Chương 6 BÍ MẬT VỀ BALAΪNA

Cậu làm gì thế?

Elisha gieo mình xuống hồ, Tobie ngượng ngịu quay mặt đi, trong lúc đó cô bé đã lặn sâu dưới làn nước.

- Cậu làm gì thế Tobie? Không xuống đây à?

- Không…

Cô bé đã sải tay bơi lại gần thác nước giờ đang đổ thẳng xuống người cô. Chỉ nghe loáng thoáng tiếng cô lẫn vào tiếng thác nước dội xuống.

- Xuống đây đi, Tobie!

Nhưng Tobie vẫn ngồi trên bãi.

Thỉnh thoảng Elisha lặn sâu xuống mặt gương phơn phớt xanh. Đôi chân biến mất sau cùng. Cô bé lại ngoi lên, thở hổn hển, hàng mi lấp lánh ánh nước, rạng ngời.

Sáng hôm đó là ngoại lệ, cậu hầu như không nhìn cô bạn gái. Gương mặt đăm chiêu, cậu mải miết suy nghĩ.

☆☆☆

Đó là năm thứ tư cả nhà sống ở Cành La. Cuộc sống vẫn giữ nhịp đều đặn.

Những đợt lạnh kéo dài, ai nấy đều ở lì trong nhà tránh rét. Tobie quên cả ánh mặt trời mà khép mình vào công việc nghiên cứu với cha. Cơ thể cậu như một cành cây ngủ quên trong khi bộ não đâm chồi.

Cậu học hỏi với niềm ham thích và đọc ngấu nghiến những tập tài liệu dày cộp của cha trong một thời gian kỉ lục. Cha còn buộc Tobie nghiền ngẫm nhiều lần cùng một chủ đề để kho kiến thức dành riêng của cậu không bị nhanh chóng vơi cạn. Nhưng giáo sư Lolness cũng hiểu rằng tri thức là một thế giới không ngừng đẩy xa những giới hạn của mình. Đôi khi ông so sánh tri thức với chính Đại Thụ.

Bởi vì cha của Tobie một mực bảo vệ cái ý kiến bị cho là điên rồ rằng cây lớn lên.

Đó là một trong những đề tài nghiên cứu không được đánh giá đúng mức nhưng lại là niềm say mê thực sự của giáo sư. Các nhà bác học tranh cãi về chủ đề này. Đại Thụ có thay đổi không? Nó có trường tồn vĩnh viễn không? Nguồn gốc của nó là từ đâu? Liệu sẽ có ngày tận thế không? Và nhất là: có tồn tại một cuộc sống khác ngoài Đại Thụ không? Những câu hỏi này châm ngòi cho một cuộc tranh luận nảy lửa mà Sim Lolness lại không đồng quan điểm với tư duy thời thượng.

Cuốn sách của ông về các nguồn gốc không được đón nhận. Ông thuật lại lịch sử của Đại Thụ như lịch sử của một sinh thể. Ông cho rằng lá cây không phải là những cây nhỏ độc lập mà nó là hiện thân của tứ chi bắt nguồn từ một sức sống mãnh liệt.

Điều gây khó chịu cho độc giả là ở chỗ, cuốn sách viết về nguồn gốc nhưng thực chất là đề cập đến tương lai. Nếu Đại Thụ sống như một rừng rêu thì nó yếu ớt kinh khủng. Nên cần phải nuôi dưỡng cho sinh thể này để nó mở rộng vòng tay với họ.

☆☆☆

Ngay khi mùa xuân ló dạng, Tobie cũng thò mặt ra ngoài.

Cậu không tư duy nữa mà cảm nhận.

Cậu không suy xét nữa mà hít thở.

Cậu bỏ lại chồng tài liệu nặng trịch và thử theo chân Elisha ngụp lặn trong vòng xoáy những dự định và khám phá. Hai đứa cùng nhau thám hiểm Cành La, chạm tay vào trục thân chính, mò tới tận những vùng tăm tối. Chúng mạo hiểm đến tận đường biên lớn, nơi hết sức cuốn hút đối với Elisha. Chúng tiến sâu vào những vùng đầm lầy hay hang động sáng sủa có những tổ ong bò vẽ bị bỏ quên.

☆☆☆

- Xuống đây tắm đi, Elisha nói với Tobie.

Lần này cô bé nói như ra lệnh nhưng Tobie vẫn không rời khỏi bãi. Lòng cậu buồn man mác mà không hiểu vì đâu. Cậu nhìn theo một cành nhỏ ngập phân nửa dưới nước. Lần đầu tiên, Tobie nghĩ đến cuộc sống trước đây. Cành La đã dạy cho cậu tất cả, nhưng khi sắp bước sang tuổi mười một, bỗng nhiên nỗi luyến tiếc quãng đời thơ ấu trỗi dậy trong cậu.

Cậu nhớ đến Léo. Cậu không hề có một tin tức nào về Léo.

Một tình bạn bị chia cắt ở hai đầu thế giới sẽ ra sao? Tobie chưa bao giờ đặt cho mình câu hỏi này. Đối với cậu, Léo Blue như đã gắn bó máu thịt. Tobéléo. Không gì có thể chia lìa hai đứa. Chúng đã thề ước với nhau, mặt đối mặt vào một đêm thu trên xứ Ngọn Cây. Tobie biết rằng cha của mình và cha của Léo cũng đã thề ước tri âm tri kỉ từ bốn mươi năm về trước. Ngay cả cái chết của El Blue cũng không phá vỡ lời thề.

Blue và Lolness, tình bạn cha truyền con nối, vĩnh cửu.

Bốn năm đã trôi qua mà Tobie và Léo không thể trao đổi cho nhau dù chỉ một lời nhắn. Nhưng Tobie không quên bất cứ chuyện gì. Nhiều lần cậu choàng tỉnh giấc giữa đêm mỗi khi mơ đến bạn.

Trong giấc mơ, gặp lại Léo nhưng cậu không nhận ra bạn mình nữa. Người bạn ấy đã trở thành một ông già nhỏ thó mặc chiếc quần cộc của Léo và đội cái mũ không vành của Léo, và chiếc răng sứt vẫn tạo ra cho cậu ấy nụ cười nom tựa như một cái nháy mắt. Tobie không thích cơn ác mộng này.

Ngồi bên bờ hồ, cậu đắm chìm trong quãng đời xưa. Cậu ước sao được quay trở lại ngôi nhà cũ ở trên Cành Cao. Ngôi nhà ấy tên là Chỏm Cây. Nhà chỉ có một mảnh vườn nho nhỏ nhưng thật ngay ngắn với hai lối đi được san phẳng. Cuối vườn rủ xuống một cành rỗng mà cậu không được phép đến gần. Một cành rỗng lơ lửng trên không. Lỗ hổng quá bé đối với một người lớn nhưng Tobie có thể lọt qua một cách dễ dàng. Một hôm, cha đã túm chân cậu kéo lại khi cậu có ý định chui vào bên trong thám hiểm. Cậu đã bị thương ở mặt. Vết sẹo vạch ngang má như đường kéo dài của khóe môi có từ ngày đó.

Tobie rất buồn chán trong mảnh vườn và ngôi nhà Chỏm Cây ấy, nhưng bốn năm sau, quãng thời gian đã mất này lại khiến cậu bồi hồi. Ngay cả bà ngoại Alnorell cậu vốn không thuộc mặt mà cũng chẳng yêu quý chút nào nay lại trở về, trong chiếc giỏ lớn chất đầy kỷ niệm đẹp của cậu, cùng với những bữa điểm tâm chiều trên Ngọn Cây, những trò chơi trẻ con và những túp lều.

☆☆☆

Elisha ngoi lên khỏi mặt nước và Tobie lập tức quay mặt đi chỗ khác để không phải nhìn cô bạn. Khi nào thì cô ấy mới hiểu là Tobie không muốn nhìn khi cô bước lên bờ? Cô bạn không thèm bận tâm chuyện đó, thậm chí còn đi lang thang một lúc rồi mới mặc lại quần áo. Cô còn tỏ ra hết sức ngạc nhiên khi Tobie giải thích về thái độ ngại ngùng ấy. Cậu chỉ có thể nói:

- Người ta không làm thế.

Cô nàng chẳng hiểu lấy một từ nào trong cái câu kỳ lạ đó. “Người ta không làm thế.” Đó là kiểu lý lẽ chẳng phù hợp tí gì với Elisha. Cô bé thấy chuyện đó buồn cười, cho đến giờ, cô vẫn để cậu bạn ngồi hàng giờ, mắt nhắm nghiền trong khi mình đã mặc xong áo choàng.

☆☆☆

Nhưng chiều hôm đó, cô bé hiểu là Tobie không có tâm trạng đâu để đùa. Mặc quần áo kín bưng từ đầu đến chân, tóc còn hơi ướt thả xuống lưng, cô lại ngồi gần bạn.

- Có chuyện gì à?

- Không…

- Cậu dỗi à?

- Không…

- Cậu buồn à?

Tobie không trả lời. Cậu đã nghĩ ngay đến từ “CÓ”, nhưng không dám nói ra. Cậu giữ im lặng.

- Tớ đã nghe thấy rồi, cô bé thì thầm.

Tobie nhìn bạn, cậu thực tin rằng mình đã không đáp thành tiếng. Sau một hồi im lặng, cậu nói:

- Tớ chưa bao giờ kể cho cậu nghe vì sao cả nhà mình dọn xuống Cành La.

- Cậu không buộc phải kể đâu.

Không, cậu không bị ép buộc. Người ta không bao giờ bị ép buộc phải nói ra những chuyện quan trọng cho bạn bè nhưng một ngày nào đó, khi làm vậy thì sẽ thấy đời yên ổn hơn. Và Tobie bắt đầu kể.

☆☆☆

Cậu chưa bao giờ gặp cha mẹ tớ, đúng không Elisha… Cậu luôn vội bỏ đi mỗi khi bọn mình gần về đến nhà tớ. Nhưng tớ tin chắc cậu sẽ yêu quý cha mẹ tớ. Mẹ tớ mà kể chuyện thì như một cuốn sách đầy hình minh hoa. Mẹ làm những chiếc bánh nhỏ từ bột phấn hoa.

Cha tớ có đôi bàn tay rất lớn. Cha hay gọi tớ là “ốc sên của bố”. Đầu tớ nằm gọn trong hai lòng bàn tay cha chụm lại.

Còn một chuyện nữa: đấy là một nhà bác học lớn.

Tớ không nói thế vì đó là cha tớ. Tớ nói thế vì đấy là sự thật.

Cha đã có những phát minh mà trước ông chưa một ai từng nghĩ tới. Ví như giấy, cha gần như là người phát minh ra giấy. Trước đó, người ta chỉ sử dụng bột hồ gỗ và giấy giòn. Nhưng chỉ cần dùng chất xenlulô có trong gỗ của Đại Thụ là làm thành giấy tốt… Nhắc với cậu về phát minh này, tớ lại nhớ chuyện cha đã khám phá ra cây địa y mọc trên vỏ cây chính là nhờ sự phối kết giữa một giống tảo và một giống nấm: hai loài đó quyết định không rời xa nhau nữa. Cha còn chứng minh được rằng cây cũng đổ mồ hôi: năm mươi lít mỗi ngày! Những bí ẩn về chồi non, loài ruồi, bầu trời, mưa, những vì sao… Cha còn tặng cho tớ một ngôi sao tên là Altaïr…

☆☆☆

- Tặng á?

Trước vẻ hoài nghi của Elisha, Tobie giải thích:

- Ừ, cha chỉ cho tớ thấy và nói rằng ngôi sao đó thuộc về tớ. Thế là đủ rồi… Nếu cậu muốn, tối nào đó, tớ sẽ cho cậu mượn Altaïr…

Elisha muốn hỏi một câu nhưng Tobie đã nói tiếp:

- Cha tớ nghiên cứu mọi thứ và giải đáp được gần như tất cả. Mọi người ngưỡng mộ cha ở điểm đó. Nhưng có một phát minh mà cha thà không biết đến. Cái phát minh đã làm xáo trộn cuộc sống của cả gia đình…

Hai đứa cùng nhìn về phía cuối hồ nơi vách đá vỏ cây nhô lên khỏi mặt nước. Tobie hít một hơi thật sâu rồi bắt đầu câu chuyện.

☆☆☆

Hôm đó, tốt hơn hết là cha đừng dậy và cứ để cho các dây thần kinh được nằm yên. Trái lại, cha dậy từ sớm tinh mơ, đi sang xưởng và bắt đầu tiến hành các thí nghiệm.

Tớ còn nhớ, hôm đó là sinh nhật tớ, và đây là lần đầu tiên cha quên mất ngày này… Cha giam mình trong xưởng suốt một ngày một đêm. Ngay cả ông Toni Sireno là trợ lý của cha cũng không được phép vào.

Hai mẹ con còn nói đùa: “Cha đang làm mứt hay sao thế nhỉ?” Đúng là có mùi khét của đường thắng… Nhưng Sireno không có vẻ thích thú chút nào. Ông ta không thích bị gạt ra trong những công trình của ông chủ.

Sáng hôm sau, cha mới ra khỏi xưởng. Sireno còn chưa đến. Cha nở một nụ cười tươi rói. Cha ngồi xuống bên bàn, uống một tách nước vỏ cây đen óng. Cha gõ gõ ngón tay xuống mặt bàn. Cha có vẻ rất hài lòng mặc cho hai mí mắt của cha đã trĩu xuống vì mệt mỏi trông hệt như hai cái gối ôm. Cha gỡ mũ nồi và kính ra, gãi gãi đầu và hỏi:

- Hai mẹ con không nghe thấy một tiếng động gì lạ sao?

Hai mẹ con tớ bèn căng tai ra nghe. Đúng, có một tiếng động nhỏ khác thường phát ra từ phía xưởng. Hai mẹ con ngó vào: có một cái gì đó đang động đậy dưới sàn nhà. Tớ biết rất rõ đó là cái gì. Đó là Balaïna.

Khi nhìn thấy Balaïna bò một mình, cả mẹ và tớ gần như kinh ngạc…

Elisha trợn tròn mắt.

☆☆☆

Tớ chưa bao giờ kể với cậu về Balaïna nhỉ, Tobie tiếp tục… Đó là một mô hình thu nhỏ của con mọt ẩm mà tớ tự chế ra hồi còn nhỏ. Một mẫu gỗ với vài cái chân. Tất cả chỉ có vậy.

Sáng hôm đó, Balaïna tự bò được ngang căn phòng. Nó đội trên lưng một cái hộp đen và một cái chai nhỏ. Mình không thể tin nổi. Vật đó, chính là quà sinh nhật…

Ông Toni Serino tới nơi. Cha đỡ kịp lúc ông ta lăn quay ra vì sững sờ. Sireno thừa biết Balaïna, năm ngoái ông ta còn sửa lại một bên chân cho nó. Thế mà sáng nay, ông tận mắt thấy nó tự bò đi mà không cần ai trợ giúp.

Hồi tỉnh, Sireno nghe thấy tiếng chân của Balaïna rồi lại lăn ra ngất xỉu lần nữa. Cuối cùng mẹ phải đổ một xô nước vào đầu ông ta.

☆☆☆

Ngay lúc đó, tớ không hiểu được tầm quan trọng của phát minh này. Nếu cha làm cho Balaïna bò được trong ngày sinh nhật của tớ thì cũng có thể làm cho con ong bằng rêu bay được vào sinh nhật sang năm mất, tớ chỉ cảm thấy kỳ quái làm sao ấy. Nhưng giáo sư và người trợ lý của ông giờ đây nhìn nhau với vẻ khác lạ. Cha cầm con Balaïna trong tay, cất nó vào ngăn tủ tường và khóa lại. Tớ cũng không dám nhắc cha đó là quà sinh nhật của mình… Tớ chắc là ông Sireno trở về nhà vừa kích động mà thất vọng cũng không kém, ông ta không thể hiểu được phép lạ nào khiến Balaïna có thể bò được.

Toni Sireno thực sự không thích bị gạt ra ngoài lề.

☆☆☆

Sau đó, mọi chuyện diễn ra thật nhanh.

Tuần kế tiếp, Balaïna được trình lên Hội đồng Đại Thụ. Khán phòng chật ních. Tớ đến cùng mẹ, hai mẹ con ngồi ban công tít trên cùng. Mẹ rất tự hào được đến đây. Mẹ nắm chặt tay tớ. Mẹ đội chiếc mũ màu đỏ có gắn mạng. Còn tớ thì đeo cà vạt đen vì dẫu sao cũng đã bảy tuổi từ tuần trước đó rồi. Tớ có một cái mũ màu đen nhưng phải cầm trên tay. Tớ vẫn không hiểu những chiếc mũ dùng để làm gì cơ chứ, khi mà người ta không đội lên đầu.

Tất cả mọi người vừa chờ đợi vừa chuyện gẫu.

Tớ nhìn thấy Sireno bước vào. Ông ta cũng ngồi trên cao như mẹ con tớ, ở ban công trên cùng của khán phòng, nhưng phía bên kia. Ông ta đẩy mọi người ra để được ngoi lên hàng đầu. Ông ta đỏ lựng, đẫm mồ hôi. Trông ông ta không có vẻ gì là vui khi có mặt ở đây.

Bên dưới, mọi người nhìn thấy cha tiến về phía bục và yêu cầu giữ trật tự. Ông cầm một cái hộp nhỏ trên tay. Tất cả tuyệt đối im lặng. Ông bắt đầu nói, mẹ tớ còn siết chặt tay tớ hơn.

- Các bạn thân mến, mỗi khi tới đây, tôi thường nói với các bạn về Đại Thụ, tôi nói về sức mạnh của Đại Thụ của chúng ta. Nếu tôi miêu tả con rệp là bởi vì nó hút nhựa của Đại Thụ. Nếu tôi nói đến nước mưa là vì nó đem lại sự sống cho Đại Thụ. Hôm nay, tôi sẽ giới thiệu với các bạn về Balaïna. Nhưng Đại Thụ vẫn giữ vai trò là trung tâm của phát kiến này. Chỉ đến tuần sau, tôi mới nói với quý vị về bí mật của nó…

Cha ngửa mặt lên trời. Khán phòng của Hội đồng này được bố trí trong một cái hốc do loài gõ kiến xanh khoét ra chính giữa một thân cành nằm ngang. Trần khán phòng không lợp gì hết nên có thể nhìn thấy các cành cây đan vào nhau và bầu trời phía trên, bởi vì ở đây rất gần trên Ngọn Cây. Một tia nắng lọt vào phòng, rọi qua một luồng bụi mỏng lơ lửng trong không trung. Khi ngửa mặt lên phía ánh nắng, cha nhận ra hai mẹ con đang ở tít trên cao. Cha chun mũi lại, không ai nhận thấy nhưng đó chính là ám hiệu nhận ra nhau của gia đình tớ. Cả khán phòng vẫn im lặng.

Cha đặt chiếc hộp nhỏ xuống, mở ra, tất cả mọi người nhìn thấy Balaïna bò ra. Món quà của mình nhởn nhơ trên mặt đất với những bước chân đều đặn, vẫn với chiếc hộp nhỏ màu đen và cái chai gắn trên lưng. Khắp khán phòng rộ lên tiếng xì xào. Mọi người trầm trồ… Mình còn nhìn thấy cả một vị cố vấn lão làng trong Hội đồng bật khóc. Làm thế nào mà con Balaïna dũng cảm của tớ có thể gây ấn tượng mạnh đến thế? Balaïna đang làm đảo lộn lịch sử của Đại Thụ.

Bấy giờ, tiếng hoan hô vang dậy cả khán phòng Hội đồng, mẹ tớ nở mày nở mặt nhưng mặt ông Toni Sireno lại đỏ lựng vì tức, và lá Đại Thụ rung rinh xào xạc đến tận cành trên cùng.

☆☆☆

Tuần lễ tiếp sau đó mới đúng là địa ngục.

Mỗi ngày có hai mươi, ba mươi, thậm chí năm mươi người đến xếp hàng trước cửa nhà xin gặp cha. Phải xếp chỗ cho họ ngồi đợi trong bếp, pha nước ấm mời họ. Với ai mẹ cũng tươi cười, nhưng mẹ đang lo ông chồng mặt đang dần biến sắc.

Cha Sim không nói nữa, không ăn nữa và cũng không ngủ nữa.

Trong vòng năm ngày, cha già đi ba mươi tuổi. Đến ngày thứ sáu, những người đến đợi không bao giờ còn thấy cửa phòng làm việc của cha mở ra nữa. Mẹ phải thay cha cáo lỗi và mời họ trở về nhà. Họ đành nghe theo, lê bước ra về.

Tớ thấy mẹ cũng mất hút vào bên trong xưởng. Tớ thì bận nặn một con ruồi bằng bột diệp lục để ngày nào đó cha làm cho nó bay. Tay tớ dính đầy bột.

Mấy tiếng sau, mẹ quay trở ra, khuôn mặt đã bớt căng thẳng. Mẹ chỉ nói mỗi một câu:

- Ngày mai, cha con sẽ giải trình trước Hội đồng.

☆☆☆

Ngày hôm sau, khán phòng của Hội đồng còn đông đúc và rộn rạo hơn tuần trước. Lần này, cha cho phép hai mẹ con xuống ngồi gần cha, ngay cạnh bục. Từ vị trí đó có thể trông thấy những hàng ghế đầu toàn là những vị tai to mặt lớn mặc lễ phục sang trọng, và trên các tầng ban công bao quanh khán phòng là đám đông quần chúng vui vẻ như đến xem một buổi biểu diễn.

Tất cả đều biết cha tớ sẽ diễn giải về phương pháp Balaïna. Chẳng ai mong là sẽ thực sự hiểu được phép chứng minh khoa học phức tạp đó nhưng ai cũng muốn được có mặt tại đó chứng kiến. Tớ cũng biết là có hàng trăm người không vào được và phải chen vai thích cánh khắp cành. Người ta nhìn thấy nhiều cái đầu chúc xuống từ cái lỗ thủng to tướng trên trần. Thậm chí một người trong số họ còn bám vào cái xà đu bằng gỗ rồi buông mình lơ lửng phía trên khán phòng. Nhiều vị khán giả vừa cười vừa ném kẹo bánh lên xà cho anh ta. Anh chàng đang hớn hở vì được chú ý.

Tớ nhìn thấy cha đang mời trợ lý của ông, Toni Sireno, lên ngồi cạnh cả nhà. Người đàn ông nhỏ thó có vẻ đã bớt giận dữ so với tuần trước, ông ta vẫn mặc một cái áo sơ mi chật cứng rõ là nực cười, ngồi cứng đờ ngay hàng ghế đầu. Ông ta hài lòng: ít ra cũng có lần, người ta không quên khuấy mình.

☆☆☆

Họ thông báo cha sẽ bắt đầu diễn thuyết. Tớ vẫn nhớ cái khoảnh khắc ấy. Mọi người mỉm cười với hai mẹ con tớ. Đó là những nụ cười cuối cùng họ dành cho gia đình tớ nơi xứ Cành Cao đó. Những nụ cười cuối cùng.

☆☆☆

Tobie nhìn Elisha. Cô bé cười với Tobie. Thật hạnh phúc biết bao vì ở dưới Cành La này có những nụ cười đáng giá hơn tất cả những nụ cười trên Cành Cao kia. Cậu lưỡng lự vài giây…

Khi tiếp tục câu chuyện, giọng cậu không còn run rẩy nữa.

☆☆☆