Chương 3 CHẠY ĐUA VỚI MÙA ĐÔNG

Khi đến Onessa vào tháng Chín, Tobie và cha mẹ cậu hiểu ngay rằng chiếc đồng hồ đếm ngược đến mùa đông đã bắt đầu hoạt động. Mới tiết thu mà trời đã giá lạnh, xứ Cành La này hứa hẹn những mùa đông khủng khiếp. Đêm đầu tiên cả nhà phải ngủ ở bên ngoài thật khổ sở. Một luồng gió nhẹ mang theo hơi ẩm luồn qua dưới tấm chăn nơi gia đình bé nhỏ đó run lập cập.

- Lại đây con trai. Vào việc thôi.

Rạng đông hôm sau, ông Sim Lolness bắt đầu trổ nhà.

Trên Ngọn Cây, một tốp năm sáu thợ cùng một cỗ xe do bọ đầu dài đã thuần dưỡng cần đến sáu tháng mới trổ xong một căn nhà có kích cỡ khiêm tốn.

Người ta bắt đầu bằng cách dọn quang lớp vỏ cây để bố trí mấy ô cửa, một cửa ra vào và vài cửa sổ. Tiếp theo, người ta khoét vào khối gỗ để làm thành ba đến bốn gian chính, vị trí các gian này được tính toán để không làm tổn thương cây và đảm bảo nhựa cây được lưu thông.

Những ngôi nhà đẹp nhất được bố trí vài ban công, đồ đạc tiện nghi, lò sưởi hai ngăn. Một vài gia đình còn có bể hứng mưa để lấy nước dùng.

Gia đình Lolness chỉ dám hy vọng có được một gian phòng nhỏ dùng chung và một ống dẫn khói lò sưởi cho mùa đông đầu tiên này. Đó đã là một công việc quá sức.

Sim Lolness là một người đàn ông tầm thước, cao gần hai milimét, nặng có đến tám xentigram. Nhưng người đàn ông ngũ tuần khỏe mạnh này lại rất ít kinh nghiệm lao động chân tay. Người có thể đọc thuộc lòng cả xuôi lẫn ngược bản cửu chương đến số hạng hàng nghìn, người có thể viết những cuốn sách dày năm trăm trang Tuổi thọ của loài bọ cánh lớn, hay Vì sao loài bọ rùa không bao giờ có năm chấm trên lưng? Hay là Quang học của giọt nước, người chỉ bằng một cái liếc mắt đã phát hiện một ngôi sao mới, nhưng lại không hề biết cầm chiếc búa theo chiều nào và dễ chừng ông lại đóng cả ngón tay mình vào lỗ trước khi cầm tới cái đinh.

Ông phải tự mình học lấy tất cả mọi việc cùng với vợ con.

Tobie tiến bộ lên trông thấy và còn nhanh hơn bất kì ai. Lúc đó, cậu đã bảy tuổi. Cậu đảm nhiệm những việc cần đến sự tinh tế. Vóc dáng bé nhỏ cho phép cậu bé đục đường ống dẫn khói lò sưởi. Đó là loại công việc không thể giao phó cho những con bọ đầu dài.

Với bộ hàm sắc như dao rựa, những con bọ cánh cứng này không làm được những việc tỉ mỉ và phức tạp.

Việc nuôi những con bọ đầu dài để trổ nhà đặt ra một vấn đề rất tế nhị, bởi nếu điều khiển không khéo, chúng có thể bào Đại Thụ thành mạt gỗ. Cha của Tobie phản đối việc chăn nuôi bọ đầu dài theo quy mô lớn, công việc đang có xu hướng phát triển trên Đại Thụ, gắn liền với các ngành công nghiệp xây dựng.

Còn gia đình Lolness không hề có bọ đầu dài, không có thợ xây, không có cả đến công cụ nhỏ nhất. Tobie sử dụng giũa móng tay, cha thì dùng dao cắt bánh mì, mẹ thì đúc khuôn nhựa cây làm cửa sổ, khâu những mụn vải thành chăn và thảm.

Cả mùa thu đó chỉ gói gọn vào mỗi một việc trổ nhà. Một ngày hai bữa xúp đạm bạc giúp họ lấy lại sức. Đêm xuống cả nhà chỉ ngủ vài tiếng, và không đợi trời sáng đã tiếp tục công việc, dưới trời mưa.

☆☆☆

Buổi sáng hôm Giáng sinh, cả nhà khép cánh cửa gỗ lại sau lưng và ngắm nghía công trình của mình. Đây hẳn không phải là kiểu nhà người ta chọn mua theo catalogue. Nền nhà thoai thoải, tường nhà chỗ lồi chỗ lõm, cửa sổ có hình dạng của chòm Đại Hùng tinh. Lò sưởi nom giống một cái hốc hình tam giác và khói thoát ra theo một ống dẫn hình xoắn ốc.

Tobie kê một chiếc giường dọc theo lò sưởi và có thể kéo ri đô vào buổi tối để có không gian riêng. Trong số những mụn vải được khâu lại thành chiếc ri đô, người ta có thể nhận ra một cái quần đùi, hai áo sơ mi và một cái váy lót màu tím.

Không biết Tobie đã nằm dài trên giường lắng nghe tiếng lửa tí tách và nhìn ánh lửa phản chiếu lên mụn vải quần đùi trắng bao lâu trong những năm tháng đó? Những cái bóng và tia sáng chiếu lên làm thành một câu chuyện không có hồi kết mà mỗi lần Tobie tưởng tượng lại khác hẳn nhau.

Nhưng tối đầu tiên cả gia đình Lolness bước vào căn nhà của họ, Tobie đã không ngủ.

Cả ba đến ngồi trên giường của cha mẹ, đối diện với một đống lửa nổ lẹt đẹt. Họ nắm lấy tay nhau. Đúng lúc hạ chốt cửa thì bên ngoài gió nổi lên và một vài bông tuyết tan chảy ròng ròng trên cửa kính. Mùa đông đã ập tới.

Ngôi nhà tuy nhỏ bé và xiêu vẹo nhưng không có niềm vui nào lớn hơn ngồi trong căn nhà do chính tay mình dựng nên mà nghe gió bão gào rít bên ngoài. Nhìn môi mẹ lại thoáng nở nụ cười mà Tobie rơm rớm nước mắt. Thấy hai mẹ con xúc động, ông Sim đùa:

- Hai mẹ con có công nhận là chúng ta rất ổn không nào?

Tobie sụt sịt nói:

- Con khóc vì quá sung sướng đấy chứ, và cậu bật cười.

Nước mắt chảy dài trên má bà Maïa, và lần này, cả ba người cùng nhìn nhau cười.

☆☆☆

Kì lạ thay, mùa đông năm đó đọng lại trong tâm trí Tobie như một kỷ niệm êm đềm. Cả gia đình họ hầu như không rời khỏi nhà.

Buổi sáng, cả nhà ra ngoài làm một vài việc. Bà Maïa lấy một gói bột lá trong gian dự trữ thức ăn khoét trong vỏ cây, cách nhà vài bước chân mang về. Rồi cả nhà lại nhanh chóng quây quần trong gian phòng chung. Ngọn lửa đang núp trong hốc của mình chờ họ.

Tobie đặt tên cho ngọn lửa là Flam và đối xử với nó như một con thỏ nhỏ. Khi quay về phòng, Tobie vứt cho nó một thanh củi và Flam vui mừng chụp lấy.

Bà Maïa mỉm cười. Một đứa trẻ cô đơn bao giờ cũng tự tạo cho mình một người bạn đồng hành.

Ông Sim Lolness rút từ giá sách ra một tài liệu dày cộp màu xanh rồi đặt lên bàn. Ông giơ ra trước mặt Tobie một tập rồi khoanh tay nhìn.

Tobie bắt đầu cất giọng đọc to.

Ngày nào cũng vậy, suốt bốn tháng liền. Lúc đầu, Tobie không hiểu lấy một chữ những gì mình đã đọc cho cha nghe. Ba tuần đầu tiên, cậu hoàn toàn không hiểu tí gì về tài liệu “Kiến tạo của lớp vỏ cây”, ngay cả khi thỉnh thoảng cha cậu buột ra một tiếng thở dài mãn nguyện hay một tiếng ậm ừ nhỏ chứng tỏ giáo sư Lolness đang lắng nghe cuốn sách khoa học như đang nghe những chuyện phiêu lưu.

Tobie ngày càng tập trung. Cậu bé vô cùng vui sướng khi hiểu được những thuật ngữ như “ánh sáng”, “chuyển động trượt”. Rồi dần dần, các khái niệm bắt đầu sáng tỏ. Tài liệu thứ hai mang tên “Tâm lý học của bọ cánh màng”, và Tobie nhanh chóng hiểu ra nó nói về loài kiến. Giọng đọc của cậu ngày càng tự tin hơn. Bà Maïa đã đan lát trở lại, thỉnh thoảng trong những lúc đó, bà rời mắt khỏi đống đồ đan của mình, cũng hết sức chăm chú lắng nghe.

Tất cả những tập tài liệu đó chứa các nghiên cứu chính của giáo sư Lolness, và vợ ông vẫn còn nhớ rõ từng thời điểm mỗi công trình được biên soạn. Ví dụ công trình “Kén nhộng của loài bướm” nhắc bà nhớ lại những năm tháng đầu tiên đời vợ chồng son, mỗi tối ba Sim về nhà, mũ nồi đội lệch, hoan hỉ kể ngay cho vợ phát kiến của mình.

☆☆☆

Sang đến tháng Tư, họ vẫn chưa hề gặp mặt ai và không rời xa nhà quá mười phút. Nhưng đến tuần đầu tiên của tháng Tư, khi xung quanh họ những chồi non mập mạp bắt đầu căng lên và nứt ra dưới sức ép của nhựa cây thì cả nhà nghe thấy tiếng động.

Lúc đầu, Tobie tưởng mình ngủ mơ. Có người đang gõ vào của kính. Cậu tưởng đó là cơn mưa cuối cùng trước những ngày xuân ấm áp. Nhưng tiếng cốc cốc lại vang lên. Cậu quay về phía cửa sổ và nhận ra một khuôn mặt râu ria xồm xoàm đang nhìn mình. Cậu ra hiệu cho cha, ông Lolness sững lại ngạc nhiên một lúc rồi ra mở cửa.

Một người đàn ông luống tuổi đang đứng trước nhà.

- Tôi là Vigo Tornett, hàng xóm của anh.

- Rất hân hạnh, tôi là Sim Lolness.

Cái tên Tornett nghe quen quen. Ông Sim nói thêm:

- Xin lỗi, tôi ngờ ngợ đã gặp bác ở đâu rồi…

- Không, chính tôi mới biết anh, giáo sư ạ. Tôi vô cùng ngưỡng mộ các nghiên cứu của anh. Tôi đã đọc cuốn sách anh giải thích về nguồn gốc của vận vật. Tôi đến đây để chào gia đình anh, cùng là chỗ hàng xóm láng giềng với nhau.

- Hàng xóm ư?

Ông Sim phóng tầm mắt qua đôi vai của ông Tornett. Ông đang chưa hiểu sao lại có được hàng xóm láng giềng trong cái chốn khỉ ho cò gáy như Onessa này. Ông già Tornett giải thích:

- Tôi sống ở ngôi nhà đầu tiên cách đây ba giờ đi bộ về phía mặt trời lặn.

Ông bước vào phòng và rút ra từ chiếc ba lô con một gói giấy nâu.

- Tôi sống với người cháu trai làm nghề vắt sữa ấu trùng. Tôi mang đến cho gia đình khúc dồi.

Bà Maïa bước lại gần và nhận lấy cái gói.

Dồi ấu trùng là một món ăn ngày lễ được bán trên Ngọn Cây với giá đắt khủng khiếp. Nhưng nó lại được sản xuất ở dưới Cành La này, cái xứ nghèo nhất và kém phát triển nhất của Đại Thụ. Bác Maïa mở gói giấy đựng tám khúc dồi to tướng bóng loáng.

- Trời ạ, bác Tornett, làm sao chúng tôi dám nhận…?

- Xin chị nhận cho, hàng xóm với nhau, giúp đỡ nhau đôi chút cũng là thường mà.

- Bác nán lại đây dùng bữa với chúng tôi.

- Cảm phiền chị, tôi phải về nhà cái đã. Nhưng vì tôi không muốn đợi thêm một ngày nào nữa mà không qua chào anh chị. Cái bệnh thấp khớp làm tôi tê liệt suốt cả mùa đông, chẳng may tôi lại không hợp cái khí hậu này. Xin bỏ quá cho. Mãi đến hôm nay tôi mới được làm một người hàng xóm thân tình.

Ông bắt tay mọi người và ra về.

☆☆☆

Nhờ chuyến viếng thăm đó mà một mùa tươi đẹp bắt đầu.

Cái gọi là mùa đẹp ở xứ Cành La này cũng chỉ là một mùa bớt ẩm ướt hơn, đỡ giá lạnh hơn và trời hửng sáng hơn những tháng còn lại của năm mà thôi. Còn thì quần áo không lúc nào hết ẩm, chân và tay lạnh cóng ngay khi bước ra khỏi nhà…

Tobie đã ngừng việc học và đọc những kiến thức khoa học và bắt đầu khám phá vùng đất mới này. Cậu rời nhà từ sáng sau khi húp một bát nước vỏ cây đặc sánh và trở về khi trời tối, người ngợm bẩn thỉu và ướt nhèm, tóc tai rối bù, đôi mắt mệt mỏi nhưng rực sáng.

Cậu sắp tiến hành cuộc thám hiểm về hướng nhà ông Tornett. Cậu lạc đường mất năm lần trước khi giáp mặt ba con ấu trùng to đùng đang ngáy o o trong tổ kén. Ông Vigo Tornett từng nói về người cháu trai làm công việc vắt sữa ấu trùng nên Tobie đoán chừng mình không còn cách mục tiêu bao xa. Cuối cùng cậu cũng tìm thấy căn nhà. Hai phòng đơn không cửa sổ, với một cánh cửa ra vào rộng. Một anh chàng kỳ lạ đang ngồi trên ngưỡng cửa. Nhìn thấy Tobie, anh ta đứng dậy và biến mất. Ông già Tornett từ trong nhà bước ra và mỉm cười với Tobie.

- Thật là vui được gặp lại cháu. Làm sao cháu tìm được đường đến đây?

Nhân vật kia xuất hiện trở lại sau lưng ông Vigo Tornett. Ban nãy không phải Tobie mơ. Ông Tornett giải thích:

- Đây là Plum, cháu họ của ông. Chúng ta đang ở nhà nó đây. Nó tốt bụng cho ông bác già cả này ở nhờ từ mấy năm nay rồi. Plum, bác giới thiệu với cháu…

- Em là Tobie, Tobie vừa nói vừa chìa tay ra.

- Phải đấy, Tobie Lolness, ông Tornett nhắc lại. Bác đã kể cho cháu nghe đấy. Tobie là con trai một vĩ nhân, một nhà bác học siêu việt: Sim Lolness…

Plum ậm ừ tỏ vẻ yên tâm rồi trở về nhà.

- Plum bị câm. Nó làm nghề vắt sữa từ hai mươi năm nay. Giờ nó đã ba mươi lăm tuổi rồi.

Thế mà Tobie cứ ngỡ anh ta mới mười hai tuổi rưỡi.

Tobie mở túi lấy bánh quy ra mời ông Tornett cùng ăn. Cậu rất ngạc nhiên được đón tiếp chân tình, như một người bạn. Ông Vigo Tornett thật vô cùng đáng mến. Ông kể về vùng đất này với một sự trìu mến và nói mình đã bắt đầu cảm thấy gắn bó với nơi đây. Chỉ có đôi chân của ông là phiền phức vì ở đây và thường xuyên làm ông đau nhức vì độ ẩm cao.

- Thời trai trẻ ông rất khờ dại. Ông đã từng làm những điều vô nghĩa lý. Bây giờ ông đã già, ốm yếu, nhưng mắt thì mở to hơn. Hình như rốt cuộc ông cũng trưởng thành.

Plum thỉnh thoảng lại ghé đầu qua cửa, nhìn chòng chọc vào người khách trẻ tuổi. Tobie ra dấu thân thiện thì anh ta lại biến mất hút như một luồng không khí.

- Cháu mấy tuổi rồi hả, chàng trai? Ông Tornett hỏi.

- Bảy tuổi ạ, Tobie đáp.

Ông Tornett cắn miếng bánh rồi gật đầu.

- Thế là cùng tuổi với con bé Lee…

- Bé nào cơ ạ?

- Cô bé Lee, ở đường biên.

- Đường biên nào ạ?

- Đường biên Trụi, cách nhà cháu bốn đến năm giờ đường.

Tobie biết rất rõ sự tồn tại của những người Trụi, nhưng đây là lần đầu tiên người ta công khai trước mặt cậu. Từ “Trụi” được coi là một từ thô tục không nên nói trước mặt trẻ con.

Câu chuyện dừng ở đó vì ông Vigo Tornett nhận thấy đã muộn nên giục Tobie về nhà trước khi trời tối.

Ngày hôm đó, khi đã nằm dài trên giường lắng nghe tiếng than hồng nổ lép bép và tiếng kim đan lách cách của mẹ, Tobie như nhìn thấy những đường nét thân thể kỳ bí của người Trụi in lên trên miếng vải quần đùi trắng của ri đô, cùng lúc cái tên cô bé Lee trở lại trong tâm trí cậu.

Khi một cậu bé bảy tuổi, sống cách biệt và cô đơn biết được rằng cách nhà mình chưa đến một ngày đường có một đứa trẻ khác bằng tuổi mình, cậu có thể làm tất cả để tìm cho ra đứa trẻ đó. Đó là lực hút của nam châm mà trẻ con biết rất rõ.

Và cả những người đang yêu.

☆☆☆

Thế mà cũng phải mất trọn một tháng trước khi sự kiện lớn xảy đến.

☆☆☆