờ Ron nghĩ thế? Xưa nay anh chỉ chú mục vào công tác, nhiều lúc quên cả vợ con. Nói là quên thì hơi quá. Thực ra lúc nào anh cũng canh cánh lo canh cánh nhớ. Nhớ lo nhiều quá rồi sinh lì, sinh bỏ bễ. Nhưng nhớ lo buồn mãi có được gì đâu, đành phải nén lại trong lòng, than thở ra ngoài để được cái gì? Cứ như cái thằng Hà sâu róm ấy, chữ buồn thường trực trên miệng, mở miệng là kêu buồn mà đâu có thoát? Ron nghĩ, mình thương vợ thương con thì chỉ có cách là công tác tốt, phải hoàn thành tốt nhiệm vụ, vợ con nó cũng yên tâm và cái chính là mỗi lần nhắc tới mình, nó còn có cái mà tự hào. Ron luôn hình dung tới khi con anh lớn, lý lịch của nó đề: "Bố: Đào Chí Ron, cấp bậc... Chức vụ... Và nhất là hiện đang công tác ở..." Cái mục ấy thì rõ ràng, cả thị trấn nông trường này, cả cái huyện này chả đứa nào có. Có thì Ron đã biết rồi. Ngoài Ron chẳng có ai công tác trên ấy cả. Chỉ cần đọc tới cái mục ấy nhất định người ta phải chú ý, phải nể trọng. Hai mươi ba tuổi quân, hai mươi tuổi Đảng, đến Bí thư huyện ủy này chưa có những con số ấy. Cả cái huyện này chắc gì có được mấy người vừa tuổi quân, vừa tuổi Đảng như Ron? Tiền của để lại cho con, gặp đứa hoang, đứa hư hỏng, tiêu pha vung vít, có mà miệng ăn núi lở, bao nhiêu chả hết. Chứ còn lý lịch trong sạch ấy à? Đó là tấm gương buộc con cái phải soi vào, mà đã soi vào ắt nó phải biết lo mà gìn giữ. Cứ định làm cái gì đấy có vẻ sai sai, thế nào chúng nó cũng nhớ tới bố, nhớ tới cái lý lịch nhà mình ba bốn đời bần cố, trong sạch. Và nhất định Ron sẽ truyền cho con biết rằng, nhà cao cửa rộng bây giờ thì ở đâu cũng lắm. Xã hội ngày càng phát triển, tất nhiên của cải ngày càng nhiều. Nhưng thử xem lý lịch trong sạch như nhà mình đây, thách những đứa nhà cao cửa rộng có đấy! Cả tỉnh này cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Thế mới đáng bỏ cả đời ra mà phấn đấu chứ. Hơn nữa, tiền của có được, còn phải do cái số của từng người. Số anh không có dù phấn đấu giời cũng vẫn hoàn không có. Còn nếu số anh mà có, thế nào rồi cũng phải có. Lỡ mai kia Ron trúng xổ số thì sao? Trúng xổ số, thế là thành người giàu có. Biết đâu, đến lúc thành người giàu có rồi thì chính ta lại trở thành con người khác... Khi đã thành con người khác rồi, chả ai người ta thèm tìm đến, chả ai còn muốn gần gũi nữa. Cứ như Ron bây giờ, nghèo thì nghèo thật đấy. Nhưng, chỉ sáng mai thôi, biết tin anh đã về, thế nào Ban giám đốc Nông trường cũng tới thăm, tới hỏi han tình hình Trung ương, tình hình thế giới. Ron ngồi nói chuyện với cánh lãnh đạo huyện ông ông, tôi tôi thoải mái. Những tin tức của Ron đem về đâu phải chỉ có trong bản tin tham khảo? Thiếu gì tin. ở chỗ Ron ấy à, toàn nhà văn, nhà báo ít nhất cũng về khâu ăn ở, Ron nắm họ trong tay. Thằng cha Trần Xuyên, Nguyễn Hà, Phạm Luân, Huy Khoái nhà văn nhà báo, các vị nghe trên đài đọc trên báo thấy tên của họ, cứ tưởng ghê lắm, chứ tôi ấy à, tôi chỉ cần ra hiệu một cái, thế là xúm ngay vào, nghe tôi phổ biến tình hình ngay tắp lự. Sinh hoạt của họ thì lăng nhăng lắm, nhất là tay Khoái. Lúc nào cũng bia rượu, lúc nào cũng gái, chỉ có tôi mới trị được...

- Ơ kìa, bố em ăn miến đi, nguội hết rồi.

Vợ Ron nhắc chồng. Ron giật mình nhận ra mình đang lơ mơ nghĩ vớ nghĩ vẩn. Rõ là vớ vẩn. Chả ai hỏi mà tự khai, tự khoe mẽ... ừ thì miến. Đưa đây nào!...

Ron bưng bát miến lên, tay run run. Con cái Thơm ngước nhìn bố. Vợ anh đón nó sang lòng mình.

Ron cầm cái đùi gà đưa cho con:

- Bố thương con nhất đấy, Thơm ạ.

Bà Mão rưng rưng nói, xé thịt cho bé Thơm. Ron đã lấy lại được bình tĩnh. Anh cúi đầu húp liền một mạch hết bay bát miến.

Ngoài sân trời đã sắp tối rồi...

***

Ron tỉnh vào lúc nữa đêm về sáng. Vợ Ron vừa ở dưới bếp lên, chưa ngủ. Bà Mão và các con anh đã ngáy đều. Hương khói vẫn lập lòe trên bàn thờ chính. Cả mấy bàn thờ phụ phía trong góc nhà, ngoài hiên. Ron ngồi dậy, đặt tay lên ngực vợ. Vợ anh nắm bàn tay chồng kéo xuống. Ron rờ tay lên mặt vợ và kéo đầu chị đặt lên đùi mình. Vợ Ron dúi đầu vào lòng anh khóc. Sao lại khóc? Khóc cái gì? Sao cứ làm người ta hoảng lên thế này? Ron nắm chặt vai vợ. Rồi lại buông ra, dùng những ngón tay vụng về lau nước mắt cho vợ.

- Mình về với em với con đi.

- Ơ kìa, sao nói dại thế? Lại ăn phải bả nhà bà Mão rồi chắc?

Vợ Ron nói chậm rãi:

- Em đi xem cho mình rồi. Người ta bảo mình đang bị phục binh, nghĩa là đang có kẻ rình rập...

Ron cau có đặt tay lên miệng vợ, không cho nói. Biết ngay mà. Cái nhà bà Mão dở người lên đây lôi kéo vợ Ron vào trò đồng cốt có chết người không chứ? Đã tới cái nước này thì nhất định không để cho bà ta yên. Dứt khoát thế. Nhưng mà sao vợ anh lại tin vào bói toán được nhỉ? Xưa nay cô ấy đâu có chú ý tới đèn hương, cúng bái gì. ấy vậy mà giờ đây lại tin, lại theo, cứ đà này không khéo thành ra điên dại như nhà bà Mão. Sạt nghiệp có ngày!

Ron cảm thấy mặt nóng bừng. Khí uất đang dâng lên khiến anh chồm dậy định gọi bà Mão. Nhưng vợ anh đã kịp níu anh lại.

- Em van anh. Chị Mão tốt lắm.

- Tốt mà rủ rê người ta thế à?

- Giời ơi là giời. Mình nghe em nói đã nào.

- Tôi thì tôi ném mẹ nó bàn thờ của các người đi ngay bây giờ!

Vợ Ron ấn anh nằm xuống, trùm kín chăn, không cho anh nói. Thật chẳng còn ra trò hề gì. Nhưng mà thôi, kệ thây chị ấy. Chị ấy tin vào cái gì thì tin, còn nhà mình khác. Nhà mình đâu phải hạng ngu dốt. Không có được mê tín dị đoan...

- Nhưng mà mình cứ để em nói đã - vợ Ron thủ thỉ. Chị ngồi dậy bới tóc, quấn lại thành búi to. Ron vạch chăn, hé mắt nhìn lên bàn thờ. ánh sáng hắt xuống, soi rõ nửa trên người đàn bà mười mấy năm nay lận đận vì anh, vì con. Cái cơ ngơi này là phần của bố mẹ cô ấy để lại cho. Cả hai ông bà cùng là cán bộ của cái nông trường này. Cả hai cùng nghỉ hưu rồi chết vì đau ốm. Cậu Trào, em trai vợ anh lớn lên đi bộ đội rồi về, lấy vợ, ra ở hẳn ngoài thị trấn, nhường cho anh chị tất. Cậu ấy mà không nhường cho thì cũng phải chịu! Mợ ấy mà đáo để, mà cứ đòi chia chác cơ ngơi thì cũng phải chịu. Vì dễ dàng thế mà lâu nay Ron ít nghĩ tới chuyện này. Ron lại còn cứ đi biền biệt, phó mặc cho cậu mợ ấy ra ra vào vào trông nom giúp đỡ chị. Chưa bao giờ cậu mợ ấy hé răng trách móc gì anh. Thế là thế nào? Một đằng cứ lụi cụi chăm lo còn đằng kia nay đây mai đó, lại còn hạch sách? Lại còn công thần, chả được một lời ngọt nhạt...

- Cậu Trào bảo nếu mình không đồng ý về, thì em phải về. Một người nghỉ hưu trước, cậu ấy cho mượn đất cạnh nhà cậu ấy lập cái quán nước. Chị Mão bàn với em hay làm quán bún ốc. Chị ấy làm bún ốc ngon có tiếng...

- Thế cô bảo tôi về nhà buôn bán à? - Ron lạnh lùng hỏi.

- Tưởng anh thế nào thì tôi mới bàn. Chứ biết anh thế này nói làm gì?

Ron xoay người nằm co con tôm, nghĩ ngợi miên man. Cái gì chứ bỏ về hưu non thì nhất định không. Không bao giờ! Họa là có trúng số độc đắc. Trúng số độc đắc Ron cũng không về. Càng không về. Mấy cái vé số Ron mua lúc lên tàu, nếu trúng, Ron sẽ bốc cả vợ con xuống Hà Nội chiếm một gian mà ở chứ sợ gì? Lên được tới Phó phòng đâu phải dễ? Nếu về, Ron đã về lâu rồi, chứ lại để đến bây giờ? Về tay không, có mà hóa rồ, hóa dại? Không! Không thể có chuyện ngớ ngẩn ấy! Ron hình dung cảnh anh khoác ba lô về, lủi thủi làm ăn ở chốn sơn cùng thủy tận này, chỉ vài tháng sau là thành thằng ăn bám vợ, có mà muối mặt, có mà ra bã! Không! Ron nhất định ở lại. Bao giờ cấp trên không cần nữa, bao giờ đến tuổi thì về. Lúc ấy tình hình chung sẽ khác. Tình hình chung đang biến chuyển rõ rệt, ở đây biết gì? Chỉ nhìn cái trước mắt, không tính được lâu dài nên mới quẩn thế. Chẳng nhẽ cấp trên cứ để nhân dân, cán bộ, bộ đội vất vả mãi à? Ron ở trên nhìn xuống, nó rõ lắm. Một vài năm nữa, đất nước sẽ khá lên, mình cũng khá lên... Chiều thứ sáu tuần nào Ron cũng vào Tổng Cục nghe giao ban, biết tin tức, biết ý đồ kế hoạch... Còn bây giờ đang khó khăn. Khó khăn thì phải gỡ, phải kiên định lập trường mà gỡ! Động khó, động khổ đến thân là chuồn, chả hóa ra đảo ngũ? Ai cũng tính thế thì ai lo việc chung? Không thể được! Còn việc nhà, Ron cũng đã tính rồi. Chuyến này xuống, anh sẽ liên hệ với bệnh viện trăm linh tám, xin cho con nó khám. Ai chứ Ron xin cho con vào đó chả nhẽ Ban giám đốc từ chối?

Ron chợt giật mình nhổm dậy khi nghe rõ tiếng xuýt xoa của bà Mão. Vợ Ron cũng không còn trên giường nữa. Hai người đang đứng cạnh nhau, cùng chắp tay lầm rầm trước bàn thờ. Bà Mão đọc lời khấn đều đều:

"... Cầu cho trời đất yên lành

cho con tôi được hiển vinh cuộc đời

thành tâm cúi mặt trước người

vạch cho đường hướng để rồi noi theo

để qua khỏi kiếp rêu bèo

ân này con sẽ mang theo suốt đời..."

Ron bước xuống giường, không thèm nghe nữa. Anh cũng không thèm bắt họ phải dừng lại. Sắp tới giao thừa rồi, lẽ ra giờ này anh đang có mặt ở cơ quan. Anh cứ lo lỡ các thủ trưởng trên Bộ Tổng hoặc trên Tổng Cục xuống chúc tết, liệu cái cô Miên lấm lắc ấy có tiếp được ra hồn không? Giá lúc này có cái đài mà nghe thì hay biết mấy. Thực ra ở cơ quan, Ron có giữ cái đài của công. Đem về nghe một mình, Ron không yên tâm. Hồi còn làm kho, nằm một mình, ước có cái đài nghe, trong kho có cả chục cái mới cứng, pin đại pin trung đủ loại, Ron còn cố nín nhịn, không lấy ra nghe, nữa là bây giờ...

Anh xỏ giầy, lộp cộp bước ra sân. Đêm ba mươi tết, trời tối đen như hũ nút. Tiếng pháo đì đùng đâu đó. Ron định quay vào đánh thức các con dậy cho chúng đốt pháo. Anh cũng có đem theo về một băng pháo tép. Nhưng vừa bước vào cửa, thấy vợ anh và bà Mão đang phủ phục dưới nền nhà lầm rầm cầu khẩn, anh cảm thấy gai ốc nổi khắp cơ thể. Anh không biết xử lý thế nào cho phải. Nhưng rồi anh cũng cố lấy hết bình tĩnh tới bên hai người đàn bà, đặt tay lên vai bà Mão:

- Chị thông cảm cho nhà tôi, chị Mão ạ.

Bà Mão xõa tóc, mặt đờ dại nhìn Ron. Môi bà run run:

- Xin cậu để cho chị làm việc...

Rõ là nhà bà Mão này đang trong cơn mê. Ron cảm thấy lạnh sống lưng, nhưng cố nén không để lộ nỗi lo sợ. Đúng là nhà bà Mão này đã điên dại mê mẩn ra rồi!

- Cậu để cho chị và cô ấy làm việc...

Ron bước lùi lại phía giường các con. Tiếng con bé út nghiến răng trệu trạo. Còn con bé cái Thơm biết bố đến, nó cố nhỏm dậy, gọi nho nhỏ:

- Bố!