II
Chính Luân cũng không ngờ bỗng dưng anh làm nổi một việc mà suốt gần chục năm, anh, Xoay và Hà cùng một số bạn bè ở quanh Hà Nội lo, nhưng vẫn không đâu vào đâu. Số là trưa hôm ấy, Luân đang thu xếp tài liệu, chuẩn bị lấy cặp lồng cơm ra ăn trưa thì người gác cổng cơ quan báo anh có khách. Cứ nghĩ đó là một cộng tác viên, ai ngờ, người khách ấy lại là bạn cũ chiến trường. Anh ta hiện ra trước khuôn cửa khiến Luân ngỡ ngàng. Đó là một người đàn ông chừng trên dưới bốn mươi, có dáng thanh mảnh hào hoa, đôi bàn tay nhỏ nhắn, ấm và mềm chìa ra bắt tay Luân. Anh vẫn còn lúng túng chưa nhận ra ai thì người khách đã lại cười cười, rất tự nhiên mở cạp lồng cơm của Luân, nói:
- Nhà văn nhà báo ăn uống thế này à?
Luân đỏ mặt mời khách ngồi. Nhưng người khách đã lại cầm bao thuốc Sa Pa của Luân lên, tiếp:
- Thật chịu cho các bố, ăn hút kiểu này làm sao có tác phẩm hay được!
Rồi anh ta quay nhìn thẳng vào mắt Luân:
- Vẫn chưa nhận ra mình à?
Nói đoạn, người khách kéo vạt áo lên. Một mảng sẹo bên sườn to bằng bàn tay khiến Luân bất ngờ nhào tới, ôm ghì lấy khách, kêu giật thột:
- Tín! Cậu khác quá!
Tín đẩy vai Luân, lấy bao thuốc "ba số' mời bạn. Luân cầm điếu thuốc châm trên ngọn lửa "bật ga" của Tín, nói:
- Làm sao biết mình ở đây?
Tín ngồi ghé vào mép bàn, nhả khói:
- Biết thì cũng biết lâu rồi. Nhưng nay mới tìm gặp.
- Sao thế?
- Sao ở trên trời, tối ra sân mà nhìn. Còn bây giờ phải đi kiếm chút gì lai rai cái đã.
Luân nhìn Tín từ đầu đến chân. Thật khó có thể hình dung được con người này, cách đây hơn chục năm đã từng chỉ huy một đại đội đặc công, và hơn thế, trong một trận đánh vào sân bay Cây Me, anh dẫn đầu một tổ đánh "thí điểm" chiến thuật luồn sâu lót sẵn, diệt gọn hơn mười máy bay Mỹ, để rồi khi rút ra, nhận một vết thương gãy sườn...
- Thôi thôi, dẹp! Tín đếm được cái nhìn của bạn. Lại hồi ký chiến tranh đấy à? Cứ cái thói ăn cơm đậu phụ rim, cá mè kho mặn với dưa cải, hồi ký chiến tranh của các bố thì bao giờ đất nước khá lên được! Mặc quần áo vào rồi đi!
- Đi đâu bây giờ?
- Ăn trưa chứ đi đâu?
Luân chưa hết lúng túng. Tín nắm tay bạn:
- Trưa nay mình đãi cậu, đừng ngại. Mình chỉ có một thân một mình thôi mà.
- Một mình là thế nào?
- Một mình là một mình chứ còn là thế nào.
Luân thay quần áo, khóa cửa rồi bước theo Tín ra cổng cơ quan. Một chiếc Toyota đời mới đã mở cửa sẵn sàng chờ họ.
- Mình lên khách sạn - Tín nói với lái xe và quay lại đưa cho Luân tờ "các". "Nguyễn Trường Tín, phó tiến sĩ kinh tế, Tổng giám đốc liên hiệp các xí nghiệp thương binh, Bộ thương binh và Xã hội Đ.T..."
Phía mặt sau tờ "các" là chữ Anh. Luân cho vào túi rồi mừng rỡ vỗ vai bạn:
- Xin chúc mừng cậu...
Họ đã tới khách sạn.
***
Sau cuộc gặp gỡ ấy, Luân cứ mãi ngỡ ngàng. Chuyện như đùa mà là thật!
- Cậu có khó khăn gì không? - Tín hỏi trong bữa tiệc "chim quay gà tần, bia lon" ấy.
- Cũng chẳng có khó khăn gì ghê gớm lắm - Luân trả lời tự nhiên khiến Tín ngỡ ngàng. Đã lâu lắm rồi Tín không phải lo gì về đời sống, anh giật mình khi nhấc cái cạp lồng cơm của bạn, nhìn nét mặt hốc hác và cái vẻ lúng túng của Luân lúc ấy. Tín đã nảy ra ý nghĩ là phải giúp bạn, chí ít cũng có đời sống như một cán bộ, công nhân viên của cơ quan anh. ấy vậy mà giờ đây Luân lại "chẳng có khó khăn gì ghê gớm lắm".
- Có nghĩa là cậu yên tâm với bữa cơm trưa có cá mè kho dưa cải? - Tín buồn bã hỏi.
Luân ngước nhìn Tín:
- Biết làm thế nào, trong khi đồng lương...
- Nếu cậu không tự ái, mình có thể giúp cậu vượt qua cái trạm gác có những chú cá mè kho bồng súng cọng dưa cải ấy- Tín cười hóm hỉnh với cái vẻ đầy tự tin khiến Luân không còn mặc cảm như khi mới ngồi vào bàn. Anh chợt nhớ tới Xoay. Cái thằng cứ thấy bia là sáng mắt lên! Giá mà có nó ở nhà hôm nay thì tuyệt biết mấy. Anh vui vẻ nói:
- Chẳng việc gì phải tự ái cả. Nhưng...
- Không có nói nhưng- Tín ngắt lời bạn. Đừng có "nhưng mà" gì cả. Ngay chiều nay cậu cầm lá thư của mình xuống Xí nghiệp H. nhận hàng về gia công. Việc đơn giản, ai cũng làm được. Tranh thủ mỗi tối hai tiếng, đầu tuần nhận hàng, cuối tuần trả và nhận thù lao. Mỗi tháng cậu có thêm ba suất lương nữa để sống...
- Có điều...
Luân định nói ý định vừa chợt lóe lên trong đầu thì Tín ngắt lại:
- Cậu nên nhớ rằng, mình là một Tổng giám đốc trong tay vài chục Xí nghiệp, hơn nữa, mình chỉ có một thân một mình.
- Cậu có thể thông cảm...
- Luân nói nhanh - Cho mình nhận số hàng ấy về giúp đỡ gia đình thằng bạn...
Tín nhìn Luân như người lạ. Anh cau có nói:
- Cậu buồn cười nhỉ. Mình muốn giúp cậu vì mình thấy cậu khó khăn. Thóc đâu mà đãi gà rừng? Làm ăn kinh tế thời buổi bây giờ, dắt díu nhau theo lối tình cảm chủ nghĩa ấy, làm sao lo khắp thiên hạ được!
Luân không ngờ Tín phản ứng quyết liệt thế. Anh ngồi lặng uống bia. Tín cũng nhận ngay ra sự phản ứng của mình hơi thái quá, anh vỗ vai Luân:
- Bạn thân tới mức nào? - anh hỏi.
Luân đặt ly bia xuống bàn, nhìn Tín:
- Có thể nói rất thân. Nó cũng từ trong chiến trường ra!
- Chiến trường! Tín nhắc lại với giọng mỉa mai. Sao lúc nào các bố cũng "chiến trường" mãi được nhỉ. Người ta đã quên nó từ lâu rồi. Vả lại chiến trường cũng mênh mông lắm ông bạn ạ. Thôi, dẹp cái lối tư duy cũ mèm ấy đi. Nhậu!
Mãi sau này Luân cũng không hiểu vì sao bỗng dưng Luân lại đứng lên, nói run run:
- Thôi, nếu vậy thì xin cám ơn cậu. Mình không ngờ cậu thay đổi khủng khiếp thế!
Tín cuống quýt nắm tay Luân:
- Theo mình cậu không nên vội tự ái thế. Mình tìm cậu là tìm lại chính mình. Cậu nên thông cảm rằng, mình muốn giúp cậu là hoàn toàn đột xuất, ngoài sự tính toán trước khi tới cơ quan tìm...
- Mình biết - Luân nói - Cậu giúp mình hoàn toàn trong sáng. Nhưng cậu cũng nên thông cảm. Mình muốn giúp thằng bạn của mình cũng không kèm theo chút vụ lợi nào cả.
- Thế thì ngồi xuống, sao lại có thể nóng lên vô lý thế nhỉ- Tín ấn vai Luân.
Luân có vẻ chếch choáng. Đây là lần đầu tiên Luân uống nhiều bia thế. Anh níu cổ Tín xuống định hôn, nhưng lại thôi. Anh ôm đầu ngồi gục trước bàn. Tín kéo ghế sát bên bạn:
- Mình cũng đang rất buồn, Luân ạ - Tín tâm sự
- Cuối cùng thì thế hệ chúng mình không chạy thoát khỏi cuộc chiến tranh ấy...
- Vậy sao cậu lại trách mình?- Luân ngửng đầu lên nhìn vào mắt Tín.
- Nói là nói thế, nhưng sự thật vẫn là sự thật... Một sự thật không vui vẻ gì!
- Vợ con cậu thế nào?- Bỗng Luân hỏi.
- Nói chung là không vui. Hai lần cưới vợ, hai lần ly hôn. Dài dòng lắm, nhỏ nhen, ích kỷ lắm, chẳng hay ho gì...
- Thế còn các cháu?
Tín thở dài:
- Cũng chỉ là vì... Thôi, nói tóm lại là mình không có con. Từ nay cậu đừng hỏi mình chuyện ấy nữa...
Luân bỗng cảm thấy mặt mày tối sầm lại. Anh cố trấn tĩnh cầm ly nước chanh Tín vừa gọi, uống một hơi cạn rồi nói:
- Không ai gánh hết được khó khăn cho ai. Thằng bạn mình khốn nạn theo kiểu khác!
- Kiểu gì?
- Vợ nó thất nghiệp mấy năm nay rồi!
- Nếu vậy, mình có thể giúp - Tín vui vẻ hẳn lên. Miễn là không quá kén chọn...
Luân run run đứng lên nắm tay bạn:
- Đúng, cậu có thể giúp. Thế mà từ nãy giờ không nghĩ ra!
- Cô ấy làm nghề gì? Tín hỏi.
- Học đại học Tổng hợp văn, trước đã từng là lính thông tin.
Luân vội vàng mở túi xách tay, lấy cái hồ sơ của Sương lúc nào cũng có sẵn ra, đưa cho bạn:
- Báo cáo đồng chí Tổng giám đốc, hồ sơ có sẵn...
Tín mỉm cười cầm tập hồ sơ cho vào cặp, nói:
- Thôi, bây giờ thì có thể tạm biệt được. Chiều nay mình có cuộc họp với các giám đốc quanh Hà Nội. Nhưng cậu nên nhớ rằng, mình xin việc cậu chứ không phải cậu xin việc mình đâu nhé!
Không khí trở lại vui vẻ khiến cả hai cùng nhẹ nhõm bước ra khỏi khách sạn. Luân được người lái xe của Tín đưa về lại cơ quan. Một tuần trôi qua, Tín điện cho Luân. Và thế là Sương có việc làm.
Rồi những sự kiện tiếp theo cũng lại quá bất ngờ đối với Luân. Cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa Luân, Sương, giám đốc xí nghiệp G và đồng chí Tổng giám đốc được tổ chức gọn nhẹ ngay tại phòng họp của xí nghiệp. Hôm ấy Sương trở nên tươi tắn và xinh đẹp khiến chính Luân cũng phải ngỡ ngàng. ở với nhau mãi, có bao giờ Luân để ý. Ngay cả trước lúc Sương bế con sang gửi Vân, anh còn nhắc: "Này, hôm nay gặp gỡ người ta cũng phải diền diện vào một tí đấy nhé!". ấy vậy mà đến khi đèo Sương tới cổng xí nghiệp, dưới ánh điện cao áp, nhìn Sương buông tóc bước lên bực thềm, thốt nhiên Luân tự hỏi: "Ơ này, mình đưa cô vợ xinh đẹp của bạn mình đi đâu thế này? Có đúng là Sương vợ thằng Xoay không?"
Ngay sau khi ý nghĩ ấy thoáng hiện, Luân đã vội xóa đi và cùng Sương bước vào phòng.
Hôm ấy đồng chí Tổng giám đốc trở nên điềm tĩnh không lấy gì làm tự nhiên lắm. Nhưng ông giám đốc già của xí nghiệp thì ngược lại. Ông ta tỏ ra rất hài lòng, luôn miệng. "Cảm ơn đồng chí Nguyễn Trường Tín. Cảm ơn đồng chí Tổng giám đốc đã giới thiệu cho xí nghiệp chúng tôi một nhân viên mới rất hợp với công việc..." Có thể nói hôm ấy Sương đã chiếm ngay được cảm tình với ông giám đốc bằng những cứ chỉ tự nhiên, không quá yểu điệu, nhưng cũng không rụt rè. ở Sương toát lên một cái gì đấy thật giản dị và trong sáng. Luân hơi khó chịu thấy ông giám đốc già có vẻ xun xoe nịnh Tín. Anh ý tứ liếc nhìn bạn. Tín ra vẻ thờ ơ, thỉnh thoảng mỉm cười rồi chính anh đứng lên kết thúc cuộc gặp gỡ.
Ông giám đốc với nét mặt quan trọng dặn dò Sương:
- Cô cố gắng thu xếp việc nhà cho ổn, muốn gửi cháu ở nhà trẻ xí nghiệp thì viết đơn. Bao giờ đi làm được thì báo trước ít nhất một ngày để tôi thu xếp. Cô nên nhớ trong quý này có đợt xét biên chế nên càng tới sớm càng tốt...
Sương lễ phép:
- Dạ thưa chú, nếu vậy thì cháu xin chú ba ngày nữa, cô mỉm cười liếc nhìn đồng chí Tổng giám đốc và Luân.- Ba ngày nữa là hết tuần, hết tháng. Cho nó gọn chú ạ.
- Ồ, cô thật thông minh. Vậy cứ thế nhé, khỏi phải hẹn lại.
- Vâng, cháu cám ơn chú.
Công việc mở đầu coi như thế là ổn thỏa, Luân và Sương xin phép ra về. Vừa dắt xe đạp ra khỏi cổng xí nghiệp thì nghe Tín gọi. Luân bảo Sương giữ xe, anh vội chạy lại chỗ bạn:
- Xin cảm ơn cậu lần nữa - Luân nói và nắm chặt tay Tín. Tín khẽ thở dài rồi buông một câu rất khó hiểu:
- Chính mình phải cám ơn cậu mới đúng. Thôi về đi.
- Ơ hay, thế cậu gọi mình lại có việc gì?
- Mình định bảo cậu gởi xe đạp lại đây, ta đi chơi chút xíu, còn sớm mà...
- Được, được. Để mình bảo Sương nó đạp xe về trước, chút cậu cho mình tới đầu ngõ...
Tín dừng lại bật lửa hút thuốc rồi đặt tay lên vai bạn:
- Ừ, thôi thế cũng được.
Họ vào quán cà phê gần đó, sau khi Luân đã "hối" Sương về một cách trịch thượng. Tín quẳng bao thuốc xuống bàn, ngồi ngửa đầu lên thành ghế với nét mặt buồn rũ rượi. Luân thật thà hỏi bạn:
- Cậu có chuyện gì không vui phải không?
- Buồn chán đến không còn thiết gì nữa - Tín nói.
- Sao thế?
- Lẽ ra hồi ấy, sau khi ra viện, mình cứ về mẹ nó đơn vị, đánh đấm vài trận nữa, nhận cái danh Anh hùng rồi chết quách thì giờ nhẹ nhõm biết bao!
Luân thực sự lúng túng, không biết nói thế nào. Mấy bàn bên khách chụm đầu vào nhau chuyện trò. Tiếng nhạc êm nhẹ, có cảm giác vừa thanh nhàn lại vừa trang nghiêm. Luân liếc nhìn bộ dạng u uất của bạn, chợt nhớ cái ngày mưa tầm tã năm nào. Hồi ấy anh được Trại viết của Quân khu cử xuống trạm xá gặp Tín, lấy tài liệu viết bài, khi vết thương của Tín đã tạm ổn định. Tín rất khác với Nguyễn Trường Tín mà anh được đọc qua bản báo cáo thành tích của quân khu. Càng khác xa "Con mãnh hổ" người ta đã tả anh trên báo. Mới đầu Tín không đồng ý gặp Luân vì anh không muốn mình bị "mổ xẻ tâm lý", theo cách nói của các nhà báo. Anh rất bất bình khi đọc bài báo về mình, rằng trước khi ra trận anh viết thư cho người yêu. Rằng khi vung tay ném thủ pháo anh đã nhớ tới lời động viên của đồng chí chính trị viên, vân vân. Nhưng rồi Luân cũng tìm được cách gần gũi Tín trong những ngày ở trại an dưỡng, trước khi Tín nhận được điện Quân khu cho phép anh tự chọn: một là, sau khi ổn định sức khỏe, về lại đơn vị chiến đấu thêm thời gian nữa, trên sẽ xét phong Anh hùng. Hai là, nhận danh hiệu dũng sĩ, nhận huân chương chiến công, nhận quyết định kết nạp Đảng tại mặt trận rồi ra Bắc. Thực ra nếu như trước trận đánh Tín đã là đảng viên thì việc phong Anh hùng không có gì phải bàn cãi nhiều. Tín biết điều ấy và anh không đắn đo nhận quyết định ra Bắc. Cái hôm Luân và Tín chia tay ở trạm giao liên mưa tầm tã,Tín nắm tay Luân, nói:
- Hẹn gặp nhau ở hậu phương, nếu cậu hứa sẽ không viết thêm gì về mình.
Vậy mà bây giờ gặp nhau, đúng như lời hứa.
Luân xoay xoay ly cà phê, ngước nhìn bạn:
- Hồi ấy cậu ra Bắc mình nghĩ cứ tiêng tiếc, nhưng mình cho rằng cậu đã suy nghĩ kỹ hơn mình...
- Đúng ra là một cuộc vật lộn bên trong dữ dội - Tín nói - Nhưng bù lại, ra Bắc được vào đại học, được đi nghiên cứu sinh và bảo vệ luận án Phó tiến sĩ, đối với mình như thế, tưởng là may mắn. Ai ngờ...
- Mình hy vọng y học hiện đại không khuất phục trước ca bệnh như cậu, nếu như cậu bỏ ra một thời gian tìm thầy, tìm thuốc.
Tín cười chua chát:
- Chiến tranh là một căn bệnh mà mỗi con người không tự cứu chữa được! Cậu không biết, sau khi ký quyết định ly hôn với cô vợ thứ hai, mình đã có lúc nghĩ tới khẩu súng! Sức khỏe của mình, như cậu thấy đấy, không đến nỗi tồi. Về mặt sinh lý, nói xin lỗi cậu, mình cảm thấy hết sức bình thường. Nhưng vì sao? - Bỗng Tín ôm đầu rồi lắc mạnh - Chẳng vì sao cả. Chỉ vì mình... Chưa... có... con.
- Liệu có thể nối lại được nữa không?- Luân ngớ ngẩn hỏi.
- Không! Không bao giờ! Thật là ghê tởm!
Không khí buồn bã nhấn chìm hai người. Tín gọi thêm hai ly rượu. Luân ngăn bạn:
- Không nên uống rượu nhiều, Tín ạ.
- Mình có đủ bản lĩnh để tự kìm chế. Cũng như mình đã kìm chế không tìm gặp cậu hơn mười năm nay. Tình cờ hôm nay, đang chán nản thì thấy bà văn thư đọc quyển truyện của cậu. Mình xem, thấy đúng là cậu không viết gì về mình, mặc dù có một vài chi tiết. Cũng may là nếu như không gặp nhau, không hiểu rồi mình sẽ thế nào...
- Làm việc - Lân nói. - Đó là biện pháp hiệu quả nhất điều trị bệnh tâm thần.
- Có thể đúng với nghề nghiệp các cậu. Nhưng với mình, nói thật với cậu, không đơn giản thế!
Sau một phút im lặng, Tín cầm ly rượu uống cạn, rồi nói:
- Thôi, về. Tóm lại là không nên quan trọng hóa điều gì cả.
Luân cũng đứng lên. Họ bước ra cửa tiệm, cảm thấy không khí tĩnh lặng và dễ chịu. Tín vươn vai rồi đặt tay lên vai bạn, nói:
- Lẽ ra khi nãy cậu để cô Sương cùng ở lại thì đẹp quá.
Luân không đủ tinh khôn để nhận ra nỗi niềm của bạn, anh thật thà:
- Ôi giời. Nó còn con nhỏ. Vợ mình phải trông hộ đấy.
Chiến xe con của Tín đã chờ họ ở cổng Xí nghiệp. Trong thoáng chốc hai người đã tới khu nhà. Luân mời Tín và cậu lái xe vào nhà chơi. Nhưng Tín từ chối. Sương cũng kịp chạy ra chào Tín trước khi xe quay đầu...