VI

Xoay nhận được bức điện khẩn, không có địa chỉ và người gửi ký tên: "Thu xếp vào ngay, có lộc!" Anh khấp khởi mừng, vì biết chắc đây là điện của đơn vị cũ trong Tây Nguyên. Xoay cầm ngay bức điện của đơn vị cũ trong Tây Nguyên. Xoay cầm ngay bức điện về báo tin cho vợ, hy vọng niềm vui sẽ được nhân lên. Nhưng anh bị hẫng. Té ra không phải niềm vui của người này lại dễ dàng thành niềm vui của người kia như anh tưởng, dù đó là vợ mình! Suốt cả tháng nay, Xoay ít tới cơ quan. Ngày nào cũng như ngày nào, sáng sớm anh đạp xe ra chợ mua móng giò và thịt tươi về kho nấu cho vợ, rồi giặt tã, bưng cháo bưng cơm lên cho vợ, dặn dò bà Điếc những việc còn lại, rồi tất tưởi đạp xe lên chỗ làm giò chả. Độ này làm giò chả không chạy như độ tết, nên Xoay chỉ có việc làm chừng ba tiếng buổi sáng. Như thế cũng là vừa. Ba tiếng đút túi ba trăm đồng, không phải công việc nào cũng kiếm ra tiền nhanh gọn thế. Số tiền ấy vừa đủ để đi chợ. Bà Điếc loay hoay suốt ngày dưới bếp, hoặc ngồi trên giường ôm con cho Sương ngủ, hoặc những lúc Sương tự làm lấy những công việc mà chỉ cô mới làm được. Thường thì buổi trưa về, Xoay ngả lưng chừng nửa tiếng, rồi lại ra vòi nước ngoài phố giặt, chờ đến giờ hành chính, vòi nước ít người, anh cặm cụi làm vài gánh. Và sau đó là buổi chiều, lại là tã, là quần áo cho vợ. Anh say sưa với công việc ấy tới mức, gần như không lúc nào nhớ ra mình là một nhà văn. Dù sao thì Xoay cũng đã xác định rồi, cứ bỏ hẳn ra một năm, khi con lớn, ổn định gia đình xong, anh sẽ ngồi vào bàn. Thời gian còn dài, văn chương là cả một đời chứ đâu phải ngày một, ngày hai? Dù anh có nôn nóng cũng không được. Mà vội vã cũng không được. Bây giờ Sương chưa có công ăn việc làm, lại con thơ, bao nhiêu công việc không Xoay lo thì còn ai vào đây? Mà con bé cứ tối đến là khóc. Nghe tiếng con khóc Xoay không cầm lòng được. Người ta bảo con bé khóc dạ đề, phái đúng ba tháng nó mới chịu yên. Biết tới bao giờ thì hết ba cái tháng dạ đề khủng khiếp đó? Sương mà mất ngủ chỉ vài tiếng là biết nhau ngay, chẳng những mất sữa cho con, mà mắt Sương thâm tím ngay lại, Xoay không thể yên lòng được. Bà Điếc thì tối đến phải được nghỉ ngơi, không thể bắt bà bế cháu suốt đêm. Vả lại, bà không thể làm việc như anh mong muốn. Thành thử đêm nào Xoay cũng phải ôm con, đi nhong nhong khắp hai gian phòng. Cứ hễ anh dừng lại là tiếng khóc lại bật lên, như là một quy định! Có hôm Xoay vừa bế con vừa ậm ờ ru, vừa ngủ gật. Chợt anh hoảng hốt đụng đầu gối phải vật gì đó. Bạn bè tới thăm, thấy cảnh Xoay đều ái ngại, nhưng riêng anh không hề tỏ ra có điều gì đáng phải bàn. Thậm chí anh còn tìm được nguồn vui trong công việc. Nhìn vợ ăn được, ngủ được, nước da sáng đần lên, thế là mọi nỗi nhọc nhằn tan biến. Nhiều khi ngắm con ngủ trên tay, Xoay cứ náo nức hình dung những ngày sau con lớn mà lòng khấp khởi... Giờ đây có bức điện trong tay, hẳn bạn bè cũ đã biết tin Xoay mới có con nên kiếm cớ giúp anh. "Mày cứ vù vào xem họ cho gì, ở nhà đã có tao và thằng Hà giúp". - Luân bảo Xoay thế. Vậy mà, khi anh đưa bức điện cho Sương, Sương lại nói thõng thượt: "Tùy anh, anh thích thì cứ đi!" Thích là thế nào? Nếu có "lộc" thì ai mà chả thích. ở nhà đã có bà Điếc giúp việc, nhờ thằng Luân gánh nước hộ, đi chợ hộ, chịu khó dăm bữa nửa tháng, có gì mà phải phụng phịu nhỉ? Mà điều chắc chắn chuyến này "trúng quả". Đơn vị đã hứa sẽ cho anh một cái gì đó, khả dĩ có thể yên tâm được chừng nửa năm. Bỏ lỡ cơ hội này, không biết đến bao giờ mới có lại được. Cách đây vài tháng, Xoay gặp mấy đồng chí thủ trưởng đơn vị cũ ra họp, nghe chuyện anh đang lo chạy việc cho vợ ai cũng áy náy là chưa giúp được gì cho anh. Không! Nhất định anh phải đi. Đi để kiếm sống. Đi để Sương có điều kiện hiểu thêm anh. Xoay cầm tờ điện vợ vừa đưa lại ngồi thừ một lúc. Rồi lặng lẽ tới bên cái hòm mở khóa. Cái hòm đựng quần áo, sách vở của anh đem từ Nam ra. Anh cầm số tiền còn lại lên đếm. Xoay hoảng hốt vì không ngờ tiền còn ít quá! Sao lại chỉ còn có ba ngàn rưỡi? Lâu nay có sẵn tiền trong hòm, anh cứ lấy tiêu, không hề chú ý. Anh luôn nghĩ số tiền lương tháng và số tiền làm thêm giò chả là đủ đi chợ. Nhưng bây giờ đếm lại, anh cảm thấy hoang mang. Té ra số tiến anh tiêu nhiều hơn anh tưởng! Tiền tiêu rồi mà cứ ngồi tiếc như vừa mất của! Anh cố nén nỗi lo, lặng lẽ đóng nắp hòm, lên cái giường một kê dưới gian bếp mới lợp giấy dầu, nằm cuộn chăn. Mình không nhớ là mình đã mua năm chục ký gạo quê, mười ký nếp, hai lần mua gà mỗi lần năm con, rồi chim câu một đôi, rồi bếp điện, rồi đậu xanh, rồi sữa, rồi nồi áp suất... Càng tính, càng nhớ ra, số tiền hơn mười ngàn còn lại bấy nhiêu cũng là khá! Và nếu anh đi thì tiền mua vé máy bay lấy ở đâu? Tiền để lại cho vợ con lấy ở đâu?

Thôi, hay ta tới nhà xuất bản, làm cái đề cương, ký hợp đồng, nhận tạm ứng? Hay vay cơ quan? Vay hay tạm ứng thì trước sau cũng phải trả. Mà đúng là các bố viết điện cẩu thả quá chừng. Lẽ ra cũng phải cho người ta biết "lộc" của các bố được những cái gì, để còn tính toán. Hai cái vé máy bay đã đủ sạt nghiệp rồi. Còn tiền ăn ở, lỡ "lộc" của các bố không bù lại các khoản ấy thì có mà giết nhau không bằng! Nhưng cứ nằm đây tính toán, nằm đây chờ đợi, có mà mùng thất lộc nó cũng không tự bò tới, ban phát cho anh! Thôi, phải đi mới thoáng ra được. Đi, đó là con đường tốt nhất cho cả hai mục tiêu: kiếm sống và viết. Nào Xoay có ham hố gì sự giàu có, dư thừa. Anh chỉ cần đủ sống, để "ổn định gia đình" và sau đó là ngồi vào bàn. Nhất định anh sẽ viết! Cùng một đợt đi "B" với Xoay, gần hai chục anh em, bây giờ tính ra, chỉ còn lại hai đứa. Xoay chứng kiến hầu hết từng cái chết của đồng đội. Chúng nó mà còn sống cả đến giờ, thì Xoay đâu đến nỗi loay hoay thế này. Đúng thế, cái thằng Chung tiểu đoàn trưởng mà còn, bây giờ ít nhất nó cũng lên tới đại tá. Còn thằng Châu, thằng Dụ cũng chẳng kém cạnh gì. Anh Nhiên, thằng Đào, thằng Tự, thằng Thế, toàn những người thông minh, tài giỏi, đâu có phải thứ cầu an, bình chân như vại? Mà công việc viết lách này, nếu thằng Thạch, thằng Chung còn, hẳn không đến lượt Xoay. Thế nhưng bây giờ chúng nó đã chết rồi, mình không viết lại cuộc đời chúng nó, thì ai viết? Nhất định mình phải viết, ít nhất là một cuốn nữa về Mười Tám thằng bạn, Mười Tám cuộc đời, Mười Tám cái chết. Cuộc chiến tranh ấy đã qua rồi, nhưng đối với mình, với thế hệ mình, dư âm vẫn còn mãi. Sử sách Quốc gia thì lớn quá, tên chúng nó chả được đưa vào. Mình sẽ đưa tên thật chúng nó vào trang sách của mình? Sau chuyến đi kiếm sống này, mình sẽ viết, để tạ tội với chúng nó!...

Xoay vùng dậy bàng hoàng nhìn bà Điếc đang bế con đi từ gian phòng ngoài xuống bếp. Còn Sương đã lại ngủ. Anh tới bên giường vợ định đánh thức Sương dậy, nhưng nghĩ thế nào lại thôi. Có điều gì đó bất chợt đến trong tình cảm của Xoay, tựa hồ anh vừa nhận ra sự vô lý mà bấy nay anh chấp nhận. Hơn thế, Sương không hề quan tâm tới nỗi nhọc nhằn của anh. Chưa lúc nào Xoay thấy Sương tỏ ý ái ngại cho chồng. Cũng chưa một lần Sương hỏi anh công việc ở cơ quan. Tất cả đều ngoài sự quan tâm của cô. Cô bình thản tới mức, mọi công việc trong ngôi nhà này, dĩ nhiên là của Xoay.

Bây giờ lại có thêm bà Điếc. Có đúng là như thế không? Và anh chợt giật mình nhận ra, từ ngày cưới nhau, về ở với nhau, đã bao giờ Sương lo cho anh, gánh vác bớt cho anh những nhọc nhằn, dù đó là chút quan tâm nho nhỏ? Chuyến này nhất thiết Xoay phải đi! Không phải anh chạy trốn hoàn cảnh, mà biết làm thế nào khác được, nếu chính anh không lo cho cuộc sống của gia đình?

Tiếng khóc của con làm Xoay quên hết mọi điều. Anh nhào tới ôm con cho bà Điếc. Bà Điếc bĩu môi nhìn anh nói cái câu quen thuộc của bà: "Quỷ sứ!" rồi lụm cụm ra phòng ngoài ngồi têm trầu.

***

Quen hơi bố, con bé im thít, lọt thỏm trong vòng tay của Xoay. Anh bước nhè nhẹ, đều đều. ánh điện chiếu từ gian bếp lên thành vệt dài. Bây giờ anh cảm thấy thanh thản hơn. Lâu nay anh đã tập được cho mình một thói quen trong khi bế con, đó là sự suy tư về những trang viết sắp tới. Anh vẫn nuôi cái quyết tâm ấy, như là nuôi những toan tính cho sự trả nợ với những đồng đội hy sinh. Và những phút cảm hứng đột ngột dâng lên, đôi khi khiến anh cuống quýt. Nhưng anh đã lại tự kìm chế bằng cách suy nghĩ tới công việc thường ngày, trước mắt. Tòa báo, nơi anh công tác luôn luôn ưu ái và thông cảm hoàn cảnh của anh. Chính vì thế mà giờ đây anh có thêm cái mặc cảm của người ỷ lại. Mỗi lần bạn bè tặng sách, bao nhiêu nỗi niềm bức xúc lại bùng lên. Và giờ đây, trước chuyến đi xa anh cố dằn lòng. Không! Mình không thể trách Sương được. Sương không có tội tình gì trong chuyện này. Đã ba năm nay Xoay không viết được trang nào, đó là lỗi tại anh. Anh không thể đổ tội cho hoàn cảnh. Có hoàn cảnh nào khắc nghiệt hơn thời chiến tranh, khi mà giữa đạn bom, dưới nhà hầm, bữa no, bữa đói, với ngọn đèn dầu vắt, anh thức thâu đêm để viết. Vậy mà sáng hôm sau vẫn ra trận, vẫn hành quân. Nếu nghĩ thế thì bây giờ thuận lợi hơn nhiều! Không! Không thể so sánh kiểu ấy, một khi anh là người thiếu bản lĩnh, kiếm cớ chạy trốn trách nhiệm. Chính anh đã cúi mình trước hoàn cảnh mới, tự thoả mãn với những lý do mà anh đặt ra. Bởi công việc vụn vặt thường ngày lôi kéo. Và nếu anh cứ thả cho cái đà này trượt, liệu rồi anh có thoát khỏi bàn tay tàn nhẫn và trung thực của quy luật đào thải? Nếu anh cứ chọn mục đích cho sự "ổn định" rồi mới làm việc, thì rồi anh có đủ sức tự phá vỡ cái vỏ bọc hào nhoáng mà những ham muốn giản đơn của cuộc sống thường ngày vây bủa, để rồi lại phải nén những dằn vặt vì một khát khao cao hơn, chính đáng hơn? Không! Không thể yếu đuối thế được, con ạ. Chuyến này bố phải ra đi. Bố đi nhận "lộc" mà anh em đồng đội bố giúp đỡ. Bố đi, để có cái cho bố con mình sống. Rồi bố còn viết. Mai kia lớn lên, con sẽ hiểu bố hơn, mẹ con cũng sẽ hiểu. Nếu bố không làm việc thì mới đáng trách, phải không con? Xoay nâng con lên, áp má vào con, lắng nghe hơi thở đều đều. Anh không biết những giọt nước mắt đã ứa ra từ lúc nào. Xoay ngồi xuống chiếc ghế đẩu, ngắm con qua vệt ánh sáng từ bếp hắt lên. Chính vì có con mà giờ đây bố bỗng nhận ra mình. Xoay khẽ khàng đứng lên, đung đưa người, cất tiếng ru. Đôi chân anh lại bước rón rén, đều đều. Chợt anh nhận ra bà Điếc vẫn ngồi trong màn, xõa tóc bạc trắng. Bà đang chải chấy? Xoay bước lại gần. Bà Điếc vơ vội mớ áo quần nhét vào trong tay nải rồi vén màn, vẫy Xoay lại. Bà chúm môi hôn chụt một cái thật kêu vào má con bé. Xoay cảm thấy ấm áp khi có bóng dáng của bà. Bà Điếc hình như cũng cảm nhận được tình cảm ấy của anh. Bà cầm cánh tay Xoay lắc lắc: "Đưa con bé đây tôi rồi ngủ đi một tý. Cứ bế nhong nhòng thế này, không ai chiều được!"

Và thế là bà Điếc giằng con bé ra khỏi tay Xoay. Tiếng khóc cất lên. Tiếng Sương cựa mình chuyển giấc. Ngoài hiên có tiếng con thạch sùng chắt lưỡi.