26 - 30

26 - CHẾT VẪN LƯỜI Một anh nọ có tiếng trên đời là làm biếng. Suốt đời chỉ ăn bám cha mẹ, vợ con, anh em, chớ chẳng chịu động chân nhúng tay vào một công việc gì. Khi chết xuống âm phủ, Diêm-Vương mới kết tội, bắt anh phải đầu thai làm con mèo. Khi quỷ sứ điệu ra, anh ta cố năn nỉ xin cho phép được kêu nài một việc. Diêm Vương thấy vậy mới cho anh được nói. Anh quì xuống tâu rằng : - Tâu lạy Diêm Vương, con chỉ xin một điều là bắt con đầu thai lên làm mèo thì cho con làm mèo đen có đốm trắng ở đầu. Diêm-Vương nghe tâu, lấy làm lạ hỏi : - Tại sao nhà ngươi xin như thế ? Anh ta trả lời : - Dạ, tâu Diêm Vương, vì nếu ngài cho con được đầu thai lên làm mèo đen, có đốm trắng ở đầu, thì tối đến con ngồi đâu, chuột nó cũng tưởng là nắm cơm, hễ nó lại ăn thì con bắt được để xơi thịt nó, mà khỏi phải mất công ngồi rình vậy.

27 - CÂY BẤT Một anh kia sức học dốt như con bò. Ấy thế mà cũng dám đi ngồi dạy chữ nho ở trong một xã nọ Khi học trò đọc sách Tam tự kinh đến câu ‘‘Phàm huấn mông’’ tức nghĩa là ‘‘phàm dạy trẻ’’, anh ta quên mất nghĩa, sực nhớ lại trước, ông thầy dạy minh có nói khi gặp chữ nào có đánh dấu một cái khuôn tròn thì là ông [1], nên anh ta tưởng là ba ông thánh hiền chi chi đó. Vi vậy, anh ta cứ thế mà dạy cho học trò là ông Phàm, ông Huấn, ông Mông. Tới khi học trò học đến chữ ‘‘bôi’’ nghĩa là chén, anh ta không biết chữ đó là gì. Vì chữ ‘‘bôi’’ một bên là chữ ‘‘mộc’’ là loài cây, còn một bên chữ ‘‘bất’’ nên anh ta mới dạy học trò ‘‘băt’’ là cây bất. Một chị nọ ở sát bên cạnh nhà, nghe anh ta dạy thế, vốn chị ta cũng là người có chút ít theo đòi nghiên bút, nên chị mới vừa bồng con vừa ru to lên rằng :

Ai trồng cây bất bể Đông, Hay là ông Huấn, ông Mông, ông Phàm.

Rồi cứ mỗi lần ru con, chị lại hát lên, làm cuối cùng thầy ta phải mắc cỡ rút lui. Chú thích : [1] Nhưng ngoài ra chữ có khuyên còn có nghĩa là những câu hay, đáng ghi nhớ.

28 - CÁ RÔ LÁCH NGƯỢC Một ông già nọ chết, vốn nhà cũng khá giả, nên khi tống táng xong, con cháu mới cử hành tể lễ. Trong cuộc lễ có đủ cả kèn trống. Các quan viên đến dự cũng khá đông. Trên bàn thờ, ở trước bài vị ông, có một mâm cơm cúng. Vi ông mới chết, nêu trên mâm cơm chỉ có một chén cơm, một đôi đũa, một chén nước mắm, một hột gà luộc và một con cá rô. Một ông quan viên nó được cử vào tế và đóng vai tiến tửu. Cuộc lễ bắt đầu, trống kèn nổi đậy. Ông thông xướng xướng ? - Cử ai (bắt đầu làm lễ khóc). Tang gia từ lớn chí nhỏ, ai nấy đều phục xuống mà khóc. Một lúc ông thông xưởng lại xưởng: - Tiến tửu. Nghe xướng vừa dứt, ông quan viên nọ mới khệ nệ, mình mặc áo nhung đen, tay nâng bình rượu, khuỳnh tay ngay và rón rén đi từ từ, từng bước vào chỗ bàn thờ để đặt bình rượu lên rồi rót vào cái ly ở trước chỗ bài vị ông già. Rót rượu xong, ông quan viên thấy con cá rô mập quá, mới thò tay lấy trộm, rồi trong lúc không ai để ý ông giắt vội giắl vàng con cá lên trên khăn chít đầu, rồi trở về chỗ cũ. Người con gái ông già đang làm lễ cử ai trông thấy, nhưng trong nhà có việc, không lẽ lại đem ra mà nói; mà nói làm sao chớ, khi đang tế lễ thì sao mà nói được. Bởi thế chị ta mới phục xuống, vừa khóc cha vừa kể : - Ối cha ơi, là cha, cha bỏ chúng con. Chị vừa khóc đến đó, thì trời mưa đổ xuống ầm ầm, vì vậy chị ta mới lại khóc và kể : - Ối ! cha ơi là cha, cho bỏ chúng con, cha đi đâu giờ, để : Trời làm đại hạn, mưa rào, Cá rô lách ngược lên đầu quan viên. Cả đám tang, ai nghe chị khóc cũng lấy làm lạ, không hiểu nghĩa gì. Cho mãi tới khi bế mạc, mọi người mới biết là câu chuyện có thật, vì con cá rô cúng ở mâm cơm cúng đã biến mất lên đầu một ông quan viên nọ.

29- THẦY ĐỒ ĂN VỤNG CHÈ Một ông thầy đồ ngồi dạy học ở một nhà kia. Bữa nọ, nhà chủ làm lễ cúng thần. Số chè nấu để cúng rất nhiều, nhưng chủ nhà chỉ đem lên mời thầy một chén. Thầy ăn còn thèm quá, song không biết làm sao. Vì thế, tối đến, thầy lén dậy, ăn cho sáu bảy tám chén, đã thèm rồi đi ngủ. Tưởng mọi chuyệu đều xuôi như nước chảy, ai dè ăn ngọt nhiều quá, nửa đêm thầy bị sôi bụng óc ách và mắc đi đại tiện quá xá. Thầy toan ra đi, nhưng phần vì đêm hôm, sợ chó chủ nhà sủa, phần thì các cửa bị chủ nhà đóng chặt quá, mở không được, mà kêu thì mắc cở. Quýnh lên, không biết làm sao mà giải quyết được, sẵn có tráp để đựng sách và nghiên bút, thầy mới đem ra, rồi đi ngay vào tráp, xong khóa lại. Sáng mai thức dậy thật sớm, thầy định đem tráp đi ra ngoài một chỗ xa để đổ. Thầy nói với chủ là về thăm nhà. Nhưng chủ thấy thầy đem tráp theo, tưởng thầy nghỉ luôn, thôi không ở dạy con mình học nữa ; lý do này không biết tại đâu, hoặc giả mình làm điều gì vô lễ phật ý thầy mà không hay. Nghĩ vậy, ông chủ mới có theo năn nỉ. Một bên thì người cố lưu, còn một bên thì một người cứ nhất định mà đi. Ông chủ nhà lưu thầy không được, mới giành lấy cái tráp để cho thầy ở lại. Một bên giành cái tráp giữ lại, một bên giành cái tráp đem đi, hai bên cứ giằng co mãi. Thế là sơ ý tuột tay, cái tráp rớt xuống đất bựt hẳn nắp ra. Thầy ta mắc cỡ, ù té bỏ chạy, vừa chạy vừa ngoảnh mặt lại nói với theo : - Đó, của nhà ông, tôi trả tất cả đó !

30.- ĐƯỢC CẢ ĐƠN LẪN KÉP Một cô nọ tuy có chồng hẳn hòi, nhưng lại đi mèo một anh chàng Iối xóm. Vì thế nên hễ chồng đi khỏi, là cô ta lại đón anh lối xóm sang nhà. Một hôm cô ta và anh lối xóm đang trò chuyện ở trong buồng thì sịch anh chồng đẩy cửa vào. Thấy thế, anh lối xóm vội vàng chui xuống gầm giường, còn cô ta thì giả cách đau bụng rên la lăn lộn ở trong mà, bảo chồng : - Mình ơi ! có mau mau dắt tôi ra sau vườn đi đồng không chết mất bây giờ. Chồng cô vội vàng dắt vợ ra sau nhà. Ra đến nơi, chị nọ cố rặn mà nói rằng : - Mày mà không ra mau thi chết cả tao lẫn mày nữa bây giờ. Anh lối xóm nghe được vội vàng chui ra, chạy về, nhưng chẳng may đi vừa đến sân lại bước phải chỗ trơn, nên té cái đụi. Sợ chồng cô ta biết, anh ta liền cạy ngay một tí rêu, vo tròn lại, rồi đứng dậy đi vào bảo chồng cô kia rằng : - Tôi ở bên nhà nghe bác gái la đau bụng, từ sớm mai chưa hết, nay có viên thuốc này hay lắm đưa sang để bác gái uống xem hết không ? Anh ta vừa nói vừa đưa viên rêu cho cô kia nhai nuốt đi. Cô ta vừa mới nuốt xong, đã la bớt, và sau một lúc là hết hẳn. Anh chồng thấy thế, cám ơn anh lối xóm hết sức, song anh không biết lấy gì mà đền ơn lại. Bởi thế nên anh ta nghĩ mãi và cách đó vài hôm đến phiên chợ, anh ta mới bảo vợ đi chợ mua một con gà và một chai rượu thuốc sâm nhung bổ thận, để về làm một mâm cơm, trước vái ông bà, sau là để mời anh lối xóm qua nhậu để tạ ơn anh đã có lòng tốt cho viên thuốc hay cứu cho vợ anh hết đau. Ở trên đời này, biết bao nhiêu người bị người khác hại lại phải mang ơn người ta thật là mỉa mai, chua chát.