Phần thứ ba I

Xoay không biết rằng, hai lá thư anh gửi ra đều đến tay Sương, nhưng cô không viết thư trả lời. Phần vì giận, phần vì bản tính Sương vốn rất ngại thư từ. Cô biết, chuyến đi này của Xoay sẽ vất vả vì số tiền anh để lại nhà nhiều hơn cô tính. Đêm đêm chợt tỉnh, nhìn bà Điếc bế con ngủ gà ngủ gật, Sương cảm thấy tủi thân, nước mắt ứa ra. Sao cái ngày ấy Sương lại nhận lời lấy anh ta nhỉ? Quả tình từ sau hôm cưới Vân, quen Xoay, sự việc cứ như tự nó trôi trượt theo một quán tính mà cô không đủ sức cưỡng lại! Cô không nhớ hồi ấy cô có yêu Xoay thật không, nhưng sự có mặt của Xoay khiến cô trở nên điềm tĩnh hơn trong cuộc sống. Cô chỉ nghĩ tới Xoay khi nhà có việc gì. Giờ đây nhớ lại, Sương man mác một cảm giác không hẳn là nuối tiếc, ân hận, không hẳn là buồn. Hình bóng bộ quân phục bạc màu trong cô ngày ấy đâu có gì đặc biệt, đâu có gì thiêng liêng, Không! Cô không phải là cô gái háo danh hay thực dụng. Cô không tự đặt mình vào loại người nào. Cô lớn lên được bố mẹ chiều, nhưng cô không phải là đứa trẻ nhiều ham muốn. Cô chưa bao giờ khóc vì thiếu một bộ quần áo đi trại hè, như nhiều đứa bạn cùng khu. Cô cũng không buồn phiền, giằn vặt khi phải bỏ một cuộc vui liên hoan chỉ vì không đủ tiền đóng góp. Thậm chí khi học hết phổ thông, thi vào đại học, thiếu điểm Sương cũng không buồn, không khóc như nhiều bạn. Sương không chọn nghề, đối với Sương, nghề gì cũng thế, miễn là có việc làm. Rồi bố cô cũng xin được cho cô chân thủ thư trong một thư viện quân đội. Cô đi làm, nhận lương đều đặn trong ba năm. Rồi mẹ mất, bố ốm, Sương nhường mọi tính toán việc nhà cho em gái, tên là Mây. Ngược lại tính chị, Mây sớm biết lo toan. Thậm chí việc chuyển chế độ từ công nhân viên quốc phòng, sang lương cán bộ đi học của Sương, Mây cũng lo giúp. Đối với Sương, cuộc sống không có gì phức tạp. Gạo sổ đến tháng thì ra xếp hàng đong, nhà mình nghèo, tiền ít, tiêu ít vậy. Mà nhìn lên không bằng ai, nhìn xuống còn nhiều người khổ hơn mình. Khi còn ở nhà, cả tuần lễ ba chị em ăn cơm rau muống chấm nước mắm loại ba là chuyện bình thường. Nhiều khi Mây cáu gắt với chị, chỉ vì cái tính bình chân như vại trong khi gạo sắp hết, em lo cuống lên mà chị tịnh không có sáng kiến gì. ấy thế rồi cuộc sống vẫn cứ bình thản trôi qua. Bên ngoài, nhiều người tưởng Sương sắp xếp, tưởng Sương lo liệu, ai có biết chính những tháng ngày khó khăn nhất, cần sự quản lý, quán xuyến nhất sau khi mẹ mất, bố ốm đau, lại chính là Mây. Rồi Sương đi lấy chồng, sau khi ra trường, việc nhà dĩ nhiên là em Mây gánh vác. Thêm vào lại có Xoay. Sương chưa bao giờ phải thức trắng đêm để nghĩ một việc gì. Cuộc sống diễn ra đến đâu, biết tới đó. Tất bật mà giải quyết được gì? Khó khăn nhà mình, giờ có trúng độc đắc cũng không giải quyết hết được. Vậy thì lo lắng, chạy đôn, chạy đáo làm gì cho thêm rối, thêm căng thẳng? Mấy năm nay, từ ngày về ở với Xoay, mọi suy tính trong gia đình, không rõ từ lúc nào, Sương cũng nhường quyền cho Xoay. Sự thực thì nhiều lúc ngồi không ở nhà, quẩn quanh với cái giá sách rách mèm của chồng, Sương cũng cảm thấy buồn chán. Buồn chán thì ngủ. Thế nhưng, cuộc sống không cho phép cô thờ ơ mãi với nó. Một năm rồi hai năm, rồi ba năm không có công ăn việc làm, gạo bị cắt, hai vợ chồng trông vào một suất gạo của Xoay, dù vô tâm đến mấy Sương cũng không thể yên lòng. Nỗi buồn chán của người mất việc trong cô mỗi ngày một dâng lên. Và chính vì thế, càng thấy Xoay tất bật, cảm giác Xoay là người vô tích sự càng tăng. Giỏi giang gì mà mấy năm nay không lo được cho vợ một chỗ làm? Sương rất khó chịu khi thấy Xoay lúc nào cũng vội vã, ai mách chỗ nào là lao vào, chưa xong chỗ này lại nhảy sang chỗ khác. Có hôm anh về bắt Sương đi ngay, tới nhà ông nọ, bà kia, rồi rốt cuộc cũng chỉ được nghe lời hứa suông. Bạn bè cùng lớp với Sương giờ đây đều đã xin được việc. Nhiều lúc cô chỉ muốn trốn, không thiết gặp ai nữa. Đứa nào cũng tưởng nhà văn, nhà báo tài giỏi, ngoại giao rộng, gì chứ kiếm chỗ làm cho vợ có gì là khó! Chắc vợ chồng Sương còn kén chọn... Quay đi quay lại, bốn năm có thừa, giờ đây Sương lại có con, không biết tới bao giờ mới ổn thỏa được. ở cái khu nhà này, anh nào chả phải tự lo? Đến như nhà anh Hà sâu róm, lúc nào cũng gãi đầu, bứt tai, kêu buồn kêu khổ, ấy vậy mà đánh đùng một cái, chạy đâu có vài tuần là đưa được cô vợ giáo viên từ trên miền núi về giữa Hà Nội, làm thủ kho cho một công ty xuất nhập khẩu. "Em cứ yên tâm, chuyến này anh ra mọi việc sẽ đâu vào đấy. Cứ bình tĩnh..." Anh ta cứ làm như Sương chưa hề biết tài xoay xở của anh ta thế nào ấy! Càng nghĩ càng giận. Con mới được mấy tháng đã đùng đùng đi. Ai bắt anh ta đi? Cứ làm như vơ được của của thiên hạ! Mà nếu chỉ tính chuyện làm ăn, thì cứ làm thêm giò chả, mỗi tháng bán vài trăm số báo, mai kia con lớn, muốn đi đâu thì đi... Sương chờ thêm tuần nữa, nếu anh ta không về, cô sẽ bế con lên với ông ngoại. Từ ngày sinh con cô chưa về thăm bố được. Nghe đâu dạo này bố yếu lắm rồi. Mới nghĩ tới đây nước mắt Sương đã ứa ra. Dạo này Sương hay khóc, nhiều lúc chính cô cũng giật mình, tự trách mắng mình. Sao lại khóc? Việc gì phải khóc? Khóc thì giải quyết được gì? Đến như bà Điếc đây một đời đi ở mà bà ấy có lúc nào buồn, có lúc nào lo? Ăn no, ngủ kỹ, ngáy to, chính là bà Điếc! Té ra cái sướng ở đời có ở đâu cao xa. Hoàn cảnh của mình, mình vừa lòng với nó, và thế là hạnh phúc. Nghĩ là nghĩ vậy, nhưng Sương cũng đủ từng trải để nhận ra nỗi cô đơn của bà Điếc. Đêm đêm bà buông màn, xõa tóc, lục tục lần giở những bọc, những gói trong cái bao buộc chằng chịt để cuối giường. Hẳn những lúc ấy bà nhớ lại từng chặng dường cuộc đời bà đã trải qua? Hay bà ngồi toan tính xem ngày mai ngày kia, bà sẽ sống thế nào? Có lẽ bà chẳng nghĩ gì. Nhiều lúc thấy bà lủi thủi làm gì đó, Sương cứ muốn tới bên, nói với bà những lời an ủi. Những lúc ấy bà già tinh quái khác thường, chỉ cần bất chợt gặp ánh mắt thương hại của người khác, là bà nhận ra liền. Bà ngúng nguẩy đứng lên, lừ mắt: "Quỷ s...ứ ư...".

Đêm nay cũng thế, bà vừa "quỷ sứ" với Sương, khi cô bước ra phòng ngoài, giật giật màn, ý bảo bà đi ngủ. Bà ngồi đấy lục tục, sột soạt luôn tay, nhưng khi ngả lưng xuống là cất tiếng ngáy. Tiếng ngáy rè rè thỉnh thoảng chợt hắt lên găn gắt, khiến không khí càng trở nên ủ dột nặng nề. Lâu nay Sương không thiết nhắc nhở bà Điếc. Sáng nào Luân cũng gánh cho Sương hai gánh nước đổ vào bể, rồi nhận tiền đi chợ hộ. Có rau, có thịt, gần như có cả công thức cho bà Điếc, cứ thế mà làm. Điều khiến cô khó chịu nhất vẫn là tiếng nhạc rè rè từ phòng anh Khoái vọng sang. Những cuộc nhậu nhẹt, những lời răn bảo về luân thường đạo lý của anh ta đối với khách.

Con mèo hoang bỗng rùng rùng chạy trên mái bếp, rồi nhảy xuống nóc chạn, ngao ngao mấy tiếng. Hình như anh Khoái cũng chợt tỉnh. Tiếng "xịt xịt" đuổi mèo của anh vừa dứt thì Sương nghe tiếng gõ cửa. Cô dỏng tai nghe. Không, tiếng gõ cửa bên phòng anh Khoái. Cô yên tâm nằm xuống bên con. Tiếng ngáy của bà Điếc đã trở nên đều đều. Sương giật mình nghe tiếng ai như tiếng anh Ron nói rất to. Cô nhỏm dậy nghe. Đúng là tiếng anh Ron. Lâu nay anh Ron trở nên lẩn thẩn, bỏ cơ quan đi lang thang suốt ngày, tối tối mới mò về ăn cơm. Sương nằm tại chỗ, nhưng mỗi chuyện diễn ra trong khu nhà này cô đều biết hết. Bà Mão sáng sáng ra trước sân múa hát. Múa hát chán rồi đi chợ, nấu ăn cho bà và cho anh Ron. Anh Ron ăn xong là tếch. Hôm nay về khuya, dựng nhà anh Khoái dậy thế này, hẳn phải có chuyện gì căng lắm. Sương biết, lâu nay anh Khoái và anh Ron vẫn không ưa gì nhau. Nhưng sự không ưa ấy cũng chỉ mới bộc lộ qua lời khích bác. Lâu lâu vẫn thấy anh Khoái gọi anh Ron vào nhà "làm một ly". Và sau khi "làm một ly" rồi, Sương đều thấy anh Ron bước ra khỏi nhà anh Khoái với cái vẻ quy phục.

- Tôi nói cho ông biết - tiếng anh Khoái- Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Làm thằng đàn ông phải đạt đựơc chí ít một trong bốn điểm ấy. Không làm được điểm nào thì về nhà may quần thâm mà mặc, đừng có láo!

Im lặng.

-Thôi về ngủ đi - vẫn tiếng anh Khoái - Tôi khuyên ông nên tĩnh tâm lại. ở đời nhiều thằng nó ác lắm. Chính nó đề đạt lên cấp trên buộc ông về hưu. Lại cũng chính nó bảo với ông rằng, nó xin cho ông ở lại. ở với nhau bao nhiêu năm, sao tôi thấy ông vẫn ngây ngô quá. Ông ức tôi vì tôi gọi ông là Chí Phèo. Tôi cũng đã giải thích, đã nói với ông rồi. Chí Phèo nó còn khôn hơn ông, hơn tôi, chứ nó nào có dại? Ông đọc truyện ấy chưa? Chưa à? Có thích đọc không? Không à? Không thì biết nói với ông thế nào được? Ông cần tôi xin lỗi thì tôi xin lỗi ông. Nào xin lỗi, xin mời ông về cho anh em ngủ!

- Ông đuổi tôi đấy à? -Tiếng anh Ron.

Và tiếng anh Khoái cười nhạt, giọng hạ xuống:

- Tôi đuổi ông thì tôi ở với ai? Tôi hỏi thật là giờ ông đã bình tĩnh chưa?

- Thì sao? Ông định dạy tôi cái gì nữa chắc?

- Bình tĩnh! Chúng ta đều có thể chỉ bảo nhau khi cần thiết. Tôi biết ông có quý tôi thì nửa đêm mới đập cửa, gọi dậy, thậm chí quát tháo. Đúng không? Tôi đề nghị, không đùa! Đừng có lang thang, lẩn thẩn. Khéo không hóa rồ hóa dại thì nguy. Phải nghĩ tới bản thân mình, tới vợ con mình, rồi sau đó muốn nghĩ gì thì nghĩ. Ông đi ra ngoài đường thì tìm thế quái nào được kẻ lừa mị ông? Ông thử nghĩ xem, có khi nào chính ông lừa dối ông không? Có đấy! Con người mà không làm chủ được mình thì con người ấy là cái gì? Cái máy! Mác nói đấy chứ không phải tôi đâu nhé!

- Mác!

- Chứ sao? Con người không làm chủ được mình thì suốt đời con người biến thành con vật, đấy là lời của tôi.

Sương ngồi dậy vén màn lặng lẽ ra ngoài phòng. Cô không muốn nghe cuộc đối thoại "đạo đức giả" ấy nữa. Và cô bật chốt cửa bước ra ngoài hiên. Bỗng cô thảng thốt kêu lên một tiếng. Có lẽ tiếng kêu của Sương to quá khiến cả khu nhà cùng lúc bừng tỉnh. Khi cô chạy vào phòng bế được con trên tay đã nghe tiếng chân người huỳnh huỵch chạy lại. Cô run rẩy lôi bà Điếc dậy. Có chuyện gì khủng khiếp thế? Chính Sương cũng không thể biết là chuyện gì. Cô chỉ nhớ khi vừa bước chân ra cửa, bàn chân cô đạp phải một người nằm sóng soài. Và giờ đây hoàn hồn cô mới rõ: bà Mão cả chiều nay đi tìm anh Ron, không thấy. Bà mới mò về, nghe tiếng Ron và Khoái trong nhà, bà nằm đó chờ. Bà nằm chờ nhưng vì mệt quá, bà ngủ lịm đi. Khi Hà và Luân chạy sang thì đã thấy Khoái và Ron cùng xốc nách bà Mão xuống nhà.