- IV - Lâu đài do đánh bài được- -

Vụ án mạng xảy ra lúc nửa đêm, trong cái đêm đầu tiên của nhiệm kỳ phán quan của mình không làm phiền lòng thẩm phán Cosma Damian nhiều. Ông còn chưa đo được tính nghiêm trọng của sự việc. Ông hơi khó chịu vì không cảm thấy xúc động bởi vụ án bao nhiêu. Nạn nhân là một người lạ, tại một thành phố lạ, chưa quen biết, nơi mà ông thẩm phán vừa mới đến có vài ngày. Để người ta cảm thấy thật sự tính nghiêm trọng của một biến cố, thì biến cố phải xảy ra trong vùng lân cận; thí dụ, một xe buýt bị lật ở trung tâm thủ đô Paris làm cho dân ở thành phố Paris xúc động nhiều hơn là một tai nạn xe lửa xảy ra ở Phi Luật Tân. Nhật báo ở Paris sẽ tường thuật tai nạn xe buýt ở trang nhất và tai nạn khủng khiếp ở Phi Luật Tân chỉ ở trang ba hoặc trang tư mà thôi, mặc dù nó đã làm nhiều người thiệt mạng. Agapia, đối với thẩm phán Damian là một thế giới xa lạ và chưa biết, cũng như nước Phi Luật Tân đối với người châu Âu. Damian phải cố gắng để cảm thấy tính bi thảm của vụ án mạng này. Vụ ám sát một thanh niên về nghỉ phép. Một tội ác như thế quan hệ đến thẩm phán Damian với tư cách là thẩm phán. Đó là nghề của ông, nhiệm vụ của ông là phải phanh phui những trạng huống và những động cơ của vụ giết người này và tìm cho ra thủ phạm. Đối với cảnh sát trưởng Filaret thì khác, ông là dân Agapia. Đối với ông, đây là một vụ quan hệ trực tiếp đến ông. Gần như là đến chính bản thân ông. Vì thành phố nơi mình sinh ra, xứ sở mà mình là một phần tử thuộc cộng đồng ấy, là như phần nối dài vật lý của thân thể mọi người.

Đây là cuộc điều tra đầu tiên của thẩm phán Damian, và ông thấy lúng túng. Giống hệt như ở trường học, khi thầy giáo gọi ông lên bảng đen để hỏi ông về một vấn đề mà ông không biết. Trong trường hợp như thế, ông im lặng. Vì đứng đầu lớp, ông không thể tự cho phép mình muốn nói bất cứ gì, như các học sinh kém thường làm. Nhưng im lặng là một điều rất khó. Và những lúc im lặng, người ta thấy dài như những thế kỷ. Bây giờ ông là thẩm phán, ông phải im lặng bên cạnh gã xà ích và ông cảnh sát trưởng, như ông đã im lặng khi đứng trước bảng đen. Ông không biết vấn đề. Ông không biết gì cả. Và ông phải chủ trì cuộc điều tra.

- Hai nhân viên của tôi chắc là đã đến lâu đài rồi - Ông cảnh sát trưởng nói.

Tuyết rơi thành từng nụ lớn. Người ta có thể nói đây là một tấm màn nhung trắng, thật mềm dịu, thật êm ái. Dấu vết của chiếc xe trượt tuyết tức thời được tuyết xóa đi. Nếu có một ai đi phía sau thì người đó không ngờ có một chiếc xe trượt tuyết có hai con ngựa bạch kéo và chở ba người đàn ông, cũng leo lên về phía lâu đài dòng họ Tuniades theo con đường Các Nữ đồng trinh hiến dâng tình yêu cho Chúa, “Con đường Tình Yêu”.

- Này ông cảnh sát trưởng ông có nói là quãng đường từ ga lên lâu đài, người ta đi xe trượt tuyết hay đi bộ thì cũng mất hai mươi phút. Vì “Con đường Tình Yêu” chỉ có leo lên từng bước.

- Đúng như vậy - Ông cảnh sát trưởng nói.

- Vậy thì làm sao ông có thể quả quyết rằng hai nhân viên của ông đã đến lâu đài rồi? Họ chỉ có thể đến trên ấy rồi trong trường hợp ông đã phái họ lên đây trước khi biết được vụ án mạng đã xảy ra.

- Không, thưa ông thẩm phán. Hai nhân viên của tôi lên lâu đài theo một con đường khác. Có một đường đi thẳng. Một con đường tắt cho người đi bộ. Một con đường mòn nhỏ. Trong mười phút, nghĩa là nửa thời gian ít hơn, người ta đi từ ga lên lâu đài. Hai nhân viên của tôi đã đi theo con đường mòn ấy. Tức họ đã đến trên ấy rồi. Nếu kẻ sát nhân cũng đi xuống theo con đường mòn ấy thì nó đã đụng đầu với thám tử của tôi. Nếu nó đi xuống theo “Con đường Tình Yêu” nó sẽ rơi vào tay chúng ta.

- Không có đường thứ ba à? - Ông thẩm phán hỏi.

- Không - Viên cảnh sát trưởng đáp - Có “Con đường Tình Yêu” băng qua thành phố và lên đến tận lâu đài và chấm dứt tại đó. Nó không kéo dài xa hơn về phía Tây và leo lên cao hơn lâu đài, nhưng là bằng cách leo, trèo các mỏm đá. Còn bây giờ tất cả các lối ra về phía Tây đều nghẽn. Từ lâu đài, người ta có thể hoặc đi xuống theo một trong hai con đường, hoặc leo lên trời. Không có lối thoát nào khác, về mùa đông ra khỏi nơi đây còn khó hơn là ra khỏi một thanh trì kiên cố được bảo vệ chặt chẽ. Tuyết lấp bằng tất cả và ở đây tuyết sâu như một con suối. Tai họa đến ngay cho ai đặt chân ra khỏi con đường, người đó không sống sót được. Cũng như đã rơi tận xuống đáy biển.

Hai người im lặng. Sau một lúc cảnh sát trưởng Filaret hỏi:

- Ông thẩm phán đã tham quan lâu đài?

- Không - Thẩm phán Damian đáp - Tôi chỉ trông thấy từ xa - Ông nói thêm - Thật là một lâu đài ngộ nghĩnh, phải không? Một biệt thự miền núi thì đúng hơn. Nhưng cái cách nó được xây dựng trên cao ấy, trên mỏm núi đứng dựng nghiêng trên thành phố và toàn thể thung lũng, như một cái sân thượng, cho nên nó có vẻ là một tháp canh. Không phải là một lâu đài, mà là một vọng lâu.

- Đó là một lâu đài do đánh bài được - Cảnh sát trưởng Filaret nói - Người ta không biết đích xác là chủ nhân đã đánh ăn bằng chơi bài tây năm mươi hai con, bằng đánh ru-lét hay một trò chơi cờ bạc nào khác. Nhưng là đã đánh ăn trong một sòng bạc ở phương Tây. Điều đó thì đích xác! Người được bạc là một trong những tổ tiên của thanh niên bị giết đêm nay. Họ là dòng họ Tuniades. Họ là những tổng trấn ác ôn Phanariot. Cũng như những con chó sói, được chia thành băng nhóm, cái mà họ gọi là đảng phái chính trị, họ vơ vét xứ sở đáng thương này từ hàng bao thế kỷ. Các người thuộc dòng họ Tuniades, cũng như tất cả các quan chức cai trị Phanariot, mùa đông thì ở Paris thủ đô nước Pháp và ở những nơi khác đầy đủ tiện nghi ở Tây phương. Họ chỉ về xứ sở chúng tôi vào mùa hè. Để coi sóc mùa gặt hái. Những nông dân gặt hái trên đất đai của họ đều bị họ bịt miệng bằng những cái đai kim loại, như bịt mõm chó. Để nông dân không ăn được nho của họ. Sau đó họ bán hoa lợi thu hoạch được và trở về nơi mà từ đó họ đến đây.

Các ngài Phanariot ở qua mùa đông trong các sòng bạc, trong các đại-tửu-lâu và trong các du hý trường Tây phương, như các con gấu ngủ mùa đông trong hang của chúng. Họ đến xứ sở chúng tôi vào đầu mùa hè, như những con chó sói đói. Họ đến đây, xanh mét vì cuộc sống họ đã trải qua trong các hộp đêm và trong các quán ruợu. Một đêm mùa đông, một người trong dòng họ Tuniades đã đánh bài tại sòng bạc Riviera và đã ăn được cái biệt thự kiểu miền núi này. Và ông ta đã cho tháo ra, đem về từ Tyrol, từ Forêt-Noire hay từ Thụy Sĩ, nơi ông ta ở. Ông ta đem về đây, trên đất đai của ông ta, và cho xây dựng trên mỏm núi, nơi chỗ hiện nay của nó. Một lâu đài do đánh bạc ăn, tất nhiên là phải lạ kỳ. Và gớm ghiếc. Vả lại tất cả những gì dính dáng đến các ngài Phanariot đều mờ ám, đáng nghi ngờ và không bình thường...

- Dù sao đi nữa họ cũng không phải là ngươi nước ngoài - Thẩm phán Damian nói - Họ cũng cùng huyết thống với chúng ta nếu như những ký ức của tôi ở trường là đúng.

- Họ không phải là người nước ngoài, nếu con vật ký sinh không phải là xa lạ với da và máu mà nó hút... Về phương diện ấy, các ngài Phanariot là cùng huyết thống với chúng ta. Họ hút máu dân chúng từ lâu quá rồi đến nỗi cuối cùng họ có dòng máu với chúng ta. Muốn tìm ra người đã giết quân nhân trẻ tuổi Tuniade đêm nay thì phải lục lọi trong cuộc sống của những người Phanariot, và làm như thế còn tệ hơn là lục lọi trong các cống rãnh, trong các thùng rác hay trong các nhà xí. Có lẽ là phái đào bới trong các bản tông chi của họ. Lục lọi trong các thói quen của họ và trong các thói hư tật xấu của họ. Không phải là một công việc dễ chịu. Các người ấy chỉ có một việc làm; gieo tai họa cho người khác. Họ nhai ngon lành dân chúng ta từ bao thế kỷ, như người ta nhai bánh mì. Đối với chúng ta, họ là những con đỉa. Những con bạch thốn trùng. Những con ma cà rồng. Những con vật ký sinh. Các ngài Bộ trưởng của chúng ta. Các ngài hoàng tử của chúng ta. Các ngài tổng trấn của chúng ta. Ông thẩm phán sẽ hiểu biết họ. Ông đã đọc những điều nói về họ trong sách. Nhưng chính họ đã viết sách. Các sách sử ký nói láo.

- Một người trong ngành cảnh sát mà nói như vậy thì thật là quá khích! - Thẩm phán Damian nói.

- Tôi là dân ở đây. Để sống, mọi người cần có cội rễ. Chúng tôi không có đất để cắm rễ. Không có cộng đồng xã hội. Chúng tôi bị cấm có lịch sử. Lịch sử thuộc sở hữu của các quan Phanariot. Tôi và tất cả bà con của tôi, chúng tôi đã cắm rễ của chúng tôi trong cái tuyệt đối. Chính từ cái tuyệt đối mà chúng tôi rứt chất nuôi dưỡng chúng tôi. Nhựa sống của chúng tôi. Cái tuyệt đối còn khô cằn hơn đá. Nhưng đó là nơi duy nhất mà chúng tôi có thể cắm rễ. Sự thật là bánh mì duy nhất của chúng tôi. Nhưng đối với thiên hạ, sự thật là quá khích...

Chiếc xe trượt tuyết đột ngột ngừng lại. Bên trái, xuyên qua một tấm màn tuyết trong mờ, nửa trong, nửa mờ, người ta thấy hai đốm sáng vàng đỏ, như hai con mắt đã khóc nhiều lắm. Đó là cửa sổ phòng khách lâu đài Tuniade. Ở đó có xác người lính bị ám sát.

- Đây là chỗ mà ông Tuniade đã xuống xe. - Ismail nói.

Gã xà ích lại xoay về phía ông thẩm phán, cái thân xác khổng lồ của gã như một con gấu.

- Khách của anh đã bảo anh ngừng lại tại chỗ này hả? - Cảnh sát trưởng Filaret hỏi - Vì sao anh ta đã không cho xe đến tận lâu đài?

- Ông cảnh sát trưởng biết là con đường Tình Yêu chấm dứt ở đây từ chỗ này, không còn đường nữa. Tôi đã ngừng lại đây và tôi đã yêu cầu cậu ta đi bộ về nhà. Tôi sợ rơi xuống hố với hai con ngựa của tôi. Vả lại tuyết quá cao. Tôi sợ làm mệt ngựa. Đi bộ, tiện hơn. Nhất là đối với một người trẻ trung.

- Hãy xuống đi, Ismail, và hãy lặp lại mỗi động tác, như thể là điều ấy xảy ra bây giờ. - Viên cảnh sát trưởng ra lệnh.

Màn đêm, tuyết, sự tĩnh mịch, hai đốm ánh sáng đỏ và ba người đàn ông đứng gần bên chiếc xe trượt tuyết làm cho điểm tận cùng này thành một khung cảnh đầy bí ẩn. Bây giờ là hai giờ sáng thứ sáu. Gió bấc tiếp tục thổi.